| Library / Tipiṭaka / திபிடக • Tipiṭaka / த⁴ம்மஸங்க³ணி-அட்ட²கதா² • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā |
3. நிக்கே²பகண்டோ³
3. Nikkhepakaṇḍo
திகனிக்கே²பகதா²
Tikanikkhepakathā
985. எத்தாவதா குஸலத்திகோ ஸப்³பே³ஸங் குஸலாதி³த⁴ம்மானங் பத³பா⁴ஜனநயேன வித்தா²ரிதோ ஹோதி. யஸ்மா பன ய்வாயங் குஸலத்திகஸ்ஸ விப⁴ஜனநயோ வுத்தோ, ஸேஸதிகது³கானம்பி ஏஸேவ விப⁴ஜனநயோ ஹோதி – யதா² ஹி எத்த², ஏவங் ‘கதமே த⁴ம்மா ஸுகா²ய வேத³னாய ஸம்பயுத்தா? யஸ்மிங் ஸமயே காமாவசரங் குஸலங் சித்தங் உப்பன்னங் ஹோதி ஸோமனஸ்ஸஸஹக³தங் ஞாணஸம்பயுத்தங் ரூபாரம்மணங் வா…பே॰… யே வா பன தஸ்மிங் ஸமயே அஞ்ஞேபி அத்தி² படிச்சஸமுப்பன்னா அரூபினோ த⁴ம்மா ட²பெத்வா வேத³னாக²ந்த⁴ங், இமே த⁴ம்மா ஸுகா²ய வேத³னாய ஸம்பயுத்தா’திஆதி³னா அனுக்கமேன ஸப்³ப³திகது³கேஸு ஸக்கா பண்டி³தேஹி விபா⁴ஜனநயங் ஸல்லக்கே²துங் – தஸ்மா தங் வித்தா²ரதே³ஸனங் நிக்கி²பித்வா, அஞ்ஞேன நாதிஸங்கே²பனாதிவித்தா²ரனயேன ஸப்³ப³திகது³கத⁴ம்மவிபா⁴க³ங் த³ஸ்ஸேதுங் கதமே த⁴ம்மா குஸலாதி நிக்கே²பகண்ட³ங் ஆரத்³த⁴ங். சித்துப்பாத³கண்ட³ஞ்ஹி வித்தா²ரதே³ஸனா, அட்ட²கதா²கண்ட³ங் ஸங்கே²பதே³ஸனா. இத³ங் பன நிக்கே²பகண்ட³ங் சித்துப்பாத³கண்ட³ங் உபாதா³ய ஸங்கே²போ, அட்ட²கதா²கண்ட³ங் உபாதா³ய வித்தா²ரோதி ஸங்கி²த்தவித்தா²ரதா⁴துகங் ஹோதி. தயித³ங், வித்தா²ரதே³ஸனங் நிக்கி²பித்வா தே³ஸிதத்தாபி, ஹெட்டா² வுத்தகாரணவஸேனாபி, நிக்கே²பகண்ட³ங் நாமாதி வேதி³தப்³ப³ங். வுத்தஞ்ஹேதங் –
985. Ettāvatā kusalattiko sabbesaṃ kusalādidhammānaṃ padabhājananayena vitthārito hoti. Yasmā pana yvāyaṃ kusalattikassa vibhajananayo vutto, sesatikadukānampi eseva vibhajananayo hoti – yathā hi ettha, evaṃ ‘katame dhammā sukhāya vedanāya sampayuttā? Yasmiṃ samaye kāmāvacaraṃ kusalaṃ cittaṃ uppannaṃ hoti somanassasahagataṃ ñāṇasampayuttaṃ rūpārammaṇaṃ vā…pe… ye vā pana tasmiṃ samaye aññepi atthi paṭiccasamuppannā arūpino dhammā ṭhapetvā vedanākhandhaṃ, ime dhammā sukhāya vedanāya sampayuttā’tiādinā anukkamena sabbatikadukesu sakkā paṇḍitehi vibhājananayaṃ sallakkhetuṃ – tasmā taṃ vitthāradesanaṃ nikkhipitvā, aññena nātisaṅkhepanātivitthāranayena sabbatikadukadhammavibhāgaṃ dassetuṃ katame dhammā kusalāti nikkhepakaṇḍaṃ āraddhaṃ. Cittuppādakaṇḍañhi vitthāradesanā, aṭṭhakathākaṇḍaṃ saṅkhepadesanā. Idaṃ pana nikkhepakaṇḍaṃ cittuppādakaṇḍaṃ upādāya saṅkhepo, aṭṭhakathākaṇḍaṃ upādāya vitthāroti saṅkhittavitthāradhātukaṃ hoti. Tayidaṃ, vitthāradesanaṃ nikkhipitvā desitattāpi, heṭṭhā vuttakāraṇavasenāpi, nikkhepakaṇḍaṃ nāmāti veditabbaṃ. Vuttañhetaṃ –
மூலதோ க²ந்த⁴தோ சாபி, த்³வாரதோ சாபி பூ⁴மிதோ;
Mūlato khandhato cāpi, dvārato cāpi bhūmito;
அத்த²தோ த⁴ம்மதோ சாபி, நாமதோ சாபி லிங்க³தோ;
Atthato dhammato cāpi, nāmato cāpi liṅgato;
நிக்கி²பித்வா தே³ஸிதத்தா, நிக்கே²போதி பவுச்சதீதி.
Nikkhipitvā desitattā, nikkhepoti pavuccatīti.
இத³ஞ்ஹி தீணி குஸலமூலானீதிஆதி³னா நயேன மூலதோ நிக்கி²பித்வா தே³ஸிதங். தங்ஸம்பயுத்தோ வேத³னாக்க²ந்தோ⁴தி க²ந்த⁴தோ. தங்ஸமுட்டா²னங் காயகம்மந்தி த்³வாரதோ. காயத்³வாரப்பவத்தஞ்ஹி கம்மங் காயகம்மந்தி வுச்சதி. ஸுக²பூ⁴மியங், காமாவசரேதி பூ⁴மிதோ நிக்கி²பித்வா தே³ஸிதங். தத்த² தத்த² அத்த²த⁴ம்மனாமலிங்கா³னங் வஸேன தே³ஸிதத்தா அத்தா²தீ³ஹி நிக்கி²பித்வா தே³ஸிதங் நாமாதி வேதி³தப்³ப³ங்.
Idañhi tīṇi kusalamūlānītiādinā nayena mūlato nikkhipitvā desitaṃ. Taṃsampayutto vedanākkhandhoti khandhato. Taṃsamuṭṭhānaṃ kāyakammanti dvārato. Kāyadvārappavattañhi kammaṃ kāyakammanti vuccati. Sukhabhūmiyaṃ, kāmāvacareti bhūmito nikkhipitvā desitaṃ. Tattha tattha atthadhammanāmaliṅgānaṃ vasena desitattā atthādīhi nikkhipitvā desitaṃ nāmāti veditabbaṃ.
தத்த² குஸலபத³னித்³தே³ஸே தாவ தீணீதி க³ணனபரிச்சே²தோ³. குஸலானி ச தானி மூலானி ச, குஸலானங் வா த⁴ம்மானங் ஹேதுபச்சயபப⁴வஜனகஸமுட்டா²னநிப்³ப³த்தகட்டே²ன மூலானீதி குஸலமூலானி. ஏவங் அத்த²வஸேன த³ஸ்ஸெத்வா இதா³னி நாமவஸேன த³ஸ்ஸேதுங் அலோபோ⁴ அதோ³ஸோ அமோஹோதி ஆஹ. எத்தாவதா யஸ்மா மூலேன முத்தங் குஸலங் நாம நத்தி², தஸ்மா சதுபூ⁴மககுஸலங் தீஹி மூலேஹி பரியாதி³யித்வா த³ஸ்ஸேஸி த⁴ம்மராஜா. தங்ஸம்பயுத்தோதி தேஹி அலோபா⁴தீ³ஹி ஸம்பயுத்தோ. தத்த² அலோபே⁴ன ஸம்பயுத்தே ஸங்கா²ரக்க²ந்தே⁴, அதோ³ஸாமோஹாபி அலோபே⁴ன ஸம்பயுத்தஸங்கா²ரக்க²ந்த⁴க³ணனங்யேவ க³ச்ச²ந்தி. ஸேஸத்³வயவஸேன ஸம்பயோகே³பி ஏஸேவ நயோ. இதி சதுபூ⁴மககுஸலங் புன தங்ஸம்பயுத்தகசதுக்க²ந்த⁴வஸேன பரியாதி³யித்வா த³ஸ்ஸேஸி த⁴ம்மராஜா. தங்ஸமுட்டா²னந்தி தேஹி அலோபா⁴தீ³ஹி ஸமுட்டி²தங். இமினாபி நயேன ததே³வ சதுபூ⁴மிககுஸலங் திண்ணங் கம்மத்³வாரானங் வஸேன பரியாதி³யித்வா த³ஸ்ஸேஸி த⁴ம்மராஜா. ஏவங் தாவ குஸலங் தீஸு டா²னேஸு பரியாதி³யித்வா த³ஸ்ஸிதங்.
Tattha kusalapadaniddese tāva tīṇīti gaṇanaparicchedo. Kusalāni ca tāni mūlāni ca, kusalānaṃ vā dhammānaṃ hetupaccayapabhavajanakasamuṭṭhānanibbattakaṭṭhena mūlānīti kusalamūlāni. Evaṃ atthavasena dassetvā idāni nāmavasena dassetuṃ alobho adoso amohoti āha. Ettāvatā yasmā mūlena muttaṃ kusalaṃ nāma natthi, tasmā catubhūmakakusalaṃ tīhi mūlehi pariyādiyitvā dassesi dhammarājā. Taṃsampayuttoti tehi alobhādīhi sampayutto. Tattha alobhena sampayutte saṅkhārakkhandhe, adosāmohāpi alobhena sampayuttasaṅkhārakkhandhagaṇanaṃyeva gacchanti. Sesadvayavasena sampayogepi eseva nayo. Iti catubhūmakakusalaṃ puna taṃsampayuttakacatukkhandhavasena pariyādiyitvā dassesi dhammarājā. Taṃsamuṭṭhānanti tehi alobhādīhi samuṭṭhitaṃ. Imināpi nayena tadeva catubhūmikakusalaṃ tiṇṇaṃ kammadvārānaṃ vasena pariyādiyitvā dassesi dhammarājā. Evaṃ tāva kusalaṃ tīsu ṭhānesu pariyādiyitvā dassitaṃ.
986. அகுஸலேபி ஏஸேவ நயோ. த்³வாத³ஸன்னஞ்ஹி அகுஸலசித்தானங் ஏகம்பி மூலேன முத்தங் நாம நத்தீ²தி மூலேன பரியாதி³யித்வா த³ஸ்ஸேஸி த⁴ம்மராஜா. தங்ஸம்பயுத்தசதுக்க²ந்த⁴தோ ச உத்³த⁴ங் அகுஸலங் நாம நத்தீ²தி தானேவ த்³வாத³ஸ அகுஸலசித்தானி சதுக்க²ந்த⁴வஸேன பரியாதி³யித்வா த³ஸ்ஸேஸி. த⁴ம்மராஜா காயகம்மாதி³வஸேன பன நேஸங் பவத்திஸப்³பா⁴வதோ கம்மத்³வாரவஸேன பரியாதி³யித்வா த³ஸ்ஸேஸி த⁴ம்மராஜா. யங் பனெத்த² ததே³கட்டா² ச கிலேஸாதிஆதி³ வுத்தங், தத்த² ஏகஸ்மிங் சித்தே புக்³க³லே வா டி²தந்தி ‘ஏகட்ட²ங்’. தத்த² ஏகஸ்மிங் சித்தே டி²தங் ஸஹஜேகட்ட²ங் நாம ஹோதி. ஏகஸ்மிங் புக்³க³லே டி²தங் பஹானேகட்ட²ங் நாம. தேன லோபா⁴தி³னா அஞ்ஞேன வா தத்த² தத்த² நித்³தி³ட்டே²ன ஸஹ ஏகஸ்மிங் டி²தந்தி ததே³கட்ட²ங். தத்த² ‘கதமே த⁴ம்மா ஸங்கிலிட்ட²ஸங்கிலேஸிகா? தீணி அகுஸலமூலானி – லோபோ⁴ தோ³ஸோ மோஹோ, ததே³கட்டா² ச கிலேஸா’தி ஸங்கிலிட்ட²த்திகே; ‘கதமே த⁴ம்மா ஹீனா? தீணி அகுஸலமூலானி – லோபோ⁴ தோ³ஸோ மோஹோ, ததே³கட்டா² ச கிலேஸா’தி ஹீனத்திகே ‘கதமே த⁴ம்மா அகுஸலா? தீணி அகுஸலமூலானி – லோபோ⁴ தோ³ஸோ மோஹோ, ததே³கட்டா² ச கிலேஸா’தி இமஸ்மிங் குஸலத்திகே; ‘கதமே த⁴ம்மா ஸங்கிலிட்டா²? தீணி அகுஸலமூலானி – லோபோ⁴ தோ³ஸோ மோஹோ, ததே³கட்டா² ச கிலேஸா’தி கிலேஸகொ³ச்ச²கே ‘கதமே த⁴ம்மா ஸரணா? தீணி அகுஸலமூலானி – லோபோ⁴ தோ³ஸோ மோஹோ, ததே³கட்டா² ச கிலேஸாதி ஸரணது³கே’தி – இமேஸு எத்தகேஸு டா²னேஸு ‘ஸஹஜேகட்ட²ங்’ ஆக³தங்.
986. Akusalepi eseva nayo. Dvādasannañhi akusalacittānaṃ ekampi mūlena muttaṃ nāma natthīti mūlena pariyādiyitvā dassesi dhammarājā. Taṃsampayuttacatukkhandhato ca uddhaṃ akusalaṃ nāma natthīti tāneva dvādasa akusalacittāni catukkhandhavasena pariyādiyitvā dassesi. Dhammarājā kāyakammādivasena pana nesaṃ pavattisabbhāvato kammadvāravasena pariyādiyitvā dassesi dhammarājā. Yaṃ panettha tadekaṭṭhā ca kilesātiādi vuttaṃ, tattha ekasmiṃ citte puggale vā ṭhitanti ‘ekaṭṭhaṃ’. Tattha ekasmiṃ citte ṭhitaṃ sahajekaṭṭhaṃ nāma hoti. Ekasmiṃ puggale ṭhitaṃ pahānekaṭṭhaṃ nāma. Tena lobhādinā aññena vā tattha tattha niddiṭṭhena saha ekasmiṃ ṭhitanti tadekaṭṭhaṃ. Tattha ‘katame dhammā saṃkiliṭṭhasaṃkilesikā? Tīṇi akusalamūlāni – lobho doso moho, tadekaṭṭhā ca kilesā’ti saṃkiliṭṭhattike; ‘katame dhammā hīnā? Tīṇi akusalamūlāni – lobho doso moho, tadekaṭṭhā ca kilesā’ti hīnattike ‘katame dhammā akusalā? Tīṇi akusalamūlāni – lobho doso moho, tadekaṭṭhā ca kilesā’ti imasmiṃ kusalattike; ‘katame dhammā saṃkiliṭṭhā? Tīṇi akusalamūlāni – lobho doso moho, tadekaṭṭhā ca kilesā’ti kilesagocchake ‘katame dhammā saraṇā? Tīṇi akusalamūlāni – lobho doso moho, tadekaṭṭhā ca kilesāti saraṇaduke’ti – imesu ettakesu ṭhānesu ‘sahajekaṭṭhaṃ’ āgataṃ.
