Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā)

    8. තිකණ්‌ණසුත්‌තවණ්‌ණනා

    8. Tikaṇṇasuttavaṇṇanā

    59. අට්‌ඨමෙ තිකණ්‌ණොති තස්‌ස නාමං. උපසඞ්‌කමීති ‘‘සමණො කිර ගොතමො පණ්‌ඩිතො, ගච්‌ඡිස්‌සාමි තස්‌ස සන්‌තික’’න්‌ති චින්‌තෙත්‌වා භුත්‌තපාතරාසො මහාජනපරිවුතො උපසඞ්‌කමි. භගවතො සම්‌මුඛාති දසබලස්‌ස පුරතො නිසීදිත්‌වා. වණ්‌ණං භාසතීති කස්‌මා භාසති? සො කිර ඉතො පුබ්‌බෙ තථාගතස්‌ස සන්‌තිකං අගතපුබ්‌බො. අථස්‌ස එතදහොසි – ‘‘බුද්‌ධා නාම දුරාසදා, මයි පඨමතරං අකථෙන්‌තෙ කථෙය්‍ය වා න වා. සචෙ න කථෙස්‌සති, අථ මං සමාගමට්‌ඨානෙ කථෙන්‌තං එවං වක්‌ඛන්‌ති ‘ත්‌වං ඉධ කස්‌මා කථෙසි, යෙන තෙ සමණස්‌ස ගොතමස්‌ස සන්‌තිකං ගන්‌ත්‌වා වචනමත්‌තම්‌පි න ලද්‌ධ’න්‌ති. තස්‌මා ‘එවං මෙ අයං ගරහා මුච්‌චිස්‌සතී’’’ති මඤ්‌ඤමානො භාසති. කිඤ්‌චාපි බ්‍රාහ්‌මණානං වණ්‌ණං භාසති, තථාගතස්‌ස පන ඤාණං ඝට්‌ටෙස්‌සාමීති අධිප්‌පායෙනෙව භාසති. එවම්‌පි තෙවිජ්‌ජා බ්‍රාහ්‌මණාති තෙවිජ්‌ජකබ්‍රාහ්‌මණා එවංපණ්‌ඩිතා එවංධීරා එවංබ්‍යත්‌තා එවංබහුස්‌සුතා එවංවාදිනො, එවංසම්‌මතාති අත්‌ථො. ඉතිපීති ඉමිනා තෙසං පණ්‌ඩිතාදිආකාරපරිච්‌ඡෙදං දස්‌සෙති. එත්‌තකෙන කාරණෙන පණ්‌ඩිතා…පෙ.… එත්‌තකෙන කාරණෙන සම්‌මතාති අයඤ්‌හි එත්‌ථ අත්‌ථො.

    59. Aṭṭhame tikaṇṇoti tassa nāmaṃ. Upasaṅkamīti ‘‘samaṇo kira gotamo paṇḍito, gacchissāmi tassa santika’’nti cintetvā bhuttapātarāso mahājanaparivuto upasaṅkami. Bhagavato sammukhāti dasabalassa purato nisīditvā. Vaṇṇaṃ bhāsatīti kasmā bhāsati? So kira ito pubbe tathāgatassa santikaṃ agatapubbo. Athassa etadahosi – ‘‘buddhā nāma durāsadā, mayi paṭhamataraṃ akathente katheyya vā na vā. Sace na kathessati, atha maṃ samāgamaṭṭhāne kathentaṃ evaṃ vakkhanti ‘tvaṃ idha kasmā kathesi, yena te samaṇassa gotamassa santikaṃ gantvā vacanamattampi na laddha’nti. Tasmā ‘evaṃ me ayaṃ garahā muccissatī’’’ti maññamāno bhāsati. Kiñcāpi brāhmaṇānaṃ vaṇṇaṃ bhāsati, tathāgatassa pana ñāṇaṃ ghaṭṭessāmīti adhippāyeneva bhāsati. Evampi tevijjā brāhmaṇāti tevijjakabrāhmaṇā evaṃpaṇḍitā evaṃdhīrā evaṃbyattā evaṃbahussutā evaṃvādino, evaṃsammatāti attho. Itipīti iminā tesaṃ paṇḍitādiākāraparicchedaṃ dasseti. Ettakena kāraṇena paṇḍitā…pe… ettakena kāraṇena sammatāti ayañhi ettha attho.

