| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
៨. តិកណ្ណសុត្តវណ្ណនា
8. Tikaṇṇasuttavaṇṇanā
៥៩. អដ្ឋមេ តិកណ្ណោតិ តស្ស នាមំ។ ឧបសង្កមីតិ ‘‘សមណោ កិរ គោតមោ បណ្ឌិតោ, គច្ឆិស្សាមិ តស្ស សន្តិក’’ន្តិ ចិន្តេត្វា ភុត្តបាតរាសោ មហាជនបរិវុតោ ឧបសង្កមិ។ ភគវតោ សម្មុខាតិ ទសពលស្ស បុរតោ និសីទិត្វា។ វណ្ណំ ភាសតីតិ កស្មា ភាសតិ? សោ កិរ ឥតោ បុព្ពេ តថាគតស្ស សន្តិកំ អគតបុព្ពោ។ អថស្ស ឯតទហោសិ – ‘‘ពុទ្ធា នាម ទុរាសទា, មយិ បឋមតរំ អកថេន្តេ កថេយ្យ វា ន វា។ សចេ ន កថេស្សតិ, អថ មំ សមាគមដ្ឋានេ កថេន្តំ ឯវំ វក្ខន្តិ ‘ត្វំ ឥធ កស្មា កថេសិ, យេន តេ សមណស្ស គោតមស្ស សន្តិកំ គន្ត្វា វចនមត្តម្បិ ន លទ្ធ’ន្តិ។ តស្មា ‘ឯវំ មេ អយំ គរហា មុច្ចិស្សតី’’’តិ មញ្ញមានោ ភាសតិ។ កិញ្ចាបិ ព្រាហ្មណានំ វណ្ណំ ភាសតិ, តថាគតស្ស បន ញាណំ ឃដ្ដេស្សាមីតិ អធិប្បាយេនេវ ភាសតិ។ ឯវម្បិ តេវិជ្ជា ព្រាហ្មណាតិ តេវិជ្ជកព្រាហ្មណា ឯវំបណ្ឌិតា ឯវំធីរា ឯវំព្យត្តា ឯវំពហុស្សុតា ឯវំវាទិនោ, ឯវំសម្មតាតិ អត្ថោ។ ឥតិបីតិ ឥមិនា តេសំ បណ្ឌិតាទិអាការបរិច្ឆេទំ ទស្សេតិ។ ឯត្តកេន ការណេន បណ្ឌិតា…បេ.… ឯត្តកេន ការណេន សម្មតាតិ អយញ្ហិ ឯត្ថ អត្ថោ។
59. Aṭṭhame tikaṇṇoti tassa nāmaṃ. Upasaṅkamīti ‘‘samaṇo kira gotamo paṇḍito, gacchissāmi tassa santika’’nti cintetvā bhuttapātarāso mahājanaparivuto upasaṅkami. Bhagavato sammukhāti dasabalassa purato nisīditvā. Vaṇṇaṃ bhāsatīti kasmā bhāsati? So kira ito pubbe tathāgatassa santikaṃ agatapubbo. Athassa etadahosi – ‘‘buddhā nāma durāsadā, mayi paṭhamataraṃ akathente katheyya vā na vā. Sace na kathessati, atha maṃ samāgamaṭṭhāne kathentaṃ evaṃ vakkhanti ‘tvaṃ idha kasmā kathesi, yena te samaṇassa gotamassa santikaṃ gantvā vacanamattampi na laddha’nti. Tasmā ‘evaṃ me ayaṃ garahā muccissatī’’’ti maññamāno bhāsati. Kiñcāpi brāhmaṇānaṃ vaṇṇaṃ bhāsati, tathāgatassa pana ñāṇaṃ ghaṭṭessāmīti adhippāyeneva bhāsati. Evampi tevijjā brāhmaṇāti tevijjakabrāhmaṇā evaṃpaṇḍitā evaṃdhīrā evaṃbyattā evaṃbahussutā evaṃvādino, evaṃsammatāti attho. Itipīti iminā tesaṃ paṇḍitādiākāraparicchedaṃ dasseti. Ettakena kāraṇena paṇḍitā…pe… ettakena kāraṇena sammatāti ayañhi ettha attho.