த³ஸ்ஸனேனபஹாதப்³ப³த்திகே பன ‘இமானி தீணி ஸங்யோஜனானி, ததே³கட்டா² ச கிலேஸா’தி, த³ஸ்ஸனேனபஹாதப்³ப³ஹேதுகத்திகேபி ‘இமானி தீணி ஸங்யோஜனானி, ததே³கட்டா² ச கிலேஸா’தி, புன தத்தே²வ தீணி ஸங்யோஜனானி – ஸக்காயதி³ட்டி² விசிகிச்சா² ஸீலப்³ப³தபராமாஸோ, இமே த⁴ம்மா த³ஸ்ஸனேனபஹாதப்³பா³; ததே³கட்டோ² லோபோ⁴ தோ³ஸோ மோஹோ, இமே த⁴ம்மா த³ஸ்ஸனேனபஹாதப்³ப³ஹேதூ; ததே³கட்டா² ச கிலேஸா தங்ஸம்பயுத்தோ வேத³னாக²ந்தோ⁴…பே॰… விஞ்ஞாணக்க²ந்தோ⁴, தங்ஸமுட்டா²னங் காயகம்மங் வசீகம்மங் மனோகம்மங், இமே த⁴ம்மா த³ஸ்ஸனேனபஹாதப்³ப³ஹேதுகாதி; ஸம்மப்பதா⁴னவிப⁴ங்கே³ ‘‘தத்த² கதமே பாபகா அகுஸலா த⁴ம்மா? தீணி அகுஸலமூலானி – லோபோ⁴ தோ³ஸோ மோஹோ, ததே³கட்டா² ச கிலேஸா’’தி (விப⁴॰ 391) – இமேஸு பன எத்தகேஸு டா²னேஸு ‘பஹானேகட்ட²ங்’ ஆக³தந்தி வேதி³தப்³ப³ங்.
Dassanenapahātabbattike pana ‘imāni tīṇi saṃyojanāni, tadekaṭṭhā ca kilesā’ti, dassanenapahātabbahetukattikepi ‘imāni tīṇi saṃyojanāni, tadekaṭṭhā ca kilesā’ti, puna tattheva tīṇi saṃyojanāni – sakkāyadiṭṭhi vicikicchā sīlabbataparāmāso, ime dhammā dassanenapahātabbā; tadekaṭṭho lobho doso moho, ime dhammā dassanenapahātabbahetū; tadekaṭṭhā ca kilesā taṃsampayutto vedanākhandho…pe… viññāṇakkhandho, taṃsamuṭṭhānaṃ kāyakammaṃ vacīkammaṃ manokammaṃ, ime dhammā dassanenapahātabbahetukāti; sammappadhānavibhaṅge ‘‘tattha katame pāpakā akusalā dhammā? Tīṇi akusalamūlāni – lobho doso moho, tadekaṭṭhā ca kilesā’’ti (vibha. 391) – imesu pana ettakesu ṭhānesu ‘pahānekaṭṭhaṃ’ āgatanti veditabbaṃ.
987. அப்³யாகதபத³னித்³தே³ஸோ உத்தானத்தோ²யேவாதி. இமஸ்மிங் திகே தீணி லக்க²ணானி திஸ்ஸோ பஞ்ஞத்தியோ கஸிணுக்³கா⁴டிமாகாஸங் அஜடாகாஸங் ஆகிஞ்சஞ்ஞாயதனஸ்ஸ ஆரம்மணங் நிரோத⁴ஸமாபத்தி ச ந லப்³ப⁴தீதி வுத்தங்.
987. Abyākatapadaniddeso uttānatthoyevāti. Imasmiṃ tike tīṇi lakkhaṇāni tisso paññattiyo kasiṇugghāṭimākāsaṃ ajaṭākāsaṃ ākiñcaññāyatanassa ārammaṇaṃ nirodhasamāpatti ca na labbhatīti vuttaṃ.
988. வேத³னாத்திகநித்³தே³ஸே ஸுக²பூ⁴மியந்தி எத்த² யதா² தம்ப³பூ⁴மி கண்ஹபூ⁴மீதி தம்ப³கண்ஹபூ⁴மியோவ வுச்சந்தி, ஏவங் ஸுக²ம்பி ஸுக²பூ⁴மி நாம. யதா² உச்சு²பூ⁴மி ஸாலிபூ⁴மீதி உச்சு²ஸாலீனங் உப்பஜ்ஜனட்டா²னானி வுச்சந்தி, ஏவங் ஸுக²ஸ்ஸ உப்பஜ்ஜனட்டா²னங் சித்தம்பி ஸுக²பூ⁴மி நாம. தங் இத⁴ அதி⁴ப்பேதங். யஸ்மா பன ஸா காமாவசரே வா ஹோதி, ரூபாவசராதீ³ஸு வா, தஸ்மாஸ்ஸா தங் பபே⁴த³ங் த³ஸ்ஸேதுங் காமாவசரேதிஆதி³ வுத்தங். ஸுக²வேத³னங் ட²பெத்வாதி யா ஸா ஸுக²பூ⁴மியங் ஸுக²வேத³னா, தங் ட²பெத்வா. தங்ஸம்பயுத்தோதி தாய ட²பிதாய ஸுக²வேத³னாய ஸம்பயுத்தோ. ஸேஸபத³த்³வயேபி இமினாவ நயேன அத்தோ² வேதி³தப்³போ³தி.
988. Vedanāttikaniddese sukhabhūmiyanti ettha yathā tambabhūmi kaṇhabhūmīti tambakaṇhabhūmiyova vuccanti, evaṃ sukhampi sukhabhūmi nāma. Yathā ucchubhūmi sālibhūmīti ucchusālīnaṃ uppajjanaṭṭhānāni vuccanti, evaṃ sukhassa uppajjanaṭṭhānaṃ cittampi sukhabhūmi nāma. Taṃ idha adhippetaṃ. Yasmā pana sā kāmāvacare vā hoti, rūpāvacarādīsu vā, tasmāssā taṃ pabhedaṃ dassetuṃ kāmāvacaretiādi vuttaṃ. Sukhavedanaṃ ṭhapetvāti yā sā sukhabhūmiyaṃ sukhavedanā, taṃ ṭhapetvā. Taṃsampayuttoti tāya ṭhapitāya sukhavedanāya sampayutto. Sesapadadvayepi imināva nayena attho veditabboti.
இமஸ்மிங் திகே திஸ்ஸோ வேத³னா, ஸப்³ப³ங் ரூபங், நிப்³பா³னந்தி இத³ம்பி ந லப்³ப⁴தி. அயஞ்ஹி திகோ குஸலத்திகே ச அலப்³ப⁴மானேஹி இமேஹி ச தீஹி கொட்டா²ஸேஹி முத்தகோ நாம. இதோ பரேஸு பன திகது³கேஸு பாளிதோ ச அத்த²தோ ச யங் வத்தப்³ப³ங் ஸியா தங் ஸப்³ப³ங் பதா³னுக்கமேன மாதிகாகதா²யஞ்சேவ குஸலாதீ³னங் நித்³தே³ஸே ச வுத்தமேவ. யங் பன யத்த² விஸேஸமத்தங் ததே³வ வக்கா²ம.
Imasmiṃ tike tisso vedanā, sabbaṃ rūpaṃ, nibbānanti idampi na labbhati. Ayañhi tiko kusalattike ca alabbhamānehi imehi ca tīhi koṭṭhāsehi muttako nāma. Ito paresu pana tikadukesu pāḷito ca atthato ca yaṃ vattabbaṃ siyā taṃ sabbaṃ padānukkamena mātikākathāyañceva kusalādīnaṃ niddese ca vuttameva. Yaṃ pana yattha visesamattaṃ tadeva vakkhāma.
991. தத்த² விபாகத்திகே தாவ கிஞ்சாபி அரூபத⁴ம்மா விய ரூபத⁴ம்மாபி கம்மஸமுட்டா²னா அத்தி², அனாரம்மணத்தா பன தே கம்மஸரிக்க²கா ந ஹொந்தீதி ஸாரம்மணா அரூபத⁴ம்மாவ கம்மஸரிக்க²கத்தா விபாகாதி வுத்தா, பீ³ஜஸரிக்க²கங் ப²லங் விய. ஸாலிபீ³ஜஸ்மிஞ்ஹி வபிதே அங்குரபத்தாதீ³ஸு நிக்க²ந்தேஸுபி ஸாலிப²லந்தி ந வுச்சதி. யதா³ பன ஸாலிஸீஸங் பக்கங் ஹோதி பரிணதங், ததா³ பீ³ஜஸரிக்க²கோ ஸாலி ஏவ ஸாலிப²லந்தி வுச்சதி. அங்குரபத்தாதீ³னி பன பீ³ஜஜாதானி பீ³ஜதோ நிப்³ப³த்தானீதி வுச்சந்தி, ஏவமேவ ரூபம்பி கம்மஜந்தி வா உபாதி³ண்ணந்தி வா வத்துங் வட்டதி.
991. Tattha vipākattike tāva kiñcāpi arūpadhammā viya rūpadhammāpi kammasamuṭṭhānā atthi, anārammaṇattā pana te kammasarikkhakā na hontīti sārammaṇā arūpadhammāva kammasarikkhakattā vipākāti vuttā, bījasarikkhakaṃ phalaṃ viya. Sālibījasmiñhi vapite aṅkurapattādīsu nikkhantesupi sāliphalanti na vuccati. Yadā pana sālisīsaṃ pakkaṃ hoti pariṇataṃ, tadā bījasarikkhako sāli eva sāliphalanti vuccati. Aṅkurapattādīni pana bījajātāni bījato nibbattānīti vuccanti, evameva rūpampi kammajanti vā upādiṇṇanti vā vattuṃ vaṭṭati.
994. உபாதி³ண்ணத்திகே கிஞ்சாபி கீ²ணாஸவஸ்ஸ க²ந்தா⁴ ‘அம்ஹாகங் மாதுலத்தே²ரோ அம்ஹாகங் சூளபிதுத்தே²ரோ’தி வத³ந்தானங் பரேஸங் உபாதா³னஸ்ஸ பச்சயா ஹொந்தி, மக்³க³ப²லனிப்³பா³னானி பன அக்³க³ஹிதானி அபராமட்டா²னி அனுபாதி³ண்ணானேவ. தானி ஹி, யதா² தி³வஸங் ஸந்தத்தோ அயோகு³ளோ மக்கி²கானங் அபி⁴னிஸீத³னஸ்ஸ பச்சயோ ந ஹோதி, ஏவமேவ தேஜுஸ்ஸத³த்தா தண்ஹாமானதி³ட்டி²வஸேன க³ஹணஸ்ஸ பச்சயா ந ஹொந்தி. தேன வுத்தங் – இமே த⁴ம்மா அனுபாதி³ண்ணஅனுபாதா³னியாதி.
994. Upādiṇṇattike kiñcāpi khīṇāsavassa khandhā ‘amhākaṃ mātulatthero amhākaṃ cūḷapitutthero’ti vadantānaṃ paresaṃ upādānassa paccayā honti, maggaphalanibbānāni pana aggahitāni aparāmaṭṭhāni anupādiṇṇāneva. Tāni hi, yathā divasaṃ santatto ayoguḷo makkhikānaṃ abhinisīdanassa paccayo na hoti, evameva tejussadattā taṇhāmānadiṭṭhivasena gahaṇassa paccayā na honti. Tena vuttaṃ – ime dhammā anupādiṇṇaanupādāniyāti.
998. அஸங்கிலிட்ட²அஸங்கிலேஸிகேஸுபி ஏஸேவ நயோ.
998. Asaṃkiliṭṭhaasaṃkilesikesupi eseva nayo.
1000. விதக்கத்திகே விதக்கஸஹஜாதேன விசாரேன ஸத்³தி⁴ங் குஸலத்திகே அலப்³ப⁴மானாவ ந லப்³ப⁴ந்தி.
1000. Vitakkattike vitakkasahajātena vicārena saddhiṃ kusalattike alabbhamānāva na labbhanti.
1003. பீதிஸஹக³தத்திகே பீதிஆத³யோ அத்தனா ஸஹஜாதத⁴ம்மானங் பீதிஸஹக³தாதி³பா⁴வங் த³த்வா ஸயங் பிட்டி²வட்டகா ஜாதா. இமஸ்மிஞ்ஹி திகே த்³வே தோ³மனஸ்ஸஸஹக³தசித்துப்பாதா³ து³க்க²ஸஹக³தங் காயவிஞ்ஞாணங் உபெக்கா²வேத³னா ரூபங் நிப்³பா³னந்தி – இத³ம்பி ந லப்³ப⁴தி. அயஞ்ஹி திகோ குஸலத்திகே ச அலப்³ப⁴மானேஹி இமேஹி ச பஞ்சஹி கொட்டா²ஸேஹி முத்தகோ நாம.
1003. Pītisahagatattike pītiādayo attanā sahajātadhammānaṃ pītisahagatādibhāvaṃ datvā sayaṃ piṭṭhivaṭṭakā jātā. Imasmiñhi tike dve domanassasahagatacittuppādā dukkhasahagataṃ kāyaviññāṇaṃ upekkhāvedanā rūpaṃ nibbānanti – idampi na labbhati. Ayañhi tiko kusalattike ca alabbhamānehi imehi ca pañcahi koṭṭhāsehi muttako nāma.
1006. த³ஸ்ஸனேனபஹாதப்³ப³த்திகே ஸஞ்ஞோஜனானீதி ப³ந்த⁴னானி. ஸக்காயதி³ட்டீ²தி விஜ்ஜமானட்டே²ன ஸதி க²ந்த⁴பஞ்சகஸங்கா²தே காயே; ஸயங் வா ஸதீ தஸ்மிங் காயே தி³ட்டீ²தி ‘ஸக்காயதி³ட்டி²’. ஸீலேன ஸுஜ்ஜி²துங் ஸக்கா, வதேன ஸுஜ்ஜி²துங் ஸக்கா, ஸீலவதேஹி ஸுஜ்ஜி²துங் ஸக்காதி க³ஹிதஸமாதா³னங் பன ஸீலப்³ப³தபராமாஸோ நாம.
1006. Dassanenapahātabbattike saññojanānīti bandhanāni. Sakkāyadiṭṭhīti vijjamānaṭṭhena sati khandhapañcakasaṅkhāte kāye; sayaṃ vā satī tasmiṃ kāye diṭṭhīti ‘sakkāyadiṭṭhi’. Sīlena sujjhituṃ sakkā, vatena sujjhituṃ sakkā, sīlavatehi sujjhituṃ sakkāti gahitasamādānaṃ pana sīlabbataparāmāso nāma.
