| Library / Tipiṭaka / திபிடக • Tipiṭaka / த⁴ம்மஸங்க³ணீ-மூலடீகா • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā |
3. நிக்கே²பகண்ட³ங்
3. Nikkhepakaṇḍaṃ
திகனிக்கே²பகதா²வண்ணனா
Tikanikkhepakathāvaṇṇanā
985. ஸப்³பே³ஸந்தி சித்துப்பாத³வஸேன ரூபாஸங்க²தவஸேன ச பி⁴ன்னானங் ஸப்³பே³ஸங் ப²ஸ்ஸாதி³சக்கா²தி³பத³பா⁴ஜனநயேன வித்தா²ரிதோ. தத்த² பன அஸங்க²தஸ்ஸ பே⁴தா³பா⁴வதோ அஸங்க²தா தா⁴தூத்வேவ பத³பா⁴ஜனங் த³ட்ட²ப்³ப³ங். யேவாபனகானங் பன ஸுகு²முபாதா³யரூபஸ்ஸ ச இந்த்³ரியவிகாரபரிச்சே²த³லக்க²ணரூபுபத்த²ம்ப⁴கபா⁴வரஹிதஸ்ஸ ஹத³யவத்து²ஸ்ஸ பது³த்³தா⁴ரேன இத⁴ நித்³தே³ஸானரஹத்தா நித்³தே³ஸோ ந கதோதி த³ட்ட²ப்³போ³. ந ஹி ததா²க³தஸ்ஸ த⁴ம்மேஸு ஆசரியமுட்டி² அத்தீ²தி. நிக்கி²பித்வாதி வித்தா²ரதே³ஸனங் ட²பெத்வா, அபனெத்வாதி அத்தோ², வித்தா²ரதே³ஸனங் அந்தோக³த⁴ங் கத்வாதி வா. கா³தா²த்தோ² நிதா³னே வுத்தோ ஏவ.
985. Sabbesanti cittuppādavasena rūpāsaṅkhatavasena ca bhinnānaṃ sabbesaṃ phassādicakkhādipadabhājananayena vitthārito. Tattha pana asaṅkhatassa bhedābhāvato asaṅkhatā dhātūtveva padabhājanaṃ daṭṭhabbaṃ. Yevāpanakānaṃ pana sukhumupādāyarūpassa ca indriyavikāraparicchedalakkhaṇarūpupatthambhakabhāvarahitassa hadayavatthussa paduddhārena idha niddesānarahattā niddeso na katoti daṭṭhabbo. Na hi tathāgatassa dhammesu ācariyamuṭṭhi atthīti. Nikkhipitvāti vitthāradesanaṃ ṭhapetvā, apanetvāti attho, vitthāradesanaṃ antogadhaṃ katvāti vā. Gāthāttho nidāne vutto eva.
மூலவஸேன பச்சயபா⁴வோ ஹேதுபச்சயத்தோ². பப⁴வதி ஏதஸ்மாதி பப⁴வோ, ஸோ ஏவ ‘‘ஜனகோ’’தி விஸேஸிதோ. ஸமுட்டா²தி ஏதேனாதி ஸமுட்டா²னங், தஸ்ஸ விஸேஸனங் நிப்³ப³த்தகந்தி. ஸப்³பா³னி வா ஏதானி பரியாயவசனானி. அத்த²வஸேனாதி கஸ்மா வுத்தங், நனு குஸலமூலானங் ஹேதுபா⁴வதோ த⁴ம்மவஸேனாதி யுத்தந்தி? ஸச்சமேதங், அலோபா⁴தீ³னங் பன திண்ணங் ஸமானஸ்ஸ மூலட்ட²ஸ்ஸ வஸேன த³ஸ்ஸிததங் ஸந்தா⁴ய ‘‘அத்த²வஸேனா’’தி வுத்தங். இமினா த⁴ம்மோதி பா⁴வோ, அத்தோ²தி த⁴ம்மகிச்சங் அதி⁴ப்பேதந்தி விஞ்ஞாயதி. ‘‘அலோபோ⁴ நிதா³னங் கம்மானங் ஸமுத³யாயா’’திஆதி³வசனதோ (அ॰ நி॰ 3.34) தானி குஸலமூலானி ஸமுட்டா²னங் ஏதஸ்ஸாதிபி தங்ஸமுட்டா²னங். தங் பன தேஹி ஸமுட்டி²தங் ஹோதீதி ‘‘அலோபா⁴தீ³ஹி ஸமுட்டி²த’’ந்தி ஆஹ. தே குஸலமூலதங்ஸம்பயுத்தா ஸமுட்டா²னங் ஏதஸ்ஸாதிபி அத்தோ² ஸம்ப⁴வதி. எத்த² பன சேதனங் ட²பெத்வா அஞ்ஞே ‘‘தங்ஸம்பயுத்தா’’தி ஸமுட்டா²னபா⁴வே வத்தப்³பா³. தத்த² மூலேஹி அத்தனோ பச்சயதோ குஸலே பரியாதி³யதி, க²ந்தே⁴ஹி ஸபா⁴வதோ , கம்மேஹி அஞ்ஞஸ்ஸ நிப்³ப³த்தனகிச்சதோ. மூலேஹி ச குஸலானங் அனவஜ்ஜதாய ஹேதுங் த³ஸ்ஸேதி, க²ந்தே⁴ஹி தங்ஸம்பயோக³கதங் அனவஜ்ஜஸபா⁴வங், கம்மேஹி ஸுக²விபாகதங். மூலேஹி வா நிதா³னஸம்பத்தியா ஆதி³கல்யாணதங், க²ந்தே⁴ஹி ஸபா⁴வஸம்பத்தியா மஜ்ஜே²கல்யாணதங், கம்மேஹி நிப்³ப³த்திஸம்பத்தியா பரியோஸானகல்யாணதங்.
Mūlavasena paccayabhāvo hetupaccayattho. Pabhavati etasmāti pabhavo, so eva ‘‘janako’’ti visesito. Samuṭṭhāti etenāti samuṭṭhānaṃ, tassa visesanaṃ nibbattakanti. Sabbāni vā etāni pariyāyavacanāni. Atthavasenāti kasmā vuttaṃ, nanu kusalamūlānaṃ hetubhāvato dhammavasenāti yuttanti? Saccametaṃ, alobhādīnaṃ pana tiṇṇaṃ samānassa mūlaṭṭhassa vasena dassitataṃ sandhāya ‘‘atthavasenā’’ti vuttaṃ. Iminā dhammoti bhāvo, atthoti dhammakiccaṃ adhippetanti viññāyati. ‘‘Alobho nidānaṃ kammānaṃ samudayāyā’’tiādivacanato (a. ni. 3.34) tāni kusalamūlāni samuṭṭhānaṃ etassātipi taṃsamuṭṭhānaṃ. Taṃ pana tehi samuṭṭhitaṃ hotīti ‘‘alobhādīhi samuṭṭhita’’nti āha. Te kusalamūlataṃsampayuttā samuṭṭhānaṃ etassātipi attho sambhavati. Ettha pana cetanaṃ ṭhapetvā aññe ‘‘taṃsampayuttā’’ti samuṭṭhānabhāve vattabbā. Tattha mūlehi attano paccayato kusale pariyādiyati, khandhehi sabhāvato , kammehi aññassa nibbattanakiccato. Mūlehi ca kusalānaṃ anavajjatāya hetuṃ dasseti, khandhehi taṃsampayogakataṃ anavajjasabhāvaṃ, kammehi sukhavipākataṃ. Mūlehi vā nidānasampattiyā ādikalyāṇataṃ, khandhehi sabhāvasampattiyā majjhekalyāṇataṃ, kammehi nibbattisampattiyā pariyosānakalyāṇataṃ.
986. தங் …பே॰… உத்³த⁴ங் அகுஸலங் நாம நத்தீ²தி கஸ்மா வுத்தங், நனு விசிகிச்சு²த்³த⁴ச்சஸஹக³தமோஹோ அத்தீ²தி? ஸச்சமேதங், தேன பன வினா தங்ஸம்பயுத்ததா நத்தீ²தி தங்ஸம்பயுத்தேஸு க³ஹிதேஸு மோஹோ க³ஹிதோ ஏவாதி கத்வா ‘‘ததோ உத்³த⁴ங் நத்தீ²’’தி வுத்தங் அஞ்ஞத்த² அபா⁴வா. ஏகஸ்மிங் டி²தங் ஏகட்ட²ங், ஸஹஜபா⁴வேன ஏகட்ட²ங் ஸஹஜேகட்ட²ங். பஹாதப்³ப³ந்தி பஹானங், பஹானபா⁴வேன ஏகட்ட²ங் பஹானேகட்ட²ங். யேன ஹி யங் ஸஹ பஹாதப்³ப³ங், தேன தங் ஏகஸ்மிங் புக்³க³லே டி²தங் ஹோதி, ஏகஸ்மிங் ஸமுச்சி²ன்னே அஸமுச்சி²ன்னே ச இதரஸ்ஸ ஸமுச்சி²ன்னதாய அஸமுச்சி²ன்னதாய ச வஸேன அஞ்ஞமஞ்ஞாவிரஹிததோ.