    යථා කථං පන බ්‍රාහ්‌මණාති එත්‌ථ යථාති කාරණවචනං, කථං පනාති පුච්‌ඡාවචනං. ඉදං වුත්‌තං හොති – කථං පන, බ්‍රාහ්‌මණ, බ්‍රාහ්‌මණා තෙවිජ්‌ජං පඤ්‌ඤාපෙන්‌ති. යථා එවං සක්‌කා හොති ජානිතුං, තං කාරණං වදෙහීති. තං සුත්‌වා බ්‍රාහ්‌මණො ‘‘ජානනට්‌ඨානෙයෙව මං සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො පුච්‌ඡි, නො අජානනට්‌ඨානෙ’’ති අත්‌තමනො හුත්‌වා ඉධ, භො ගොතමාතිආදිමාහ. තත්‌ථ උභතොති ද්‌වීහිපි පක්‌ඛෙහි. මාතිතො ච පිතිතො චාති යස්‌ස මාතා බ්‍රාහ්‌මණී, මාතු මාතා බ්‍රාහ්‌මණී, තස්‌සාපි මාතා බ්‍රාහ්‌මණී. පිතා බ්‍රාහ්‌මණො, පිතු පිතා බ්‍රාහ්‌මණො, තස්‌සාපි පිතා බ්‍රාහ්‌මණො, සො උභතො සුජාතො මාතිතො ච පිතිතො ච. සංසුද්‌ධගහණිකොති යස්‌ස සංසුද්‌ධා මාතු ගහණී, කුච්‌ඡීති අත්‌ථො. ‘‘සමවෙපාකිනියා ගහණියා’’ති පන එත්‌ථ කම්‌මජතෙජොධාතු ගහණීති වුච්‌චති.

    Yathā kathaṃ pana brāhmaṇāti ettha yathāti kāraṇavacanaṃ, kathaṃ panāti pucchāvacanaṃ. Idaṃ vuttaṃ hoti – kathaṃ pana, brāhmaṇa, brāhmaṇā tevijjaṃ paññāpenti. Yathā evaṃ sakkā hoti jānituṃ, taṃ kāraṇaṃ vadehīti. Taṃ sutvā brāhmaṇo ‘‘jānanaṭṭhāneyeva maṃ sammāsambuddho pucchi, no ajānanaṭṭhāne’’ti attamano hutvā idha, bho gotamātiādimāha. Tattha ubhatoti dvīhipi pakkhehi. Mātito ca pitito cāti yassa mātā brāhmaṇī, mātu mātā brāhmaṇī, tassāpi mātā brāhmaṇī. Pitā brāhmaṇo, pitu pitā brāhmaṇo, tassāpi pitā brāhmaṇo, so ubhato sujāto mātito ca pitito ca. Saṃsuddhagahaṇikoti yassa saṃsuddhā mātu gahaṇī, kucchīti attho. ‘‘Samavepākiniyā gahaṇiyā’’ti pana ettha kammajatejodhātu gahaṇīti vuccati.

    යාව සත්‌තමා පිතාමහයුගාති එත්‌ථ පිතු පිතා පිතාමහො, පිතාමහස්‌ස යුගං පිතාමහයුගං. යුගන්‌ති ආයුප්‌පමාණං වුච්‌චති. අභිලාපමත්‌තමෙව චෙතං, අත්‌ථතො පන පිතාමහොයෙව පිතාමහයුගං. තතො උද්‌ධං සබ්‌බෙපි පුබ්‌බපුරිසා පිතාමහග්‌ගහණෙනෙව ගහිතා. එවං යාව සත්‌තමො පුරිසො, තාව සංසුද්‌ධගහණිකො, අථ වා අක්‌ඛිත්‌තො අනුපක්‌කුට්‌ඨො ජාතිවාදෙනාති දස්‌සෙති. අක්‌ඛිත්‌තොති ‘‘අපනෙථ එතං, කිං ඉමිනා’’ති එවං අක්‌ඛිත්‌තො අනවක්‌ඛිත්‌තො. අනුපක්‌කුට්‌ඨොති න උපක්‌කුට්‌ඨො, න අක්‌කොසං වා නින්‌දං වා පත්‌තපුබ්‌බො. කෙන කාරණෙනාති? ජාතිවාදෙන. ‘‘ඉතිපි හීනජාතිකො එසො’’ති එවරූපෙන වචනෙනාති අත්‌ථො.

    Yāva sattamā pitāmahayugāti ettha pitu pitā pitāmaho, pitāmahassa yugaṃ pitāmahayugaṃ. Yuganti āyuppamāṇaṃ vuccati. Abhilāpamattameva cetaṃ, atthato pana pitāmahoyeva pitāmahayugaṃ. Tato uddhaṃ sabbepi pubbapurisā pitāmahaggahaṇeneva gahitā. Evaṃ yāva sattamo puriso, tāva saṃsuddhagahaṇiko, atha vā akkhitto anupakkuṭṭho jātivādenāti dasseti. Akkhittoti ‘‘apanetha etaṃ, kiṃ iminā’’ti evaṃ akkhitto anavakkhitto. Anupakkuṭṭhoti na upakkuṭṭho, na akkosaṃ vā nindaṃ vā pattapubbo. Kena kāraṇenāti? Jātivādena. ‘‘Itipi hīnajātiko eso’’ti evarūpena vacanenāti attho.

    අජ්‌ඣායකොති ඉදං ‘‘න දානිමෙ ඣායන්‌ති, න දානිමෙ ඣායන්‌තීති ඛො, වාසෙට්‌ඨ, අජ්‌ඣායකා අජ්‌ඣායකාතෙව තතියං අක්‌ඛරං උපනිබ්‌බත්‌ත’’න්‌ති (දී. නි. 3.132) එවං පඨමකප්‌පිකකාලෙ ඣානවිරහිතානං බ්‍රාහ්‌මණානං ගරහවචනං උප්‌පන්‌නං. ඉදානි පන තං අජ්‌ඣායතීති අජ්‌ඣායකො, මන්‌තෙ පරිවත්‌තෙතීති ඉමිනා අත්‌ථෙන පසංසාවචනං කත්‌වා වොහරන්‌ති. මන්‌තෙ ධාරෙතීති මන්‌තධරො.