1007. இதா⁴தி தே³ஸாபதே³ஸே நிபாதோ. ஸ்வாயங் கத்த²சி லோகங் உபாதா³ய வுச்சதி. யதா²ஹ – ‘‘இத⁴ ததா²க³தோ லோகே உப்பஜ்ஜதீ’’தி (தீ³॰ நி॰ 1.189). கத்த²சி ஸாஸனங். யதா²ஹ – ‘‘இதே⁴வ, பி⁴க்க²வே, ஸமணோ இத⁴ து³தியோ ஸமணோ’’தி (ம॰ நி॰ 1.139; அ॰ நி॰ 4.241). கத்த²சி ஓகாஸங். யதா²ஹ –
1007. Idhāti desāpadese nipāto. Svāyaṃ katthaci lokaṃ upādāya vuccati. Yathāha – ‘‘idha tathāgato loke uppajjatī’’ti (dī. ni. 1.189). Katthaci sāsanaṃ. Yathāha – ‘‘idheva, bhikkhave, samaṇo idha dutiyo samaṇo’’ti (ma. ni. 1.139; a. ni. 4.241). Katthaci okāsaṃ. Yathāha –
‘‘இதே⁴வ திட்ட²மானஸ்ஸ, தே³வபூ⁴தஸ்ஸ மே ஸதோ;
‘‘Idheva tiṭṭhamānassa, devabhūtassa me sato;
புனராயு ச மே லத்³தோ⁴, ஏவங் ஜானாஹி மாரிஸா’’தி. (தீ³॰ நி॰ 2.369);
Punarāyu ca me laddho, evaṃ jānāhi mārisā’’ti. (dī. ni. 2.369);
கத்த²சி பத³பூரணமத்தமேவ. யதா²ஹ – ‘‘இதா⁴ஹங், பி⁴க்க²வே, பு⁴த்தாவீ அஸ்ஸங் பவாரிதோ’’தி (ம॰ நி॰ 1.30). இத⁴ பன லோகங் உபாதா³ய வுத்தோதி வேதி³தப்³போ³.
Katthaci padapūraṇamattameva. Yathāha – ‘‘idhāhaṃ, bhikkhave, bhuttāvī assaṃ pavārito’’ti (ma. ni. 1.30). Idha pana lokaṃ upādāya vuttoti veditabbo.
அஸ்ஸுதவா புது²ஜ்ஜனோதி எத்த² பன ‘ஆக³மாதி⁴க³மாபா⁴வா ஞெய்யோ அஸ்ஸுதவா இதி’. யஸ்ஸ ஹி க²ந்த⁴தா⁴துஆயதனபச்சயாகாரஸதிபட்டா²னாதீ³ஸு உக்³க³ஹபரிபுச்சா²வினிச்ச²யரஹிதத்தா தி³ட்டி²படிஸேத⁴கோ நேவ ‘ஆக³மோ’, படிபத்தியா அதி⁴க³ந்தப்³ப³ஸ்ஸ அனதி⁴க³தத்தா நேவ ‘அதி⁴க³மோ’ அத்தி², ஸோ ‘ஆக³மாதி⁴க³மாபா⁴வா ஞெய்யோ அஸ்ஸுதவா இதி’. ஸ்வாயங் –
Assutavā puthujjanoti ettha pana ‘āgamādhigamābhāvā ñeyyo assutavā iti’. Yassa hi khandhadhātuāyatanapaccayākārasatipaṭṭhānādīsu uggahaparipucchāvinicchayarahitattā diṭṭhipaṭisedhako neva ‘āgamo’, paṭipattiyā adhigantabbassa anadhigatattā neva ‘adhigamo’ atthi, so ‘āgamādhigamābhāvā ñeyyo assutavā iti’. Svāyaṃ –
புதூ²னங் ஜனநாதீ³ஹி, காரணேஹி புது²ஜ்ஜனோ;
Puthūnaṃ jananādīhi, kāraṇehi puthujjano;
புது²ஜ்ஜனந்தோக³த⁴த்தா, புது²வாயங் ஜனோ இதி. (தீ³॰ நி॰ அட்ட²॰ 1.7; ம॰ நி॰ அட்ட²॰ 1.2; அ॰ நி॰ அட்ட²॰ 1.1.51; படி॰ ம॰ அட்ட²॰ 2.1.130; சூளனி॰ அட்ட²॰ 88; நெத்தி॰ அட்ட²॰ 56);
Puthujjanantogadhattā, puthuvāyaṃ jano iti. (dī. ni. aṭṭha. 1.7; ma. ni. aṭṭha. 1.2; a. ni. aṭṭha. 1.1.51; paṭi. ma. aṭṭha. 2.1.130; cūḷani. aṭṭha. 88; netti. aṭṭha. 56);
ஸோ ஹி புதூ²னங் நானப்பகாரானங் கிலேஸாதீ³னங் ஜனநாதீ³ஹி காரணேஹி புது²ஜ்ஜனோ. யதா²ஹ – ‘‘புது² கிலேஸே ஜனெந்தீதி புது²ஜ்ஜனா. புது² அவிஹதஸக்காயதி³ட்டி²காதி புது²ஜ்ஜனா. புது² ஸத்தா²ரானங் முகு²ல்லோகிகாதி புது²ஜ்ஜனா. புது² ஸப்³ப³க³தீஹி அவுட்டி²தாதி புது²ஜ்ஜனா. புது² நானாபி⁴ஸங்கா²ரே அபி⁴ஸங்க²ரொந்தீதி புது²ஜ்ஜனா. புது² நானாஓகே⁴ஹி வுய்ஹந்தீதி புது²ஜ்ஜனா. புது² நானாஸந்தாபேஹி ஸந்தப்பந்தீதி புது²ஜ்ஜனா. புது² நானாபரிளாஹேஹி பரிட³ய்ஹந்தீதி புது²ஜ்ஜனா. புது² பஞ்சஸு காமகு³ணேஸு ரத்தா கி³த்³தா⁴ க³தி⁴தா முச்சி²தா அஜ்ஜோ²ஸன்னா லக்³கா³ லக்³கி³தா பலிபு³த்³தா⁴தி புது²ஜ்ஜனா. புது² பஞ்சஹி நீவரணேஹி ஆவுதா நிவுதா ஓவுதா பிஹிதா படிச்ச²ன்னா படிகுஜ்ஜிதாதி புது²ஜ்ஜனா’’தி (மஹானி॰ 94). புதூ²னங் வா க³ணனபத²மதீதானங் அரியத⁴ம்மபரம்முகா²னங் நீசத⁴ம்மஸமாசாரானங் ஜனானங் அந்தோக³த⁴த்தாபி புது²ஜ்ஜனா. புது² வா அயங் – விஸுங்யேவ ஸங்க்²யங் க³தோ, விஸங்ஸட்டோ² ஸீலஸுதாதி³கு³ணயுத்தேஹி அரியேஹி – ஜனோதிபி புது²ஜ்ஜனோ. ஏவமேதேஹி ‘அஸ்ஸுதவா புது²ஜ்ஜனோ’தி த்³வீஹி பதே³ஹி யே தே –
So hi puthūnaṃ nānappakārānaṃ kilesādīnaṃ jananādīhi kāraṇehi puthujjano. Yathāha – ‘‘puthu kilese janentīti puthujjanā. Puthu avihatasakkāyadiṭṭhikāti puthujjanā. Puthu satthārānaṃ mukhullokikāti puthujjanā. Puthu sabbagatīhi avuṭṭhitāti puthujjanā. Puthu nānābhisaṅkhāre abhisaṅkharontīti puthujjanā. Puthu nānāoghehi vuyhantīti puthujjanā. Puthu nānāsantāpehi santappantīti puthujjanā. Puthu nānāpariḷāhehi pariḍayhantīti puthujjanā. Puthu pañcasu kāmaguṇesu rattā giddhā gadhitā mucchitā ajjhosannā laggā laggitā palibuddhāti puthujjanā. Puthu pañcahi nīvaraṇehi āvutā nivutā ovutā pihitā paṭicchannā paṭikujjitāti puthujjanā’’ti (mahāni. 94). Puthūnaṃ vā gaṇanapathamatītānaṃ ariyadhammaparammukhānaṃ nīcadhammasamācārānaṃ janānaṃ antogadhattāpi puthujjanā. Puthu vā ayaṃ – visuṃyeva saṅkhyaṃ gato, visaṃsaṭṭho sīlasutādiguṇayuttehi ariyehi – janotipi puthujjano. Evametehi ‘assutavā puthujjano’ti dvīhi padehi ye te –
‘‘து³வே புது²ஜ்ஜனா வுத்தா, பு³த்³தே⁴னாதி³ச்சப³ந்து⁴னா;
‘‘Duve puthujjanā vuttā, buddhenādiccabandhunā;
அந்தோ⁴ புது²ஜ்ஜனோ ஏகோ, கல்யாணேகோ புது²ஜ்ஜனோ’’தி. (தீ³॰ நி॰ அட்ட²॰ 1.7; அ॰ நி॰ அட்ட²॰ 1.1.51; படி॰ ம॰ அட்ட²॰ 2.1.130; சூளனி॰ அட்ட²॰ 88);
Andho puthujjano eko, kalyāṇeko puthujjano’’ti. (dī. ni. aṭṭha. 1.7; a. ni. aṭṭha. 1.1.51; paṭi. ma. aṭṭha. 2.1.130; cūḷani. aṭṭha. 88);
த்³வே புது²ஜ்ஜனா வுத்தா, தேஸு அந்த⁴புது²ஜ்ஜனோ வுத்தோ ஹோதீதி வேதி³தப்³போ³.
Dve puthujjanā vuttā, tesu andhaputhujjano vutto hotīti veditabbo.
அரியானங் அத³ஸ்ஸாவீதிஆதீ³ஸு அரியாதி ஆரகத்தா கிலேஸேஹி, அனயே ந இரியனதோ, அயே இரியனதோ, ஸதே³வகேன லோகேன ச அரணீயதோ பு³த்³தா⁴ ச பச்சேகபு³த்³தா⁴ ச பு³த்³த⁴ஸாவகா ச வுச்சந்தி. பு³த்³தா⁴ ஏவ வா இத⁴ அரியா. யதா²ஹ – ‘‘ஸதே³வகே, பி⁴க்க²வே, லோகே…பே॰… ததா²க³தோ அரியோதி வுச்சதீ’’தி (ஸங்॰ நி॰ 5.1098).
Ariyānaṃ adassāvītiādīsu ariyāti ārakattā kilesehi, anaye na iriyanato, aye iriyanato, sadevakena lokena ca araṇīyato buddhā ca paccekabuddhā ca buddhasāvakā ca vuccanti. Buddhā eva vā idha ariyā. Yathāha – ‘‘sadevake, bhikkhave, loke…pe… tathāgato ariyoti vuccatī’’ti (saṃ. ni. 5.1098).
ஸப்புரிஸாதி எத்த² பன பச்சேகபு³த்³தா⁴ ததா²க³தஸாவகா ச ஸப்புரிஸாதி வேதி³தப்³பா³. தே ஹி லோகுத்தரகு³ணயோகே³ன ஸோப⁴னா புரிஸாதி ஸப்புரிஸா. ஸப்³பே³வ வா ஏதே த்³வேதா⁴பி வுத்தா. பு³த்³தா⁴பி ஹி அரியா ச ஸப்புரிஸா ச பச்சேகபு³த்³தா⁴ பு³த்³த⁴ஸாவகாபி. யதா²ஹ –
Sappurisāti ettha pana paccekabuddhā tathāgatasāvakā ca sappurisāti veditabbā. Te hi lokuttaraguṇayogena sobhanā purisāti sappurisā. Sabbeva vā ete dvedhāpi vuttā. Buddhāpi hi ariyā ca sappurisā ca paccekabuddhā buddhasāvakāpi. Yathāha –
‘‘யோ வே கதஞ்ஞூ கதவேதி³ தீ⁴ரோ,
‘‘Yo ve kataññū katavedi dhīro,
கல்யாணமித்தோ த³ள்ஹப⁴த்தி ச ஹோதி;
Kalyāṇamitto daḷhabhatti ca hoti;
து³கி²தஸ்ஸ ஸக்கச்ச கரோதி கிச்சங்,
Dukhitassa sakkacca karoti kiccaṃ,
ததா²வித⁴ங் ஸப்புரிஸங் வத³ந்தீ’’தி. (ஜா॰ 2.17.78);
Tathāvidhaṃ sappurisaṃ vadantī’’ti. (jā. 2.17.78);
‘கல்யாணமித்தோ த³ள்ஹப⁴த்தி ச ஹோதீ’தி எத்தாவதா ஹி பு³த்³த⁴ஸாவகோ வுத்தோ. கதஞ்ஞுதாதீ³ஹி பச்சேகபு³த்³தா⁴ பு³த்³தா⁴தி. இதா³னி யோ தேஸங் அரியானங் அத³ஸ்ஸனஸீலோ, ந ச த³ஸ்ஸனே ஸாது⁴காரீ, ஸோ அரியானங் அத³ஸ்ஸாவீதி வேதி³தப்³போ³. ஸோ சக்கு²னா அத³ஸ்ஸாவீ ஞாணேன அத³ஸ்ஸாவீதி து³விதோ⁴. தேஸு ஞாணேன அத³ஸ்ஸாவீ இத⁴ அதி⁴ப்பேதோ. மங்ஸசக்கு²னா ஹி தி³ப்³ப³சக்கு²னா வா அரியா தி³ட்டா²பி அதி³ட்டா²வ ஹொந்தி, தேஸங் சக்கூ²னங் வண்ணமத்தக்³க³ஹணதோ, ந அரியபா⁴வகோ³சரதோ. ஸோணஸிங்கா³லாத³யோபி சக்கு²னா அரியே பஸ்ஸந்தி, ந ச தே அரியானங் த³ஸ்ஸாவினோ.
‘Kalyāṇamitto daḷhabhatti ca hotī’ti ettāvatā hi buddhasāvako vutto. Kataññutādīhi paccekabuddhā buddhāti. Idāni yo tesaṃ ariyānaṃ adassanasīlo, na ca dassane sādhukārī, so ariyānaṃ adassāvīti veditabbo. So cakkhunā adassāvī ñāṇena adassāvīti duvidho. Tesu ñāṇena adassāvī idha adhippeto. Maṃsacakkhunā hi dibbacakkhunā vā ariyā diṭṭhāpi adiṭṭhāva honti, tesaṃ cakkhūnaṃ vaṇṇamattaggahaṇato, na ariyabhāvagocarato. Soṇasiṅgālādayopi cakkhunā ariye passanti, na ca te ariyānaṃ dassāvino.