986. Taṃ…pe… uddhaṃ akusalaṃ nāma natthīti kasmā vuttaṃ, nanu vicikicchuddhaccasahagatamoho atthīti? Saccametaṃ, tena pana vinā taṃsampayuttatā natthīti taṃsampayuttesu gahitesu moho gahito evāti katvā ‘‘tato uddhaṃ natthī’’ti vuttaṃ aññattha abhāvā. Ekasmiṃ ṭhitaṃ ekaṭṭhaṃ, sahajabhāvena ekaṭṭhaṃ sahajekaṭṭhaṃ. Pahātabbanti pahānaṃ, pahānabhāvena ekaṭṭhaṃ pahānekaṭṭhaṃ. Yena hi yaṃ saha pahātabbaṃ, tena taṃ ekasmiṃ puggale ṭhitaṃ hoti, ekasmiṃ samucchinne asamucchinne ca itarassa samucchinnatāya asamucchinnatāya ca vasena aññamaññāvirahitato.
987. தீணி லக்க²ணானீதி அனிச்சது³க்க²அனத்ததா. நாமகஸிணஸத்தபஞ்ஞத்தியோ திஸ்ஸோ பஞ்ஞத்தியோ. பரமத்தே² அமுஞ்சித்வா வோஹரியமானா விஹாரமஞ்சாதி³கா உபாதா³பஞ்ஞத்தி ஸத்தபஞ்ஞத்திக்³க³ஹணேன க³ஹிதாதி வேதி³தப்³பா³, ஏதானி ச லக்க²ணாதீ³னி ஹெட்டா² த்³வீஸு கண்டே³ஸு விஞ்ஞத்திஆதீ³னி விய ந வுத்தானி, ந ச ஸபா⁴வத⁴ம்மாதி கத்வா ந லப்³ப⁴ந்தீதி வுத்தானி. ந ஹி கோசி ஸபா⁴வோ குஸலத்திகாஸங்க³ஹிதோதி வத்துங் யுத்தந்தி.
987. Tīṇi lakkhaṇānīti aniccadukkhaanattatā. Nāmakasiṇasattapaññattiyo tisso paññattiyo. Paramatthe amuñcitvā vohariyamānā vihāramañcādikā upādāpaññatti sattapaññattiggahaṇena gahitāti veditabbā, etāni ca lakkhaṇādīni heṭṭhā dvīsu kaṇḍesu viññattiādīni viya na vuttāni, na ca sabhāvadhammāti katvā na labbhantīti vuttāni. Na hi koci sabhāvo kusalattikāsaṅgahitoti vattuṃ yuttanti.
988. ஸுக²பூ⁴மீதி காமாவசராத³யோபி யுஜ்ஜந்தி. ஸுக²ஸஹக³தா ஹி காமாவசராதி³பூ⁴மி ஸுக²பூ⁴மி. காமாவசராதி³பூ⁴மீதி ச காமாவசராதி³தாய த⁴ம்மா ஏவ வுச்சந்தீதி காமாவசராதி³சித்துப்பாதே³ஸூதி அத்த²தோ விஞ்ஞாயதி. ஏவஞ்ச கத்வா ‘‘ஸுக²பூ⁴மிய’’ந்தி வத்வா தஸ்ஸா ஏவ விபா⁴க³த³ஸ்ஸனத்த²ங் ‘‘காமாவசரே’’திஆதி³ வுத்தங். பூ⁴மி-ஸத்³தோ³ ச அபி⁴த⁴ம்மே காமாவசராதீ³ஸு நிருள்ஹோதி ‘‘சதூஸு பூ⁴மீஸு குஸல’’ந்திஆதீ³ஸு (த⁴॰ ஸ॰ 1384) அஞ்ஞபூ⁴மிக்³க³ஹணங் ந ஹோதீதி. பாளிதோ சாதி ‘‘விஸிட்டா²னங் பாகாதி விபாகா’’திஆதி³வசனத்த²விபா⁴வனேன பாளிதோ. ‘‘விபக்கபா⁴வமாபன்னானங் அரூபத⁴ம்மானமேதங் அதி⁴வசன’’ந்திஆதி³னா பா⁴ஸிதத்த²விபா⁴வனேன அத்த²தோ ச. நாமபரிச்சே²தா³தீ³ஹி திகது³கானங் வவத்தா²னத³ஸ்ஸனேன வா பாளிதோ, தத³த்த²விஞ்ஞாபனேன அத்த²தோ.
988. Sukhabhūmīti kāmāvacarādayopi yujjanti. Sukhasahagatā hi kāmāvacarādibhūmi sukhabhūmi. Kāmāvacarādibhūmīti ca kāmāvacarāditāya dhammā eva vuccantīti kāmāvacarādicittuppādesūti atthato viññāyati. Evañca katvā ‘‘sukhabhūmiya’’nti vatvā tassā eva vibhāgadassanatthaṃ ‘‘kāmāvacare’’tiādi vuttaṃ. Bhūmi-saddo ca abhidhamme kāmāvacarādīsu niruḷhoti ‘‘catūsu bhūmīsu kusala’’ntiādīsu (dha. sa. 1384) aññabhūmiggahaṇaṃ na hotīti. Pāḷito cāti ‘‘visiṭṭhānaṃ pākāti vipākā’’tiādivacanatthavibhāvanena pāḷito. ‘‘Vipakkabhāvamāpannānaṃ arūpadhammānametaṃ adhivacana’’ntiādinā bhāsitatthavibhāvanena atthato ca. Nāmaparicchedādīhi tikadukānaṃ vavatthānadassanena vā pāḷito, tadatthaviññāpanena atthato.
991. ஸாலிப²லந்தி ஸாலிபாகமாஹ.
991. Sāliphalanti sālipākamāha.
994. அம்ஹாகங் மாதுலத்தே²ரோதி புக்³க³லாரம்மணஸ்ஸபி உபாதா³னஸ்ஸ உபாதா³னக்க²ந்தா⁴ ஏவ பச்சயோ, ந லோகுத்தரா, கோ பன வாதோ³ க²ந்தா⁴ரம்மணஸ்ஸ. தேனாஹ ‘‘அக்³க³ஹிதானீ’’தி.
994. Amhākaṃ mātulattheroti puggalārammaṇassapi upādānassa upādānakkhandhā eva paccayo, na lokuttarā, ko pana vādo khandhārammaṇassa. Tenāha ‘‘aggahitānī’’ti.
998. யதா² உபாதா³னேஹி அக்³க³ஹேதப்³பா³ அனுபாதா³னியா, ஏவங் ஸங்கிலேஸேஹி அக்³க³ஹேதப்³பா³ அஸங்கிலேஸிகாதி கத்வா ‘‘அஸங்…பே॰… ஏஸேவ நயோ’’தி ஆஹ.
998. Yathā upādānehi aggahetabbā anupādāniyā, evaṃ saṃkilesehi aggahetabbā asaṃkilesikāti katvā ‘‘asaṃ…pe… eseva nayo’’ti āha.