    Ajjhāyakoti idaṃ ‘‘na dānime jhāyanti, na dānime jhāyantīti kho, vāseṭṭha, ajjhāyakā ajjhāyakāteva tatiyaṃ akkharaṃ upanibbatta’’nti (dī. ni. 3.132) evaṃ paṭhamakappikakāle jhānavirahitānaṃ brāhmaṇānaṃ garahavacanaṃ uppannaṃ. Idāni pana taṃ ajjhāyatīti ajjhāyako, mante parivattetīti iminā atthena pasaṃsāvacanaṃ katvā voharanti. Mante dhāretīti mantadharo.

    තිණ්‌ණං වෙදානන්‌ති ඉරුබ්‌බෙදයජුබ්‌බෙදසාමබ්‌බෙදානං. ඔට්‌ඨපහතකරණවසෙන පාරං ගතොති පාරගූ. සහ නිඝණ්‌ඩුනා ච කෙටුභෙන ච සනිඝණ්‌ඩුකෙටුභානං. නිඝණ්‌ඩූති නාමනිඝණ්‌ඩුරුක්‌ඛාදීනං වෙවචනපකාසකසත්‌ථං. කෙටුභන්‌ති කිරියාකප්‌පවිකප්‌පො කවීනං උපකාරාය සත්‌ථං. සහ අක්‌ඛරප්‌පභෙදෙන සාක්‌ඛරප්‌පභෙදානං. අක්‌ඛරප්‌පභෙදොති සික්‌ඛා ච නිරුත්‌ති ච. ඉතිහාසපඤ්‌චමානන්‌ති ආථබ්‌බණවෙදං චතුත්‌ථං කත්‌වා ඉතිහ ආස, ඉතිහ ආසාති ඊදිසවචනපටිසංයුත්‌තො පුරාණකථාසඞ්‌ඛාතො ඛත්‌තවිජ්‌ජාසඞ්‌ඛාතො වා ඉතිහාසො පඤ්‌චමො එතෙසන්‌ති ඉතිහාසපඤ්‌චමා. තෙසං ඉතිහාසපඤ්‌චමානං වෙදානං.

    Tiṇṇaṃ vedānanti irubbedayajubbedasāmabbedānaṃ. Oṭṭhapahatakaraṇavasena pāraṃ gatoti pāragū. Saha nighaṇḍunā ca keṭubhena ca sanighaṇḍukeṭubhānaṃ. Nighaṇḍūti nāmanighaṇḍurukkhādīnaṃ vevacanapakāsakasatthaṃ. Keṭubhanti kiriyākappavikappo kavīnaṃ upakārāya satthaṃ. Saha akkharappabhedena sākkharappabhedānaṃ. Akkharappabhedoti sikkhā ca nirutti ca. Itihāsapañcamānanti āthabbaṇavedaṃ catutthaṃ katvā itiha āsa, itiha āsāti īdisavacanapaṭisaṃyutto purāṇakathāsaṅkhāto khattavijjāsaṅkhāto vā itihāso pañcamo etesanti itihāsapañcamā. Tesaṃ itihāsapañcamānaṃ vedānaṃ.

    පදං තදවසෙසඤ්‌ච බ්‍යාකරණං අධීයති වෙදෙති චාති පදකො වෙය්‍යාකරණො. ලොකායතං වුච්‌චති විතණ්‌ඩවාදසත්‌ථං. මහාපුරිසලක්‌ඛණන්‌ති මහාපුරිසානං බුද්‌ධාදීනං ලක්‌ඛණදීපකං ද්‌වාදසසහස්‌සගන්‌ථපමාණං සත්‌ථං, යත්‌ථ සොළසසහස්‌සගාථාපදපරිමාණා බුද්‌ධමන්‌තා නාම අහෙසුං, යෙසං වසෙන ‘‘ඉමිනා ලක්‌ඛණෙන සමන්‌නාගතා බුද්‌ධා නාම හොන්‌ති , ඉමිනා පච්‌චෙකබුද්‌ධා, ද්‌වෙ අග්‌ගසාවකා, අසීති මහාසාවකා, බුද්‌ධමාතා, බුද්‌ධපිතා, අග්‌ගුපට්‌ඨාකා, අග්‌ගුපට්‌ඨායිකා, රාජා චක්‌කවත්‌තී’’ති අයං විසෙසො ඤායති. අනවයොති ඉමෙසු ලොකායතමහාපුරිසලක්‌ඛණෙසු අනූනො පරිපූරකාරී, අවයො න හොතීති වුත්‌තං හොති. අවයො නාම යො තානි අත්‌ථතො ච ගන්‌ථතො ච සන්‌ධාරෙතුං න සක්‌කොති. අථ වා අනවයොති අනු අවයො, සන්‌ධිවසෙන උකාරලොපො. අනු අවයො පරිපුණ්‌ණසිප්‌පොති අත්‌ථො.