தத்ரித³ங் வத்து² – சித்தலபப்³ப³தவாஸினோ கிர கீ²ணாஸவத்தே²ரஸ்ஸ உபட்டா²கோ வுட்³ட⁴பப்³ப³ஜிதோ ஏகதி³வஸங் தே²ரேன ஸத்³தி⁴ங் பிண்டா³ய சரித்வா தே²ரஸ்ஸ பத்தசீவரங் க³ஹெத்வா பிட்டி²தோ ஆக³ச்ச²ந்தோ தே²ரங் புச்சி² – ‘அரியா நாம ப⁴ந்தே கீதி³ஸா’தி? தே²ரோ ஆஹ – ‘இதே⁴கச்சோ மஹல்லகோ அரியானங் பத்தசீவரங் க³ஹெத்வா வத்தபடிபத்திங் கத்வா ஸஹ சரந்தோபி நேவ அரியே ஜானாதி, ஏவங்து³ஜ்ஜானாவுஸோ, அரியா’தி. ஏவங் வுத்தேபி ஸோ நேவ அஞ்ஞாஸி. தஸ்மா ந சக்கு²னா த³ஸ்ஸனங் ‘த³ஸ்ஸனங்’, ஞாணத³ஸ்ஸனமேவ ‘த³ஸ்ஸனங்’. யதா²ஹ – ‘‘கிங் தே வக்கலி இமினா பூதிகாயேன தி³ட்டே²ன? யோ கோ², வக்கலி, த⁴ம்மங் பஸ்ஸதி, ஸோ மங் பஸ்ஸதீ’’தி (ஸங்॰ நி॰ 3.87). தஸ்மா சக்கு²னா பஸ்ஸந்தோபி, ஞாணேன அரியேஹி தி³ட்ட²ங் அனிச்சாதி³லக்க²ணங் அபஸ்ஸந்தோ, அரியாதி⁴க³தஞ்ச த⁴ம்மங் அனதி⁴க³ச்ச²ந்தோ, அரியகரத⁴ம்மானங் அரியபா⁴வஸ்ஸ ச அதி³ட்ட²த்தா, ‘அரியானங் அத³ஸ்ஸாவீ’தி வேதி³தப்³போ³.
Tatridaṃ vatthu – cittalapabbatavāsino kira khīṇāsavattherassa upaṭṭhāko vuḍḍhapabbajito ekadivasaṃ therena saddhiṃ piṇḍāya caritvā therassa pattacīvaraṃ gahetvā piṭṭhito āgacchanto theraṃ pucchi – ‘ariyā nāma bhante kīdisā’ti? Thero āha – ‘idhekacco mahallako ariyānaṃ pattacīvaraṃ gahetvā vattapaṭipattiṃ katvā saha carantopi neva ariye jānāti, evaṃdujjānāvuso, ariyā’ti. Evaṃ vuttepi so neva aññāsi. Tasmā na cakkhunā dassanaṃ ‘dassanaṃ’, ñāṇadassanameva ‘dassanaṃ’. Yathāha – ‘‘kiṃ te vakkali iminā pūtikāyena diṭṭhena? Yo kho, vakkali, dhammaṃ passati, so maṃ passatī’’ti (saṃ. ni. 3.87). Tasmā cakkhunā passantopi, ñāṇena ariyehi diṭṭhaṃ aniccādilakkhaṇaṃ apassanto, ariyādhigatañca dhammaṃ anadhigacchanto, ariyakaradhammānaṃ ariyabhāvassa ca adiṭṭhattā, ‘ariyānaṃ adassāvī’ti veditabbo.
அரியத⁴ம்மஸ்ஸ அகோவிதோ³தி ஸதிபட்டா²னாதி³பே⁴தே³ அரியத⁴ம்மே அகுஸலோ. அரியத⁴ம்மே அவினீதோதி, எத்த² பன
Ariyadhammassaakovidoti satipaṭṭhānādibhede ariyadhamme akusalo. Ariyadhamme avinītoti, ettha pana
து³விதோ⁴ வினயோ நாம, ஏகமேகெத்த² பஞ்சதா⁴;
Duvidho vinayo nāma, ekamekettha pañcadhā;
அபா⁴வதோ தஸ்ஸ அயங், அவினீதோதி வுச்சதி.
Abhāvato tassa ayaṃ, avinītoti vuccati.
அயஞ்ஹி ஸங்வரவினயோ பஹானவினயோதி து³விதோ⁴ வினயோ. எத்த² ச து³விதே⁴பி வினயே ஏகமேகோ வினயோ பஞ்சதா⁴ பி⁴ஜ்ஜதி. ஸங்வரவினயோபி ஹி ஸீலஸங்வரோ ஸதிஸங்வரோ ஞாணஸங்வரோ க²ந்திஸங்வரோ வீரியஸங்வரோதி பஞ்சவிதோ⁴. பஹானவினயோபி தத³ங்க³பஹானங் விக்க²ம்ப⁴னபஹானங் ஸமுச்சே²த³பஹானங் படிப்பஸ்ஸத்³தி⁴பஹானங் நிஸ்ஸரணபஹானந்தி பஞ்சவிதோ⁴.
Ayañhi saṃvaravinayo pahānavinayoti duvidho vinayo. Ettha ca duvidhepi vinaye ekameko vinayo pañcadhā bhijjati. Saṃvaravinayopi hi sīlasaṃvaro satisaṃvaro ñāṇasaṃvaro khantisaṃvaro vīriyasaṃvaroti pañcavidho. Pahānavinayopi tadaṅgapahānaṃ vikkhambhanapahānaṃ samucchedapahānaṃ paṭippassaddhipahānaṃ nissaraṇapahānanti pañcavidho.
தத்த² ‘‘இமினா பாதிமொக்க²ஸங்வரேன உபேதோ ஹோதி ஸமுபேதோ’’தி (விப⁴॰ 511) அயங் ஸீலஸங்வரோ. ‘‘ரக்க²தி சக்கு²ந்த்³ரியங், சக்கு²ந்த்³ரியே ஸங்வரங் ஆபஜ்ஜதீ’’தி (தீ³॰ நி॰ 1.213; ம॰ நி॰ 1.295; ஸங்॰ நி॰ 4.239; அ॰ நி॰ 3.16) அயங் ஸதிஸங்வரோ.
Tattha ‘‘iminā pātimokkhasaṃvarena upeto hoti samupeto’’ti (vibha. 511) ayaṃ sīlasaṃvaro. ‘‘Rakkhati cakkhundriyaṃ, cakkhundriye saṃvaraṃ āpajjatī’’ti (dī. ni. 1.213; ma. ni. 1.295; saṃ. ni. 4.239; a. ni. 3.16) ayaṃ satisaṃvaro.
‘‘யானி ஸோதானி லோகஸ்மிங், (அஜிதாதி ப⁴க³வா)
‘‘Yāni sotāni lokasmiṃ, (ajitāti bhagavā)
ஸதி தேஸங் நிவாரணங்;
Sati tesaṃ nivāraṇaṃ;
ஸோதானங் ஸங்வரங் ப்³ரூமி,
Sotānaṃ saṃvaraṃ brūmi,
பஞ்ஞாயேதே பிதீ⁴யரே’’தி. (ஸு॰ நி॰ 1041) –
Paññāyete pidhīyare’’ti. (su. ni. 1041) –
அயங் ஞாணஸங்வரோ நாம. ‘‘க²மோ ஹோதி ஸீதஸ்ஸ உண்ஹஸ்ஸா’’தி (ம॰ நி॰ 1.24; அ॰ நி॰ 4.114; 6.58) அயங் க²ந்திஸங்வரோ. ‘‘உப்பன்னங் காமவிதக்கங் நாதி⁴வாஸேதீ’’தி (ம॰ நி॰ 1.26; அ॰ நி॰ 4.114; 6.58) அயங் வீரியஸங்வரோ. ஸப்³போ³பி சாயங் ஸங்வரோ யதா²ஸகங் ஸங்வரிதப்³பா³னங் வினேதப்³பா³னஞ்ச காயது³ச்சரிதாதீ³னங் ஸங்வரணதோ ஸங்வரோ, வினயனதோ வினயோதி வுச்சதி. ஏவங் தாவ ‘ஸங்வரவினயோ’ பஞ்சதா⁴ பி⁴ஜ்ஜதீதி வேதி³தப்³போ³.
Ayaṃ ñāṇasaṃvaro nāma. ‘‘Khamo hoti sītassa uṇhassā’’ti (ma. ni. 1.24; a. ni. 4.114; 6.58) ayaṃ khantisaṃvaro. ‘‘Uppannaṃ kāmavitakkaṃ nādhivāsetī’’ti (ma. ni. 1.26; a. ni. 4.114; 6.58) ayaṃ vīriyasaṃvaro. Sabbopi cāyaṃ saṃvaro yathāsakaṃ saṃvaritabbānaṃ vinetabbānañca kāyaduccaritādīnaṃ saṃvaraṇato saṃvaro, vinayanato vinayoti vuccati. Evaṃ tāva ‘saṃvaravinayo’ pañcadhā bhijjatīti veditabbo.
ததா² யங் நாமரூபபரிச்சே²தா³தீ³ஸு விபஸ்ஸனாஞாணேஸு படிபக்க²பா⁴வதோ, தீ³பாலோகேனேவ தமஸ்ஸ, தேன தேன விபஸ்ஸனாஞாணேன தஸ்ஸ தஸ்ஸ அனத்த²ஸ்ஸ பஹானங், ஸெய்யதி²த³ங் – நாமரூபவவத்தா²னேன ஸக்காயதி³ட்டி²யா, பச்சயபரிக்³க³ஹேன அஹேதுவிஸமஹேதுதி³ட்டீ²னங், தஸ்ஸேவ அபரபா⁴கே³ன கங்கா²விதரணேன கத²ங்கதி²பா⁴வஸ்ஸ, கலாபஸம்மஸனேன ‘அஹங் மமா’தி கா³ஹஸ்ஸ, மக்³கா³மக்³க³வவத்தா²னேன அமக்³கே³ மக்³க³ஸஞ்ஞாய, உத³யத³ஸ்ஸனேன உச்சே²த³தி³ட்டி²யா, வயத³ஸ்ஸனேன ஸஸ்ஸததி³ட்டி²யா, ப⁴யத³ஸ்ஸனேன ஸப⁴யே அப⁴யஸஞ்ஞாய, ஆதீ³னவத³ஸ்ஸனேன அஸ்ஸாத³ஸஞ்ஞாய, நிப்³பி³தா³னுபஸ்ஸனாய அபி⁴ரதிஸஞ்ஞாய, முச்சிதுகம்யதாஞாணேன அமுச்சிதுகாமதாய, உபெக்கா²ஞாணேன அனுபெக்கா²ய, அனுலோமேன த⁴ம்மட்டி²தியங் நிப்³பா³னே ச படிலோமபா⁴வஸ்ஸ, கொ³த்ரபு⁴னா ஸங்கா²ரனிமித்தக்³கா³ஹஸ்ஸ பஹானங், ஏதங் ‘தத³ங்க³பஹானங்’ நாம.
Tathā yaṃ nāmarūpaparicchedādīsu vipassanāñāṇesu paṭipakkhabhāvato, dīpālokeneva tamassa, tena tena vipassanāñāṇena tassa tassa anatthassa pahānaṃ, seyyathidaṃ – nāmarūpavavatthānena sakkāyadiṭṭhiyā, paccayapariggahena ahetuvisamahetudiṭṭhīnaṃ, tasseva aparabhāgena kaṅkhāvitaraṇena kathaṃkathibhāvassa, kalāpasammasanena ‘ahaṃ mamā’ti gāhassa, maggāmaggavavatthānena amagge maggasaññāya, udayadassanena ucchedadiṭṭhiyā, vayadassanena sassatadiṭṭhiyā, bhayadassanena sabhaye abhayasaññāya, ādīnavadassanena assādasaññāya, nibbidānupassanāya abhiratisaññāya, muccitukamyatāñāṇena amuccitukāmatāya, upekkhāñāṇena anupekkhāya, anulomena dhammaṭṭhitiyaṃ nibbāne ca paṭilomabhāvassa, gotrabhunā saṅkhāranimittaggāhassa pahānaṃ, etaṃ ‘tadaṅgapahānaṃ’ nāma.
யங் பன உபசாரப்பனாபே⁴தே³ன ஸமாதி⁴னா பவத்திபா⁴வனிவாரணதோ, க⁴டப்பஹாரேனேவ உத³கபிட்டே² ஸேவாலஸ்ஸ, தேஸங் தேஸங் நீவரணாதி³த⁴ம்மானங் பஹானங், ஏதங் ‘விக்க²ம்ப⁴னபஹானங்’ நாம. ‘‘யங் சதுன்னங் அரியமக்³கா³னங் பா⁴விதத்தா தங்தங்மக்³க³வதோ அத்தனோ அத்தனோ ஸந்தானே தி³ட்டி²க³தானங் பஹானாயா’’திஆதி³னா (த⁴॰ ஸ॰ 277) நயேன வுத்தஸ்ஸ ஸமுத³யபக்கி²கஸ்ஸ கிலேஸக³ணஸ்ஸ அச்சந்தங் அப்பவத்திபா⁴வேன பஹானங், இத³ங் ‘ஸமுச்சே²த³பஹானங்’ நாம. யங் பன ப²லக்க²ணே படிப்பஸ்ஸத்³த⁴த்தங் கிலேஸானங், ஏதங் ‘படிப்பஸ்ஸத்³தி⁴பஹானங்’ நாம. யங் ஸப்³ப³ஸங்க²தனிஸ்ஸடத்தா பஹீனஸப்³ப³ஸங்க²தங் நிப்³பா³னங், ஏதங் ‘நிஸ்ஸரணபஹானங்’ நாம. ஸப்³ப³ம்பி சேதங் பஹானங் யஸ்மா சாக³ட்டே²ன பஹானங், வினயனட்டே²ன வினயோ, தஸ்மா ‘பஹானவினயோ’தி வுச்சதி. தங்தங்பஹானவதோ வா தஸ்ஸ தஸ்ஸ வினயஸ்ஸ ஸம்ப⁴வதோபேதங் பஹானவினயோதி வுச்சதி. ஏவங் பஹானவினயோபி பஞ்சதா⁴ பி⁴ஜ்ஜதீதி வேதி³தப்³போ³.
Yaṃ pana upacārappanābhedena samādhinā pavattibhāvanivāraṇato, ghaṭappahāreneva udakapiṭṭhe sevālassa, tesaṃ tesaṃ nīvaraṇādidhammānaṃ pahānaṃ, etaṃ ‘vikkhambhanapahānaṃ’ nāma. ‘‘Yaṃ catunnaṃ ariyamaggānaṃ bhāvitattā taṃtaṃmaggavato attano attano santāne diṭṭhigatānaṃ pahānāyā’’tiādinā (dha. sa. 277) nayena vuttassa samudayapakkhikassa kilesagaṇassa accantaṃ appavattibhāvena pahānaṃ, idaṃ ‘samucchedapahānaṃ’ nāma. Yaṃ pana phalakkhaṇe paṭippassaddhattaṃ kilesānaṃ, etaṃ ‘paṭippassaddhipahānaṃ’ nāma. Yaṃ sabbasaṅkhatanissaṭattā pahīnasabbasaṅkhataṃ nibbānaṃ, etaṃ ‘nissaraṇapahānaṃ’ nāma. Sabbampi cetaṃ pahānaṃ yasmā cāgaṭṭhena pahānaṃ, vinayanaṭṭhena vinayo, tasmā ‘pahānavinayo’ti vuccati. Taṃtaṃpahānavato vā tassa tassa vinayassa sambhavatopetaṃ pahānavinayoti vuccati. Evaṃ pahānavinayopi pañcadhā bhijjatīti veditabbo.