យថា កថំ បន ព្រាហ្មណាតិ ឯត្ថ យថាតិ ការណវចនំ, កថំ បនាតិ បុច្ឆាវចនំ។ ឥទំ វុត្តំ ហោតិ – កថំ បន, ព្រាហ្មណ, ព្រាហ្មណា តេវិជ្ជំ បញ្ញាបេន្តិ។ យថា ឯវំ សក្កា ហោតិ ជានិតុំ, តំ ការណំ វទេហីតិ។ តំ សុត្វា ព្រាហ្មណោ ‘‘ជាននដ្ឋានេយេវ មំ សម្មាសម្ពុទ្ធោ បុច្ឆិ, នោ អជាននដ្ឋានេ’’តិ អត្តមនោ ហុត្វា ឥធ, ភោ គោតមាតិអាទិមាហ។ តត្ថ ឧភតោតិ ទ្វីហិបិ បក្ខេហិ។ មាតិតោ ច បិតិតោ ចាតិ យស្ស មាតា ព្រាហ្មណី, មាតុ មាតា ព្រាហ្មណី, តស្សាបិ មាតា ព្រាហ្មណី។ បិតា ព្រាហ្មណោ, បិតុ បិតា ព្រាហ្មណោ, តស្សាបិ បិតា ព្រាហ្មណោ, សោ ឧភតោ សុជាតោ មាតិតោ ច បិតិតោ ច។ សំសុទ្ធគហណិកោតិ យស្ស សំសុទ្ធា មាតុ គហណី, កុច្ឆីតិ អត្ថោ។ ‘‘សមវេបាកិនិយា គហណិយា’’តិ បន ឯត្ថ កម្មជតេជោធាតុ គហណីតិ វុច្ចតិ។
Yathā kathaṃ pana brāhmaṇāti ettha yathāti kāraṇavacanaṃ, kathaṃ panāti pucchāvacanaṃ. Idaṃ vuttaṃ hoti – kathaṃ pana, brāhmaṇa, brāhmaṇā tevijjaṃ paññāpenti. Yathā evaṃ sakkā hoti jānituṃ, taṃ kāraṇaṃ vadehīti. Taṃ sutvā brāhmaṇo ‘‘jānanaṭṭhāneyeva maṃ sammāsambuddho pucchi, no ajānanaṭṭhāne’’ti attamano hutvā idha, bho gotamātiādimāha. Tattha ubhatoti dvīhipi pakkhehi. Mātito ca pitito cāti yassa mātā brāhmaṇī, mātu mātā brāhmaṇī, tassāpi mātā brāhmaṇī. Pitā brāhmaṇo, pitu pitā brāhmaṇo, tassāpi pitā brāhmaṇo, so ubhato sujāto mātito ca pitito ca. Saṃsuddhagahaṇikoti yassa saṃsuddhā mātu gahaṇī, kucchīti attho. ‘‘Samavepākiniyā gahaṇiyā’’ti pana ettha kammajatejodhātu gahaṇīti vuccati.
យាវ សត្តមា បិតាមហយុគាតិ ឯត្ថ បិតុ បិតា បិតាមហោ, បិតាមហស្ស យុគំ បិតាមហយុគំ។ យុគន្តិ អាយុប្បមាណំ វុច្ចតិ។ អភិលាបមត្តមេវ ចេតំ, អត្ថតោ បន បិតាមហោយេវ បិតាមហយុគំ។ តតោ ឧទ្ធំ សព្ពេបិ បុព្ពបុរិសា បិតាមហគ្គហណេនេវ គហិតា។ ឯវំ យាវ សត្តមោ បុរិសោ, តាវ សំសុទ្ធគហណិកោ, អថ វា អក្ខិត្តោ អនុបក្កុដ្ឋោ ជាតិវាទេនាតិ ទស្សេតិ។ អក្ខិត្តោតិ ‘‘អបនេថ ឯតំ, កិំ ឥមិនា’’តិ ឯវំ អក្ខិត្តោ អនវក្ខិត្តោ។ អនុបក្កុដ្ឋោតិ ន ឧបក្កុដ្ឋោ, ន អក្កោសំ វា និន្ទំ វា បត្តបុព្ពោ។ កេន ការណេនាតិ? ជាតិវាទេន។ ‘‘ឥតិបិ ហីនជាតិកោ ឯសោ’’តិ ឯវរូបេន វចនេនាតិ អត្ថោ។
Yāva sattamā pitāmahayugāti ettha pitu pitā pitāmaho, pitāmahassa yugaṃ pitāmahayugaṃ. Yuganti āyuppamāṇaṃ vuccati. Abhilāpamattameva cetaṃ, atthato pana pitāmahoyeva pitāmahayugaṃ. Tato uddhaṃ sabbepi pubbapurisā pitāmahaggahaṇeneva gahitā. Evaṃ yāva sattamo puriso, tāva saṃsuddhagahaṇiko, atha vā akkhitto anupakkuṭṭho jātivādenāti dasseti. Akkhittoti ‘‘apanetha etaṃ, kiṃ iminā’’ti evaṃ akkhitto anavakkhitto. Anupakkuṭṭhoti na upakkuṭṭho, na akkosaṃ vā nindaṃ vā pattapubbo. Kena kāraṇenāti? Jātivādena. ‘‘Itipi hīnajātiko eso’’ti evarūpena vacanenāti attho.
