| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปญฺจปกรณ-มูลฎีกา • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā |
๓. ติกนิเทฺทสวณฺณนา
3. Tikaniddesavaṇṇanā
๙๑. เสสสํวรเภเทนาติ มโนสํวรเภเทน, สติสํวราทิเภเทน วาฯ อกุสลสีลสมนฺนาคเมนาติ ‘‘กตเม จ ถปติ อกุสลา สีลา? อกุสลํ กายกมฺมํ อกุสลํ วจีกมฺมํ ปาปโก อาชีโว’’ติ วุเตฺตหิ สมนฺนาคเมนฯ ตสฺส หิ…เป.… เอวํ สาสงฺกสมาจาโร โหตีติ เอวํ สาสโงฺก สมาจาโร โหตีติ อโตฺถฯ
91. Sesasaṃvarabhedenāti manosaṃvarabhedena, satisaṃvarādibhedena vā. Akusalasīlasamannāgamenāti ‘‘katame ca thapati akusalā sīlā? Akusalaṃ kāyakammaṃ akusalaṃ vacīkammaṃ pāpako ājīvo’’ti vuttehi samannāgamena. Tassa hi…pe… evaṃ sāsaṅkasamācāro hotīti evaṃ sāsaṅko samācāro hotīti attho.
๙๔. สมานวิสยานํ ปุคฺคลานํ วิเสสทสฺสนวเสน ‘‘กายสกฺขี’’ติอาทิกํ วุตฺตํฯ
94. Samānavisayānaṃ puggalānaṃ visesadassanavasena ‘‘kāyasakkhī’’tiādikaṃ vuttaṃ.
๑๐๗. สมาธิ วา อาทีติ โลกุตฺตรธมฺมา หิ ปรมตฺถโต สาสนนฺติ ตทโตฺถ ปาทกสมาธิ ตสฺส อาทิ วุโตฺต, ตทาสนฺนตฺตา วิปสฺสนา, ตสฺส มูเลกเทสตฺตา มโคฺคฯ
107. Samādhi vā ādīti lokuttaradhammā hi paramatthato sāsananti tadattho pādakasamādhi tassa ādi vutto, tadāsannattā vipassanā, tassa mūlekadesattā maggo.
๑๐๘. อุจฺฉโงฺค วิย อุจฺฉงฺคปโญฺญ ปุคฺคโล ทฎฺฐโพฺพติ อุจฺฉงฺคสทิสปญฺญตาย เอว ปญฺญา วิย ปุคฺคโลปิ อุจฺฉโงฺค วิย โหติ, ตสฺมิํ ธมฺมานํ อจิรฎฺฐานโตติ อธิปฺปาเยน วุตฺตํฯ วกฺขติ หิ ‘‘อุจฺฉงฺคสทิสปโญฺญติอโตฺถ’’ติฯ
108. Ucchaṅgo viya ucchaṅgapañño puggalo daṭṭhabboti ucchaṅgasadisapaññatāya eva paññā viya puggalopi ucchaṅgo viya hoti, tasmiṃ dhammānaṃ aciraṭṭhānatoti adhippāyena vuttaṃ. Vakkhati hi ‘‘ucchaṅgasadisapaññotiattho’’ti.
๑๐๙. ยถา จ อุจฺฉงฺคสทิสา ปญฺญา, เอวํ นิกฺกุชฺชกุมฺภสทิสา ปญฺญา เอวาติ ทฎฺฐโพฺพ, ตตฺถ ธมฺมานํ อนวฎฺฐานโตฯ
109. Yathā ca ucchaṅgasadisā paññā, evaṃ nikkujjakumbhasadisā paññā evāti daṭṭhabbo, tattha dhammānaṃ anavaṭṭhānato.
๑๑๓. จิรฎฺฐานโต ถิรฎฺฐานโต จ ปาสาณเลขสทิสา ปราปราธนิพฺพตฺตา โกธเลขา ยสฺส โส ปาสาณเลขูปมสมนฺนาคโต ปาสาณเลขูปโมติ วุโตฺต, เอวํ อิตเรปิฯ
113. Ciraṭṭhānato thiraṭṭhānato ca pāsāṇalekhasadisā parāparādhanibbattā kodhalekhā yassa so pāsāṇalekhūpamasamannāgato pāsāṇalekhūpamoti vutto, evaṃ itarepi.