ஏவமயங் ஸங்கே²பதோ து³விதோ⁴, பே⁴த³தோ ச த³ஸவிதோ⁴ வினயோ, பி⁴ன்னஸங்வரத்தா, பஹாதப்³ப³ஸ்ஸ ச அப்பஹீனத்தா, யஸ்மா ஏதஸ்ஸ அஸ்ஸுதவதோ புது²ஜ்ஜனஸ்ஸ நத்தி², தஸ்மா அபா⁴வதோ தஸ்ஸ, அயங் ‘அவினீதோ’தி வுச்சதீதி. ஏஸ நயோ ஸப்புரிஸானங் அத³ஸ்ஸாவீ ஸப்புரிஸத⁴ம்மஸ்ஸ அகோவிதோ³ ஸப்புரிஸத⁴ம்மே அவினீதோதி எத்தா²பி. நின்னானாகரணஞ்ஹேதங் அத்த²தோ. யதா²ஹ – ‘‘யேவ தே அரியா தேவ தே ஸப்புரிஸா, யேவ தே ஸப்புரிஸா தேவ தே அரியா. யோ ஏவ ஸோ அரியானங் த⁴ம்மோ ஸோ ஏவ ஸோ ஸப்புரிஸானங் த⁴ம்மோ, யோ ஏவ ஸோ ஸப்புரிஸானங் த⁴ம்மோ ஸோ ஏவ ஸோ அரியானங் த⁴ம்மோ. யேவ தே அரியவினயா தேவ தே ஸப்புரிஸவினயா, யேவ தே ஸப்புரிஸவினயா தேவ தே அரியவினயா. அரியேதி வா ஸப்புரிஸேதி வா, அரியத⁴ம்மேதி வா ஸப்புரிஸத⁴ம்மேதி வா, அரியவினயேதி வா ஸப்புரிஸவினயேதி வா, ஏஸேஸே ஏகே ஏகட்டே² ஸமே ஸமபா⁴கே³ தஜ்ஜாதே தஞ்ஞேவா’’தி.
Evamayaṃ saṅkhepato duvidho, bhedato ca dasavidho vinayo, bhinnasaṃvarattā, pahātabbassa ca appahīnattā, yasmā etassa assutavato puthujjanassa natthi, tasmā abhāvato tassa, ayaṃ ‘avinīto’ti vuccatīti. Esa nayo sappurisānaṃ adassāvī sappurisadhammassa akovido sappurisadhamme avinītoti etthāpi. Ninnānākaraṇañhetaṃ atthato. Yathāha – ‘‘yeva te ariyā teva te sappurisā, yeva te sappurisā teva te ariyā. Yo eva so ariyānaṃ dhammo so eva so sappurisānaṃ dhammo, yo eva so sappurisānaṃ dhammo so eva so ariyānaṃ dhammo. Yeva te ariyavinayā teva te sappurisavinayā, yeva te sappurisavinayā teva te ariyavinayā. Ariyeti vā sappuriseti vā, ariyadhammeti vā sappurisadhammeti vā, ariyavinayeti vā sappurisavinayeti vā, esese eke ekaṭṭhe same samabhāge tajjāte taññevā’’ti.
ரூபங் அத்ததோ ஸமனுபஸ்ஸதீதி இதே⁴கச்சோ ரூபங் அத்ததோ ஸமனுபஸ்ஸதி – ‘யங் ரூபங் ஸோ அஹங், யோ அஹங் தங் ரூப’ந்தி ரூபஞ்ச அத்தானஞ்ச அத்³வயங் ஸமனுபஸ்ஸதி. ‘‘ஸெய்யதா²பி நாம தேலப்பதீ³பஸ்ஸ ஜா²யதோ யா அச்சி ஸோ வண்ணோ, யோ வண்ணோ ஸா அச்சீதி அச்சிஞ்ச வண்ணஞ்ச அத்³வயங் ஸமனுபஸ்ஸதி,’’ ஏவமேவ இதே⁴கச்சோ ரூபங் அத்ததோ ஸமனுபஸ்ஸதீதி ஏவங் ரூபங் அத்தாதி தி³ட்டி²பஸ்ஸனாய பஸ்ஸதி. ரூபவந்தங் வா அத்தானந்தி ‘அரூபங் அத்தா’தி க³ஹெத்வா, சா²யாவந்தங் ருக்க²ங் விய, தங் ரூபவந்தங் ஸமனுபஸ்ஸதி. அத்தனி வா ரூபந்தி ‘அரூபமேவ அத்தா’தி க³ஹெத்வா, புப்ப²ம்ஹி க³ந்த⁴ங் விய, அத்தனி ரூபங் ஸமனுபஸ்ஸதி. ரூபஸ்மிங் வா அத்தானந்தி ‘அரூபமேவ அத்தா’தி க³ஹெத்வா, கரண்ட³கே மணிங் விய, அத்தானங் ரூபஸ்மிங் ஸமனுபஸ்ஸதி. வேத³னாதீ³ஸுபி ஏஸேவ நயோ.
Rūpaṃ attato samanupassatīti idhekacco rūpaṃ attato samanupassati – ‘yaṃ rūpaṃ so ahaṃ, yo ahaṃ taṃ rūpa’nti rūpañca attānañca advayaṃ samanupassati. ‘‘Seyyathāpi nāma telappadīpassa jhāyato yā acci so vaṇṇo, yo vaṇṇo sā accīti acciñca vaṇṇañca advayaṃ samanupassati,’’ evameva idhekacco rūpaṃ attato samanupassatīti evaṃ rūpaṃ attāti diṭṭhipassanāya passati. Rūpavantaṃ vā attānanti ‘arūpaṃ attā’ti gahetvā, chāyāvantaṃ rukkhaṃ viya, taṃ rūpavantaṃ samanupassati. Attani vā rūpanti ‘arūpameva attā’ti gahetvā, pupphamhi gandhaṃ viya, attani rūpaṃ samanupassati. Rūpasmiṃvā attānanti ‘arūpameva attā’ti gahetvā, karaṇḍake maṇiṃ viya, attānaṃ rūpasmiṃ samanupassati. Vedanādīsupi eseva nayo.
தத்த² ‘ரூபங் அத்ததோ ஸமனுபஸ்ஸதீ’தி ஸுத்³த⁴ரூபமேவ அத்தாதி கதி²தங். ‘ரூபவந்தங் வா அத்தானங், அத்தனி வா ரூபங், ரூபஸ்மிங் வா அத்தானங்; வேத³னங் அத்ததோ ஸமனுபஸ்ஸதி… ஸஞ்ஞங்… ஸங்கா²ரே… விஞ்ஞாணங் அத்ததோ ஸமனுபஸ்ஸதீ’தி இமேஸு ஸத்தஸு டா²னேஸு ‘அரூபங் அத்தா’தி கதி²தங். வேத³னாவந்தங் வா அத்தானங், அத்தனி வா வேத³னங், வேத³னாய வா அத்தானந்தி ஏவங் சதூஸு க²ந்தே⁴ஸு திண்ணங் திண்ணங் வஸேன த்³வாத³ஸஸு டா²னேஸு ‘ரூபாரூபமிஸ்ஸகோ அத்தா’ கதி²தோ. தத்த² ‘ரூபங் அத்ததோ ஸமனுபஸ்ஸதி வேத³னங்… ஸஞ்ஞங்… ஸங்கா²ரே… விஞ்ஞாணங் அத்ததோ ஸமனுபஸ்ஸதீ’தி இமேஸு பஞ்சஸு டா²னேஸு உச்சே²த³தி³ட்டி² கதி²தா. அவஸேஸேஸு ஸஸ்ஸததி³ட்டி². ஏவமெத்த² பன்னரஸ ப⁴வதி³ட்டி²யோ பஞ்ச விப⁴வதி³ட்டி²யோ ஹொந்தி. தா ஸப்³பா³பி மக்³கா³வரணா, ந ஸக்³கா³வரணா, பட²மமக்³க³வஜ்ஜா²தி வேதி³தப்³பா³.
Tattha ‘rūpaṃ attato samanupassatī’ti suddharūpameva attāti kathitaṃ. ‘Rūpavantaṃ vā attānaṃ, attani vā rūpaṃ, rūpasmiṃ vā attānaṃ; vedanaṃ attato samanupassati… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ attato samanupassatī’ti imesu sattasu ṭhānesu ‘arūpaṃ attā’ti kathitaṃ. Vedanāvantaṃ vā attānaṃ, attani vā vedanaṃ, vedanāya vā attānanti evaṃ catūsu khandhesu tiṇṇaṃ tiṇṇaṃ vasena dvādasasu ṭhānesu ‘rūpārūpamissako attā’ kathito. Tattha ‘rūpaṃ attato samanupassati vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ attato samanupassatī’ti imesu pañcasu ṭhānesu ucchedadiṭṭhi kathitā. Avasesesu sassatadiṭṭhi. Evamettha pannarasa bhavadiṭṭhiyo pañca vibhavadiṭṭhiyo honti. Tā sabbāpi maggāvaraṇā, na saggāvaraṇā, paṭhamamaggavajjhāti veditabbā.
1008. ஸத்த²ரி கங்க²தீதி ஸத்து² ஸரீரே வா கு³ணே வா உப⁴யத்த² வா கங்க²தி. ஸரீரே கங்க²மானோ ‘த்³வத்திங்ஸவரலக்க²ணபடிமண்டி³தங் நாம ஸரீரங் அத்தி² நு கோ² நத்தீ²’தி கங்க²தி. கு³ணே கங்க²மானோ ‘அதீதானாக³தபச்சுப்பன்னஜானநஸமத்த²ங் ஸப்³ப³ஞ்ஞுதஞாணங் அத்தி² நு கோ² நத்தீ²’தி கங்க²தி. உப⁴யத்த² கங்க²மானோ ‘அஸீதிஅனுப்³யஞ்ஜனப்³யாமப்பபா⁴னுரஞ்ஜிதாய ஸரீரனிப்ப²த்தியா ஸமன்னாக³தோ ஸப்³ப³ஞெய்யஜானநஸமத்த²ங் ஸப்³ப³ஞ்ஞுதஞ்ஞாணங் படிவிஜ்ஜி²த்வா டி²தோ லோகதாரகோ பு³த்³தோ⁴ நாம அத்தி² நு கோ² நத்தீ²’தி கங்க²தி. அயஞ்ஹிஸ்ஸ அத்தபா⁴வே கு³ணே வா கங்க²னதோ உப⁴யத்த² கங்க²தி நாம. விசிகிச்ச²தீதி ஆரம்மணங் நிச்சே²துங் அஸக்கொந்தோ கிச்ச²தி கிலமதி. நாதி⁴முச்சதீதி தத்தே²வ அதி⁴மொக்க²ங் ந லப⁴தி. ந ஸம்பஸீத³தீதி சித்தங் அனாவிலங் கத்வா பஸீதி³துங் ந ஸக்கோதி, கு³ணேஸு நப்பஸீத³தி.
1008. Satthari kaṅkhatīti satthu sarīre vā guṇe vā ubhayattha vā kaṅkhati. Sarīre kaṅkhamāno ‘dvattiṃsavaralakkhaṇapaṭimaṇḍitaṃ nāma sarīraṃ atthi nu kho natthī’ti kaṅkhati. Guṇe kaṅkhamāno ‘atītānāgatapaccuppannajānanasamatthaṃ sabbaññutañāṇaṃ atthi nu kho natthī’ti kaṅkhati. Ubhayattha kaṅkhamāno ‘asītianubyañjanabyāmappabhānurañjitāya sarīranipphattiyā samannāgato sabbañeyyajānanasamatthaṃ sabbaññutaññāṇaṃ paṭivijjhitvā ṭhito lokatārako buddho nāma atthi nu kho natthī’ti kaṅkhati. Ayañhissa attabhāve guṇe vā kaṅkhanato ubhayattha kaṅkhati nāma. Vicikicchatīti ārammaṇaṃ nicchetuṃ asakkonto kicchati kilamati. Nādhimuccatīti tattheva adhimokkhaṃ na labhati. Na sampasīdatīti cittaṃ anāvilaṃ katvā pasīdituṃ na sakkoti, guṇesu nappasīdati.
த⁴ம்மே கங்க²தீதிஆதீ³ஸு பன ‘கிலேஸே பஜஹந்தா சத்தாரோ அரியமக்³கா³, படிப்பஸ்ஸத்³த⁴கிலேஸானி சத்தாரி ஸாமஞ்ஞப²லானி, மக்³க³ப²லானங் ஆரம்மணபச்சயபூ⁴தங் அமதங் மஹானிப்³பா³னங் நாம அத்தி² நு கோ² நத்தீ²’தி கங்க²ந்தோபி ‘அயங் த⁴ம்மோ நிய்யானிகோ நு கோ² அனிய்யானிகோ’தி கங்க²ந்தோபி த⁴ம்மே கங்க²தி நாம. ‘சத்தாரோ மக்³க³ட்ட²கா சத்தாரோ ப²லட்ட²காதி இத³ங் ஸங்க⁴ரதனங் அத்தி² நு கோ² நத்தீ²’தி கங்க²ந்தோபி, ‘அயங் ஸங்கோ⁴ ஸுப்படிபன்னோ நு கோ² து³ப்படிபன்னோ’தி கங்க²ந்தோபி, ‘ஏதஸ்மிங் ஸங்க⁴ரதனே தி³ன்னஸ்ஸ விபாகப²லங் அத்தி² நு கோ² நத்தீ²’தி கங்க²ந்தோபி ஸங்கே⁴ கங்க²தி நாம. ‘திஸ்ஸோ பன ஸிக்கா² அத்தி² நு கோ² நத்தீ²’தி கங்க²ந்தோபி, ‘திஸ்ஸோ ஸிக்கா² ஸிக்கி²தபச்சயேன ஆனிஸங்ஸோ அத்தி² நு கோ² நத்தீ²’தி கங்க²ந்தோபி ஸிக்கா²ய கங்க²தி நாம.
Dhamme kaṅkhatītiādīsu pana ‘kilese pajahantā cattāro ariyamaggā, paṭippassaddhakilesāni cattāri sāmaññaphalāni, maggaphalānaṃ ārammaṇapaccayabhūtaṃ amataṃ mahānibbānaṃ nāma atthi nu kho natthī’ti kaṅkhantopi ‘ayaṃ dhammo niyyāniko nu kho aniyyāniko’ti kaṅkhantopi dhamme kaṅkhati nāma. ‘Cattāro maggaṭṭhakā cattāro phalaṭṭhakāti idaṃ saṅgharatanaṃ atthi nu kho natthī’ti kaṅkhantopi, ‘ayaṃ saṅgho suppaṭipanno nu kho duppaṭipanno’ti kaṅkhantopi, ‘etasmiṃ saṅgharatane dinnassa vipākaphalaṃ atthi nu kho natthī’ti kaṅkhantopi saṅghe kaṅkhati nāma. ‘Tisso pana sikkhā atthi nu kho natthī’ti kaṅkhantopi, ‘tisso sikkhā sikkhitapaccayena ānisaṃso atthi nu kho natthī’ti kaṅkhantopi sikkhāya kaṅkhati nāma.