1006. தி³ட்டி²யா க³ஹிதோ அத்தா ந விஜ்ஜதி. யேஸு பன விபல்லத்த²கா³ஹோ, தே உபாதா³னக்க²ந்தா⁴வ விஜ்ஜந்தி. தஸ்மா யஸ்மிங் அவிஜ்ஜமானநிச்சாதி³விபரியாஸாகாரக³ஹணங் அத்தி², ஸோவ உபாதா³னக்க²ந்த⁴பஞ்சகஸங்கா²தோ காயோ. தத்த² நிச்சாதி³ஆகாரஸ்ஸ அவிஜ்ஜமானதாத³ஸ்ஸனத்த²ங் ருப்பனாதி³ஸபா⁴வஸ்ஸேவ ச விஜ்ஜமானதாத³ஸ்ஸனத்த²ங் விஜ்ஜமானோ காயோதி விஸேஸெத்வா வுத்தோ, லோகுத்தரா பன ந கதா³சி அவிஜ்ஜமானாகாரேன க³ய்ஹந்தீதி ந இத³ங் விஸேஸனங் அரஹந்தி. ஸக்காயே தி³ட்டி², ஸதீ வா காயே தி³ட்டி² ஸக்காயதி³ட்டி². அத்தனா க³ஹிதாகாரஸ்ஸ அவிஜ்ஜமானதாய ஸயமேவ ஸதீ, ந தாய க³ஹிதோ அத்தா அத்தனியங் வாதி அத்தோ². அயங் பனத்தோ² ஸம்ப⁴வதீதி கத்வா வுத்தோ, புரிமோ ஏவ பன பதா⁴னோ. து³தியே ஹி தி³ட்டி²யா வத்து² அவிஸேஸிதங் ஹோதி. காயோதி ஹி க²ந்த⁴பஞ்சகே வுச்சமானே லோகுத்தராபனயனங் நத்தி². ந ஹி லோகுத்தரேஸு காய-ஸத்³தோ³ ந வத்ததி. காயபஸ்ஸத்³தி⁴ஆதீ³ஸு ஹி லோகுத்தரேஸு காய-ஸத்³தோ³பி லோகுத்தரக்க²ந்த⁴வாசகோதி. ஸீலேனாதி ஸுத்³தி⁴யா அஹேதுபூ⁴தேன ஸீலேன. க³ஹிதஸமாதா³னந்தி உப்பாதி³தபராமாஸோவ. ஸோ ஹி ஸமாதி³யந்தி ஏதேன குக்குரஸீலவதாதீ³னீதி ‘‘ஸமாதா³ன’’ந்தி வுத்தோ. தத்த² அவீதிக்கமனீயதாய ஸீலங், ப⁴த்திவஸேன ஸததங் சரிதப்³ப³தாய வதங் த³ட்ட²ப்³ப³ங்.
1006. Diṭṭhiyā gahito attā na vijjati. Yesu pana vipallatthagāho, te upādānakkhandhāva vijjanti. Tasmā yasmiṃ avijjamānaniccādivipariyāsākāragahaṇaṃ atthi, sova upādānakkhandhapañcakasaṅkhāto kāyo. Tattha niccādiākārassa avijjamānatādassanatthaṃ ruppanādisabhāvasseva ca vijjamānatādassanatthaṃ vijjamāno kāyoti visesetvā vutto, lokuttarā pana na kadāci avijjamānākārena gayhantīti na idaṃ visesanaṃ arahanti. Sakkāye diṭṭhi, satī vā kāye diṭṭhi sakkāyadiṭṭhi. Attanā gahitākārassa avijjamānatāya sayameva satī, na tāya gahito attā attaniyaṃ vāti attho. Ayaṃ panattho sambhavatīti katvā vutto, purimo eva pana padhāno. Dutiye hi diṭṭhiyā vatthu avisesitaṃ hoti. Kāyoti hi khandhapañcake vuccamāne lokuttarāpanayanaṃ natthi. Na hi lokuttaresu kāya-saddo na vattati. Kāyapassaddhiādīsu hi lokuttaresu kāya-saddopi lokuttarakkhandhavācakoti. Sīlenāti suddhiyā ahetubhūtena sīlena. Gahitasamādānanti uppāditaparāmāsova. So hi samādiyanti etena kukkurasīlavatādīnīti ‘‘samādāna’’nti vutto. Tattha avītikkamanīyatāya sīlaṃ, bhattivasena satataṃ caritabbatāya vataṃ daṭṭhabbaṃ.
1007. இதே⁴வ திட்ட²மானஸ்ஸாதி இமிஸ்ஸாயேவ இந்த³ஸாலகு³ஹாயங் திட்ட²மானஸ்ஸ. வாசுக்³க³தகரணங் உக்³க³ஹோ. அத்த²பரிபுச்ச²னங் பரிபுச்சா². குஸலேஹி ஸஹ சோத³னாபரிஹரணவஸேன வினிச்ச²யகரணங் வினிச்ச²யோ. ப³ஹூனங் நானப்பகாரானங் ஸக்காயதி³ட்டீ²னங் அவிஹதத்தா தா ஜனெந்தி, தாஹி ஜனிதாதி வா புது²ஜ்ஜனா. அவிகா⁴தமேவ வா ஜன-ஸத்³தோ³ வத³தி. புது² ஸத்தா²ரானங் முகு²ல்லோகிகாதி எத்த² புதூ² ஜனா ஏதேஸந்தி புது²ஜ்ஜனாதி வசனத்தோ². புது²…பே॰… அவுட்டி²தாதி எத்த² ஜனேதப்³பா³, ஜாயந்தி வா எத்தா²தி ஜனா, க³தியோ. புதூ² ஜனா ஏதேஸந்தி புது²ஜ்ஜனா. இதோ பரே ஜாயந்தி ஏதேஹீதி ஜனா, அபி⁴ஸங்கா²ராத³யோ. தே ஏதேஸங் புதூ² விஜ்ஜந்தீதி புது²ஜ்ஜனா. அபி⁴ஸங்க²ரணாதி³அத்தோ² ஏவ வா ஜன-ஸத்³தோ³ த³ட்ட²ப்³போ³. ராக³க்³கி³ஆத³யோ ஸந்தாபா. தே ஏவ ஸப்³பே³பி வா கிலேஸா பரிளாஹா. புது² பஞ்சஸு காமகு³ணேஸூதி எத்த² ஜாயதீதி ஜனோ, ‘‘ராகோ³ கே³தோ⁴’’தி ஏவமாதி³கோ. புது² ஜனோ ஏதேஸந்தி புது²ஜ்ஜனா. புதூ²ஸு வா ஜனா ஜாதா ரத்தாதி ஏவங் ராகா³தி³அத்தோ² ஏவ ஜன-ஸத்³தோ³ த³ட்ட²ப்³போ³. பலிபு³த்³தா⁴தி ஸம்ப³த்³தா⁴ உபத்³து³தா வா. அஸ்ஸுதவாதி ஏதேன அந்த⁴தா வுத்தாதி ‘‘அந்த⁴புது²ஜ்ஜனோ வுத்தோ’’தி ஆஹ.
1007. Idheva tiṭṭhamānassāti imissāyeva indasālaguhāyaṃ tiṭṭhamānassa. Vācuggatakaraṇaṃ uggaho. Atthaparipucchanaṃ paripucchā. Kusalehi saha codanāpariharaṇavasena vinicchayakaraṇaṃ vinicchayo. Bahūnaṃ nānappakārānaṃ sakkāyadiṭṭhīnaṃ avihatattā tā janenti, tāhi janitāti vā puthujjanā. Avighātameva vā jana-saddo vadati. Puthu satthārānaṃ mukhullokikāti ettha puthū janā etesanti puthujjanāti vacanattho. Puthu…pe… avuṭṭhitāti ettha janetabbā, jāyanti vā etthāti janā, gatiyo. Puthū janā etesanti puthujjanā. Ito pare jāyanti etehīti janā, abhisaṅkhārādayo. Te etesaṃ puthū vijjantīti puthujjanā. Abhisaṅkharaṇādiattho eva vā jana-saddo daṭṭhabbo. Rāgaggiādayo santāpā. Te eva sabbepi vā kilesā pariḷāhā. Puthu pañcasukāmaguṇesūti ettha jāyatīti jano, ‘‘rāgo gedho’’ti evamādiko. Puthu jano etesanti puthujjanā. Puthūsu vā janā jātā rattāti evaṃ rāgādiattho eva jana-saddo daṭṭhabbo. Palibuddhāti sambaddhā upaddutā vā. Assutavāti etena andhatā vuttāti ‘‘andhaputhujjano vutto’’ti āha.
அனயேதி அவட்³டி⁴யங். ஸப்³ப³த்த² நிருத்திலக்க²ணேன பத³ஸித்³தி⁴ வேதி³தப்³பா³. அனேகேஸு ச கப்பஸதஸஹஸ்ஸேஸு கதங் ஜானந்தி, பாகடஞ்ச கரொந்தி உபகாரங் ஸதிஜனநஆமிஸபடிக்³க³ஹணாதி³னா பச்சேகஸம்பு³த்³தா⁴, ததே²வ து³க்கி²தஸ்ஸ ஸக்கச்சங் காதப்³ப³ங் கரொந்தி. ஸம்மாஸம்பு³த்³தோ⁴ பன அஸங்க்²யெய்யஅப்பமெய்யேஸுபி கதங் உபகாரங் மக்³க³ப²லானங் உபனிஸ்ஸயஞ்ச ஜானாதி, பாகடஞ்ச கரோதி, ஸீஹோ விய ச ஜவங் ஸப்³ப³த்த² ஸக்கச்சமேவ த⁴ம்மதே³ஸனங் கரோதி. அரியபா⁴வோதி யேஹி யோக³தோ அரியா வுச்சந்தி, தே மக்³க³ப²லத⁴ம்மா த³ட்ட²ப்³பா³. அரியகரத⁴ம்மா அனிச்சத³ஸ்ஸனாத³யோ, விபஸ்ஸியமானா வா அனிச்சாத³யோ.