๑๑๘. สุตาทิวตฺถุรหิโต ตุจฺฉมาโน นโฬ วิยาติ ‘‘นโฬ’’ติ วุจฺจติ, โส อุคฺคโต นโฬ เอตสฺสาติ อุนฺนโฬฯ
118. Sutādivatthurahito tucchamāno naḷo viyāti ‘‘naḷo’’ti vuccati, so uggato naḷo etassāti unnaḷo.
๑๒๒. ‘‘สีลกถา จ โน ภวิสฺสตี’’ติ เอตฺถ วุตฺตํ สีลกถาภวนํ ปฐมารโมฺภปิ ทุสฺสีเลน สห น โหตีติ ทเสฺสโนฺต อาห เนว สีลกถา โหตี’’ติฯ
122. ‘‘Sīlakathā ca no bhavissatī’’ti ettha vuttaṃ sīlakathābhavanaṃ paṭhamārambhopi dussīlena saha na hotīti dassento āha neva sīlakathā hotī’’ti.
๑๒๓. ตตฺถ ตตฺถาติ ตสฺมิํ ตสฺมิํ อนุคฺคเหตเพฺพ ปญฺญาย โสเธตเพฺพ จ วเฑฺฒตเพฺพ จ อธิกสีลํ นิสฺสาย อุปฺปนฺนปญฺญาย อนุคฺคณฺหาติ นามาติ อโตฺถฯ
123. Tatthatatthāti tasmiṃ tasmiṃ anuggahetabbe paññāya sodhetabbe ca vaḍḍhetabbe ca adhikasīlaṃ nissāya uppannapaññāya anuggaṇhāti nāmāti attho.
๑๒๔. คูถกูโป วิย ทุสฺสีลฺยนฺติ เอเตน ทุสฺสีลฺยสฺส คูถสทิสตฺตเมว ทเสฺสติฯ
124. Gūthakūpo viya dussīlyanti etena dussīlyassa gūthasadisattameva dasseti.
๑๓๐. โน จ สมฺมา ปญฺญเปตุํ สโกฺกนฺตีติ เยภุเยฺยน น สโกฺกนฺตีติ อิมมตฺถํ สนฺธาย วุตฺตํ, อุปฺปเนฺน ตถาคเต ตสฺมิํ อนาทริยํ กตฺวา สมาปตฺติํ อุปฺปาเทตุํ วายมนฺตสฺส อสมตฺถภาวํ วาฯ ติตฺถิยา วา ปูรณาทโย อธิเปฺปตาฯ
130. No ca sammā paññapetuṃ sakkontīti yebhuyyena na sakkontīti imamatthaṃ sandhāya vuttaṃ, uppanne tathāgate tasmiṃ anādariyaṃ katvā samāpattiṃ uppādetuṃ vāyamantassa asamatthabhāvaṃ vā. Titthiyā vā pūraṇādayo adhippetā.
ติกนิเทฺทสวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Tikaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / อภิธมฺมปิฎก • Abhidhammapiṭaka / ปุคฺคลปญฺญตฺติปาฬิ • Puggalapaññattipāḷi / ๓. ติกปุคฺคลปญฺญตฺติ • 3. Tikapuggalapaññatti
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / อภิธมฺมปิฎก (อฎฺฐกถา) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / ปญฺจปกรณ-อฎฺฐกถา • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā / ๓. ติกนิเทฺทสวณฺณนา • 3. Tikaniddesavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / อภิธมฺมปิฎก (ฎีกา) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ปญฺจปกรณ-อนุฎีกา • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ๓. ติกนิเทฺทสวณฺณนา • 3. Tikaniddesavaṇṇanā