புப்³ப³ந்தோ வுச்சதி அதீதானி க²ந்த⁴தா⁴தாயதனானி. அபரந்தோ அனாக³தானி. தத்த² அதீதேஸு க²ந்தா⁴தீ³ஸு ‘அதீதானி நு கோ², ந நு கோ²’தி கங்க²ந்தோ புப்³ப³ந்தே கங்க²தி நாம. அனாக³தேஸு ‘அனாக³தானி நு கோ², ந நு கோ²’தி கங்க²ந்தோ அபரந்தே கங்க²தி நாம. உப⁴யத்த² கங்க²ந்தோ புப்³ப³ந்தாபரந்தே கங்க²தி நாம. ‘த்³வாத³ஸபதி³கங் பச்சயவட்டங் அத்தி² நு கோ² நத்தீ²’தி கங்க²ந்தோ இத³ப்பச்சயதாபடிச்சஸமுப்பன்னேஸு த⁴ம்மேஸு கங்க²தி நாம. தத்ராயங் வசனத்தோ² – இமேஸங் ஜராமரணாதீ³னங் பச்சயா ‘இத³ப்பச்சயா’. இத³ப்பச்சயானங் பா⁴வோ ‘இத³ப்பச்சயதா’. இத³ப்பச்சயா ஏவ வா ‘இத³ப்பச்சயதா’; ஜாதிஆதீ³னமேதங் அதி⁴வசனங். ஜாதிஆதீ³ஸு தங் தங் படிச்ச ஆக³ம்ம ஸமுப்பன்னாதி ‘படிச்சஸமுப்பன்னா’. இத³ங் வுத்தங் ஹோதி – இத³ப்பச்சயதாய ச படிச்சஸமுப்பன்னேஸு ச த⁴ம்மேஸு கங்க²தீதி.
Pubbanto vuccati atītāni khandhadhātāyatanāni. Aparanto anāgatāni. Tattha atītesu khandhādīsu ‘atītāni nu kho, na nu kho’ti kaṅkhanto pubbante kaṅkhati nāma. Anāgatesu ‘anāgatāni nu kho, na nu kho’ti kaṅkhanto aparante kaṅkhati nāma. Ubhayattha kaṅkhanto pubbantāparante kaṅkhati nāma. ‘Dvādasapadikaṃ paccayavaṭṭaṃ atthi nu kho natthī’ti kaṅkhanto idappaccayatāpaṭiccasamuppannesu dhammesu kaṅkhati nāma. Tatrāyaṃ vacanattho – imesaṃ jarāmaraṇādīnaṃ paccayā ‘idappaccayā’. Idappaccayānaṃ bhāvo ‘idappaccayatā’. Idappaccayā eva vā ‘idappaccayatā’; jātiādīnametaṃ adhivacanaṃ. Jātiādīsu taṃ taṃ paṭicca āgamma samuppannāti ‘paṭiccasamuppannā’. Idaṃ vuttaṃ hoti – idappaccayatāya ca paṭiccasamuppannesu ca dhammesu kaṅkhatīti.
1009. ஸீலேனாதி கோ³ஸீலாதி³னா. வதேனாதி கோ³வதாதி³னாவ. ஸீலப்³ப³தேனாதி தது³ப⁴யேன. ஸுத்³தீ⁴தி கிலேஸஸுத்³தி⁴; பரமத்த²ஸுத்³தி⁴பூ⁴தங் வா நிப்³பா³னமேவ. ததே³கட்டா²தி இத⁴ பஹானேகட்ட²ங் து⁴ரங். இமிஸ்ஸா ச பாளியா தி³ட்டி²கிலேஸோ விசிகிச்சா²கிலேஸோதி த்³வேயேவ ஆக³தா. லோபோ⁴ தோ³ஸோ மோஹோ மானோ தி²னங் உத்³த⁴ச்சங் அஹிரிகங் அனொத்தப்பந்தி இமே பன அட்ட² அனாக³தா. ஆஹரித்வா பன தீ³பேதப்³பா³. எத்த² ஹி தி³ட்டி²விசிகிச்சா²ஸு பஹீயமானாஸு அபாயக³மனீயோ லோபோ⁴ தோ³ஸோ மோஹோ மானோ தி²னங் உத்³த⁴ச்சங் அஹிரிகங் அனொத்தப்பந்தி ஸப்³பே³பிமே பஹானேகட்டா² ஹுத்வா பஹீயந்தி. ஸஹஜேகட்ட²ங் பன ஆஹரித்வா தீ³பேதப்³ப³ங். ஸோதாபத்திமக்³கே³ன ஹி சத்தாரி தி³ட்டி²ஸஹக³தானி விசிகிச்சா²ஸஹக³தஞ்சாதி பஞ்ச சித்தானி பஹீயந்தி. தத்த² த்³வீஸு அஸங்கா²ரிகதி³ட்டி²சித்தேஸு பஹீயந்தேஸு தேஹி ஸஹஜாதோ லோபோ⁴ மோஹோ உத்³த⁴ச்சங் அஹிரிகங் அனொத்தப்பந்தி இமே கிலேஸா ஸஹஜேகட்ட²வஸேன பஹீயந்தி. ஸேஸதி³ட்டி²கிலேஸோ ச விசிகிச்சா²கிலேஸோ ச பஹானேகட்ட²வஸேன பஹீயந்தி. தி³ட்டி²க³தஸம்பயுத்தஸஸங்கா²ரிகசித்தேஸுபி பஹீயந்தேஸு தேஹி ஸஹஜாதோ லோபோ⁴ மோஹோ தி²னங் உத்³த⁴ச்சங் அஹிரிகங் அனொத்தப்பந்தி இமே கிலேஸா ஸஹஜேகட்ட²வஸேன பஹீயந்தி. ஸேஸதி³ட்டி²கிலேஸோ ச விசிகிச்சா²கிலேஸோ ச பஹானேகட்ட²வஸேன பஹீயந்தி. ஏவங் பஹானேகட்ட²ஸ்மிங்யேவ ஸஹஜேகட்ட²ங் லப்³ப⁴தீதி இத³ங் ஸஹஜேகட்ட²ங் ஆஹரித்வா தீ³பயிங்ஸு.
1009. Sīlenāti gosīlādinā. Vatenāti govatādināva. Sīlabbatenāti tadubhayena. Suddhīti kilesasuddhi; paramatthasuddhibhūtaṃ vā nibbānameva. Tadekaṭṭhāti idha pahānekaṭṭhaṃ dhuraṃ. Imissā ca pāḷiyā diṭṭhikileso vicikicchākilesoti dveyeva āgatā. Lobho doso moho māno thinaṃ uddhaccaṃ ahirikaṃ anottappanti ime pana aṭṭha anāgatā. Āharitvā pana dīpetabbā. Ettha hi diṭṭhivicikicchāsu pahīyamānāsu apāyagamanīyo lobho doso moho māno thinaṃ uddhaccaṃ ahirikaṃ anottappanti sabbepime pahānekaṭṭhā hutvā pahīyanti. Sahajekaṭṭhaṃ pana āharitvā dīpetabbaṃ. Sotāpattimaggena hi cattāri diṭṭhisahagatāni vicikicchāsahagatañcāti pañca cittāni pahīyanti. Tattha dvīsu asaṅkhārikadiṭṭhicittesu pahīyantesu tehi sahajāto lobho moho uddhaccaṃ ahirikaṃ anottappanti ime kilesā sahajekaṭṭhavasena pahīyanti. Sesadiṭṭhikileso ca vicikicchākileso ca pahānekaṭṭhavasena pahīyanti. Diṭṭhigatasampayuttasasaṅkhārikacittesupi pahīyantesu tehi sahajāto lobho moho thinaṃ uddhaccaṃ ahirikaṃ anottappanti ime kilesā sahajekaṭṭhavasena pahīyanti. Sesadiṭṭhikileso ca vicikicchākileso ca pahānekaṭṭhavasena pahīyanti. Evaṃ pahānekaṭṭhasmiṃyeva sahajekaṭṭhaṃ labbhatīti idaṃ sahajekaṭṭhaṃ āharitvā dīpayiṃsu.
தங்ஸம்பயுத்தோதி தேஹி ததே³கட்டே²ஹி அட்ட²ஹி கிலேஸேஹி ஸம்பயுத்தோ. வினிப்³போ⁴க³ங் வா கத்வா தேன லோபே⁴ன தேன தோ³ஸேனாதி ஏவங் ஏகேகேன ஸம்பயுத்ததா தீ³பேதப்³பா³. தத்த² லோபே⁴ க³ஹிதே, மோஹோ மானோ தி²னங் உத்³த⁴ச்சங் அஹிரிகங் அனொத்தப்பந்தி அயங் ஸங்கா²ரக்க²ந்தே⁴ கிலேஸக³ணோ லோப⁴ஸம்பயுத்தோ நாம. தோ³ஸே க³ஹிதே, மோஹோ தி²னங் உத்³த⁴ச்சங் அஹிரிகங் அனொத்தப்பந்தி அயங் கிலேஸக³ணோ தோ³ஸஸம்பயுத்தோ நாம. மோஹே க³ஹிதே, லோபோ⁴ தோ³ஸோ மானோ தி²னங் உத்³த⁴ச்சங் அஹிரிகங் அனொத்தப்பந்தி அயங் கிலேஸக³ணோ மோஹஸம்பயுத்தோ நாம. மானே க³ஹிதே, தேன ஸஹுப்பன்னோ லோபோ⁴ மோஹோ தி²னங் உத்³த⁴ச்சங் அஹிரிகங் அனொத்தப்பந்தி அயங் கிலேஸக³ணோ மானஸம்பயுத்தோ நாம. இமினா உபாயேன தேன தி²னேன தேன உத்³த⁴ச்சேன தேன அஹிரிகேன தேன அனொத்தப்பேன ஸம்பயுத்தோ தங்ஸம்பயுத்தோதி யோஜனா காதப்³பா³. தங்ஸமுட்டா²னந்தி தேன லோபே⁴ன…பே॰… தேன அனொத்தப்பேன ஸமுட்டி²தந்தி அத்தோ².
Taṃsampayuttoti tehi tadekaṭṭhehi aṭṭhahi kilesehi sampayutto. Vinibbhogaṃ vā katvā tena lobhena tena dosenāti evaṃ ekekena sampayuttatā dīpetabbā. Tattha lobhe gahite, moho māno thinaṃ uddhaccaṃ ahirikaṃ anottappanti ayaṃ saṅkhārakkhandhe kilesagaṇo lobhasampayutto nāma. Dose gahite, moho thinaṃ uddhaccaṃ ahirikaṃ anottappanti ayaṃ kilesagaṇo dosasampayutto nāma. Mohe gahite, lobho doso māno thinaṃ uddhaccaṃ ahirikaṃ anottappanti ayaṃ kilesagaṇo mohasampayutto nāma. Māne gahite, tena sahuppanno lobho moho thinaṃ uddhaccaṃ ahirikaṃ anottappanti ayaṃ kilesagaṇo mānasampayutto nāma. Iminā upāyena tena thinena tena uddhaccena tena ahirikena tena anottappena sampayutto taṃsampayuttoti yojanā kātabbā. Taṃsamuṭṭhānanti tena lobhena…pe… tena anottappena samuṭṭhitanti attho.
இமே த⁴ம்மா த³ஸ்ஸனேன பஹாதப்³பா³தி எத்த² த³ஸ்ஸனங் நாம ஸோதாபத்திமக்³கோ³; தேன பஹாதப்³பா³தி அத்தோ². ‘கஸ்மா பன ஸோதாபத்திமக்³கோ³ த³ஸ்ஸனங் நாம ஜாதோ’தி? ‘பட²மங் நிப்³பா³னத³ஸ்ஸனதோ’. ‘நனு கொ³த்ரபு⁴ பட²மதரங் பஸ்ஸதீ’தி ? ‘நோ ந பஸ்ஸதி; தி³ஸ்வாபி கத்தப்³ப³கிச்சங் பன ந கரோதி, ஸங்யோஜனானங் அப்பஹானதோ. தஸ்மா பஸ்ஸதீ’தி ந வத்தப்³போ³. யத்த² கத்த²சி ராஜானங் தி³ஸ்வாபி பண்ணாகாரங் த³த்வா கிச்சனிப்ப²த்தியா அதி³ட்ட²த்தா ‘அஜ்ஜாபி ராஜானங் ந பஸ்ஸாமீ’தி வத³ந்தோ செத்த² ஜானபத³புரிஸோ நித³ஸ்ஸனங்.
Ime dhammā dassanena pahātabbāti ettha dassanaṃ nāma sotāpattimaggo; tena pahātabbāti attho. ‘Kasmā pana sotāpattimaggo dassanaṃ nāma jāto’ti? ‘Paṭhamaṃ nibbānadassanato’. ‘Nanu gotrabhu paṭhamataraṃ passatī’ti ? ‘No na passati; disvāpi kattabbakiccaṃ pana na karoti, saṃyojanānaṃ appahānato. Tasmā passatī’ti na vattabbo. Yattha katthaci rājānaṃ disvāpi paṇṇākāraṃ datvā kiccanipphattiyā adiṭṭhattā ‘ajjāpi rājānaṃ na passāmī’ti vadanto cettha jānapadapuriso nidassanaṃ.
1011. அவஸேஸோ லோபோ⁴தி த³ஸ்ஸனேன பஹீனாவஸேஸோ. லோபோ⁴ தோ³ஸமோஹேஸுபி ஏஸேவ நயோ. த³ஸ்ஸனேன ஹி அபாயக³மனீயாவ பஹீனா. தேஹி பன அஞ்ஞே த³ஸ்ஸேதுங் இத³ங் வுத்தங். ‘ததே³கட்டா²’தி தேஹி பாளியங் ஆக³தேஹி தீஹி கிலேஸேஹி ஸம்பயோக³தோபி பஹானதோபி ஏகட்டா² பஞ்ச கிலேஸா. நேவ த³ஸ்ஸனேன ந பா⁴வனாயாதி இத³ங் ஸங்யோஜனாதீ³னங் விய தேஹி மக்³கே³ஹி அப்பஹாதப்³ப³தங் ஸந்தா⁴ய வுத்தங். யங் பன ‘‘ஸோதாபத்திமக்³க³ஞாணேன அபி⁴ஸங்கா²ரவிஞ்ஞாணஸ்ஸ நிரோதே⁴ன ஸத்த ப⁴வே ட²பெத்வா அனமதக்³கே³ ஸங்ஸாரவட்டே யே உப்பஜ்ஜெய்யுங், நாமஞ்ச ரூபஞ்ச எத்தே²தே நிருஜ்ஜ²ந்தீ’’திஆதி³னா நயேன குஸலாதீ³னம்பி பஹானங் அனுஞ்ஞாதங், தங் தேஸங் மக்³கா³னங் அபா⁴விதத்தா யே உப்பஜ்ஜெய்யுங், தே உபனிஸ்ஸயபச்சயானங் கிலேஸானங் பஹீனத்தா பஹீனாதி இமங் பரியாயங் ஸந்தா⁴ய வுத்தந்தி வேதி³தப்³ப³ங்.