Anayeti avaḍḍhiyaṃ. Sabbattha niruttilakkhaṇena padasiddhi veditabbā. Anekesu ca kappasatasahassesu kataṃ jānanti, pākaṭañca karonti upakāraṃ satijananaāmisapaṭiggahaṇādinā paccekasambuddhā, tatheva dukkhitassa sakkaccaṃ kātabbaṃ karonti. Sammāsambuddho pana asaṅkhyeyyaappameyyesupi kataṃ upakāraṃ maggaphalānaṃ upanissayañca jānāti, pākaṭañca karoti, sīho viya ca javaṃ sabbattha sakkaccameva dhammadesanaṃ karoti. Ariyabhāvoti yehi yogato ariyā vuccanti, te maggaphaladhammā daṭṭhabbā. Ariyakaradhammā aniccadassanādayo, vipassiyamānā vā aniccādayo.
ஸோதானீதி தண்ஹாதி³ட்டி²கிலேஸது³ச்சரிதஅவிஜ்ஜாஸோதானி. ‘‘ஸோதானங் ஸங்வரங் ப்³ரூமீ’’தி வத்வா ‘‘பஞ்ஞாயேதே பிதீ⁴யரே’’தி வசனேன ஸோதானங் ஸங்வரோ பித³ஹனங் ஸமுச்சே²த³ஞாணந்தி விஞ்ஞாயதி. க²ந்தீதி அதி⁴வாஸனா, ஸா ச ததா²பவத்தா க²ந்தா⁴. பஞ்ஞாதி ஏகே, அதோ³ஸோ ஏவ வா. காயது³ச்சரிதாதீ³னந்தி து³ஸ்ஸீல்யஸங்கா²தானங் காயவசீது³ச்சரிதானங் முட்ட²ஸ்ஸச்சஸங்கா²தஸ்ஸ பமாத³ஸ்ஸ அபி⁴ஜ்ஜா²தோ³மனஸ்ஸானங் பாபகானங் அக்க²ந்திஅஞ்ஞாணகோஸஜ்ஜானஞ்ச. அனுபெக்கா² ஸங்கா²ரேஹி அவிவட்டனங், ஸாலயதாதி அத்தோ². த⁴ம்மட்டி²தியங் படிச்சஸமுப்பாதே³ படிலோமபா⁴வோ ஸஸ்ஸதுச்சே²த³கா³ஹோ, தப்படிச்சா²த³கமோஹோ வா. நிப்³பா³னே படிலோமபா⁴வோ ஸங்கா²ரேஸு ரதி, நிப்³பா³னபடிச்சா²த³கோ மோஹோ வா. ஸங்கா²ரனிமித்தக்³கா³ஹோதி யாதி³ஸஸ்ஸ கிலேஸஸ்ஸ அப்பஹீனத்தா விபஸ்ஸனா ஸங்கா²ரனிமித்தங் ந முஞ்சதி, ஸோ கிலேஸோ த³ட்ட²ப்³போ³. ஸங்கா²ரனிமித்தக்³க³ஹணஸ்ஸ அதிக்கமனங் வா பஹானங்.
Sotānīti taṇhādiṭṭhikilesaduccaritaavijjāsotāni. ‘‘Sotānaṃ saṃvaraṃ brūmī’’ti vatvā ‘‘paññāyete pidhīyare’’ti vacanena sotānaṃ saṃvaro pidahanaṃ samucchedañāṇanti viññāyati. Khantīti adhivāsanā, sā ca tathāpavattā khandhā. Paññāti eke, adoso eva vā. Kāyaduccaritādīnanti dussīlyasaṅkhātānaṃ kāyavacīduccaritānaṃ muṭṭhassaccasaṅkhātassa pamādassa abhijjhādomanassānaṃ pāpakānaṃ akkhantiaññāṇakosajjānañca. Anupekkhā saṅkhārehi avivaṭṭanaṃ, sālayatāti attho. Dhammaṭṭhitiyaṃ paṭiccasamuppāde paṭilomabhāvo sassatucchedagāho, tappaṭicchādakamoho vā. Nibbāne paṭilomabhāvo saṅkhāresu rati, nibbānapaṭicchādako moho vā. Saṅkhāranimittaggāhoti yādisassa kilesassa appahīnattā vipassanā saṅkhāranimittaṃ na muñcati, so kileso daṭṭhabbo. Saṅkhāranimittaggahaṇassa atikkamanaṃ vā pahānaṃ.
சதுன்னங் அரியமக்³கா³னங் பா⁴விதத்தா அச்சந்தங் அப்பவத்திபா⁴வேன யங் பஹானந்தி யோஜனா வேதி³தப்³பா³. கேன பன பஹானந்தி? அரியமக்³கே³ஹேவாதி விஞ்ஞாயமானோ அயமத்தோ² தேஸங் பா⁴விதத்தா அப்பவத்திவசனேன. ஸமுத³யபக்கி²கஸ்ஸாதி எத்த² சத்தாரோபி மக்³கா³ சதுஸச்சாபி⁴ஸமயாதி கத்வா தேஹி பஹாதப்³பே³ன தேன தேன ஸமுத³யேன ஸஹ பஹாதப்³ப³த்தா ஸமுத³யஸபா⁴க³த்தா ச ஸச்சவிப⁴ங்கே³ ச ஸப்³ப³கிலேஸானங் ஸமுத³யபா⁴வஸ்ஸ வுத்தத்தா ‘‘ஸமுத³யபக்கி²கா’’தி தி³ட்டி²ஆத³யோ வுச்சந்தி. காயவாசாசித்தானங் விரூபப்பவத்தியா நயனங் அபயாபனங், காயது³ச்சரிதாதீ³னங் வினாஸனயனங் வா வினயோ, தேஸங் வா ஜிம்ஹப்பவத்திங் விச்சி²ந்தி³த்வா உஜுகனயனங் வினயனங். ஏஸேஸேதி ஏஸோ ஸோ ஏவ, அத்த²தோ அனஞ்ஞோதி அத்தோ². தஜ்ஜாதேதி அத்த²தோ தங்ஸபா⁴வோவ. ஸப்புரிஸோ அரியஸபா⁴வோ, அரியோ ச ஸப்புரிஸபா⁴வோதி அத்தோ².
Catunnaṃ ariyamaggānaṃ bhāvitattā accantaṃ appavattibhāvena yaṃ pahānanti yojanā veditabbā. Kena pana pahānanti? Ariyamaggehevāti viññāyamāno ayamattho tesaṃ bhāvitattā appavattivacanena. Samudayapakkhikassāti ettha cattāropi maggā catusaccābhisamayāti katvā tehi pahātabbena tena tena samudayena saha pahātabbattā samudayasabhāgattā ca saccavibhaṅge ca sabbakilesānaṃ samudayabhāvassa vuttattā ‘‘samudayapakkhikā’’ti diṭṭhiādayo vuccanti. Kāyavācācittānaṃ virūpappavattiyā nayanaṃ apayāpanaṃ, kāyaduccaritādīnaṃ vināsanayanaṃ vā vinayo, tesaṃ vā jimhappavattiṃ vicchinditvā ujukanayanaṃ vinayanaṃ. Eseseti eso so eva, atthato anaññoti attho. Tajjāteti atthato taṃsabhāvova. Sappuriso ariyasabhāvo, ariyo ca sappurisabhāvoti attho.
அத்³வயந்தி த்³வயதாரஹிதங், வண்ணமேவ ‘‘அச்சீ’’தி க³ஹெத்வா அச்சிங் வா ‘‘வண்ணோ ஏவா’’தி தேஸங் ஏகத்தங் பஸ்ஸந்தோ விய யதா²தக்கிதங் அத்தானங் ‘‘ரூப’’ந்தி, யதா²தி³ட்ட²ங் வா ரூபங் ‘‘அத்தா’’தி க³ஹெத்வா தேஸங் ஏகத்தங் பஸ்ஸந்தோ த³ட்ட²ப்³போ³. எத்த² ச ‘‘ரூபங் அத்தா’’தி இமிஸ்ஸா பவத்தியா அபா⁴வேபி ரூபே அத்தக்³க³ஹணங் பவத்தமானங் அச்சியங் வண்ணக்³க³ஹணங் விய. உபமாயோ ச அனஞ்ஞத்தாதி³க்³க³ஹணனித³ஸ்ஸனவஸேனேவ வுத்தா, ந வண்ணாதீ³னங் விய அத்தனோ விஜ்ஜமானத்தஸ்ஸ, அத்தனோ விய வா வண்ணாதீ³னங் அவிஜ்ஜமானத்தஸ்ஸ த³ஸ்ஸனத்த²ங்.