អជ្ឈាយកោតិ ឥទំ ‘‘ន ទានិមេ ឈាយន្តិ, ន ទានិមេ ឈាយន្តីតិ ខោ, វាសេដ្ឋ, អជ្ឈាយកា អជ្ឈាយកាតេវ តតិយំ អក្ខរំ ឧបនិព្ពត្ត’’ន្តិ (ទី. និ. ៣.១៣២) ឯវំ បឋមកប្បិកកាលេ ឈានវិរហិតានំ ព្រាហ្មណានំ គរហវចនំ ឧប្បន្នំ។ ឥទានិ បន តំ អជ្ឈាយតីតិ អជ្ឈាយកោ, មន្តេ បរិវត្តេតីតិ ឥមិនា អត្ថេន បសំសាវចនំ កត្វា វោហរន្តិ។ មន្តេ ធារេតីតិ មន្តធរោ។
Ajjhāyakoti idaṃ ‘‘na dānime jhāyanti, na dānime jhāyantīti kho, vāseṭṭha, ajjhāyakā ajjhāyakāteva tatiyaṃ akkharaṃ upanibbatta’’nti (dī. ni. 3.132) evaṃ paṭhamakappikakāle jhānavirahitānaṃ brāhmaṇānaṃ garahavacanaṃ uppannaṃ. Idāni pana taṃ ajjhāyatīti ajjhāyako, mante parivattetīti iminā atthena pasaṃsāvacanaṃ katvā voharanti. Mante dhāretīti mantadharo.
តិណ្ណំ វេទានន្តិ ឥរុព្ពេទយជុព្ពេទសាមព្ពេទានំ។ ឱដ្ឋបហតករណវសេន បារំ គតោតិ បារគូ។ សហ និឃណ្ឌុនា ច កេដុភេន ច សនិឃណ្ឌុកេដុភានំ។ និឃណ្ឌូតិ នាមនិឃណ្ឌុរុក្ខាទីនំ វេវចនបកាសកសត្ថំ។ កេដុភន្តិ កិរិយាកប្បវិកប្បោ កវីនំ ឧបការាយ សត្ថំ។ សហ អក្ខរប្បភេទេន សាក្ខរប្បភេទានំ។ អក្ខរប្បភេទោតិ សិក្ខា ច និរុត្តិ ច។ ឥតិហាសបញ្ចមានន្តិ អាថព្ពណវេទំ ចតុត្ថំ កត្វា ឥតិហ អាស, ឥតិហ អាសាតិ ឦទិសវចនបដិសំយុត្តោ បុរាណកថាសង្ខាតោ ខត្តវិជ្ជាសង្ខាតោ វា ឥតិហាសោ បញ្ចមោ ឯតេសន្តិ ឥតិហាសបញ្ចមា។ តេសំ ឥតិហាសបញ្ចមានំ វេទានំ។
Tiṇṇaṃ vedānanti irubbedayajubbedasāmabbedānaṃ. Oṭṭhapahatakaraṇavasena pāraṃ gatoti pāragū. Saha nighaṇḍunā ca keṭubhena ca sanighaṇḍukeṭubhānaṃ. Nighaṇḍūti nāmanighaṇḍurukkhādīnaṃ vevacanapakāsakasatthaṃ. Keṭubhanti kiriyākappavikappo kavīnaṃ upakārāya satthaṃ. Saha akkharappabhedena sākkharappabhedānaṃ. Akkharappabhedoti sikkhā ca nirutti ca. Itihāsapañcamānanti āthabbaṇavedaṃ catutthaṃ katvā itiha āsa, itiha āsāti īdisavacanapaṭisaṃyutto purāṇakathāsaṅkhāto khattavijjāsaṅkhāto vā itihāso pañcamo etesanti itihāsapañcamā. Tesaṃ itihāsapañcamānaṃ vedānaṃ.