1011. Avaseso lobhoti dassanena pahīnāvaseso. Lobho dosamohesupi eseva nayo. Dassanena hi apāyagamanīyāva pahīnā. Tehi pana aññe dassetuṃ idaṃ vuttaṃ. ‘Tadekaṭṭhā’ti tehi pāḷiyaṃ āgatehi tīhi kilesehi sampayogatopi pahānatopi ekaṭṭhā pañca kilesā. Neva dassanena na bhāvanāyāti idaṃ saṃyojanādīnaṃ viya tehi maggehi appahātabbataṃ sandhāya vuttaṃ. Yaṃ pana ‘‘sotāpattimaggañāṇena abhisaṅkhāraviññāṇassa nirodhena satta bhave ṭhapetvā anamatagge saṃsāravaṭṭe ye uppajjeyyuṃ, nāmañca rūpañca etthete nirujjhantī’’tiādinā nayena kusalādīnampi pahānaṃ anuññātaṃ, taṃ tesaṃ maggānaṃ abhāvitattā ye uppajjeyyuṃ, te upanissayapaccayānaṃ kilesānaṃ pahīnattā pahīnāti imaṃ pariyāyaṃ sandhāya vuttanti veditabbaṃ.
1013. த³ஸ்ஸனேனபஹாதப்³ப³ஹேதுகத்திகே இமே த⁴ம்மா த³ஸ்ஸனேன பஹாதப்³ப³ஹேதுகாதி நிட்ட²பெத்வா, புன ‘தீணி ஸங்யோஜனானீ’திஆதி³ பஹாதப்³பே³ த³ஸ்ஸெத்வா, ததே³கட்ட²பா⁴வேன ஹேதூ சேவ ஸஹேதுகே ச த³ஸ்ஸேதுங் வுத்தங். தத்த² ‘கிஞ்சாபி த³ஸ்ஸனேன பஹாதப்³பே³ஸு ஹேதூஸு லோப⁴ஸஹக³தோ மோஹோ லோபே⁴ன ஸஹேதுகோ ஹோதி, தோ³ஸஸஹக³தோ மோஹோ தோ³ஸேன, லோப⁴தோ³ஸா ச மோஹேனாதி பஹாதப்³ப³ஹேதுகபதே³பேதே ஸங்க³ஹங் க³ச்ச²ந்தி, விசிகிச்சா²ஸஹக³தோ பன மோஹோ அஞ்ஞஸ்ஸ ஸம்பயுத்தஹேதுனோ அபா⁴வேன ஹேதுயேவ, ந ஸஹேதுகோதி தஸ்ஸ பஹானங் த³ஸ்ஸேதுங் இமே த⁴ம்மா த³ஸ்ஸனேன பஹாதப்³ப³ஹேதூ’தி வுத்தங்.
1013. Dassanenapahātabbahetukattike ime dhammā dassanena pahātabbahetukāti niṭṭhapetvā, puna ‘tīṇi saṃyojanānī’tiādi pahātabbe dassetvā, tadekaṭṭhabhāvena hetū ceva sahetuke ca dassetuṃ vuttaṃ. Tattha ‘kiñcāpi dassanena pahātabbesu hetūsu lobhasahagato moho lobhena sahetuko hoti, dosasahagato moho dosena, lobhadosā ca mohenāti pahātabbahetukapadepete saṅgahaṃ gacchanti, vicikicchāsahagato pana moho aññassa sampayuttahetuno abhāvena hetuyeva, na sahetukoti tassa pahānaṃ dassetuṃ ime dhammā dassanena pahātabbahetū’ti vuttaṃ.
1018. து³தியபதே³ உத்³த⁴ச்சஸஹக³தஸ்ஸ மோஹஸ்ஸ பஹானங் த³ஸ்ஸேதுங் இமே த⁴ம்மா பா⁴வனாய பஹாதப்³ப³ஹேதூதி வுத்தங். ஸோ ஹி அத்தனா ஸம்பயுத்தத⁴ம்மே ஸஹேதுகே கத்வா பிட்டி²வட்டகோ ஜாதோ, விசிகிச்சா²ஸஹக³தோ விய அஞ்ஞஸ்ஸ ஸம்பயுத்தஹேதுனோ அபா⁴வா பஹாதப்³ப³ஹேதுகபத³ங் ந ப⁴ஜதி. ததியபதே³ அவஸேஸா அகுஸலாதி புன அகுஸலக்³க³ஹணங் விசிகிச்சு²த்³த⁴ச்சஸஹக³தானங் மோஹானங் ஸங்க³ஹத்த²ங் கதங். தே ஹி ஸம்பயுத்தஹேதுனோ அபா⁴வா பஹாதப்³ப³ஹேதுகா நாம ந ஹொந்தி.
1018. Dutiyapade uddhaccasahagatassa mohassa pahānaṃ dassetuṃ ime dhammā bhāvanāya pahātabbahetūti vuttaṃ. So hi attanā sampayuttadhamme sahetuke katvā piṭṭhivaṭṭako jāto, vicikicchāsahagato viya aññassa sampayuttahetuno abhāvā pahātabbahetukapadaṃ na bhajati. Tatiyapade avasesā akusalāti puna akusalaggahaṇaṃ vicikicchuddhaccasahagatānaṃ mohānaṃ saṅgahatthaṃ kataṃ. Te hi sampayuttahetuno abhāvā pahātabbahetukā nāma na honti.
1029. பரித்தாரம்மணத்திகே ஆரப்³பா⁴தி ஆரம்மணங் கத்வா. ஸயஞ்ஹி பரித்தா வா ஹொந்து மஹக்³க³தா வா, பரித்தத⁴ம்மே ஆரம்மணங் கத்வா உப்பன்னா பரித்தாரம்மணா, மஹக்³க³தே ஆரம்மணங் கத்வா உப்பன்னா மஹக்³க³தாரம்மணா, அப்பமாணே ஆரம்மணங் கத்வா உப்பன்னா அப்பமாணாரம்மணா. தே பன பரித்தாபி ஹொந்தி மஹக்³க³தாபி அப்பமாணாபி.
1029. Parittārammaṇattike ārabbhāti ārammaṇaṃ katvā. Sayañhi parittā vā hontu mahaggatā vā, parittadhamme ārammaṇaṃ katvā uppannā parittārammaṇā, mahaggate ārammaṇaṃ katvā uppannā mahaggatārammaṇā, appamāṇe ārammaṇaṃ katvā uppannā appamāṇārammaṇā. Te pana parittāpi honti mahaggatāpi appamāṇāpi.
1035. மிச்ச²த்தத்திகே ஆனந்தரிகானீதி அனந்தராயேன ப²லதா³யகானி; மாதுகா⁴தககம்மாதீ³னமேதங் அதி⁴வசனங். தேஸு ஹி ஏகஸ்மிம்பி கம்மே கதே தங் படிபா³ஹித்வா அஞ்ஞங் கம்மங் அத்தனோ விபாகஸ்ஸ ஓகாஸங் காதுங் ந ஸக்கோதி. ஸினேருப்பமாணேபி ஹி ஸுவண்ணதூ²பே கத்வா சக்கவாளமத்தங் வா ரதனமயபாகாரங் விஹாரங் காரெத்வா தங் பூரெத்வா நிஸின்னஸ்ஸ பு³த்³த⁴ப்பமுக²ஸ்ஸ ஸங்க⁴ஸ்ஸ யாவஜீவங் சத்தாரோ பச்சயே த³த³தோபி தங் கம்மங் ஏதேஸங் கம்மானங் விபாகங் படிபா³ஹேதுங் ந ஸக்கோதி ஏவ. யா ச மிச்சா²தி³ட்டி² நியதாதி அஹேதுகவாத³அகிரியவாத³னத்தி²கவாதே³ஸு அஞ்ஞதரா. தஞ்ஹி க³ஹெத்வா டி²தங் புக்³க³லங் பு³த்³த⁴ஸதம்பி பு³த்³த⁴ஸஹஸ்ஸம்பி போ³தே⁴துங் ந ஸக்கோதி.
1035. Micchattattike ānantarikānīti anantarāyena phaladāyakāni; mātughātakakammādīnametaṃ adhivacanaṃ. Tesu hi ekasmimpi kamme kate taṃ paṭibāhitvā aññaṃ kammaṃ attano vipākassa okāsaṃ kātuṃ na sakkoti. Sineruppamāṇepi hi suvaṇṇathūpe katvā cakkavāḷamattaṃ vā ratanamayapākāraṃ vihāraṃ kāretvā taṃ pūretvā nisinnassa buddhappamukhassa saṅghassa yāvajīvaṃ cattāro paccaye dadatopi taṃ kammaṃ etesaṃ kammānaṃ vipākaṃ paṭibāhetuṃ na sakkoti eva. Yā ca micchādiṭṭhi niyatāti ahetukavādaakiriyavādanatthikavādesu aññatarā. Tañhi gahetvā ṭhitaṃ puggalaṃ buddhasatampi buddhasahassampi bodhetuṃ na sakkoti.
1038. மக்³கா³ரம்மணத்திகே அரியமக்³க³ங் ஆரப்³பா⁴தி லோகுத்தரமக்³க³ங் ஆரம்மணங் கத்வா. தே பன பரித்தாபி ஹொந்தி மஹக்³க³தாபி.
1038. Maggārammaṇattike ariyamaggaṃ ārabbhāti lokuttaramaggaṃ ārammaṇaṃ katvā. Te pana parittāpi honti mahaggatāpi.
1039. மக்³க³ஹேதுகனித்³தே³ஸே பட²மனயேன பச்சயட்டே²ன ஹேதுனா மக்³க³ஸம்பயுத்தானங் க²ந்தா⁴னங் ஸஹேதுகபா⁴வோ த³ஸ்ஸிதோ. து³தியனயேன மக்³க³பூ⁴தேன ஸம்மாதி³ட்டி²ஸங்கா²தேன ஹேதுனா ஸேஸமக்³க³ங்கா³னங் ஸஹேதுகபா⁴வோ த³ஸ்ஸிதோ. ததியனயேன மக்³கே³ உப்பன்னஹேதூஹி ஸம்மாதி³ட்டி²யா ஸஹேதுகபா⁴வோ த³ஸ்ஸிதோதி வேதி³தப்³போ³.
1039. Maggahetukaniddese paṭhamanayena paccayaṭṭhena hetunā maggasampayuttānaṃ khandhānaṃ sahetukabhāvo dassito. Dutiyanayena maggabhūtena sammādiṭṭhisaṅkhātena hetunā sesamaggaṅgānaṃ sahetukabhāvo dassito. Tatiyanayena magge uppannahetūhi sammādiṭṭhiyā sahetukabhāvo dassitoti veditabbo.
1040. அதி⁴பதிங் கரித்வாதி ஆரம்மணாதி⁴பதிங் கத்வா. தே ச கோ² பரித்தத⁴ம்மாவ ஹொந்தி. அரியஸாவகானஞ்ஹி அத்தனோ மக்³க³ங் க³ருங் கத்வா பச்சவெக்க²ணகாலே ஆரம்மணாதி⁴பதி லப்³ப⁴தி. சேதோபரியஞாணேன பன அரியஸாவகோ பரஸ்ஸ மக்³க³ங் பச்சவெக்க²மானோ க³ருங் கரொந்தோபி அத்தனா படிவித்³த⁴மக்³க³ங் விய க³ருங் ந கரோதி. ‘யமகபாடிஹாரியங் கரொந்தங் ததா²க³தங் தி³ஸ்வா தஸ்ஸ மக்³க³ங் க³ருங் கரோதி ந கரோதீ’தி? கரோதி, ந பன அத்தனோ மக்³க³ங் விய. அரஹா ந கிஞ்சி த⁴ம்மங் க³ருங் கரோதி ட²பெத்வா மக்³க³ங் ப²லங் நிப்³பா³னந்தி. எத்தா²பி அயமேவத்தோ². வீமங்ஸாதி⁴பதெய்யந்தி இத³ங் ஸஹஜாதாதி⁴பதிங் த³ஸ்ஸேதுங் வுத்தங். ச²ந்த³ஞ்ஹி ஜெட்ட²கங் கத்வா மக்³க³ங் பா⁴வெந்தஸ்ஸ ச²ந்தோ³ அதி⁴பதி நாம ஹோதி, ந மக்³கோ³. ஸேஸத⁴ம்மாபி ச²ந்தா³தி⁴பதினோ நாம ஹொந்தி, ந மக்³கா³தி⁴பதினோ. சித்தேபி ஏஸேவ நயோ. வீமங்ஸங் பன ஜெட்ட²கங் கத்வா மக்³க³ங் பா⁴வெந்தஸ்ஸ வீமங்ஸாதி⁴பதி சேவ ஹோதி மக்³கோ³ சாதி. ஸேஸத⁴ம்மா மக்³கா³தி⁴பதினோ நாம ஹொந்தி. வீரியேபி ஏஸேவ நயோ.
1040. Adhipatiṃ karitvāti ārammaṇādhipatiṃ katvā. Te ca kho parittadhammāva honti. Ariyasāvakānañhi attano maggaṃ garuṃ katvā paccavekkhaṇakāle ārammaṇādhipati labbhati. Cetopariyañāṇena pana ariyasāvako parassa maggaṃ paccavekkhamāno garuṃ karontopi attanā paṭividdhamaggaṃ viya garuṃ na karoti. ‘Yamakapāṭihāriyaṃ karontaṃ tathāgataṃ disvā tassa maggaṃ garuṃ karoti na karotī’ti? Karoti, na pana attano maggaṃ viya. Arahā na kiñci dhammaṃ garuṃ karoti ṭhapetvā maggaṃ phalaṃ nibbānanti. Etthāpi ayamevattho. Vīmaṃsādhipateyyanti idaṃ sahajātādhipatiṃ dassetuṃ vuttaṃ. Chandañhi jeṭṭhakaṃ katvā maggaṃ bhāventassa chando adhipati nāma hoti, na maggo. Sesadhammāpi chandādhipatino nāma honti, na maggādhipatino. Cittepi eseva nayo. Vīmaṃsaṃ pana jeṭṭhakaṃ katvā maggaṃ bhāventassa vīmaṃsādhipati ceva hoti maggo cāti. Sesadhammā maggādhipatino nāma honti. Vīriyepi eseva nayo.