Advayanti dvayatārahitaṃ, vaṇṇameva ‘‘accī’’ti gahetvā acciṃ vā ‘‘vaṇṇo evā’’ti tesaṃ ekattaṃ passanto viya yathātakkitaṃ attānaṃ ‘‘rūpa’’nti, yathādiṭṭhaṃ vā rūpaṃ ‘‘attā’’ti gahetvā tesaṃ ekattaṃ passanto daṭṭhabbo. Ettha ca ‘‘rūpaṃ attā’’ti imissā pavattiyā abhāvepi rūpe attaggahaṇaṃ pavattamānaṃ acciyaṃ vaṇṇaggahaṇaṃ viya. Upamāyo ca anaññattādiggahaṇanidassanavaseneva vuttā, na vaṇṇādīnaṃ viya attano vijjamānattassa, attano viya vā vaṇṇādīnaṃ avijjamānattassa dassanatthaṃ.
1008. ஸரீரனிப்ப²த்தியாதி ஸரீரபாரிபூரியா. நிச்சே²துங் அஸக்கொந்தோ விசினந்தோ கிச்ச²தீதி விசிகிச்சா². இத³ப்பச்சயானங் பா⁴வோதி ஜாதிஆதி³ஸபா⁴வமேவ ஆஹ, ஜாதிஆதீ³னங் வா ஜராமரணாதி³உப்பாத³னஸமத்த²தங். ஸா பன ஜாதிஆதி³வினிமுத்தா நத்தீ²தி தேஸங்யேவாதி⁴வசனங் ஹோதி ‘‘இத³ப்பச்சயதா’’தி.
1008. Sarīranipphattiyāti sarīrapāripūriyā. Nicchetuṃ asakkonto vicinanto kicchatīti vicikicchā. Idappaccayānaṃ bhāvoti jātiādisabhāvameva āha, jātiādīnaṃ vā jarāmaraṇādiuppādanasamatthataṃ. Sā pana jātiādivinimuttā natthīti tesaṃyevādhivacanaṃ hoti ‘‘idappaccayatā’’ti.
1009. இத⁴ அனாக³தகிலேஸா ‘‘ததே³கட்டா² கிலேஸா’’தி வுச்சந்தீதி தே த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘இமிஸ்ஸா ச பாளியா’’திஆதி³ ஆரத்³த⁴ங். ஸஹஜேகட்ட²வஸேனாதி தத்த² உப்பன்னதி³ட்டி²யா ஸஹஜேகட்ட²வஸேனாதி அத்த²தோ விஞ்ஞாயதி. தங்ஸம்பயுத்தோதி தேஹி ஸங்யோஜனகிலேஸேஹி ஸம்பயுத்தோதிபி அத்தோ² யுஜ்ஜதி. ததா² தே ஸங்யோஜனகிலேஸா ஸமுட்டா²னங் ஏதஸ்ஸாதி தங்ஸமுட்டா²னந்தி வா. ஸங்யோஜனரஹிதேஹி ச பன கிலேஸேஹி ஸம்பயுத்தானங் ஸமுட்டி²தானஞ்ச ஸப்³பா⁴வதோ கிலேஸேஹேவ யோஜனா கதா.
1009. Idha anāgatakilesā ‘‘tadekaṭṭhā kilesā’’ti vuccantīti te dassetuṃ ‘‘imissā ca pāḷiyā’’tiādi āraddhaṃ. Sahajekaṭṭhavasenāti tattha uppannadiṭṭhiyā sahajekaṭṭhavasenāti atthato viññāyati. Taṃsampayuttoti tehi saṃyojanakilesehi sampayuttotipi attho yujjati. Tathā te saṃyojanakilesā samuṭṭhānaṃ etassāti taṃsamuṭṭhānanti vā. Saṃyojanarahitehi ca pana kilesehi sampayuttānaṃ samuṭṭhitānañca sabbhāvato kileseheva yojanā katā.
1011. ஸங்யோஜனாதீ³னங் வியாதி ஸங்யோஜனததே³கட்ட²கிலேஸாதீ³னங் யதா²வுத்தானங் விய. தேஹீதி த³ஸ்ஸனபா⁴வனாமக்³கே³ஹி. அபி⁴ஸங்கா²ரவிஞ்ஞாணங் குஸலாகுஸலங், நாமரூபஞ்ச விபாகந்தி கத்வா ‘‘குஸலாதீ³னம்பி பஹானங் அனுஞ்ஞாத’’ந்தி ஆஹ.
1011. Saṃyojanādīnaṃ viyāti saṃyojanatadekaṭṭhakilesādīnaṃ yathāvuttānaṃ viya. Tehīti dassanabhāvanāmaggehi. Abhisaṅkhāraviññāṇaṃ kusalākusalaṃ, nāmarūpañca vipākanti katvā ‘‘kusalādīnampi pahānaṃ anuññāta’’nti āha.
1013. ஹேதூ சேவாதி ‘‘பஹாதப்³ப³ஹேதுகா’’தி ஏதஸ்மிங் ஸமாஸபதே³ ஏகதே³ஸேன ஸமாஸபத³த்த²ங் வத³தி. எத்த² ச புரிமனயேன ‘‘இமே த⁴ம்மா த³ஸ்ஸனேனபஹாதப்³ப³ஹேதுகா’’தி இமேயேவ த³ஸ்ஸனேனபஹாதப்³ப³ஹேதுகா, ந இதோ அஞ்ஞேதி அயங் நியமோ பஞ்ஞாயதி, ந இமே த³ஸ்ஸனேனபஹாதப்³ப³ஹேதுகாயேவாதி. தஸ்மா இமேஸங் த³ஸ்ஸனேனபஹாதப்³ப³ஹேதுகபா⁴வோ அனியதோ விசிகிச்சா²ஸஹக³தமோஹஸ்ஸ அஹேதுகத்தாதி புரிமனயோ விவரணீயத்த²வா ஹோதி. தஸ்மா புரிமனயேன த⁴ம்மதோ த³ஸ்ஸனேனபஹாதப்³ப³ஹேதுகே நிக்கி²பித்வா அத்த²தோ நிக்கி²பிதுங் து³தியனயோ வுத்தோ.
1013. Hetūcevāti ‘‘pahātabbahetukā’’ti etasmiṃ samāsapade ekadesena samāsapadatthaṃ vadati. Ettha ca purimanayena ‘‘ime dhammā dassanenapahātabbahetukā’’ti imeyeva dassanenapahātabbahetukā, na ito aññeti ayaṃ niyamo paññāyati, na ime dassanenapahātabbahetukāyevāti. Tasmā imesaṃ dassanenapahātabbahetukabhāvo aniyato vicikicchāsahagatamohassa ahetukattāti purimanayo vivaraṇīyatthavā hoti. Tasmā purimanayena dhammato dassanenapahātabbahetuke nikkhipitvā atthato nikkhipituṃ dutiyanayo vutto.
1029. மஹக்³க³தா வா இத்³தி⁴விதா⁴த³யோ. அப்பமாணாரம்மணா மஹக்³க³தா சேதோபரியபுப்³பே³னிவாஸானாக³தங்ஸஞாணஸம்பயுத்தா.