    Padaṃ tadavasesañca byākaraṇaṃ adhīyati vedeti cāti padako veyyākaraṇo. Lokāyataṃ vuccati vitaṇḍavādasatthaṃ. Mahāpurisalakkhaṇanti mahāpurisānaṃ buddhādīnaṃ lakkhaṇadīpakaṃ dvādasasahassaganthapamāṇaṃ satthaṃ, yattha soḷasasahassagāthāpadaparimāṇā buddhamantā nāma ahesuṃ, yesaṃ vasena ‘‘iminā lakkhaṇena samannāgatā buddhā nāma honti , iminā paccekabuddhā, dve aggasāvakā, asīti mahāsāvakā, buddhamātā, buddhapitā, aggupaṭṭhākā, aggupaṭṭhāyikā, rājā cakkavattī’’ti ayaṃ viseso ñāyati. Anavayoti imesu lokāyatamahāpurisalakkhaṇesu anūno paripūrakārī, avayo na hotīti vuttaṃ hoti. Avayo nāma yo tāni atthato ca ganthato ca sandhāretuṃ na sakkoti. Atha vā anavayoti anu avayo, sandhivasena ukāralopo. Anu avayo paripuṇṇasippoti attho.

    තෙන හීති ඉදං භගවා නං ආයාචන්‌තං දිස්‌වා ‘‘ඉදානිස්‌ස පඤ්‌හං කථෙතුං කාලො’’ති ඤත්‌වා ආහ. තස්‌සත්‌ථො – යස්‌මා මං ආයාචසි, තස්‌මා සුණාහීති. විවිච්‌චෙව කාමෙහීතිආදි විසුද්‌ධිමග්‌ගෙ (විසුද්‌ධි. 1.70) විත්‌ථාරිතමෙව. ඉධ පනෙතං තිස්‌සන්‌නං විජ්‌ජානං පුබ්‌බභාගපටිපත්‌තිදස්‌සනත්‌ථං වුත්‌තන්‌ති වෙදිතබ්‌බං. තත්‌ථ ද්‌වින්‌නං විජ්‌ජානං අනුපදවණ්‌ණනා චෙව භාවනානයො ච විසුද්‌ධිමග්‌ගෙ (විසුද්‌ධි. 2.402 ආදයො) විත්‌ථාරිතොව.

    Tenati idaṃ bhagavā naṃ āyācantaṃ disvā ‘‘idānissa pañhaṃ kathetuṃ kālo’’ti ñatvā āha. Tassattho – yasmā maṃ āyācasi, tasmā suṇāhīti. Vivicceva kāmehītiādi visuddhimagge (visuddhi. 1.70) vitthāritameva. Idha panetaṃ tissannaṃ vijjānaṃ pubbabhāgapaṭipattidassanatthaṃ vuttanti veditabbaṃ. Tattha dvinnaṃ vijjānaṃ anupadavaṇṇanā ceva bhāvanānayo ca visuddhimagge (visuddhi. 2.402 ādayo) vitthāritova.

    පඨමා විජ්‌ජාති පඨමං උප්‌පන්‌නාති පඨමා, විදිතකරණට්‌ඨෙන විජ්‌ජා. කිං විදිතං කරොති? පුබ්‌බෙනිවාසං. අවිජ්‌ජාති තස්‌සෙව පුබ්‌බෙනිවාසස්‌ස අවිදිතකරණට්‌ඨෙන තප්‌පටිච්‌ඡාදකො මොහො වුච්‌චති. තමොති ස්‌වෙව මොහො පටිච්‌ඡාදකට්‌ඨෙන තමොති වුච්‌චති. ආලොකොති සායෙව විජ්‌ජා ඔභාසකරණට්‌ඨෙන ආලොකොති වුච්‌චති. එත්‌ථ ච විජ්‌ජා අධිගතාති අයං අත්‌ථො . සෙසං පසංසාවචනං. යොජනා පනෙත්‌ථ අයමස්‌ස විජ්‌ජා අධිගතා, අථස්‌ස අධිගතවිජ්‌ජස්‌ස අවිජ්‌ජා විහතා විනට්‌ඨාති අත්‌ථො. කස්‌මා? යස්‌මා විජ්‌ජා උප්‌පන්‌නා. ඉතරස්‌මිම්‌පි පදද්‌වයෙ එසෙව නයො. යථා තන්‌ති එත්‌ථ යථාති ඔපම්‌මං, න්‌ති නිපාතමත්‌තං. සතියා අවිප්‌පවාසෙන අප්‌පමත්‌තස්‌ස. වීරියාතාපෙන ආතාපිනො. කායෙ ච ජීවිතෙ ච අනපෙක්‌ඛතාය පහිතත්‌තස්‌ස. පෙසිතත්‌තස්‌සාති අත්‌ථො. ඉදං වුත්‌තං හොති – යථා අප්‌පමත්‌තස්‌ස ආතාපිනො පහිතත්‌තස්‌ස විහරතො අවිජ්‌ජා විහඤ්‌ඤෙය්‍ය, විජ්‌ජා උප්‌පජ්‌ජෙය්‍ය. තමො විහඤ්‌ඤෙය්‍ය, ආලොකො උප්‌පජ්‌ජෙය්‍ය, එවමෙව තස්‌ස අවිජ්‌ජා විහතා , විජ්‌ජා උප්‌පන්‌නා. තමො විහතො, ආලොකො උප්‌පන්‌නො. එතස්‌ස තෙන පධානානුයොගස්‌ස අනුරූපමෙව ඵලං ලද්‌ධන්‌ති.