1041. உப்பன்னத்திகனித்³தே³ஸே ஜாதாதி நிப்³ப³த்தா, படிலத்³த⁴த்தபா⁴வா. பூ⁴தாதிஆதீ³னி தேஸங்யேவ வேவசனானி. ஜாதா ஏவ ஹி பா⁴வப்பத்தியா பூ⁴தா. பச்சயஸங்யோகே³ ஜாதத்தா ஸஞ்ஜாதா. நிப்³ப³த்திலக்க²ணப்பத்தத்தா நிப்³ப³த்தா. உபஸக்³கே³ன பன பத³ங் வட்³டெ⁴த்வா அபி⁴னிப்³ப³த்தாதி வுத்தா. பாகடீபூ⁴தாதி பாதுபூ⁴தா. புப்³ப³ந்ததோ உத்³த⁴ங் பன்னாதி உப்பன்னா. உபஸக்³கே³ன பத³ங் வட்³டெ⁴த்வா ஸமுப்பன்னாதி வுத்தா. நிப்³ப³த்தட்டே²னேவ உத்³த⁴ங் டி²தாதி உட்டி²தா. பச்சயஸங்யோகே³ உட்டி²தாதி ஸமுட்டி²தா. புன உப்பன்னாதிவசனே காரணங் ஹெட்டா² வுத்தனயேனேவ வேதி³தப்³ப³ங். உப்பன்னங்ஸேன ஸங்க³ஹிதாதி உப்பன்னகொட்டா²ஸேன க³ணனங் க³தா. ரூபங் வேத³னா ஸஞ்ஞா ஸங்கா²ரா விஞ்ஞாணந்தி இத³ங் நேஸங் ஸபா⁴வத³ஸ்ஸனங். து³தியபத³னித்³தே³ஸோ வுத்தபடிஸேத⁴னயேன வேதி³தப்³போ³. ததியபத³னித்³தே³ஸோ உத்தானத்தோ²யேவ.
1041. Uppannattikaniddese jātāti nibbattā, paṭiladdhattabhāvā. Bhūtātiādīni tesaṃyeva vevacanāni. Jātā eva hi bhāvappattiyā bhūtā. Paccayasaṃyoge jātattā sañjātā. Nibbattilakkhaṇappattattā nibbattā. Upasaggena pana padaṃ vaḍḍhetvā abhinibbattāti vuttā. Pākaṭībhūtāti pātubhūtā. Pubbantato uddhaṃ pannāti uppannā. Upasaggena padaṃ vaḍḍhetvā samuppannāti vuttā. Nibbattaṭṭheneva uddhaṃ ṭhitāti uṭṭhitā. Paccayasaṃyoge uṭṭhitāti samuṭṭhitā. Puna uppannātivacane kāraṇaṃ heṭṭhā vuttanayeneva veditabbaṃ. Uppannaṃsena saṅgahitāti uppannakoṭṭhāsena gaṇanaṃ gatā. Rūpaṃ vedanā saññā saṅkhārā viññāṇanti idaṃ nesaṃ sabhāvadassanaṃ. Dutiyapadaniddeso vuttapaṭisedhanayena veditabbo. Tatiyapadaniddeso uttānatthoyeva.
அயங் பன திகோ த்³வின்னங் அத்³தா⁴னங் வஸேன பூரெத்வா த³ஸ்ஸிதோ. லத்³தோ⁴காஸஸ்ஸ ஹி கம்மஸ்ஸ விபாகோ து³விதோ⁴ – க²ணப்பத்தோ, ச அப்பத்தோ ச. தத்த² ‘க²ணப்பத்தோ’ உப்பன்னோ நாம. ‘அப்பத்தோ’ சித்தானந்தரே வா உப்பஜ்ஜது, கப்பஸதஸஹஸ்ஸாதிக்கமே வா. து⁴வபச்சயட்டே²ன நத்தி² நாம ந ஹோதி, உப்பாதி³னோ த⁴ம்மா நாம ஜாதோ. யதா² ஹி – ‘‘திட்ட²தேவ ஸாயங், பொட்ட²பாத³, அரூபீ அத்தா ஸஞ்ஞாமயோ . அத² இமஸ்ஸ புரிஸஸ்ஸ அஞ்ஞா ச ஸஞ்ஞா உப்பஜ்ஜந்தி அஞ்ஞா ச ஸஞ்ஞா நிருஜ்ஜ²ந்தீ’’தி (தீ³॰ நி॰ 1.419). எத்த² ஆருப்பே காமாவசரஸஞ்ஞாபவத்திகாலே கிஞ்சாபி மூலப⁴வங்க³ஸஞ்ஞா நிருத்³தா⁴ காமாவசரஸஞ்ஞாய பன நிருத்³த⁴காலே அவஸ்ஸங் ஸா உப்பஜ்ஜிஸ்ஸதீதி அரூபஸங்கா²தோ அத்தா நத்தீ²தி ஸங்க்²யங் அக³ந்த்வா ‘திட்ட²தேவ’ நாமாதி ஜாதோ. ஏவமேவ லத்³தோ⁴காஸஸ்ஸ கம்மஸ்ஸ விபாகோ து³விதோ⁴…பே॰… து⁴வபச்சயட்டே²ன நத்தி² நாம ந ஹோதி, உப்பாதி³னோ த⁴ம்மா நாம ஜாதோ.
Ayaṃ pana tiko dvinnaṃ addhānaṃ vasena pūretvā dassito. Laddhokāsassa hi kammassa vipāko duvidho – khaṇappatto, ca appatto ca. Tattha ‘khaṇappatto’ uppanno nāma. ‘Appatto’ cittānantare vā uppajjatu, kappasatasahassātikkame vā. Dhuvapaccayaṭṭhena natthi nāma na hoti, uppādino dhammā nāma jāto. Yathā hi – ‘‘tiṭṭhateva sāyaṃ, poṭṭhapāda, arūpī attā saññāmayo . Atha imassa purisassa aññā ca saññā uppajjanti aññā ca saññā nirujjhantī’’ti (dī. ni. 1.419). Ettha āruppe kāmāvacarasaññāpavattikāle kiñcāpi mūlabhavaṅgasaññā niruddhā kāmāvacarasaññāya pana niruddhakāle avassaṃ sā uppajjissatīti arūpasaṅkhāto attā natthīti saṅkhyaṃ agantvā ‘tiṭṭhateva’ nāmāti jāto. Evameva laddhokāsassa kammassa vipāko duvidho…pe… dhuvapaccayaṭṭhena natthi nāma na hoti, uppādino dhammā nāma jāto.
யதி³ பன ஆயூஹிதங் குஸலாகுஸலகம்மங் ஸப்³ப³ங் விபாகங் த³தெ³ய்ய, அஞ்ஞஸ்ஸ ஓகாஸோ ந ப⁴வெய்ய. தங் பன து³வித⁴ங் ஹோதி – து⁴வவிபாகங், அது⁴வவிபாகஞ்ச. தத்த² பஞ்ச ஆனந்தரியகம்மானி, அட்ட² ஸமாபத்தியோ, சத்தாரோ அரியமக்³கா³தி ஏதங் ‘து⁴வவிபாகங்’ நாம. தங் பன க²ணப்பத்தம்பி அத்தி², அப்பத்தம்பி. தத்த² ‘க²ணப்பத்தங்’ உப்பன்னங் நாம. ‘அப்பத்தங்’ அனுப்பன்னங் நாம. தஸ்ஸ விபாகோ சித்தானந்தரே வா உப்பஜ்ஜது கப்பஸதஸஹஸ்ஸாதிக்கமே வா. து⁴வபச்சயட்டே²ன அனுப்பன்னங் நாம ந ஹோதி, உப்பாதி³னோ த⁴ம்மா நாம ஜாதங். மெத்தெய்யபோ³தி⁴ஸத்தஸ்ஸ மக்³கோ³ அனுப்பன்னோ நாம, ப²லங் உப்பாதி³னோ த⁴ம்மாயேவ நாம ஜாதங்.
Yadi pana āyūhitaṃ kusalākusalakammaṃ sabbaṃ vipākaṃ dadeyya, aññassa okāso na bhaveyya. Taṃ pana duvidhaṃ hoti – dhuvavipākaṃ, adhuvavipākañca. Tattha pañca ānantariyakammāni, aṭṭha samāpattiyo, cattāro ariyamaggāti etaṃ ‘dhuvavipākaṃ’ nāma. Taṃ pana khaṇappattampi atthi, appattampi. Tattha ‘khaṇappattaṃ’ uppannaṃ nāma. ‘Appattaṃ’ anuppannaṃ nāma. Tassa vipāko cittānantare vā uppajjatu kappasatasahassātikkame vā. Dhuvapaccayaṭṭhena anuppannaṃ nāma na hoti, uppādino dhammā nāma jātaṃ. Metteyyabodhisattassa maggo anuppanno nāma, phalaṃ uppādino dhammāyeva nāma jātaṃ.
1044. அதீதத்திகனித்³தே³ஸே அதீதாதி க²ணத்தயங் அதிக்கந்தா. நிருத்³தா⁴தி நிரோத⁴ப்பத்தா. விக³தாதி விப⁴வங் க³தா, விக³ச்சி²தா வா. விபரிணதாதி பகதிவிஜஹனேன விபரிணாமங் க³தா. நிரோத⁴ஸங்கா²தங் அத்த²ங் க³தாதி அத்த²ங்க³தா. அப்³ப⁴த்த²ங்க³தாதி உபஸக்³கே³ன பத³ங் வட்³டி⁴தங். உப்பஜ்ஜித்வா விக³தாதி நிப்³ப³த்தித்வா விக³ச்சி²தா. புன அதீதவசனே காரணங் ஹெட்டா² வுத்தமேவ. பரதோ அனாக³தாதீ³ஸுபி ஏஸேவ நயோ. அதீதங்ஸேன ஸங்க³ஹிதாதி அதீதகொட்டா²ஸேன க³ணனங் க³தா. கதமே தேதி? ரூபங் வேத³னா ஸஞ்ஞா ஸங்கா²ரா விஞ்ஞாணங். பரதோ அனாக³தாதீ³ஸுபி ஏஸேவ நயோ.
1044. Atītattikaniddese atītāti khaṇattayaṃ atikkantā. Niruddhāti nirodhappattā. Vigatāti vibhavaṃ gatā, vigacchitā vā. Vipariṇatāti pakativijahanena vipariṇāmaṃ gatā. Nirodhasaṅkhātaṃ atthaṃ gatāti atthaṅgatā. Abbhatthaṅgatāti upasaggena padaṃ vaḍḍhitaṃ. Uppajjitvā vigatāti nibbattitvā vigacchitā. Puna atītavacane kāraṇaṃ heṭṭhā vuttameva. Parato anāgatādīsupi eseva nayo. Atītaṃsena saṅgahitāti atītakoṭṭhāsena gaṇanaṃ gatā. Katame teti? Rūpaṃ vedanā saññā saṅkhārā viññāṇaṃ. Parato anāgatādīsupi eseva nayo.
1047. அதீதாரம்மணத்திகனித்³தே³ஸே அதீதே த⁴ம்மே ஆரப்³பா⁴திஆதீ³ஸு பரித்தமஹக்³க³தாவ த⁴ம்மா வேதி³தப்³பா³. தே ஹி அதீதாதீ³னி ஆரப்³ப⁴ உப்பஜ்ஜந்தி.
1047. Atītārammaṇattikaniddese atīte dhamme ārabbhātiādīsu parittamahaggatāva dhammā veditabbā. Te hi atītādīni ārabbha uppajjanti.
1050. அஜ்ஜ²த்தத்திகனித்³தே³ஸே தேஸங் தேஸந்தி பத³த்³வயேன ஸப்³ப³ஸத்தே பரியாதி³யதி. அஜ்ஜ²த்தங் பச்சத்தந்தி உப⁴யங் நியகஜ்ஜ²த்தாதி⁴வசனங். நியதாதி அத்தனி ஜாதா. பாடிபுக்³க³லிகாதி பாடியேக்கஸ்ஸ பாடியேக்கஸ்ஸ புக்³க³லஸ்ஸ ஸந்தகா. உபாதி³ண்ணாதி ஸரீரட்ட²கா. தே ஹி கம்மனிப்³ப³த்தா வா ஹொந்து மா வா, ஆதி³ன்னக³ஹிதபராமட்ட²வஸேன பன இத⁴ உபாதி³ண்ணாதி வுத்தா.
1050. Ajjhattattikaniddese tesaṃ tesanti padadvayena sabbasatte pariyādiyati. Ajjhattaṃ paccattanti ubhayaṃ niyakajjhattādhivacanaṃ. Niyatāti attani jātā. Pāṭipuggalikāti pāṭiyekkassa pāṭiyekkassa puggalassa santakā. Upādiṇṇāti sarīraṭṭhakā. Te hi kammanibbattā vā hontu mā vā, ādinnagahitaparāmaṭṭhavasena pana idha upādiṇṇāti vuttā.
1051. பரஸத்தானந்தி அத்தானங் ட²பெத்வா அவஸேஸஸத்தானங். பரபுக்³க³லானந்தி தஸ்ஸேவ வேவசனங். ஸேஸங் ஹெட்டா² வுத்தஸதி³ஸமேவ. தது³ப⁴யந்தி தங் உப⁴யங்.
1051. Parasattānanti attānaṃ ṭhapetvā avasesasattānaṃ. Parapuggalānanti tasseva vevacanaṃ. Sesaṃ heṭṭhā vuttasadisameva. Tadubhayanti taṃ ubhayaṃ.
1053. அஜ்ஜ²த்தாரம்மணத்திகஸ்ஸ பட²மபதே³ பரித்தமஹக்³க³தா த⁴ம்மா வேதி³தப்³பா³. து³தியே அப்பமாணாபி. ததியே பரித்தமஹக்³க³தாவ. அப்பமாணா பன காலேன ப³ஹித்³தா⁴ காலேன அஜ்ஜ²த்தங் ஆரம்மணங் ந கரொந்தி. ஸனித³ஸ்ஸனத்திகனித்³தே³ஸோ உத்தானோயேவாதி.
1053. Ajjhattārammaṇattikassa paṭhamapade parittamahaggatā dhammā veditabbā. Dutiye appamāṇāpi. Tatiye parittamahaggatāva. Appamāṇā pana kālena bahiddhā kālena ajjhattaṃ ārammaṇaṃ na karonti. Sanidassanattikaniddeso uttānoyevāti.
Related texts:
திபிடக (மூல) • Tipiṭaka (Mūla) / அபி⁴த⁴ம்மபிடக • Abhidhammapiṭaka / த⁴ம்மஸங்க³ணீபாளி • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / திகனிக்கே²பங் • Tikanikkhepaṃ
டீகா • Tīkā / அபி⁴த⁴ம்மபிடக (டீகா) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / த⁴ம்மஸங்க³ணீ-மூலடீகா • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā / திகனிக்கே²பகதா²வண்ணனா • Tikanikkhepakathāvaṇṇanā
டீகா • Tīkā / அபி⁴த⁴ம்மபிடக (டீகா) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / த⁴ம்மஸங்க³ணீ-அனுடீகா • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā / திகனிக்கே²பகதா²வண்ணனா • Tikanikkhepakathāvaṇṇanā