1029. Mahaggatā vā iddhividhādayo. Appamāṇārammaṇā mahaggatā cetopariyapubbenivāsānāgataṃsañāṇasampayuttā.
1035. அனந்தரே நியுத்தானி, அனந்தரப²லப்பயோஜனானி, அனந்தரப²லகரணஸீலானி வா ஆனந்தரிகானி. தானி பன படிபக்கே²ன அனிவாரணீயப²லத்தா அந்தராயரஹிதானீதி ‘‘அனந்தராயேன ப²லதா³யகானீ’’தி வுத்தங். அனந்தராயானி வா ஆனந்தரிகானீதி நிருத்திவஸேன பத³ஸித்³தி⁴ வேதி³தப்³பா³. ஏகஸ்மிம்பீதி பி-ஸத்³தே³ன அனேகஸ்மிம்பி ஆயூஹிதே வத்தப்³ப³மேவனத்தீ²தி த³ஸ்ஸேதி. ந ச தேஸங் அஞ்ஞமஞ்ஞபடிபா³ஹகத்தங் அத்தி² அப்படிபக்க²த்தா, அப்படிபக்க²தா ச ஸமானப²லத்தா அனுப³லப்பதா³னதோ ச. ‘‘நத்தி² ஹேது நத்தி² பச்சயோ ஸத்தானங் ஸங்கிலேஸாயா’’தி (தீ³॰ நி॰ 1.168) ஏவமாதி³கோ அஹேதுகவாதோ³. ‘‘கரோதோ கோ² காரயதோ சி²ந்த³தோ சே²தா³பயதோ…பே॰… கரோதோ ந கரீயதி பாப’’ந்தி (தீ³॰ நி॰ 1.166) ஏவமாதி³கோ அகிரியவாதோ³. ‘‘நத்தி² தி³ன்ன’’ந்தி (தீ³॰ நி॰ 1.171; ம॰ நி॰ 2.94; 3.91) ஏவமாதி³கோ நத்தி²கவாதோ³. ஏதேஸு புரிமவாதோ³ ப³ந்த⁴மொக்கா²னங் ஹேதுங் படிஸேதே⁴தி, து³தியோ கம்மங், ததியோ விபாகந்தி அயமேதேஸங் விஸேஸோ. தஞ்ஹீதி அஹேதுகாதி³னியதமிச்சா²தி³ட்டி²ங், ந பன நியதபா⁴வங் அப்பத்தங்.
1035. Anantare niyuttāni, anantaraphalappayojanāni, anantaraphalakaraṇasīlāni vā ānantarikāni. Tāni pana paṭipakkhena anivāraṇīyaphalattā antarāyarahitānīti ‘‘anantarāyena phaladāyakānī’’ti vuttaṃ. Anantarāyāni vā ānantarikānīti niruttivasena padasiddhi veditabbā. Ekasmimpīti pi-saddena anekasmimpi āyūhite vattabbamevanatthīti dasseti. Na ca tesaṃ aññamaññapaṭibāhakattaṃ atthi appaṭipakkhattā, appaṭipakkhatā ca samānaphalattā anubalappadānato ca. ‘‘Natthi hetu natthi paccayo sattānaṃ saṃkilesāyā’’ti (dī. ni. 1.168) evamādiko ahetukavādo. ‘‘Karoto kho kārayato chindato chedāpayato…pe… karoto na karīyati pāpa’’nti (dī. ni. 1.166) evamādiko akiriyavādo. ‘‘Natthi dinna’’nti (dī. ni. 1.171; ma. ni. 2.94; 3.91) evamādiko natthikavādo. Etesu purimavādo bandhamokkhānaṃ hetuṃ paṭisedheti, dutiyo kammaṃ, tatiyo vipākanti ayametesaṃ viseso. Tañhīti ahetukādiniyatamicchādiṭṭhiṃ, na pana niyatabhāvaṃ appattaṃ.
1039. பச்சயட்டே²னாதி மக்³க³பச்சயஸங்கா²தேன ஸம்பயோக³விஸிட்டே²ன பச்சயபா⁴வேனாதி வேதி³தப்³ப³ங். எத்த² ச மக்³க³ங்கா³னங் ட²பனங் மக்³க³பச்சயபா⁴வரஹிதே மக்³க³ஹேதுகே த³ஸ்ஸேதுங், தேன மக்³க³ஹேதுகே அஸங்கரதோ வவத்த²பேதி. ஸசே பன கோசி வதெ³ய்ய ‘‘ஏகேகங் அங்க³ங் ட²பெத்வா தங்தங்ஸம்பயுத்தானங் மக்³க³ஹேதுகபா⁴வேபி ‘மக்³க³ங்கா³னி ட²பெத்வா’தி இத³ங் வசனங் யுஜ்ஜதீ’’தி. ஏவஞ்ஹி ஸதி ததியனயே விய இதா⁴பி ‘‘ட²பெத்வா’’தி ந வத்தப்³ப³ங் ஸியா, வுத்தஞ்சேதங், தஸ்மா வுத்தனயேனேவத்தோ² வேதி³தப்³போ³. மக்³க³ங்கா³மக்³க³ங்கா³னஞ்ஹி ஸம்பயுத்தானங் விஸேஸத³ஸ்ஸனத்தோ² அயங் நயோதி. ஸேஸமக்³க³ங்கா³னங் புப்³பே³ ட²பிதானந்தி அதி⁴ப்பாயோ. ப²ஸ்ஸாதீ³னஞ்ஹி புரிமனயேபி மக்³க³ஹேதுகதா ஸித்³தா⁴தி.
1039. Paccayaṭṭhenāti maggapaccayasaṅkhātena sampayogavisiṭṭhena paccayabhāvenāti veditabbaṃ. Ettha ca maggaṅgānaṃ ṭhapanaṃ maggapaccayabhāvarahite maggahetuke dassetuṃ, tena maggahetuke asaṅkarato vavatthapeti. Sace pana koci vadeyya ‘‘ekekaṃ aṅgaṃ ṭhapetvā taṃtaṃsampayuttānaṃ maggahetukabhāvepi ‘maggaṅgāni ṭhapetvā’ti idaṃ vacanaṃ yujjatī’’ti. Evañhi sati tatiyanaye viya idhāpi ‘‘ṭhapetvā’’ti na vattabbaṃ siyā, vuttañcetaṃ, tasmā vuttanayenevattho veditabbo. Maggaṅgāmaggaṅgānañhi sampayuttānaṃ visesadassanattho ayaṃ nayoti. Sesamaggaṅgānaṃ pubbe ṭhapitānanti adhippāyo. Phassādīnañhi purimanayepi maggahetukatā siddhāti.
ஸம்மாதி³ட்டி²யா து³தியனயேபி ட²பிதாய ததியனயே ஸஹேதுகபா⁴வோ த³ஸ்ஸிதோ. கத²ங் த³ஸ்ஸிதோ, நனு அரியமக்³க³ஸமங்கி³ஸ்ஸ ‘‘அலோபோ⁴ அதோ³ஸோ இமே த⁴ம்மா மக்³க³ஹேதூ’’தி (த⁴॰ ஸ॰ 1039) அவத்வா ‘‘அலோபோ⁴ அதோ³ஸோ அமோஹோ இமே த⁴ம்மா மக்³க³ஹேதூ’’தி விஸுங் ஸம்மாதி³ட்டி²ஆதி³கே மக்³க³ஹேதூ த³ஸ்ஸெத்வா ‘‘தங்ஸம்பயுத்தோ…பே॰… விஞ்ஞாணக்க²ந்தோ⁴’’தி (த⁴॰ ஸ॰ 1039) விஸுங் மக்³க³ஹேதுகானங் த³ஸ்ஸிதத்தா ‘‘மக்³க³ஹேதூஸு அமோஹோ’’தி (த⁴॰ ஸ॰ 1039) வுத்தாய ஸம்மாதி³ட்டி²யா மக்³க³ஹேதுகதா ந த³ஸ்ஸிதா ஸியா? நோ ந த³ஸ்ஸிதா. யதா² ஹி தீணி ஸங்யோஜனானி த³ஸ்ஸெத்வா ‘‘ததே³கட்டோ² லோபோ⁴ தோ³ஸோ மோஹோ, இமே த⁴ம்மா த³ஸ்ஸனேன பஹாதப்³ப³ஹேதூ’’தி (த⁴॰ ஸ॰ 1017) விஸுங் பஹாதப்³ப³ஹேதூ நியமெத்வா ‘‘ததே³கட்டா² ச கிலேஸா’’திஆதி³வசனேன (த⁴॰ ஸ॰ 1017) லோப⁴தோ³ஸமோஹா ச அஞ்ஞமஞ்ஞஸஹஜேகட்டா² அஞ்ஞமஞ்ஞஸம்பயுத்தா ஸங்கா²ரக்க²ந்த⁴பூ⁴தா ச த³ஸ்ஸனேனபஹாதப்³ப³ஹேதுகாதி த³ஸ்ஸிதா ஹொந்தி, ஏவமிதா⁴பி ‘‘அலோபா⁴த³யோ இமே த⁴ம்மா மக்³க³ஹேதூ’’தி நிக³மிதாபி அஞ்ஞமஞ்ஞஸம்பயுத்தஸங்கா²ரக்க²ந்த⁴பா⁴வதோ தங்ஸம்பயுத்தஸங்கா²ரக்க²ந்த⁴வசனேன ‘‘மக்³க³ஹேதுகா’’தி