    Paṭhamā vijjāti paṭhamaṃ uppannāti paṭhamā, viditakaraṇaṭṭhena vijjā. Kiṃ viditaṃ karoti? Pubbenivāsaṃ. Avijjāti tasseva pubbenivāsassa aviditakaraṇaṭṭhena tappaṭicchādako moho vuccati. Tamoti sveva moho paṭicchādakaṭṭhena tamoti vuccati. Ālokoti sāyeva vijjā obhāsakaraṇaṭṭhena ālokoti vuccati. Ettha ca vijjā adhigatāti ayaṃ attho . Sesaṃ pasaṃsāvacanaṃ. Yojanā panettha ayamassa vijjā adhigatā, athassa adhigatavijjassa avijjā vihatā vinaṭṭhāti attho. Kasmā? Yasmā vijjā uppannā. Itarasmimpi padadvaye eseva nayo. Yathā tanti ettha yathāti opammaṃ, tanti nipātamattaṃ. Satiyā avippavāsena appamattassa. Vīriyātāpena ātāpino. Kāye ca jīvite ca anapekkhatāya pahitattassa. Pesitattassāti attho. Idaṃ vuttaṃ hoti – yathā appamattassa ātāpino pahitattassa viharato avijjā vihaññeyya, vijjā uppajjeyya. Tamo vihaññeyya, āloko uppajjeyya, evameva tassa avijjā vihatā , vijjā uppannā. Tamo vihato, āloko uppanno. Etassa tena padhānānuyogassa anurūpameva phalaṃ laddhanti.

    චුතූපපාතකථායං විජ්‌ජාති දිබ්‌බචක්‌ඛුඤාණවිජ්‌ජා. අවිජ්‌ජාති සත්‌තානං චුතිපටිසන්‌ධිප්‌පටිච්‌ඡාදිකා අවිජ්‌ජා. සෙසං වුත්‌තනයමෙව.

    Cutūpapātakathāyaṃ vijjāti dibbacakkhuñāṇavijjā. Avijjāti sattānaṃ cutipaṭisandhippaṭicchādikā avijjā. Sesaṃ vuttanayameva.

    තතියවිජ්‌ජාය සො එවං සමාහිතෙ චිත්‌තෙති විපස්‌සනාපාදකං චතුත්‌ථජ්‌ඣානචිත්‌තං වෙදිතබ්‌බං. ආසවානං ඛයඤාණායාති අරහත්‌තමග්‌ගඤාණත්‌ථාය. අරහත්‌තමග්‌ගො හි ආසවවිනාසනතො ආසවානං ඛයොති වුච්‌චති, තත්‍ර චෙතං ඤාණං තත්‌ථ පරියාපන්‌නත්‌තාති. චිත්‌තං අභිනින්‌නාමෙතීති විපස්‌සනාචිත්‌තං අභිනීහරති. සො ඉදං දුක්‌ඛන්‌ති එවමාදීසු එත්‌තකං දුක්‌ඛං, න ඉතො භිය්‍යොති සබ්‌බම්‌පි දුක්‌ඛසච්‌චං සරසලක්‌ඛණප්‌පටිවෙධෙන යථාභූතං පජානාති පටිවිජ්‌ඣති, තස්‌ස ච දුක්‌ඛස්‌ස නිබ්‌බත්‌තිකං තණ්‌හං ‘‘අයං දුක්‌ඛසමුදයො’’ති, තදුභයම්‌පි යං ඨානං පත්‌වා නිරුජ්‌ඣති , තං තෙසං අපවත්‌තිං නිබ්‌බානං ‘‘අයං දුක්‌ඛනිරොධො’’ති. තස්‌ස ච සම්‌පාපකං අරියමග්‌ගං ‘‘අයං දුක්‌ඛනිරොධගාමිනී පටිපදා’’ති සරසලක්‌ඛණප්‌පටිවෙධෙන යථාභූතං පජානාති පටිවිජ්‌ඣතීති එවමත්‌ථො වෙදිතබ්‌බො.