បទំ តទវសេសញ្ច ព្យាករណំ អធីយតិ វេទេតិ ចាតិ បទកោ វេយ្យាករណោ។ លោកាយតំ វុច្ចតិ វិតណ្ឌវាទសត្ថំ។ មហាបុរិសលក្ខណន្តិ មហាបុរិសានំ ពុទ្ធាទីនំ លក្ខណទីបកំ ទ្វាទសសហស្សគន្ថបមាណំ សត្ថំ, យត្ថ សោឡសសហស្សគាថាបទបរិមាណា ពុទ្ធមន្តា នាម អហេសុំ, យេសំ វសេន ‘‘ឥមិនា លក្ខណេន សមន្នាគតា ពុទ្ធា នាម ហោន្តិ , ឥមិនា បច្ចេកពុទ្ធា, ទ្វេ អគ្គសាវកា, អសីតិ មហាសាវកា, ពុទ្ធមាតា, ពុទ្ធបិតា, អគ្គុបដ្ឋាកា, អគ្គុបដ្ឋាយិកា, រាជា ចក្កវត្តី’’តិ អយំ វិសេសោ ញាយតិ។ អនវយោតិ ឥមេសុ លោកាយតមហាបុរិសលក្ខណេសុ អនូនោ បរិបូរការី, អវយោ ន ហោតីតិ វុត្តំ ហោតិ។ អវយោ នាម យោ តានិ អត្ថតោ ច គន្ថតោ ច សន្ធារេតុំ ន សក្កោតិ។ អថ វា អនវយោតិ អនុ អវយោ, សន្ធិវសេន ឧការលោបោ។ អនុ អវយោ បរិបុណ្ណសិប្បោតិ អត្ថោ។
Padaṃ tadavasesañca byākaraṇaṃ adhīyati vedeti cāti padako veyyākaraṇo. Lokāyataṃ vuccati vitaṇḍavādasatthaṃ. Mahāpurisalakkhaṇanti mahāpurisānaṃ buddhādīnaṃ lakkhaṇadīpakaṃ dvādasasahassaganthapamāṇaṃ satthaṃ, yattha soḷasasahassagāthāpadaparimāṇā buddhamantā nāma ahesuṃ, yesaṃ vasena ‘‘iminā lakkhaṇena samannāgatā buddhā nāma honti , iminā paccekabuddhā, dve aggasāvakā, asīti mahāsāvakā, buddhamātā, buddhapitā, aggupaṭṭhākā, aggupaṭṭhāyikā, rājā cakkavattī’’ti ayaṃ viseso ñāyati. Anavayoti imesu lokāyatamahāpurisalakkhaṇesu anūno paripūrakārī, avayo na hotīti vuttaṃ hoti. Avayo nāma yo tāni atthato ca ganthato ca sandhāretuṃ na sakkoti. Atha vā anavayoti anu avayo, sandhivasena ukāralopo. Anu avayo paripuṇṇasippoti attho.
តេន ហីតិ ឥទំ ភគវា នំ អាយាចន្តំ ទិស្វា ‘‘ឥទានិស្ស បញ្ហំ កថេតុំ កាលោ’’តិ ញត្វា អាហ។ តស្សត្ថោ – យស្មា មំ អាយាចសិ, តស្មា សុណាហីតិ។ វិវិច្ចេវ កាមេហីតិអាទិ វិសុទ្ធិមគ្គេ (វិសុទ្ធិ. ១.៧០) វិត្ថារិតមេវ។ ឥធ បនេតំ តិស្សន្នំ វិជ្ជានំ បុព្ពភាគបដិបត្តិទស្សនត្ថំ វុត្តន្តិ វេទិតព្ពំ។ តត្ថ ទ្វិន្នំ វិជ្ជានំ អនុបទវណ្ណនា ចេវ ភាវនានយោ ច វិសុទ្ធិមគ្គេ (វិសុទ្ធិ. ២.៤០២ អាទយោ) វិត្ថារិតោវ។
Tenahīti idaṃ bhagavā naṃ āyācantaṃ disvā ‘‘idānissa pañhaṃ kathetuṃ kālo’’ti ñatvā āha. Tassattho – yasmā maṃ āyācasi, tasmā suṇāhīti. Vivicceva kāmehītiādi visuddhimagge (visuddhi. 1.70) vitthāritameva. Idha panetaṃ tissannaṃ vijjānaṃ pubbabhāgapaṭipattidassanatthaṃ vuttanti veditabbaṃ. Tattha dvinnaṃ vijjānaṃ anupadavaṇṇanā ceva bhāvanānayo ca visuddhimagge (visuddhi. 2.402 ādayo) vitthāritova.
បឋមា វិជ្ជាតិ បឋមំ ឧប្បន្នាតិ បឋមា, វិទិតករណដ្ឋេន វិជ្ជា។ កិំ វិទិតំ ករោតិ? បុព្ពេនិវាសំ។ អវិជ្ជាតិ តស្សេវ បុព្ពេនិវាសស្ស អវិទិតករណដ្ឋេន តប្បដិច្ឆាទកោ មោហោ វុច្ចតិ។ តមោតិ ស្វេវ មោហោ បដិច្ឆាទកដ្ឋេន តមោតិ វុច្ចតិ។ អាលោកោតិ សាយេវ វិជ្ជា ឱភាសករណដ្ឋេន អាលោកោតិ វុច្ចតិ។ ឯត្ថ ច វិជ្ជា អធិគតាតិ អយំ អត្ថោ ។ សេសំ បសំសាវចនំ។ យោជនា បនេត្ថ អយមស្ស វិជ្ជា អធិគតា, អថស្ស អធិគតវិជ្ជស្ស អវិជ្ជា វិហតា វិនដ្ឋាតិ អត្ថោ។ កស្មា? យស្មា វិជ្ជា ឧប្បន្នា។ ឥតរស្មិម្បិ បទទ្វយេ ឯសេវ នយោ។ យថា តន្តិ ឯត្ថ យថាតិ ឱបម្មំ, តន្តិ និបាតមត្តំ។ សតិយា អវិប្បវាសេន អប្បមត្តស្ស។ វីរិយាតាបេន អាតាបិនោ។ កាយេ ច ជីវិតេ ច អនបេក្ខតាយ បហិតត្តស្ស។ បេសិតត្តស្សាតិ អត្ថោ។ ឥទំ វុត្តំ ហោតិ – យថា អប្បមត្តស្ស អាតាបិនោ បហិតត្តស្ស វិហរតោ អវិជ្ជា វិហញ្ញេយ្យ, វិជ្ជា ឧប្បជ្ជេយ្យ។ តមោ វិហញ្ញេយ្យ, អាលោកោ ឧប្បជ្ជេយ្យ, ឯវមេវ តស្ស អវិជ្ជា វិហតា , វិជ្ជា ឧប្បន្នា។ តមោ វិហតោ, អាលោកោ ឧប្បន្នោ។ ឯតស្ស តេន បធានានុយោគស្ស អនុរូបមេវ ផលំ លទ្ធន្តិ។