த³ஸ்ஸிதா ஏவாதி ஸித்³த⁴ங் ஹோதி, ஸம்மாதி³ட்டி²யாபி அமோஹோதி வுத்தாய மக்³க³ஹேதுகபா⁴வத³ஸ்ஸனங். ஸசே பன யோ து³தியனயே மக்³கோ³ சேவ ஹேது சாதி வுத்தோ, ததோ அஞ்ஞஸ்ஸேவ அஞ்ஞேன அஸாதா⁴ரணேன பரியாயேன மக்³க³ஹேதுபா⁴வங் த³ஸ்ஸெத்வா தங்ஸம்பயோக³தோ ஸம்மாதி³ட்டி²யா மக்³க³ஹேதுகபா⁴வத³ஸ்ஸனத்தோ² ததியனயோ ஸியா. ‘‘அரியமக்³க³ஸமங்கி³ஸ்ஸ அலோபோ⁴ அதோ³ஸோ இமே த⁴ம்மா மக்³க³ஹேதூ’’திஆதி³ வத்தப்³ப³ங் ஸியா. யஸ்மா பன ‘‘மக்³க³ஹேதூ’’தி இமினா அஞ்ஞேன ஸாதா⁴ரணேன பரியாயேன யேஸங் மக்³க³ஹேதுபா⁴வோ ஸம்ப⁴வதி, தே ஸப்³பே³ ‘‘மக்³க³ஹேதூ’’தி த³ஸ்ஸெத்வா தங்ஸம்பயுத்தானங் தேஸங் அஞ்ஞேஸஞ்ச மக்³க³ஹேதுகபா⁴வத³ஸ்ஸனத்தோ² ததியனயோ, தஸ்மா தத்த² ‘‘அமோஹோ’’திபி வுத்தங். ந ஹி ஸோ மக்³க³ஹேது ந ஹோதீதி. இமே பன தயோபி நயா அத்த²விஸேஸவஸேன நிக்கி²த்தத்தா அத்த²தோ நிக்கே²பா த³ட்ட²ப்³பா³. அத² வா ஸரூபேன வசனங் த⁴ம்மதோ நிக்கே²போ, அத்தே²ன அத்த²தோதி ஏவம்பி யோஜனா ஸம்ப⁴வதி. தத்த² து³தியததியனயா ஸரூபதோ ஹேதுஹேதுமந்துத³ஸ்ஸனவஸேன த⁴ம்மதோ நிக்கே²போ. பட²மனயோ ததா²அத³ஸ்ஸனதோ அத்தே²ன ச மக்³க³ங்க³தங்ஸம்பயுத்தானங் ஹேதுஹேதுமந்துபா⁴வாவக³மனதோ அத்த²தோ நிக்கே²போதி.
Sammādiṭṭhiyā dutiyanayepi ṭhapitāya tatiyanaye sahetukabhāvo dassito. Kathaṃ dassito, nanu ariyamaggasamaṅgissa ‘‘alobho adoso ime dhammā maggahetū’’ti (dha. sa. 1039) avatvā ‘‘alobho adoso amoho ime dhammā maggahetū’’ti visuṃ sammādiṭṭhiādike maggahetū dassetvā ‘‘taṃsampayutto…pe… viññāṇakkhandho’’ti (dha. sa. 1039) visuṃ maggahetukānaṃ dassitattā ‘‘maggahetūsu amoho’’ti (dha. sa. 1039) vuttāya sammādiṭṭhiyā maggahetukatā na dassitā siyā? No na dassitā. Yathā hi tīṇi saṃyojanāni dassetvā ‘‘tadekaṭṭho lobho doso moho, ime dhammā dassanena pahātabbahetū’’ti (dha. sa. 1017) visuṃ pahātabbahetū niyametvā ‘‘tadekaṭṭhā ca kilesā’’tiādivacanena (dha. sa. 1017) lobhadosamohā ca aññamaññasahajekaṭṭhā aññamaññasampayuttā saṅkhārakkhandhabhūtā ca dassanenapahātabbahetukāti dassitā honti, evamidhāpi ‘‘alobhādayo ime dhammā maggahetū’’ti nigamitāpi aññamaññasampayuttasaṅkhārakkhandhabhāvato taṃsampayuttasaṅkhārakkhandhavacanena ‘‘maggahetukā’’ti dassitā evāti siddhaṃ hoti, sammādiṭṭhiyāpi amohoti vuttāya maggahetukabhāvadassanaṃ. Sace pana yo dutiyanaye maggo ceva hetu cāti vutto, tato aññasseva aññena asādhāraṇena pariyāyena maggahetubhāvaṃ dassetvā taṃsampayogato sammādiṭṭhiyā maggahetukabhāvadassanattho tatiyanayo siyā. ‘‘Ariyamaggasamaṅgissa alobho adoso ime dhammā maggahetū’’tiādi vattabbaṃ siyā. Yasmā pana ‘‘maggahetū’’ti iminā aññena sādhāraṇena pariyāyena yesaṃ maggahetubhāvo sambhavati, te sabbe ‘‘maggahetū’’ti dassetvā taṃsampayuttānaṃ tesaṃ aññesañca maggahetukabhāvadassanattho tatiyanayo, tasmā tattha ‘‘amoho’’tipi vuttaṃ. Na hi so maggahetu na hotīti. Ime pana tayopi nayā atthavisesavasena nikkhittattā atthato nikkhepā daṭṭhabbā. Atha vā sarūpena vacanaṃ dhammato nikkhepo, atthena atthatoti evampi yojanā sambhavati. Tattha dutiyatatiyanayā sarūpato hetuhetumantudassanavasena dhammato nikkhepo. Paṭhamanayo tathāadassanato atthena ca maggaṅgataṃsampayuttānaṃ hetuhetumantubhāvāvagamanato atthato nikkhepoti.
1040. யஸ்மிங் ஸபா⁴வத⁴ம்மே நின்னபோணபப்³பா⁴ரபா⁴வேன சித்தங் பவத்ததி, ஸோ தஸ்ஸ ஆரம்மணாதி⁴பதி வேதி³தப்³போ³. சேதோபரியஞாணேன ஜானித்வா பச்சவெக்க²மானோ தேன பச்சவெக்க²மானோதி வுத்தோ. எத்தா²பீதி ஏதஸ்மிம்பி அட்ட²கதா²வசனே, எத்த² வா பட்டா²னே மக்³கா³தீ³னி ட²பெத்வா அஞ்ஞேஸங் அதி⁴பதிபச்சயபா⁴வஸ்ஸ அவசனேனேவ படிக்கே²பபாளியங். அயமேவத்தோ²தி அத்தனோ மக்³க³ப²லங் ட²பெத்வாதி அத்தோ². வீமங்ஸாதி⁴பதெய்யந்தி பதா⁴னேன அதி⁴பதினா ஸஹஜாதாதி⁴பதி நித³ஸ்ஸிதோ, தயித³ங் நயத³ஸ்ஸனமத்தமேவ ஹோதீதி அஞ்ஞோபி ஏவங்பகாரோ ஸஹஜாதோ மக்³கா³தி⁴பதி நித³ஸ்ஸிதோ ஹோதி, தஸ்மா வீரியாதி⁴பதெய்யந்தி ச யோஜேதப்³ப³ங். இத³ம்பி ஹி அத்த²தோ வுத்தமேவாதி.
1040. Yasmiṃ sabhāvadhamme ninnapoṇapabbhārabhāvena cittaṃ pavattati, so tassa ārammaṇādhipati veditabbo. Cetopariyañāṇena jānitvā paccavekkhamāno tena paccavekkhamānoti vutto. Etthāpīti etasmimpi aṭṭhakathāvacane, ettha vā paṭṭhāne maggādīni ṭhapetvā aññesaṃ adhipatipaccayabhāvassa avacaneneva paṭikkhepapāḷiyaṃ. Ayamevatthoti attano maggaphalaṃ ṭhapetvāti attho. Vīmaṃsādhipateyyanti padhānena adhipatinā sahajātādhipati nidassito, tayidaṃ nayadassanamattameva hotīti aññopi evaṃpakāro sahajāto maggādhipati nidassito hoti, tasmā vīriyādhipateyyanti ca yojetabbaṃ. Idampi hi atthato vuttamevāti.