    Tatiyavijjāya so evaṃ samāhite citteti vipassanāpādakaṃ catutthajjhānacittaṃ veditabbaṃ. Āsavānaṃ khayañāṇāyāti arahattamaggañāṇatthāya. Arahattamaggo hi āsavavināsanato āsavānaṃ khayoti vuccati, tatra cetaṃ ñāṇaṃ tattha pariyāpannattāti. Cittaṃ abhininnāmetīti vipassanācittaṃ abhinīharati. So idaṃ dukkhanti evamādīsu ettakaṃ dukkhaṃ, na ito bhiyyoti sabbampi dukkhasaccaṃ sarasalakkhaṇappaṭivedhena yathābhūtaṃ pajānāti paṭivijjhati, tassa ca dukkhassa nibbattikaṃ taṇhaṃ ‘‘ayaṃ dukkhasamudayo’’ti, tadubhayampi yaṃ ṭhānaṃ patvā nirujjhati , taṃ tesaṃ apavattiṃ nibbānaṃ ‘‘ayaṃ dukkhanirodho’’ti. Tassa ca sampāpakaṃ ariyamaggaṃ ‘‘ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā’’ti sarasalakkhaṇappaṭivedhena yathābhūtaṃ pajānāti paṭivijjhatīti evamattho veditabbo.

    එවං සරූපතො සච්‌චානි දස්‌සෙත්‌වා ඉදානි කිලෙසවසෙන පරියායතො දස්‌සෙන්‌තො ඉමෙ ආසවාතිආදිමාහ. තස්‌ස එවං ජානතො එවං පස්‌සතොති තස්‌ස භික්‌ඛුනො එවං ජානන්‌තස්‌ස එවං පස්‌සන්‌තස්‌ස. සහ විපස්‌සනාය කොටිප්‌පත්‌තං මග්‌ගං කථෙසි. කාමාසවාති කාමාසවතො. විමුච්‌චතීති ඉමිනා මග්‌ගක්‌ඛණං දස්‌සෙති. මග්‌ගක්‌ඛණෙ හි චිත්‌තං විමුච්‌චති, ඵලක්‌ඛණෙ විමුත්‌තං හොති. විමුත්‌තස්‌මිං විමුත්‌තමිති ඤාණන්‌ති ඉමිනා පච්‌චවෙක්‌ඛණඤාණං දස්‌සෙති. ඛීණා ජාතීතිආදීහි තස්‌ස භූමිං. තෙන හි ඤාණෙන සො පච්‌චවෙක්‌ඛන්‌තො ඛීණා ජාතීතිආදීනි පජානාති. කතමා පනස්‌ස ජාති ඛීණා, කථඤ්‌ච නං පජානාතීති? න තාවස්‌ස අතීතා ජාති ඛීණා පුබ්‌බෙව ඛීණත්‌තා, න අනාගතා, අනාගතෙ වායාමාභාවතො, න පච්‌චුප්‌පන්‌නා, විජ්‌ජමානත්‌තා. යා පන මග්‌ගස්‌ස අභාවිතත්‌තා උප්‌පජ්‌ජෙය්‍ය එකචතුපඤ්‌චවොකාරභවෙසු එකචතුපඤ්‌චක්‌ඛන්‌ධප්‌පභෙදා ජාති, සා මග්‌ගස්‌ස භාවිතත්‌තා අනුප්‌පාදධම්‌මතං ආපජ්‌ජනෙන ඛීණා. තං සො මග්‌ගභාවනාය පහීනකිලෙසෙ පච්‌චවෙක්‌ඛිත්‌වා කිලෙසාභාවෙ විජ්‌ජමානම්‌පි කම්‌මං ආයතිඅප්‌පටිසන්‌ධිකං හොතීති ජානන්‌තො පජානාති.

    Evaṃ sarūpato saccāni dassetvā idāni kilesavasena pariyāyato dassento ime āsavātiādimāha. Tassa evaṃ jānato evaṃ passatoti tassa bhikkhuno evaṃ jānantassa evaṃ passantassa. Saha vipassanāya koṭippattaṃ maggaṃ kathesi. Kāmāsavāti kāmāsavato. Vimuccatīti iminā maggakkhaṇaṃ dasseti. Maggakkhaṇe hi cittaṃ vimuccati, phalakkhaṇe vimuttaṃ hoti. Vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇanti iminā paccavekkhaṇañāṇaṃ dasseti. Khīṇā jātītiādīhi tassa bhūmiṃ. Tena hi ñāṇena so paccavekkhanto khīṇā jātītiādīni pajānāti. Katamā panassa jāti khīṇā, kathañca naṃ pajānātīti? Na tāvassa atītā jāti khīṇā pubbeva khīṇattā, na anāgatā, anāgate vāyāmābhāvato, na paccuppannā, vijjamānattā. Yā pana maggassa abhāvitattā uppajjeyya ekacatupañcavokārabhavesu ekacatupañcakkhandhappabhedā jāti, sā maggassa bhāvitattā anuppādadhammataṃ āpajjanena khīṇā. Taṃ so maggabhāvanāya pahīnakilese paccavekkhitvā kilesābhāve vijjamānampi kammaṃ āyatiappaṭisandhikaṃ hotīti jānanto pajānāti.