Paṭhamā vijjāti paṭhamaṃ uppannāti paṭhamā, viditakaraṇaṭṭhena vijjā. Kiṃ viditaṃ karoti? Pubbenivāsaṃ. Avijjāti tasseva pubbenivāsassa aviditakaraṇaṭṭhena tappaṭicchādako moho vuccati. Tamoti sveva moho paṭicchādakaṭṭhena tamoti vuccati. Ālokoti sāyeva vijjā obhāsakaraṇaṭṭhena ālokoti vuccati. Ettha ca vijjā adhigatāti ayaṃ attho . Sesaṃ pasaṃsāvacanaṃ. Yojanā panettha ayamassa vijjā adhigatā, athassa adhigatavijjassa avijjā vihatā vinaṭṭhāti attho. Kasmā? Yasmā vijjā uppannā. Itarasmimpi padadvaye eseva nayo. Yathā tanti ettha yathāti opammaṃ, tanti nipātamattaṃ. Satiyā avippavāsena appamattassa. Vīriyātāpena ātāpino. Kāye ca jīvite ca anapekkhatāya pahitattassa. Pesitattassāti attho. Idaṃ vuttaṃ hoti – yathā appamattassa ātāpino pahitattassa viharato avijjā vihaññeyya, vijjā uppajjeyya. Tamo vihaññeyya, āloko uppajjeyya, evameva tassa avijjā vihatā , vijjā uppannā. Tamo vihato, āloko uppanno. Etassa tena padhānānuyogassa anurūpameva phalaṃ laddhanti.
ចុតូបបាតកថាយំ វិជ្ជាតិ ទិព្ពចក្ខុញាណវិជ្ជា។ អវិជ្ជាតិ សត្តានំ ចុតិបដិសន្ធិប្បដិច្ឆាទិកា អវិជ្ជា។ សេសំ វុត្តនយមេវ។
Cutūpapātakathāyaṃ vijjāti dibbacakkhuñāṇavijjā. Avijjāti sattānaṃ cutipaṭisandhippaṭicchādikā avijjā. Sesaṃ vuttanayameva.
តតិយវិជ្ជាយ សោ ឯវំ សមាហិតេ ចិត្តេតិ វិបស្សនាបាទកំ ចតុត្ថជ្ឈានចិត្តំ វេទិតព្ពំ។ អាសវានំ ខយញាណាយាតិ អរហត្តមគ្គញាណត្ថាយ។ អរហត្តមគ្គោ ហិ អាសវវិនាសនតោ អាសវានំ ខយោតិ វុច្ចតិ, តត្រ ចេតំ ញាណំ តត្ថ បរិយាបន្នត្តាតិ។ ចិត្តំ អភិនិន្នាមេតីតិ វិបស្សនាចិត្តំ អភិនីហរតិ។ សោ ឥទំ ទុក្ខន្តិ ឯវមាទីសុ ឯត្តកំ ទុក្ខំ, ន ឥតោ ភិយ្យោតិ សព្ពម្បិ ទុក្ខសច្ចំ សរសលក្ខណប្បដិវេធេន យថាភូតំ បជានាតិ បដិវិជ្ឈតិ, តស្ស ច ទុក្ខស្ស និព្ពត្តិកំ តណ្ហំ ‘‘អយំ ទុក្ខសមុទយោ’’តិ, តទុភយម្បិ យំ ឋានំ បត្វា និរុជ្ឈតិ , តំ តេសំ អបវត្តិំ និព្ពានំ ‘‘អយំ ទុក្ខនិរោធោ’’តិ។ តស្ស ច សម្បាបកំ អរិយមគ្គំ ‘‘អយំ ទុក្ខនិរោធគាមិនី បដិបទា’’តិ សរសលក្ខណប្បដិវេធេន យថាភូតំ បជានាតិ បដិវិជ្ឈតីតិ ឯវមត្ថោ វេទិតព្ពោ។
Tatiyavijjāya so evaṃ samāhite citteti vipassanāpādakaṃ catutthajjhānacittaṃ veditabbaṃ. Āsavānaṃ khayañāṇāyāti arahattamaggañāṇatthāya. Arahattamaggo hi āsavavināsanato āsavānaṃ khayoti vuccati, tatra cetaṃ ñāṇaṃ tattha pariyāpannattāti. Cittaṃ abhininnāmetīti vipassanācittaṃ abhinīharati. So idaṃ dukkhanti evamādīsu ettakaṃ dukkhaṃ, na ito bhiyyoti sabbampi dukkhasaccaṃ sarasalakkhaṇappaṭivedhena yathābhūtaṃ pajānāti paṭivijjhati, tassa ca dukkhassa nibbattikaṃ taṇhaṃ ‘‘ayaṃ dukkhasamudayo’’ti, tadubhayampi yaṃ ṭhānaṃ patvā nirujjhati , taṃ tesaṃ apavattiṃ nibbānaṃ ‘‘ayaṃ dukkhanirodho’’ti. Tassa ca sampāpakaṃ ariyamaggaṃ ‘‘ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā’’ti sarasalakkhaṇappaṭivedhena yathābhūtaṃ pajānāti paṭivijjhatīti evamattho veditabbo.
ឯវំ សរូបតោ សច្ចានិ ទស្សេត្វា ឥទានិ កិលេសវសេន បរិយាយតោ ទស្សេន្តោ ឥមេ អាសវាតិអាទិមាហ។ តស្ស ឯវំ ជានតោ ឯវំ បស្សតោតិ តស្ស ភិក្ខុនោ ឯវំ ជានន្តស្ស ឯវំ បស្សន្តស្ស។ សហ វិបស្សនាយ កោដិប្បត្តំ មគ្គំ កថេសិ។ កាមាសវាតិ កាមាសវតោ។ វិមុច្ចតីតិ ឥមិនា មគ្គក្ខណំ ទស្សេតិ។ មគ្គក្ខណេ ហិ ចិត្តំ វិមុច្ចតិ, ផលក្ខណេ វិមុត្តំ ហោតិ។ វិមុត្តស្មិំ វិមុត្តមិតិ ញាណន្តិ ឥមិនា បច្ចវេក្ខណញាណំ ទស្សេតិ។ ខីណា ជាតីតិអាទីហិ តស្ស ភូមិំ។ តេន ហិ ញាណេន សោ បច្ចវេក្ខន្តោ ខីណា ជាតីតិអាទីនិ បជានាតិ។ កតមា បនស្ស ជាតិ ខីណា, កថញ្ច នំ បជានាតីតិ? ន តាវស្ស អតីតា ជាតិ ខីណា បុព្ពេវ ខីណត្តា, ន អនាគតា, អនាគតេ វាយាមាភាវតោ, ន បច្ចុប្បន្នា, វិជ្ជមានត្តា។ យា បន មគ្គស្ស អភាវិតត្តា ឧប្បជ្ជេយ្យ ឯកចតុបញ្ចវោការភវេសុ ឯកចតុបញ្ចក្ខន្ធប្បភេទា ជាតិ, សា មគ្គស្ស ភាវិតត្តា អនុប្បាទធម្មតំ អាបជ្ជនេន ខីណា។ តំ សោ មគ្គភាវនាយ បហីនកិលេសេ បច្ចវេក្ខិត្វា កិលេសាភាវេ វិជ្ជមានម្បិ កម្មំ អាយតិអប្បដិសន្ធិកំ ហោតីតិ ជានន្តោ បជានាតិ។
Evaṃ sarūpato saccāni dassetvā idāni kilesavasena pariyāyato dassento ime āsavātiādimāha. Tassa evaṃ jānato evaṃ passatoti tassa bhikkhuno evaṃ jānantassa evaṃ passantassa. Saha vipassanāya koṭippattaṃ maggaṃ kathesi. Kāmāsavāti kāmāsavato. Vimuccatīti iminā maggakkhaṇaṃ dasseti. Maggakkhaṇe hi cittaṃ vimuccati, phalakkhaṇe vimuttaṃ hoti. Vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇanti iminā paccavekkhaṇañāṇaṃ dasseti. Khīṇā jātītiādīhi tassa bhūmiṃ. Tena hi ñāṇena so paccavekkhanto khīṇā jātītiādīni pajānāti. Katamā panassa jāti khīṇā, kathañca naṃ pajānātīti? Na tāvassa atītā jāti khīṇā pubbeva khīṇattā, na anāgatā, anāgate vāyāmābhāvato, na paccuppannā, vijjamānattā. Yā pana maggassa abhāvitattā uppajjeyya ekacatupañcavokārabhavesu ekacatupañcakkhandhappabhedā jāti, sā maggassa bhāvitattā anuppādadhammataṃ āpajjanena khīṇā. Taṃ so maggabhāvanāya pahīnakilese paccavekkhitvā kilesābhāve vijjamānampi kammaṃ āyatiappaṭisandhikaṃ hotīti jānanto pajānāti.
វុសិតន្តិ វុត្ថំ បរិវុត្ថំ, កតំ ចរិតំ និដ្ឋិតន្តិ អត្ថោ។ ព្រហ្មចរិយន្តិ មគ្គព្រហ្មចរិយំ។ បុថុជ្ជនកល្យាណកេន ហិ សទ្ធិំ សត្ត សេក្ខា ព្រហ្មចរិយវាសំ វសន្តិ នាម, ខីណាសវោ វុត្ថវាសោ។ តស្មា សោ អត្តនោ ព្រហ្មចរិយវាសំ បច្ចវេក្ខន្តោ ‘‘វុសិតំ ព្រហ្មចរិយ’’ន្តិ បជានាតិ។ កតំ ករណីយន្តិ ចតូសុ សច្ចេសុ ចតូហិ មគ្គេហិ បរិញ្ញាបហានសច្ឆិកិរិយាភាវនាភិសមយវសេន សោឡសវិធម្បិ កិច្ចំ និដ្ឋាបិតន្តិ អត្ថោ។ បុថុជ្ជនកល្យាណកាទយោ ហិ តំ កិច្ចំ ករោន្តិ, ខីណាសវោ កតករណីយោ។ តស្មា សោ អត្តនោ ករណីយំ បច្ចវេក្ខន្តោ ‘‘កតំ ករណីយ’’ន្តិ បជានាតិ។ នាបរំ ឥត្ថត្តាយាតិ បុន ឥត្ថភាវាយ, ឯវំ សោឡសវិធកិច្ចភាវាយ កិលេសក្ខយាយ វា មគ្គភាវនាកិច្ចំ មេ នត្ថីតិ បជានាតិ។ អថ វា ឥត្ថត្តាយាតិ ឥត្ថភាវតោ, ឥមស្មា ឯវំ បការា ឥទានិ វត្តមានក្ខន្ធសន្តានា អបរំ ខន្ធសន្តានំ មយ្ហំ នត្ថិ, ឥមេ បន បញ្ចក្ខន្ធា បរិញ្ញាតា តិដ្ឋន្តិ ឆិន្នមូលកា រុក្ខា វិយ។ តេ ចរិមកវិញ្ញាណនិរោធេន អនុបាទានោ វិយ ជាតវេទោ និព្ពាយិស្សន្តីតិ បជានាតិ។ ឥធ វិជ្ជាតិ អរហត្តមគ្គញាណវិជ្ជា។ អវិជ្ជាតិ ចតុសច្ចប្បដិច្ឆាទិកា អវិជ្ជា។ សេសំ វុត្តនយមេវ។
Vusitanti vutthaṃ parivutthaṃ, kataṃ caritaṃ niṭṭhitanti attho. Brahmacariyanti maggabrahmacariyaṃ. Puthujjanakalyāṇakena hi saddhiṃ satta sekkhā brahmacariyavāsaṃ vasanti nāma, khīṇāsavo vutthavāso. Tasmā so attano brahmacariyavāsaṃ paccavekkhanto ‘‘vusitaṃ brahmacariya’’nti pajānāti. Kataṃ karaṇīyanti catūsu saccesu catūhi maggehi pariññāpahānasacchikiriyābhāvanābhisamayavasena soḷasavidhampi kiccaṃ niṭṭhāpitanti attho. Puthujjanakalyāṇakādayo hi taṃ kiccaṃ karonti, khīṇāsavo katakaraṇīyo. Tasmā so attano karaṇīyaṃ paccavekkhanto ‘‘kataṃ karaṇīya’’nti pajānāti. Nāparaṃ itthattāyāti puna itthabhāvāya, evaṃ soḷasavidhakiccabhāvāya kilesakkhayāya vā maggabhāvanākiccaṃ me natthīti pajānāti. Atha vā itthattāyāti itthabhāvato, imasmā evaṃ pakārā idāni vattamānakkhandhasantānā aparaṃ khandhasantānaṃ mayhaṃ natthi, ime pana pañcakkhandhā pariññātā tiṭṭhanti chinnamūlakā rukkhā viya. Te carimakaviññāṇanirodhena anupādāno viya jātavedo nibbāyissantīti pajānāti. Idha vijjāti arahattamaggañāṇavijjā. Avijjāti catusaccappaṭicchādikā avijjā. Sesaṃ vuttanayameva.
អនុច្ចាវចសីលស្សាតិ យស្ស សីលំ កាលេន ហាយតិ, កាលេន វឌ្ឍតិ, សោ ឧច្ចាវចសីលោ នាម ហោតិ។ ខីណាសវស្ស បន សីលំ ឯកន្តវឌ្ឍិតមេវ។ តស្មា សោ អនុច្ចាវចសីលោ នាម ហោតិ។ វសីភូតន្តិ វសិប្បត្តំ។ សុសមាហិតន្តិ សុដ្ឋុ សមាហិតំ, អារម្មណម្ហិ សុដ្ឋបិតំ។ ធីរន្តិ ធិតិសម្បន្នំ។ មច្ចុហាយិនន្តិ មច្ចុំ ជហិត្វា ឋិតំ។ សព្ពប្បហាយិនន្តិ សព្ពេ បាបធម្មេ បជហិត្វា ឋិតំ។ ពុទ្ធន្តិ ចតុសច្ចពុទ្ធំ។ អន្តិមទេហិនន្តិ សព្ពបច្ឆិមសរីរធារិនំ។ តំ នមស្សន្តិ គោតមន្តិ តំ គោតមគោត្តំ ពុទ្ធសាវកា នមស្សន្តិ។ អថ វា គោតមពុទ្ធស្ស សាវកោបិ គោតមោ, តំ គោតមំ ទេវមនុស្សា នមស្សន្តីតិ អត្ថោ។
Anuccāvacasīlassāti yassa sīlaṃ kālena hāyati, kālena vaḍḍhati, so uccāvacasīlo nāma hoti. Khīṇāsavassa pana sīlaṃ ekantavaḍḍhitameva. Tasmā so anuccāvacasīlo nāma hoti. Vasībhūtanti vasippattaṃ. Susamāhitanti suṭṭhu samāhitaṃ, ārammaṇamhi suṭṭhapitaṃ. Dhīranti dhitisampannaṃ. Maccuhāyinanti maccuṃ jahitvā ṭhitaṃ. Sabbappahāyinanti sabbe pāpadhamme pajahitvā ṭhitaṃ. Buddhanti catusaccabuddhaṃ. Antimadehinanti sabbapacchimasarīradhārinaṃ. Taṃ namassanti gotamanti taṃ gotamagottaṃ buddhasāvakā namassanti. Atha vā gotamabuddhassa sāvakopi gotamo, taṃ gotamaṃ devamanussā namassantīti attho.
បុព្ពេនិវាសន្តិ បុព្ពេនិវុត្ថក្ខន្ធបរម្បរំ។ យោវេតីតិ យោ អវេតិ អវគច្ឆតិ។ យោវេទីតិបិ បាឋោ។ យោ អវេទិ, វិទិតំ បាកដំ កត្វា ឋិតោតិ អត្ថោ។ សគ្គាបាយញ្ច បស្សតីតិ ឆ កាមាវចរេ នវ ព្រហ្មលោកេ ចត្តារោ ច អបាយេ បស្សតិ។ ជាតិក្ខយំ បត្តោតិ អរហត្តំ បត្តោ។ អភិញ្ញាវោសិតោតិ ជានិត្វា កិច្ចវោសានេន វោសិតោ។ មុនីតិ មោនេយ្យេន សមន្នាគតោ ខីណាសវមុនិ។ ឯតាហីតិ ហេដ្ឋា និទ្ទិដ្ឋាហិ បុព្ពេនិវាសញាណាទីហិ។ នាញ្ញំ លបិតលាបនន្តិ យោ បនញ្ញោ តេវិជ្ជោតិ អញ្ញេហិ លបិតវចនមត្តមេវ លបតិ, តមហំ តេវិជ្ជោតិ ន វទាមិ, អត្តបច្ចក្ខតោ ញត្វា បរស្សបិ តិស្សោ វិជ្ជា កថេន្តមេវាហំ តេវិជ្ជោតិ វទាមីតិ អត្ថោ។ កលន្តិ កោដ្ឋាសំ។ នាគ្ឃតីតិ ន បាបុណាតិ។ ឥទានិ ព្រាហ្មណោ ភគវតោ កថាយ បសន្នោ បសន្នាការំ ករោន្តោ អភិក្កន្តន្តិអាទិមាហ។
Pubbenivāsanti pubbenivutthakkhandhaparamparaṃ. Yovetīti yo aveti avagacchati. Yovedītipi pāṭho. Yo avedi, viditaṃ pākaṭaṃ katvā ṭhitoti attho. Saggāpāyañca passatīti cha kāmāvacare nava brahmaloke cattāro ca apāye passati. Jātikkhayaṃ pattoti arahattaṃ patto. Abhiññāvositoti jānitvā kiccavosānena vosito. Munīti moneyyena samannāgato khīṇāsavamuni. Etāhīti heṭṭhā niddiṭṭhāhi pubbenivāsañāṇādīhi. Nāññaṃ lapitalāpananti yo panañño tevijjoti aññehi lapitavacanamattameva lapati, tamahaṃ tevijjoti na vadāmi, attapaccakkhato ñatvā parassapi tisso vijjā kathentamevāhaṃ tevijjoti vadāmīti attho. Kalanti koṭṭhāsaṃ. Nāgghatīti na pāpuṇāti. Idāni brāhmaṇo bhagavato kathāya pasanno pasannākāraṃ karonto abhikkantantiādimāha.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ • Aṅguttaranikāya / ៨. តិកណ្ណសុត្តំ • 8. Tikaṇṇasuttaṃ
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / អង្គុត្តរនិកាយ (ដីកា) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ៨. តិកណ្ណសុត្តវណ្ណនា • 8. Tikaṇṇasuttavaṇṇanā