1041. அத்தனோ ஸபா⁴வோ அத்தபா⁴வோ. லத்³தோ⁴காஸஸ்ஸ கம்மஸ்ஸ விபாகோ கப்பஸஹஸ்ஸாதிக்கமே உப்பஜ்ஜதி அனேககப்பஸஹஸ்ஸாயுகானங் ஸத்தானங், கப்பஸஹஸ்ஸாதிக்கமேபி வா லத்³தோ⁴காஸங் யங் ப⁴விஸ்ஸதி, தத³பி லத்³தோ⁴காஸமேவாதி அத்தனோ விபாகங் ஸந்தா⁴ய வுச்சதி. நத்தி² நாம ந ஹோதீதி அனுப்பன்னோ நாம ந ஹோதீதி அதி⁴ப்பாயோ. உப்பாதீ³ஸு அந்தோக³த⁴த்தா ‘‘உப்பாதி³னோ த⁴ம்மா’’தி ஏதேன வசனேன வுச்சதீதி கத்வா ஆஹ ‘‘உப்பாதி³னோ த⁴ம்மா நாம ஜாதோ’’தி. அரூபஸங்கா²தோ அத்தாதி அரூபப⁴வங்க³ங் ஆஹ. தத்த² ஆகாஸானஞ்சாயதனஸஞ்ஞாதி³மயோ அத்தாதி ஹி அத்த²தோ வோஹாரோ பவத்தோதி.
1041. Attano sabhāvo attabhāvo. Laddhokāsassa kammassa vipāko kappasahassātikkame uppajjati anekakappasahassāyukānaṃ sattānaṃ, kappasahassātikkamepi vā laddhokāsaṃ yaṃ bhavissati, tadapi laddhokāsamevāti attano vipākaṃ sandhāya vuccati. Natthi nāma na hotīti anuppanno nāma na hotīti adhippāyo. Uppādīsu antogadhattā ‘‘uppādino dhammā’’ti etena vacanena vuccatīti katvā āha ‘‘uppādino dhammā nāma jāto’’ti. Arūpasaṅkhāto attāti arūpabhavaṅgaṃ āha. Tattha ākāsānañcāyatanasaññādimayo attāti hi atthato vohāro pavattoti.
யதி³ பன ஆயூ…பே॰… ஸப்³ப³ங் விபாகங் த³தெ³ய்ய, அலத்³தோ⁴காஸஞ்ச விபாகங் தே³தீதி கத்வா விபக்கவிபாகஞ்ச த³தெ³ய்ய, ததோ ஏகஸ்ஸேவ கம்மஸ்ஸ ஸப்³ப³விபாகேன ப⁴விதப்³ப³ந்தி அஞ்ஞஸ்ஸ கம்மஸ்ஸ ஓகாஸோ ந ப⁴வெய்ய நிரத்த²கத்தா , உப்பத்தியாயேவ ஓகாஸோ ந ப⁴வெய்ய, உப்பன்னஸ்ஸ வா ப²லதா³னே. அத² வா அலத்³தோ⁴காஸஸ்ஸ விபாகதா³னே பச்சயந்தரரஹிதஸ்ஸபி விபாகதா³னங் ஆபன்னந்தி அவிஜ்ஜாதண்ஹாதி³பச்சயந்தரகே²பகஸ்ஸ அஞ்ஞஸ்ஸ அபசயகா³மிகம்மஸ்ஸ கம்மக்க²யகரஸ்ஸ ஓகாஸோ ந ப⁴வெய்ய. பா⁴விதேபி மக்³கே³ அவிஜ்ஜாதி³பச்சயந்தரரஹிதஸ்ஸ ச கம்மஸ்ஸ விபச்சனதோ ஸமத்த²தா ந ஸியாதி அத்தோ². ஸப்³ப³தா³ வா விபாகப்பவத்தியா ஏவ ப⁴விதப்³ப³த்தா விபாகதோ அஞ்ஞஸ்ஸ பவத்திஓகாஸோ ந ப⁴வெய்ய. தங் பனாதி ஆயூஹிதங் கம்மங். இத³ங் பன து⁴வவிபாகஸ்ஸ விபாகேன அது⁴வவிபாகஸ்ஸபி லத்³தோ⁴காஸஸ்ஸ விபாகங் உப்பாதீ³தி த³ஸ்ஸேதுங் ஆரத்³த⁴ந்தி த³ட்ட²ப்³ப³ங். அட்ட² ஸமாபத்தியோ ச ப³லவவிரஹே அக்³க³மக்³க³பா⁴வனாவிரஹே ச அப்பஹீனஸபா⁴வதோ து⁴வங் விபச்சந்தீதி து⁴வவிபாகாதி வுத்தா. ஆயூஹிதகம்மே வுச்சமானே அனுப்பன்னங் கஸ்மா வுத்தந்தி? யங் ஆயூஹிதங் ப⁴விஸ்ஸதி, தத்தா²பி ஆயூஹித-ஸத்³த³ப்பவத்திஸப்³பா⁴வா.
Yadi pana āyū…pe… sabbaṃ vipākaṃ dadeyya, aladdhokāsañca vipākaṃ detīti katvā vipakkavipākañca dadeyya, tato ekasseva kammassa sabbavipākena bhavitabbanti aññassa kammassa okāso na bhaveyya niratthakattā , uppattiyāyeva okāso na bhaveyya, uppannassa vā phaladāne. Atha vā aladdhokāsassa vipākadāne paccayantararahitassapi vipākadānaṃ āpannanti avijjātaṇhādipaccayantarakhepakassa aññassa apacayagāmikammassa kammakkhayakarassa okāso na bhaveyya. Bhāvitepi magge avijjādipaccayantararahitassa ca kammassa vipaccanato samatthatā na siyāti attho. Sabbadā vā vipākappavattiyā eva bhavitabbattā vipākato aññassa pavattiokāso na bhaveyya. Taṃ panāti āyūhitaṃ kammaṃ. Idaṃ pana dhuvavipākassa vipākena adhuvavipākassapi laddhokāsassa vipākaṃ uppādīti dassetuṃ āraddhanti daṭṭhabbaṃ. Aṭṭha samāpattiyo ca balavavirahe aggamaggabhāvanāvirahe ca appahīnasabhāvato dhuvaṃ vipaccantīti dhuvavipākāti vuttā. Āyūhitakamme vuccamāne anuppannaṃ kasmā vuttanti? Yaṃ āyūhitaṃ bhavissati, tatthāpi āyūhita-saddappavattisabbhāvā.
1050. உபாதி³ன்னாதி எத்த² ந உபேதேன ஆதி³ன்னாதி அயமத்தோ², உபஸத்³தோ³ பன உபஸக்³க³மத்தமேவ, தஸ்மா உபாதா³னாரம்மணா உபாதா³னேஹி, அஞ்ஞே ச அனபி⁴னிவேஸேன ‘‘அஹங் மக்³க³ங் பா⁴வயிங், மம மக்³கோ³ உப்பன்னோ’’திஆதி³கேன க³ஹணேன ஆதி³ன்னா இச்சேவ உபாதி³ன்னா. உபாதி³ன்ன-ஸத்³தே³ன வா அமக்³க³ப²லத⁴ம்மாயேவ வுத்தா, இதரேஹி மக்³க³ப²லத⁴ம்மா சாதி வேதி³தப்³ப³ங்.
1050. Upādinnāti ettha na upetena ādinnāti ayamattho, upasaddo pana upasaggamattameva, tasmā upādānārammaṇā upādānehi, aññe ca anabhinivesena ‘‘ahaṃ maggaṃ bhāvayiṃ, mama maggo uppanno’’tiādikena gahaṇena ādinnā icceva upādinnā. Upādinna-saddena vā amaggaphaladhammāyeva vuttā, itarehi maggaphaladhammā cāti veditabbaṃ.
திகனிக்கே²பகதா²வண்ணனா நிட்டி²தா.
Tikanikkhepakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
திபிடக (மூல) • Tipiṭaka (Mūla) / அபி⁴த⁴ம்மபிடக • Abhidhammapiṭaka / த⁴ம்மஸங்க³ணீபாளி • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / திகனிக்கே²பங் • Tikanikkhepaṃ
அட்ட²கதா² • Aṭṭhakathā / அபி⁴த⁴ம்மபிடக (அட்ட²கதா²) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / த⁴ம்மஸங்க³ணி-அட்ட²கதா² • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā / திகனிக்கே²பகதா² • Tikanikkhepakathā
டீகா • Tīkā / அபி⁴த⁴ம்மபிடக (டீகா) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / த⁴ம்மஸங்க³ணீ-அனுடீகா • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā / திகனிக்கே²பகதா²வண்ணனா • Tikanikkhepakathāvaṇṇanā