    වුසිතන්‌ති වුත්‌ථං පරිවුත්‌ථං, කතං චරිතං නිට්‌ඨිතන්‌ති අත්‌ථො. බ්‍රහ්‌මචරියන්‌ති මග්‌ගබ්‍රහ්‌මචරියං. පුථුජ්‌ජනකල්‍යාණකෙන හි සද්‌ධිං සත්‌ත සෙක්‌ඛා බ්‍රහ්‌මචරියවාසං වසන්‌ති නාම, ඛීණාසවො වුත්‌ථවාසො. තස්‌මා සො අත්‌තනො බ්‍රහ්‌මචරියවාසං පච්‌චවෙක්‌ඛන්‌තො ‘‘වුසිතං බ්‍රහ්‌මචරිය’’න්‌ති පජානාති. කතං කරණීයන්‌ති චතූසු සච්‌චෙසු චතූහි මග්‌ගෙහි පරිඤ්‌ඤාපහානසච්‌ඡිකිරියාභාවනාභිසමයවසෙන සොළසවිධම්‌පි කිච්‌චං නිට්‌ඨාපිතන්‌ති අත්‌ථො. පුථුජ්‌ජනකල්‍යාණකාදයො හි තං කිච්‌චං කරොන්‌ති, ඛීණාසවො කතකරණීයො. තස්‌මා සො අත්‌තනො කරණීයං පච්‌චවෙක්‌ඛන්‌තො ‘‘කතං කරණීය’’න්‌ති පජානාති. නාපරං ඉත්‌ථත්‌තායාති පුන ඉත්‌ථභාවාය, එවං සොළසවිධකිච්‌චභාවාය කිලෙසක්‌ඛයාය වා මග්‌ගභාවනාකිච්‌චං මෙ නත්‌ථීති පජානාති. අථ වා ඉත්‌ථත්‌තායාති ඉත්‌ථභාවතො, ඉමස්‌මා එවං පකාරා ඉදානි වත්‌තමානක්‌ඛන්‌ධසන්‌තානා අපරං ඛන්‌ධසන්‌තානං මය්‌හං නත්‌ථි, ඉමෙ පන පඤ්‌චක්‌ඛන්‌ධා පරිඤ්‌ඤාතා තිට්‌ඨන්‌ති ඡින්‌නමූලකා රුක්‌ඛා විය. තෙ චරිමකවිඤ්‌ඤාණනිරොධෙන අනුපාදානො විය ජාතවෙදො නිබ්‌බායිස්‌සන්‌තීති පජානාති. ඉධ විජ්‌ජාති අරහත්‌තමග්‌ගඤාණවිජ්‌ජා. අවිජ්‌ජාති චතුසච්‌චප්‌පටිච්‌ඡාදිකා අවිජ්‌ජා. සෙසං වුත්‌තනයමෙව.

    Vusitanti vutthaṃ parivutthaṃ, kataṃ caritaṃ niṭṭhitanti attho. Brahmacariyanti maggabrahmacariyaṃ. Puthujjanakalyāṇakena hi saddhiṃ satta sekkhā brahmacariyavāsaṃ vasanti nāma, khīṇāsavo vutthavāso. Tasmā so attano brahmacariyavāsaṃ paccavekkhanto ‘‘vusitaṃ brahmacariya’’nti pajānāti. Kataṃ karaṇīyanti catūsu saccesu catūhi maggehi pariññāpahānasacchikiriyābhāvanābhisamayavasena soḷasavidhampi kiccaṃ niṭṭhāpitanti attho. Puthujjanakalyāṇakādayo hi taṃ kiccaṃ karonti, khīṇāsavo katakaraṇīyo. Tasmā so attano karaṇīyaṃ paccavekkhanto ‘‘kataṃ karaṇīya’’nti pajānāti. Nāparaṃ itthattāyāti puna itthabhāvāya, evaṃ soḷasavidhakiccabhāvāya kilesakkhayāya vā maggabhāvanākiccaṃ me natthīti pajānāti. Atha vā itthattāyāti itthabhāvato, imasmā evaṃ pakārā idāni vattamānakkhandhasantānā aparaṃ khandhasantānaṃ mayhaṃ natthi, ime pana pañcakkhandhā pariññātā tiṭṭhanti chinnamūlakā rukkhā viya. Te carimakaviññāṇanirodhena anupādāno viya jātavedo nibbāyissantīti pajānāti. Idha vijjāti arahattamaggañāṇavijjā. Avijjāti catusaccappaṭicchādikā avijjā. Sesaṃ vuttanayameva.

    අනුච්‌චාවචසීලස්‌සාති යස්‌ස සීලං කාලෙන හායති, කාලෙන වඩ්‌ඪති, සො උච්‌චාවචසීලො නාම හොති. ඛීණාසවස්‌ස පන සීලං එකන්‌තවඩ්‌ඪිතමෙව. තස්‌මා සො අනුච්‌චාවචසීලො නාම හොති. වසීභූතන්‌ති වසිප්‌පත්‌තං. සුසමාහිතන්‌ති සුට්‌ඨු සමාහිතං, ආරම්‌මණම්‌හි සුට්‌ඨපිතං. ධීරන්‌ති ධිතිසම්‌පන්‌නං. මච්‌චුහායිනන්‌ති මච්‌චුං ජහිත්‌වා ඨිතං. සබ්‌බප්‌පහායිනන්‌ති සබ්‌බෙ පාපධම්‌මෙ පජහිත්‌වා ඨිතං. බුද්‌ධන්‌ති චතුසච්‌චබුද්‌ධං. අන්‌තිමදෙහිනන්‌ති සබ්‌බපච්‌ඡිමසරීරධාරිනං. තං නමස්‌සන්‌ති ගොතමන්‌ති තං ගොතමගොත්‌තං බුද්‌ධසාවකා නමස්‌සන්‌ති. අථ වා ගොතමබුද්‌ධස්‌ස සාවකොපි ගොතමො, තං ගොතමං දෙවමනුස්‌සා නමස්‌සන්‌තීති අත්‌ථො.

    Anuccāvacasīlassāti yassa sīlaṃ kālena hāyati, kālena vaḍḍhati, so uccāvacasīlo nāma hoti. Khīṇāsavassa pana sīlaṃ ekantavaḍḍhitameva. Tasmā so anuccāvacasīlo nāma hoti. Vasībhūtanti vasippattaṃ. Susamāhitanti suṭṭhu samāhitaṃ, ārammaṇamhi suṭṭhapitaṃ. Dhīranti dhitisampannaṃ. Maccuhāyinanti maccuṃ jahitvā ṭhitaṃ. Sabbappahāyinanti sabbe pāpadhamme pajahitvā ṭhitaṃ. Buddhanti catusaccabuddhaṃ. Antimadehinanti sabbapacchimasarīradhārinaṃ. Taṃ namassanti gotamanti taṃ gotamagottaṃ buddhasāvakā namassanti. Atha vā gotamabuddhassa sāvakopi gotamo, taṃ gotamaṃ devamanussā namassantīti attho.

    පුබ්‌බෙනිවාසන්‌ති පුබ්‌බෙනිවුත්‌ථක්‌ඛන්‌ධපරම්‌පරං. යොවෙතීති යො අවෙති අවගච්‌ඡති. යොවෙදීතිපි පාඨො. යො අවෙදි, විදිතං පාකටං කත්‌වා ඨිතොති අත්‌ථො. සග්‌ගාපායඤ්‌ච පස්‌සතීති ඡ කාමාවචරෙ නව බ්‍රහ්‌මලොකෙ චත්‌තාරො ච අපායෙ පස්‌සති. ජාතික්‌ඛයං පත්‌තොති අරහත්‌තං පත්‌තො. අභිඤ්‌ඤාවොසිතොති ජානිත්‌වා කිච්‌චවොසානෙන වොසිතො. මුනීති මොනෙය්‍යෙන සමන්‌නාගතො ඛීණාසවමුනි. එතාහීති හෙට්‌ඨා නිද්‌දිට්‌ඨාහි පුබ්‌බෙනිවාසඤාණාදීහි. නාඤ්‌ඤං ලපිතලාපනන්‌ති යො පනඤ්‌ඤො තෙවිජ්‌ජොති අඤ්‌ඤෙහි ලපිතවචනමත්‌තමෙව ලපති, තමහං තෙවිජ්‌ජොති න වදාමි, අත්‌තපච්‌චක්‌ඛතො ඤත්‌වා පරස්‌සපි තිස්‌සො විජ්‌ජා කථෙන්‌තමෙවාහං තෙවිජ්‌ජොති වදාමීති අත්‌ථො. කලන්‌ති කොට්‌ඨාසං. නාග්‌ඝතීති න පාපුණාති. ඉදානි බ්‍රාහ්‌මණො භගවතො කථාය පසන්‌නො පසන්‌නාකාරං කරොන්‌තො අභික්‌කන්‌තන්‌තිආදිමාහ.

    Pubbenivāsanti pubbenivutthakkhandhaparamparaṃ. Yovetīti yo aveti avagacchati. Yovedītipi pāṭho. Yo avedi, viditaṃ pākaṭaṃ katvā ṭhitoti attho. Saggāpāyañca passatīti cha kāmāvacare nava brahmaloke cattāro ca apāye passati. Jātikkhayaṃ pattoti arahattaṃ patto. Abhiññāvositoti jānitvā kiccavosānena vosito. Munīti moneyyena samannāgato khīṇāsavamuni. Etāhīti heṭṭhā niddiṭṭhāhi pubbenivāsañāṇādīhi. Nāññaṃ lapitalāpananti yo panañño tevijjoti aññehi lapitavacanamattameva lapati, tamahaṃ tevijjoti na vadāmi, attapaccakkhato ñatvā parassapi tisso vijjā kathentamevāhaṃ tevijjoti vadāmīti attho. Kalanti koṭṭhāsaṃ. Nāgghatīti na pāpuṇāti. Idāni brāhmaṇo bhagavato kathāya pasanno pasannākāraṃ karonto abhikkantantiādimāha.







    Related texts:



    තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය • Aṅguttaranikāya / 8. තිකණ්‌ණසුත්‌තං • 8. Tikaṇṇasuttaṃ

    ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (ටීකා) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / 8. තිකණ්‌ණසුත්‌තවණ්‌ණනා • 8. Tikaṇṇasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact