Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / పుగ్గలపఞ్ఞత్తిపాళి • Puggalapaññattipāḷi

    ౩. తికపుగ్గలపఞ్ఞత్తి

    3. Tikapuggalapaññatti

    ౯౧. కతమో చ పుగ్గలో నిరాసో? ఇధేకచ్చో పుగ్గలో దుస్సీలో హోతి పాపధమ్మో అసుచి సఙ్కస్సరసమాచారో పటిచ్ఛన్నకమ్మన్తో అస్సమణో సమణపటిఞ్ఞో అబ్రహ్మచారీ బ్రహ్మచారిపటిఞ్ఞో అన్తోపూతి అవస్సుతో కసమ్బుజాతో. సో సుణాతి – ‘‘ఇత్థన్నామో కిర భిక్ఖు ఆసవానం ఖయా అనాసవం చేతోవిముత్తిం పఞ్ఞావిముత్తిం దిట్ఠేవ ధమ్మే సయం అభిఞ్ఞా సచ్ఛికత్వా ఉపసమ్పజ్జ విహరతీ’’తి. తస్స న ఏవం హోతి – ‘‘కుదాస్సు నామాహమ్పి ఆసవానం ఖయా అనాసవం చేతోవిముత్తిం పఞ్ఞావిముత్తిం దిట్ఠేవ ధమ్మే సయం అభిఞ్ఞా సచ్ఛికత్వా ఉపసమ్పజ్జ విహరిస్సామీ’’తి. అయం వుచ్చతి పుగ్గలో ‘‘నిరాసో’’.

    91. Katamo ca puggalo nirāso? Idhekacco puggalo dussīlo hoti pāpadhammo asuci saṅkassarasamācāro paṭicchannakammanto assamaṇo samaṇapaṭiñño abrahmacārī brahmacāripaṭiñño antopūti avassuto kasambujāto. So suṇāti – ‘‘itthannāmo kira bhikkhu āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharatī’’ti. Tassa na evaṃ hoti – ‘‘kudāssu nāmāhampi āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissāmī’’ti. Ayaṃ vuccati puggalo ‘‘nirāso’’.

    ౯౨. కతమో చ పుగ్గలో ఆసంసో? ఇధేకచ్చో పుగ్గలో సీలవా హోతి కల్యాణధమ్మో. సో సుణాతి – ‘‘ఇత్థన్నామో కిర భిక్ఖు ఆసవానం ఖయా అనాసవం చేతోవిముత్తిం పఞ్ఞావిముత్తిం దిట్ఠేవ ధమ్మే సయం అభిఞ్ఞా సచ్ఛికత్వా ఉపసమ్పజ్జ విహరతీ’’తి. తస్స ఏవం హోతి – ‘‘కుదాస్సు నామాహమ్పి ఆసవానం ఖయా అనాసవం చేతోవిముత్తిం పఞ్ఞావిముత్తిం దిట్ఠేవ ధమ్మే సయం అభిఞ్ఞా సచ్ఛికత్వా ఉపసమ్పజ్జ విహరిస్సామీ’’తి. అయం వుచ్చతి పుగ్గలో ‘‘ఆసంసో’’.

    92. Katamo ca puggalo āsaṃso? Idhekacco puggalo sīlavā hoti kalyāṇadhammo. So suṇāti – ‘‘itthannāmo kira bhikkhu āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharatī’’ti. Tassa evaṃ hoti – ‘‘kudāssu nāmāhampi āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissāmī’’ti. Ayaṃ vuccati puggalo ‘‘āsaṃso’’.

    ౯౩. కతమో చ పుగ్గలో విగతాసో? ఇధేకచ్చో పుగ్గలో ఆసవానం ఖయా అనాసవం చేతోవిముత్తిం పఞ్ఞావిముత్తిం దిట్ఠేవ ధమ్మే సయం అభిఞ్ఞా సచ్ఛికత్వా ఉపసమ్పజ్జ విహరతి. సో సుణాతి – ‘‘ఇత్థన్నామో కిర భిక్ఖు ఆసవానం ఖయా అనాసవం చేతోవిముత్తిం పఞ్ఞావిముత్తిం దిట్ఠేవ ధమ్మే సయం అభిఞ్ఞా సచ్ఛికత్వా ఉపసమ్పజ్జ విహరతీ’’తి. తస్స న ఏవం హోతి – ‘‘కుదాస్సు నామాహమ్పి ఆసవానం ఖయా అనాసవం చేతోవిముత్తిం పఞ్ఞావిముత్తిం దిట్ఠేవ ధమ్మే సయం అభిఞ్ఞా సచ్ఛికత్వా ఉపసమ్పజ్జ విహరిస్సామీ’’తి. తం కిస్స హేతు? యా హిస్స పుబ్బే అవిముత్తస్స విముత్తాసా, సా పటిప్పస్సద్ధా. అయం వుచ్చతి పుగ్గలో ‘‘విగతాసో’’.

    93. Katamo ca puggalo vigatāso? Idhekacco puggalo āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati. So suṇāti – ‘‘itthannāmo kira bhikkhu āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharatī’’ti. Tassa na evaṃ hoti – ‘‘kudāssu nāmāhampi āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissāmī’’ti. Taṃ kissa hetu? Yā hissa pubbe avimuttassa vimuttāsā, sā paṭippassaddhā. Ayaṃ vuccati puggalo ‘‘vigatāso’’.

    ౯౪. తత్థ కతమే తయో గిలానూపమా పుగ్గలా? తయో గిలానా – ఇధేకచ్చో గిలానో లభన్తో వా సప్పాయాని భోజనాని అలభన్తో వా సప్పాయాని భోజనాని, లభన్తో వా సప్పాయాని భేసజ్జాని అలభన్తో వా సప్పాయాని భేసజ్జాని, లభన్తో వా పతిరూపం ఉపట్ఠాకం అలభన్తో వా పతిరూపం ఉపట్ఠాకం, నేవ వుట్ఠాతి తమ్హా ఆబాధా. (౧)

    94. Tattha katame tayo gilānūpamā puggalā? Tayo gilānā – idhekacco gilāno labhanto vā sappāyāni bhojanāni alabhanto vā sappāyāni bhojanāni, labhanto vā sappāyāni bhesajjāni alabhanto vā sappāyāni bhesajjāni, labhanto vā patirūpaṃ upaṭṭhākaṃ alabhanto vā patirūpaṃ upaṭṭhākaṃ, neva vuṭṭhāti tamhā ābādhā. (1)

    ఇధ పనేకచ్చో గిలానో లభన్తో వా సప్పాయాని భోజనాని అలభన్తో వా సప్పాయాని భోజనాని, లభన్తో వా సప్పాయాని భేసజ్జాని అలభన్తో వా సప్పాయాని భేసజ్జాని, లభన్తో వా పతిరూపం ఉపట్ఠాకం అలభన్తో వా పతిరూపం ఉపట్ఠాకం, వుట్ఠాతి తమ్హా ఆబాధా. (౨)

    Idha panekacco gilāno labhanto vā sappāyāni bhojanāni alabhanto vā sappāyāni bhojanāni, labhanto vā sappāyāni bhesajjāni alabhanto vā sappāyāni bhesajjāni, labhanto vā patirūpaṃ upaṭṭhākaṃ alabhanto vā patirūpaṃ upaṭṭhākaṃ, vuṭṭhāti tamhā ābādhā. (2)

    ఇధ పనేకచ్చో గిలానో లభన్తో సప్పాయాని భోజనాని నో అలభన్తో, లభన్తో సప్పాయాని భేసజ్జాని నో అలభన్తో, లభన్తో పతిరూపం ఉపట్ఠాకం నో అలభన్తో, వుట్ఠాతి తమ్హా ఆబాధా. (౩)

    Idha panekacco gilāno labhanto sappāyāni bhojanāni no alabhanto, labhanto sappāyāni bhesajjāni no alabhanto, labhanto patirūpaṃ upaṭṭhākaṃ no alabhanto, vuṭṭhāti tamhā ābādhā. (3)

    తత్ర య్వాయం గిలానో లభన్తో సప్పాయాని భోజనాని నో అలభన్తో, లభన్తో సప్పాయాని భేసజ్జాని నో అలభన్తో, లభన్తో పతిరూపం ఉపట్ఠాకం నో అలభన్తో, వుట్ఠాతి తమ్హా ఆబాధా, ఇమం గిలానం పటిచ్చ భగవతా గిలానభత్తం అనుఞ్ఞాతం గిలానభేసజ్జం అనుఞ్ఞాతం గిలానుపట్ఠాకో అనుఞ్ఞాతో. ఇమఞ్చ పన గిలానం పటిచ్చ అఞ్ఞేపి గిలానా ఉపట్ఠాతబ్బా.

    Tatra yvāyaṃ gilāno labhanto sappāyāni bhojanāni no alabhanto, labhanto sappāyāni bhesajjāni no alabhanto, labhanto patirūpaṃ upaṭṭhākaṃ no alabhanto, vuṭṭhāti tamhā ābādhā, imaṃ gilānaṃ paṭicca bhagavatā gilānabhattaṃ anuññātaṃ gilānabhesajjaṃ anuññātaṃ gilānupaṭṭhāko anuññāto. Imañca pana gilānaṃ paṭicca aññepi gilānā upaṭṭhātabbā.

    ఏవమేవం 1 తయో గిలానూపమా పుగ్గలా సన్తో సంవిజ్జమానా లోకస్మిం. కతమే తయో? ఇధేకచ్చో పుగ్గలో లభన్తో వా తథాగతం దస్సనాయ అలభన్తో వా తథాగతం దస్సనాయ, లభన్తో వా తథాగతప్పవేదితం ధమ్మవినయం సవణాయ అలభన్తో వా తథాగతప్పవేదితం ధమ్మవినయం సవణాయ, నేవ ఓక్కమతి నియామం కుసలేసు ధమ్మేసు సమ్మత్తం. (౧)

    Evamevaṃ 2 tayo gilānūpamā puggalā santo saṃvijjamānā lokasmiṃ. Katame tayo? Idhekacco puggalo labhanto vā tathāgataṃ dassanāya alabhanto vā tathāgataṃ dassanāya, labhanto vā tathāgatappaveditaṃ dhammavinayaṃ savaṇāya alabhanto vā tathāgatappaveditaṃ dhammavinayaṃ savaṇāya, neva okkamati niyāmaṃ kusalesu dhammesu sammattaṃ. (1)

    ఇధ పనేకచ్చో పుగ్గలో లభన్తో వా తథాగతం దస్సనాయ అలభన్తో వా తథాగతం దస్సనాయ, లభన్తో వా తథాగతప్పవేదితం ధమ్మవినయం సవణాయ అలభన్తో వా తథాగతప్పవేదితం ధమ్మవినయం సవణాయ, ఓక్కమతి నియామం కుసలేసు ధమ్మేసు సమ్మత్తం. (౨)

    Idha panekacco puggalo labhanto vā tathāgataṃ dassanāya alabhanto vā tathāgataṃ dassanāya, labhanto vā tathāgatappaveditaṃ dhammavinayaṃ savaṇāya alabhanto vā tathāgatappaveditaṃ dhammavinayaṃ savaṇāya, okkamati niyāmaṃ kusalesu dhammesu sammattaṃ. (2)

    ఇధ పనేకచ్చో పుగ్గలో లభన్తో తథాగతం దస్సనాయ నో అలభన్తో, లభన్తో తథాగతప్పవేదితం ధమ్మవినయం సవణాయ నో అలభన్తో, ఓక్కమతి నియామం కుసలేసు ధమ్మేసు సమ్మత్తం. (౩)

    Idha panekacco puggalo labhanto tathāgataṃ dassanāya no alabhanto, labhanto tathāgatappaveditaṃ dhammavinayaṃ savaṇāya no alabhanto, okkamati niyāmaṃ kusalesu dhammesu sammattaṃ. (3)

    తత్ర య్వాయం పుగ్గలో లభన్తో తథాగతం దస్సనాయ నో అలభన్తో, లభన్తో తథాగతప్పవేదితం ధమ్మవినయం సవణాయ నో అలభన్తో , ఓక్కమతి నియామం కుసలేసు ధమ్మేసు సమ్మత్తం, ఇమం పుగ్గలం పటిచ్చ భగవతా ధమ్మదేసనా అనుఞ్ఞాతా, ఇమఞ్చ పుగ్గలం పటిచ్చ అఞ్ఞేసమ్పి ధమ్మో దేసేతబ్బో. ఇమే తయో గిలానూపమా పుగ్గలా సన్తో సంవిజ్జమానా లోకస్మిం.

    Tatra yvāyaṃ puggalo labhanto tathāgataṃ dassanāya no alabhanto, labhanto tathāgatappaveditaṃ dhammavinayaṃ savaṇāya no alabhanto , okkamati niyāmaṃ kusalesu dhammesu sammattaṃ, imaṃ puggalaṃ paṭicca bhagavatā dhammadesanā anuññātā, imañca puggalaṃ paṭicca aññesampi dhammo desetabbo. Ime tayo gilānūpamā puggalā santo saṃvijjamānā lokasmiṃ.

    ౯౫. కతమో చ పుగ్గలో కాయసక్ఖీ? ఇధేకచ్చో పుగ్గలో అట్ఠ విమోక్ఖే కాయేన ఫుసిత్వా విహరతి, పఞ్ఞాయ చస్స దిస్వా ఏకచ్చే ఆసవా పరిక్ఖీణా హోన్తి – అయం వుచ్చతి పుగ్గలో ‘‘కాయసక్ఖీ’’.

    95. Katamo ca puggalo kāyasakkhī? Idhekacco puggalo aṭṭha vimokkhe kāyena phusitvā viharati, paññāya cassa disvā ekacce āsavā parikkhīṇā honti – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘kāyasakkhī’’.

    ౯౬. కతమో చ పుగ్గలో దిట్ఠిప్పత్తో? ఇధేకచ్చో పుగ్గలో ‘‘ఇదం దుక్ఖ’’న్తి యథాభూతం పజానాతి, ‘‘అయం దుక్ఖసముదయో’’తి యథాభూతం పజానాతి, ‘‘అయం దుక్ఖనిరోధో’’తి యథాభూతం పజానాతి, ‘‘అయం దుక్ఖనిరోధగామినీ పటిపదా’’తి యథాభూతం పజానాతి, తథాగతప్పవేదితా చస్స ధమ్మా పఞ్ఞాయ వోదిట్ఠా హోన్తి వోచరితా, పఞ్ఞాయ చస్స దిస్వా ఏకచ్చే ఆసవా పరిక్ఖీణా హోన్తి – అయం వుచ్చతి పుగ్గలో ‘‘దిట్ఠిప్పత్తో’’.

    96. Katamo ca puggalo diṭṭhippatto? Idhekacco puggalo ‘‘idaṃ dukkha’’nti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘‘ayaṃ dukkhasamudayo’’ti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘‘ayaṃ dukkhanirodho’’ti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘‘ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā’’ti yathābhūtaṃ pajānāti, tathāgatappaveditā cassa dhammā paññāya vodiṭṭhā honti vocaritā, paññāya cassa disvā ekacce āsavā parikkhīṇā honti – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘diṭṭhippatto’’.

    ౯౭. కతమో చ పుగ్గలో సద్ధావిముత్తో? ఇధేకచ్చో పుగ్గలో ‘‘ఇదం దుక్ఖ’’న్తి యథాభూతం పజానాతి…పే॰… తథాగతప్పవేదితా చస్స ధమ్మా పఞ్ఞాయ వోదిట్ఠా హోన్తి వోచరితా, పఞ్ఞాయ చస్స దిస్వా ఏకచ్చే ఆసవా పరిక్ఖీణా హోన్తి, నో చ ఖో యథాదిట్ఠిప్పత్తస్స – అయం వుచ్చతి పుగ్గలో ‘‘సద్ధావిముత్తో’’.

    97. Katamo ca puggalo saddhāvimutto? Idhekacco puggalo ‘‘idaṃ dukkha’’nti yathābhūtaṃ pajānāti…pe… tathāgatappaveditā cassa dhammā paññāya vodiṭṭhā honti vocaritā, paññāya cassa disvā ekacce āsavā parikkhīṇā honti, no ca kho yathādiṭṭhippattassa – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘saddhāvimutto’’.

    ౯౮. కతమో చ పుగ్గలో గూథభాణీ? ఇధేకచ్చో పుగ్గలో ముసావాదీ హోతి సభగ్గతో వా పరిసగ్గతో వా ఞాతిమజ్ఝగతో వా పూగమజ్ఝగతో వా రాజకులమజ్ఝగతో వా అభినీతో సక్ఖిపుట్ఠో – ‘‘ఏహమ్భో 3, పురిస, యం జానాసి తం వదేహీ’’తి, సో అజానం వా ఆహ – ‘‘జానామీ’’తి, జానం వా ఆహ – ‘‘న జానామీ’’తి, అపస్సం వా ఆహ – ‘‘పస్సామీ’’తి, పస్సం వా ఆహ – ‘‘న పస్సామీ’’తి. ఇతి అత్తహేతు వా పరహేతు వా ఆమిసకిఞ్చిక్ఖహేతు వా సమ్పజానముసా భాసితా హోతి – అయం వుచ్చతి పుగ్గలో ‘‘గూథభాణీ’’.

    98. Katamo ca puggalo gūthabhāṇī? Idhekacco puggalo musāvādī hoti sabhaggato vā parisaggato vā ñātimajjhagato vā pūgamajjhagato vā rājakulamajjhagato vā abhinīto sakkhipuṭṭho – ‘‘ehambho 4, purisa, yaṃ jānāsi taṃ vadehī’’ti, so ajānaṃ vā āha – ‘‘jānāmī’’ti, jānaṃ vā āha – ‘‘na jānāmī’’ti, apassaṃ vā āha – ‘‘passāmī’’ti, passaṃ vā āha – ‘‘na passāmī’’ti. Iti attahetu vā parahetu vā āmisakiñcikkhahetu vā sampajānamusā bhāsitā hoti – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘gūthabhāṇī’’.

    ౯౯. కతమో చ పుగ్గలో పుప్ఫభాణీ? ఇధేకచ్చో పుగ్గలో ముసావాదం పహాయ ముసావాదా పటివిరతో హోతి సభగ్గతో వా పరిసగ్గతో వా ఞాతిమజ్ఝగతో వా పూగమజ్ఝగతో వా రాజకులమజ్ఝగతో వా అభినీతో సక్ఖిపుట్ఠో – ‘‘ఏహమ్భో, పురిస, యం జానాసి తం వదేహీ’’తి, సో అజానం వా ఆహ – ‘‘న జానామీ’’తి, జానం వా ఆహ – ‘‘జానామీ’’తి, అపస్సం వా ఆహ – ‘‘న పస్సామీ’’తి, పస్సం వా ఆహ – ‘‘పస్సామీ’’తి. ఇతి అత్తహేతు వా పరహేతు వా ఆమిసకిఞ్చిక్ఖహేతు వా న సమ్పజానముసా భాసితా హోతి – అయం వుచ్చతి పుగ్గలో ‘‘పుప్ఫభాణీ’’.

    99. Katamo ca puggalo pupphabhāṇī? Idhekacco puggalo musāvādaṃ pahāya musāvādā paṭivirato hoti sabhaggato vā parisaggato vā ñātimajjhagato vā pūgamajjhagato vā rājakulamajjhagato vā abhinīto sakkhipuṭṭho – ‘‘ehambho, purisa, yaṃ jānāsi taṃ vadehī’’ti, so ajānaṃ vā āha – ‘‘na jānāmī’’ti, jānaṃ vā āha – ‘‘jānāmī’’ti, apassaṃ vā āha – ‘‘na passāmī’’ti, passaṃ vā āha – ‘‘passāmī’’ti. Iti attahetu vā parahetu vā āmisakiñcikkhahetu vā na sampajānamusā bhāsitā hoti – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘pupphabhāṇī’’.

    ౧౦౦. కతమో చ పుగ్గలో మధుభాణీ? ఇధేకచ్చో పుగ్గలో యా సా వాచా నేలా కణ్ణసుఖా పేమనియా హదయఙ్గమా పోరీ బహుజనకన్తా బహుజనమనాపా, తథారూపిం వాచం భాసితా హోతి – అయం వుచ్చతి పుగ్గలో ‘‘మధుభాణీ’’.

    100. Katamo ca puggalo madhubhāṇī? Idhekacco puggalo yā sā vācā nelā kaṇṇasukhā pemaniyā hadayaṅgamā porī bahujanakantā bahujanamanāpā, tathārūpiṃ vācaṃ bhāsitā hoti – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘madhubhāṇī’’.

    ౧౦౧. కతమో చ పుగ్గలో అరుకూపమచిత్తో? ఇధేకచ్చో పుగ్గలో కోధనో హోతి ఉపాయాసబహులో, అప్పమ్పి వుత్తో సమానో అభిసజ్జతి కుప్పతి బ్యాపజ్జతి పతిత్థీయతి 5, కోపఞ్చ దోసఞ్చ అప్పచ్చయఞ్చ పాతుకరోతి. సేయ్యథాపి నామ దుట్ఠారుకో కట్ఠేన వా కఠలాయ 6 వా ఘట్టితో భియ్యోసో మత్తాయ ఆసవం దేతి 7, ఏవమేవం ఇధేకచ్చో పుగ్గలో కోధనో హోతి ఉపాయాసబహులో, అప్పమ్పి వుత్తో సమానో అభిసజ్జతి కుప్పతి బ్యాపజ్జతి పతిత్థీయతి, కోపఞ్చ దోసఞ్చ అప్పచ్చయఞ్చ పాతుకరోతి – అయం వుచ్చతి పుగ్గలో ‘‘అరుకూపమచిత్తో’’.

    101. Katamo ca puggalo arukūpamacitto? Idhekacco puggalo kodhano hoti upāyāsabahulo, appampi vutto samāno abhisajjati kuppati byāpajjati patitthīyati 8, kopañca dosañca appaccayañca pātukaroti. Seyyathāpi nāma duṭṭhāruko kaṭṭhena vā kaṭhalāya 9 vā ghaṭṭito bhiyyoso mattāya āsavaṃ deti 10, evamevaṃ idhekacco puggalo kodhano hoti upāyāsabahulo, appampi vutto samāno abhisajjati kuppati byāpajjati patitthīyati, kopañca dosañca appaccayañca pātukaroti – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘arukūpamacitto’’.

    ౧౦౨. కతమో చ పుగ్గలో విజ్జూపమచిత్తో? ఇధేకచ్చో పుగ్గలో ‘‘ఇదం దుక్ఖ’’న్తి యథాభూతం పజానాతి, ‘‘అయం దుక్ఖసముదయో’’తి యథాభూతం పజానాతి, ‘‘అయం దుక్ఖనిరోధో’’తి యథాభూతం పజానాతి, ‘‘అయం దుక్ఖనిరోధగామినీ పటిపదా’’తి యథాభూతం పజానాతి. సేయ్యథాపి నామ చక్ఖుమా పురిసో రత్తన్ధకారతిమిసాయ విజ్జన్తరికాయ రూపాని పస్సేయ్య, ఏవమేవం ఇధేకచ్చో పుగ్గలో ‘‘ఇదం దుక్ఖ’’న్తి యథాభూతం పజానాతి, ‘‘అయం దుక్ఖసముదయో’’తి యథాభూతం పజానాతి, ‘‘అయం దుక్ఖనిరోధో’’తి యథాభూతం పజానాతి , ‘‘అయం దుక్ఖనిరోధగామినీ పటిపదా’’తి యథాభూతం పజానాతి – అయం వుచ్చతి పుగ్గలో ‘‘విజ్జూపమచిత్తో’’.

    102. Katamo ca puggalo vijjūpamacitto? Idhekacco puggalo ‘‘idaṃ dukkha’’nti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘‘ayaṃ dukkhasamudayo’’ti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘‘ayaṃ dukkhanirodho’’ti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘‘ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā’’ti yathābhūtaṃ pajānāti. Seyyathāpi nāma cakkhumā puriso rattandhakāratimisāya vijjantarikāya rūpāni passeyya, evamevaṃ idhekacco puggalo ‘‘idaṃ dukkha’’nti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘‘ayaṃ dukkhasamudayo’’ti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘‘ayaṃ dukkhanirodho’’ti yathābhūtaṃ pajānāti , ‘‘ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā’’ti yathābhūtaṃ pajānāti – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘vijjūpamacitto’’.

    ౧౦౩. కతమో చ పుగ్గలో వజిరూపమచిత్తో? ఇధేకచ్చో పుగ్గలో ఆసవానం ఖయా అనాసవం చేతోవిముత్తిం పఞ్ఞావిముత్తిం దిట్ఠేవ ధమ్మే సయం అభిఞ్ఞా సచ్ఛికత్వా ఉపసమ్పజ్జ విహరతి. సేయ్యథాపి నామ వజిరస్స నత్థి కిఞ్చి అభేజ్జం మణి వా పాసాణో వా, ఏవమేవం ఇధేకచ్చో పుగ్గలో ఆసవానం ఖయా అనాసవం చేతోవిముత్తిం పఞ్ఞావిముత్తిం దిట్ఠేవ ధమ్మే సయం అభిఞ్ఞా సచ్ఛికత్వా ఉపసమ్పజ్జ విహరతి – అయం వుచ్చతి పుగ్గలో ‘‘వజిరూపమచిత్తో’’.

    103. Katamo ca puggalo vajirūpamacitto? Idhekacco puggalo āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati. Seyyathāpi nāma vajirassa natthi kiñci abhejjaṃ maṇi vā pāsāṇo vā, evamevaṃ idhekacco puggalo āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘vajirūpamacitto’’.

    ౧౦౪. కతమో చ పుగ్గలో అన్ధో? ఇధేకచ్చస్స పుగ్గలస్స తథారూపం చక్ఖు న హోతి యథారూపేన చక్ఖునా అనధిగతం వా భోగం అధిగచ్ఛేయ్య, అధిగతం వా భోగం ఫాతిం కరేయ్య; తథారూపమ్పిస్స చక్ఖు న హోతి యథారూపేన చక్ఖునా కుసలాకుసలే ధమ్మే జానేయ్య, సావజ్జానవజ్జే ధమ్మే జానేయ్య, హీనప్పణీతే ధమ్మే జానేయ్య, కణ్హసుక్కసప్పటిభాగే ధమ్మే జానేయ్య – అయం వుచ్చతి పుగ్గలో ‘‘అన్ధో’’.

    104. Katamo ca puggalo andho? Idhekaccassa puggalassa tathārūpaṃ cakkhu na hoti yathārūpena cakkhunā anadhigataṃ vā bhogaṃ adhigaccheyya, adhigataṃ vā bhogaṃ phātiṃ kareyya; tathārūpampissa cakkhu na hoti yathārūpena cakkhunā kusalākusale dhamme jāneyya, sāvajjānavajje dhamme jāneyya, hīnappaṇīte dhamme jāneyya, kaṇhasukkasappaṭibhāge dhamme jāneyya – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘andho’’.

    ౧౦౫. కతమో చ పుగ్గలో ఏకచక్ఖు? ఇధేకచ్చస్స పుగ్గలస్స తథారూపం చక్ఖు హోతి , యథారూపేన చక్ఖునా అనధిగతం వా భోగం అధిగచ్ఛేయ్య, అధిగతం వా భోగం ఫాతిం కరేయ్య; తథారూపమ్పిస్స చక్ఖు న హోతి యథారూపేన చక్ఖునా కుసలాకుసలే ధమ్మే జానేయ్య, సావజ్జానవజ్జే ధమ్మే జానేయ్య, హీనప్పణీతే ధమ్మే జానేయ్య, కణ్హసుక్కసప్పటిభాగే ధమ్మే జానేయ్య – అయం వుచ్చతి పుగ్గలో ‘‘ఏకచక్ఖు’’.

    105. Katamo ca puggalo ekacakkhu? Idhekaccassa puggalassa tathārūpaṃ cakkhu hoti , yathārūpena cakkhunā anadhigataṃ vā bhogaṃ adhigaccheyya, adhigataṃ vā bhogaṃ phātiṃ kareyya; tathārūpampissa cakkhu na hoti yathārūpena cakkhunā kusalākusale dhamme jāneyya, sāvajjānavajje dhamme jāneyya, hīnappaṇīte dhamme jāneyya, kaṇhasukkasappaṭibhāge dhamme jāneyya – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘ekacakkhu’’.

    ౧౦౬. కతమో చ పుగ్గలో ద్విచక్ఖు? ఇధేకచ్చస్స పుగ్గలస్స తథారూపం చక్ఖు హోతి యథారూపేన చక్ఖునా అనధిగతం వా భోగం అధిగచ్ఛేయ్య, అధిగతం వా భోగం ఫాతిం కరేయ్య; తథారూపమ్పిస్స చక్ఖు హోతి యథారూపేన చక్ఖునా కుసలాకుసలే ధమ్మే జానేయ్య, సావజ్జానవజ్జే ధమ్మే జానేయ్య, హీనప్పణీతే ధమ్మే జానేయ్య, కణ్హసుక్కసప్పటిభాగే ధమ్మే జానేయ్య – అయం వుచ్చతి పుగ్గలో ‘‘ద్విచక్ఖు’’.

    106. Katamo ca puggalo dvicakkhu? Idhekaccassa puggalassa tathārūpaṃ cakkhu hoti yathārūpena cakkhunā anadhigataṃ vā bhogaṃ adhigaccheyya, adhigataṃ vā bhogaṃ phātiṃ kareyya; tathārūpampissa cakkhu hoti yathārūpena cakkhunā kusalākusale dhamme jāneyya, sāvajjānavajje dhamme jāneyya, hīnappaṇīte dhamme jāneyya, kaṇhasukkasappaṭibhāge dhamme jāneyya – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘dvicakkhu’’.

    ౧౦౭. కతమో చ పుగ్గలో అవకుజ్జపఞ్ఞో? ఇధేకచ్చో పుగ్గలో ఆరామం గన్తా 11 హోతి అభిక్ఖణం భిక్ఖూనం సన్తికే ధమ్మస్సవణాయ 12. తస్స భిక్ఖూ ధమ్మం దేసేన్తి ఆదికల్యాణం మజ్ఝేకల్యాణం పరియోసానకల్యాణం సాత్థం సబ్యఞ్జనం కేవలపరిపుణ్ణం పరిసుద్ధం బ్రహ్మచరియం పకాసేన్తి. సో తస్మిం ఆసనే నిసిన్నో తస్సా కథాయ నేవ ఆదిం మనసి కరోతి, న మజ్ఝం మనసి కరోతి, న పరియోసానం మనసి కరోతి. వుట్ఠితోపి తమ్హా ఆసనా తస్సా కథాయ నేవ ఆదిం మనసి కరోతి, న మజ్ఝం మనసి కరోతి, న పరియోసానం మనసి కరోతి. సేయ్యథాపి నామ కుమ్భో నిక్కుజ్జో 13 తత్ర ఉదకం ఆసిత్తం వివట్టతి, నో సణ్ఠాతి; ఏవమేవం ఇధేకచ్చో పుగ్గలో ఆరామం గన్తా హోతి అభిక్ఖణం భిక్ఖూనం సన్తికే ధమ్మస్సవణాయ . తస్స భిక్ఖూ ధమ్మం దేసేన్తి ఆదికల్యాణం మజ్ఝేకల్యాణం పరియోసానకల్యాణం సాత్థం సబ్యఞ్జనం కేవలపరిపుణ్ణం పరిసుద్ధం బ్రహ్మచరియం పకాసేన్తి. సో తస్మిం ఆసనే నిసిన్నో తస్సా కథాయ నేవ ఆదిం మనసి కరోతి, న మజ్ఝం మనసి కరోతి, న పరియోసానం మనసి కరోతి. వుట్ఠితోపి తమ్హా ఆసనా తస్సా కథాయ నేవ ఆదిం మనసి కరోతి, న మజ్ఝం మనసి కరోతి, న పరియోసానం మనసి కరోతి – అయం వుచ్చతి పుగ్గలో ‘‘అవకుజ్జపఞ్ఞో’’.

    107. Katamo ca puggalo avakujjapañño? Idhekacco puggalo ārāmaṃ gantā 14 hoti abhikkhaṇaṃ bhikkhūnaṃ santike dhammassavaṇāya 15. Tassa bhikkhū dhammaṃ desenti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāsenti. So tasmiṃ āsane nisinno tassā kathāya neva ādiṃ manasi karoti, na majjhaṃ manasi karoti, na pariyosānaṃ manasi karoti. Vuṭṭhitopi tamhā āsanā tassā kathāya neva ādiṃ manasi karoti, na majjhaṃ manasi karoti, na pariyosānaṃ manasi karoti. Seyyathāpi nāma kumbho nikkujjo 16 tatra udakaṃ āsittaṃ vivaṭṭati, no saṇṭhāti; evamevaṃ idhekacco puggalo ārāmaṃ gantā hoti abhikkhaṇaṃ bhikkhūnaṃ santike dhammassavaṇāya . Tassa bhikkhū dhammaṃ desenti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāsenti. So tasmiṃ āsane nisinno tassā kathāya neva ādiṃ manasi karoti, na majjhaṃ manasi karoti, na pariyosānaṃ manasi karoti. Vuṭṭhitopi tamhā āsanā tassā kathāya neva ādiṃ manasi karoti, na majjhaṃ manasi karoti, na pariyosānaṃ manasi karoti – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘avakujjapañño’’.

    ౧౦౮. కతమో చ పుగ్గలో ఉచ్ఛఙ్గపఞ్ఞో? ఇధేకచ్చో పుగ్గలో ఆరామం గన్తా హోతి అభిక్ఖణం భిక్ఖూనం సన్తికే ధమ్మస్సవణాయ. తస్స భిక్ఖూ ధమ్మం దేసేన్తి ఆదికల్యాణం మజ్ఝేకల్యాణం పరియోసానకల్యాణం సాత్థం సబ్యఞ్జనం కేవలపరిపుణ్ణం పరిసుద్ధం బ్రహ్మచరియం పకాసేన్తి. సో తస్మిం ఆసనే నిసిన్నో తస్సా కథాయ ఆదిమ్పి మనసి కరోతి, మజ్ఝమ్పి మనసి కరోతి, పరియోసానమ్పి మనసి కరోతి. వుట్ఠితో చ ఖో తమ్హా ఆసనా తస్సా కథాయ నేవ ఆదిం మనసి కరోతి, న మజ్ఝం మనసి కరోతి, న పరియోసానం మనసి కరోతి. సేయ్యథాపి నామ పురిసస్స ఉచ్ఛఙ్గే నానాఖజ్జకాని ఆకిణ్ణాని – తిలా తణ్డులా 17 మోదకా బదరా. సో తమ్హా ఆసనా వుట్ఠహన్తో సతిసమ్మోసా పకిరేయ్య. ఏవమేవం ఇధేకచ్చో పుగ్గలో ఆరామం గన్తా హోతి అభిక్ఖణం భిక్ఖూనం సన్తికే ధమ్మస్సవణాయ. తస్స భిక్ఖూ ధమ్మం దేసేన్తి ఆదికల్యాణం మజ్ఝేకల్యాణం పరియోసానకల్యాణం సాత్థం సబ్యఞ్జనం కేవలపరిపుణ్ణం పరిసుద్ధం బ్రహ్మచరియం పకాసేన్తి. సో తస్మిం ఆసనే నిసిన్నో తస్సా కథాయ ఆదిమ్పి మనసి కరోతి, మజ్ఝమ్పి మనసి కరోతి, పరియోసానమ్పి మనసి కరోతి. వుట్ఠితో చ ఖో తమ్హా ఆసనా తస్సా కథాయ నేవ ఆదిమ్పి మనసి కరోతి, న మజ్ఝమ్పి మనసి కరోతి, న పరియోసానమ్పి మనసి కరోతి – అయం వుచ్చతి పుగ్గలో ‘‘ఉచ్ఛఙ్గపఞ్ఞో’’.

    108. Katamo ca puggalo ucchaṅgapañño? Idhekacco puggalo ārāmaṃ gantā hoti abhikkhaṇaṃ bhikkhūnaṃ santike dhammassavaṇāya. Tassa bhikkhū dhammaṃ desenti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāsenti. So tasmiṃ āsane nisinno tassā kathāya ādimpi manasi karoti, majjhampi manasi karoti, pariyosānampi manasi karoti. Vuṭṭhito ca kho tamhā āsanā tassā kathāya neva ādiṃ manasi karoti, na majjhaṃ manasi karoti, na pariyosānaṃ manasi karoti. Seyyathāpi nāma purisassa ucchaṅge nānākhajjakāni ākiṇṇāni – tilā taṇḍulā 18 modakā badarā. So tamhā āsanā vuṭṭhahanto satisammosā pakireyya. Evamevaṃ idhekacco puggalo ārāmaṃ gantā hoti abhikkhaṇaṃ bhikkhūnaṃ santike dhammassavaṇāya. Tassa bhikkhū dhammaṃ desenti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāsenti. So tasmiṃ āsane nisinno tassā kathāya ādimpi manasi karoti, majjhampi manasi karoti, pariyosānampi manasi karoti. Vuṭṭhito ca kho tamhā āsanā tassā kathāya neva ādimpi manasi karoti, na majjhampi manasi karoti, na pariyosānampi manasi karoti – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘ucchaṅgapañño’’.

    ౧౦౯. కతమో చ పుగ్గలో పుథుపఞ్ఞో? ఇధేకచ్చో పుగ్గలో ఆరామం గన్తా హోతి అభిక్ఖణం భిక్ఖూనం సన్తికే ధమ్మస్సవణాయ. తస్స భిక్ఖూ ధమ్మం దేసేన్తి ఆదికల్యాణం మజ్ఝేకల్యాణం పరియోసానకల్యాణం సాత్థం సబ్యఞ్జనం కేవలపరిపుణ్ణం పరిసుద్ధం బ్రహ్మచరియం పకాసేన్తి. సో తస్మిం ఆసనే నిసిన్నో తస్సా కథాయ ఆదిమ్పి మనసి కరోతి, మజ్ఝమ్పి మనసి కరోతి, పరియోసానమ్పి మనసి కరోతి. వుట్ఠితోపి తమ్హా ఆసనా తస్సా కథాయ ఆదిమ్పి మనసి కరోతి, మజ్ఝమ్పి మనసి కరోతి, పరియోసానమ్పి మనసి కరోతి. సేయ్యథాపి నామ కుమ్భో ఉక్కుజ్జో తత్ర ఉదకం ఆసిత్తం సణ్ఠాతి, నో వివట్టతి; ఏవమేవం ఇధేకచ్చో పుగ్గలో ఆరామం గన్తా హోన్తి అభిక్ఖణం భిక్ఖూనం సన్తికే ధమ్మస్సవణాయ. తస్స భిక్ఖూ ధమ్మం దేసేన్తి ఆదికల్యాణం మజ్ఝేకల్యాణం పరియోసానకల్యాణం సాత్థం సబ్యఞ్జనం కేవలపరిపుణ్ణం పరిసుద్ధం బ్రహ్మచరియం పకాసేన్తి. సో తస్మిం ఆసనే నిసిన్నో తస్సా కథాయ ఆదిమ్పి మనసి కరోతి, మజ్ఝమ్పి మనసి కరోతి, పరియోసానమ్పి మనసి కరోతి. వుట్ఠితోపి తమ్హా ఆసనా తస్సా కథాయ ఆదిమ్పి మనసి కరోతి, మజ్ఝమ్పి మనసి కరోతి, పరియోసానమ్పి మనసి కరోతి – అయం వుచ్చతి పుగ్గలో ‘‘పుథుపఞ్ఞో’’.

    109. Katamo ca puggalo puthupañño? Idhekacco puggalo ārāmaṃ gantā hoti abhikkhaṇaṃ bhikkhūnaṃ santike dhammassavaṇāya. Tassa bhikkhū dhammaṃ desenti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāsenti. So tasmiṃ āsane nisinno tassā kathāya ādimpi manasi karoti, majjhampi manasi karoti, pariyosānampi manasi karoti. Vuṭṭhitopi tamhā āsanā tassā kathāya ādimpi manasi karoti, majjhampi manasi karoti, pariyosānampi manasi karoti. Seyyathāpi nāma kumbho ukkujjo tatra udakaṃ āsittaṃ saṇṭhāti, no vivaṭṭati; evamevaṃ idhekacco puggalo ārāmaṃ gantā honti abhikkhaṇaṃ bhikkhūnaṃ santike dhammassavaṇāya. Tassa bhikkhū dhammaṃ desenti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāsenti. So tasmiṃ āsane nisinno tassā kathāya ādimpi manasi karoti, majjhampi manasi karoti, pariyosānampi manasi karoti. Vuṭṭhitopi tamhā āsanā tassā kathāya ādimpi manasi karoti, majjhampi manasi karoti, pariyosānampi manasi karoti – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘puthupañño’’.

    ౧౧౦. కతమో చ పుగ్గలో కామేసు చ భవేసు చ అవీతరాగో? సోతాపన్నసకదాగామినో – ఇమే వుచ్చన్తి పుగ్గలా ‘‘కామేసు చ భవేసు చ అవీతరాగా’’.

    110. Katamo ca puggalo kāmesu ca bhavesu ca avītarāgo? Sotāpannasakadāgāmino – ime vuccanti puggalā ‘‘kāmesu ca bhavesu ca avītarāgā’’.

    ౧౧౧. కతమో చ పుగ్గలో కామేసు వీతరాగో, భవేసు అవీతరాగో? అనాగామీ – అయం వుచ్చతి పుగ్గలో ‘‘కామేసు వీతరాగో, భవేసు అవీతరాగో’’.

    111. Katamo ca puggalo kāmesu vītarāgo, bhavesu avītarāgo? Anāgāmī – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘kāmesu vītarāgo, bhavesu avītarāgo’’.

    ౧౧౨. కతమో చ పుగ్గలో కామేసు చ భవేసు చ వీతరాగో? అరహా – అయం వుచ్చతి పుగ్గలో ‘‘కామేసు చ భవేసు చ వీతరాగో’’.

    112. Katamo ca puggalo kāmesu ca bhavesu ca vītarāgo? Arahā – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘kāmesu ca bhavesu ca vītarāgo’’.

    ౧౧౩. కతమో చ పుగ్గలో పాసాణలేఖూపమో? ఇధేకచ్చో పుగ్గలో అభిణ్హం కుజ్ఝతి. సో చ ఖ్వస్స కోధో చిరం దీఘరత్తం అనుసేతి. సేయ్యథాపి నామ పాసాణే లేఖా న ఖిప్పం లుజ్జతి వాతేన వా ఉదకేన వా, చిరట్ఠితికా హోతి; ఏవమేవం ఇధేకచ్చో పుగ్గలో అభిణ్హం కుజ్ఝతి. సో చ ఖ్వస్స కోధో చిరం దీఘరత్తం అనుసేతి – అయం వుచ్చతి పుగ్గలో ‘‘పాసాణలేఖూపమో’’.

    113. Katamo ca puggalo pāsāṇalekhūpamo? Idhekacco puggalo abhiṇhaṃ kujjhati. So ca khvassa kodho ciraṃ dīgharattaṃ anuseti. Seyyathāpi nāma pāsāṇe lekhā na khippaṃ lujjati vātena vā udakena vā, ciraṭṭhitikā hoti; evamevaṃ idhekacco puggalo abhiṇhaṃ kujjhati. So ca khvassa kodho ciraṃ dīgharattaṃ anuseti – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘pāsāṇalekhūpamo’’.

    ౧౧౪. కతమో చ పుగ్గలో పథవిలేఖూపమో? ఇధేకచ్చో పుగ్గలో అభిణ్హం కుజ్ఝతి. సో చ ఖ్వస్స కోధో న చిరం దీఘరత్తం అనుసేతి. సేయ్యథాపి నామ పథవియా 19 లేఖా ఖిప్పం లుజ్జతి వాతేన వా ఉదకేన వా, న చిరట్ఠితికా హోతి; ఏవమేవం ఇధేకచ్చో పుగ్గలో అభిణ్హం కుజ్ఝతి. సో చ ఖ్వస్స కోధో న చిరం దీఘరత్తం అనుసేతి – అయం వుచ్చతి పుగ్గలో ‘‘పథవిలేఖూపమో’’.

    114. Katamo ca puggalo pathavilekhūpamo? Idhekacco puggalo abhiṇhaṃ kujjhati. So ca khvassa kodho na ciraṃ dīgharattaṃ anuseti. Seyyathāpi nāma pathaviyā 20 lekhā khippaṃ lujjati vātena vā udakena vā, na ciraṭṭhitikā hoti; evamevaṃ idhekacco puggalo abhiṇhaṃ kujjhati. So ca khvassa kodho na ciraṃ dīgharattaṃ anuseti – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘pathavilekhūpamo’’.

    ౧౧౫. కతమో చ పుగ్గలో ఉదకలేఖూపమో? ఇధేకచ్చో పుగ్గలో ఆగాళ్హేనపి వుచ్చమానో ఫరుసేనపి వుచ్చమానో అమనాపేనపి వుచ్చమానో సంసన్దతిమేవ 21 సన్ధియతిమేవ 22 సమ్మోదతిమేవ 23. సేయ్యథాపి నామ ఉదకే లేఖా ఖిప్పం లుజ్జతి, న చిరట్ఠితికా హోతి; ఏవమేవం ఇధేకచ్చో పుగ్గలో ఆగాళ్హేనపి వుచ్చమానో ఫరుసేనపి వుచ్చమానో అమనాపేనపి వుచ్చమానో సంసన్దతిమేవ సన్ధియతిమేవ సమ్మోదతిమేవ – అయం వుచ్చతి పుగ్గలో ‘‘ఉదకలేఖూపమో’’.

    115. Katamo ca puggalo udakalekhūpamo? Idhekacco puggalo āgāḷhenapi vuccamāno pharusenapi vuccamāno amanāpenapi vuccamāno saṃsandatimeva 24 sandhiyatimeva 25 sammodatimeva 26. Seyyathāpi nāma udake lekhā khippaṃ lujjati, na ciraṭṭhitikā hoti; evamevaṃ idhekacco puggalo āgāḷhenapi vuccamāno pharusenapi vuccamāno amanāpenapi vuccamāno saṃsandatimeva sandhiyatimeva sammodatimeva – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘udakalekhūpamo’’.

    ౧౧౬. తత్థ కతమే తయో పోత్థకూపమా పుగ్గలా? తయో పోత్థకా – నవోపి పోత్థకో దుబ్బణ్ణో చేవ హోతి దుక్ఖసమ్ఫస్సో చ అప్పగ్ఘో చ, మజ్ఝిమోపి పోత్థకో దుబ్బణ్ణో చేవ హోతి దుక్ఖసమ్ఫస్సో చ అప్పగ్ఘో చ, జిణ్ణోపి పోత్థకో దుబ్బణ్ణో చేవ హోతి దుక్ఖసమ్ఫస్సో చ అప్పగ్ఘో చ. జిణ్ణమ్పి పోత్థకం ఉక్ఖలిపరిమజ్జనం వా కరోన్తి సఙ్కారకూటే వా నం ఛడ్డేన్తి. ఏవమేవం తయోమే పోత్థకూపమా పుగ్గలా సన్తో సంవిజ్జమానా భిక్ఖూసు. కతమే తయో? నవో చేపి భిక్ఖు హోతి దుస్సీలో పాపధమ్మో, ఇదమస్స దుబ్బణ్ణతాయ. సేయ్యథాపి సో పోత్థకో దుబ్బణ్ణో, తథూపమో అయం పుగ్గలో. యే ఖో పనస్స సేవన్తి భజన్తి పయిరుపాసన్తి దిట్ఠానుగతిం ఆపజ్జన్తి, తేసం తం హోతి దీఘరత్తం అహితాయ దుక్ఖాయ. ఇదమస్స దుక్ఖసమ్ఫస్సతాయ. సేయ్యథాపి సో పోత్థకో దుక్ఖసమ్ఫస్సో, తథూపమో అయం పుగ్గలో. యేసం ఖో పన సో పటిగ్గణ్హాతి చీవరపిణ్డపాతసేనాసనగిలానపచ్చయభేసజ్జపరిక్ఖారం , తేసం తం న మహప్ఫలం హోతి న మహానిసంసం. ఇదమస్స అప్పగ్ఘతాయ. సేయ్యథాపి సో పోత్థకో అప్పగ్ఘో, తథూపమో అయం పుగ్గలో.

    116. Tattha katame tayo potthakūpamā puggalā? Tayo potthakā – navopi potthako dubbaṇṇo ceva hoti dukkhasamphasso ca appaggho ca, majjhimopi potthako dubbaṇṇo ceva hoti dukkhasamphasso ca appaggho ca, jiṇṇopi potthako dubbaṇṇo ceva hoti dukkhasamphasso ca appaggho ca. Jiṇṇampi potthakaṃ ukkhaliparimajjanaṃ vā karonti saṅkārakūṭe vā naṃ chaḍḍenti. Evamevaṃ tayome potthakūpamā puggalā santo saṃvijjamānā bhikkhūsu. Katame tayo? Navo cepi bhikkhu hoti dussīlo pāpadhammo, idamassa dubbaṇṇatāya. Seyyathāpi so potthako dubbaṇṇo, tathūpamo ayaṃ puggalo. Ye kho panassa sevanti bhajanti payirupāsanti diṭṭhānugatiṃ āpajjanti, tesaṃ taṃ hoti dīgharattaṃ ahitāya dukkhāya. Idamassa dukkhasamphassatāya. Seyyathāpi so potthako dukkhasamphasso, tathūpamo ayaṃ puggalo. Yesaṃ kho pana so paṭiggaṇhāti cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ , tesaṃ taṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Idamassa appagghatāya. Seyyathāpi so potthako appaggho, tathūpamo ayaṃ puggalo.

    మజ్ఝిమో చేపి భిక్ఖు హోతి…పే॰… థేరో చేపి భిక్ఖు హోతి దుస్సీలో పాపధమ్మో, ఇదమస్స దుబ్బణ్ణతాయ. సేయ్యథాపి సో పోత్థకో దుబ్బణ్ణో, తథూపమో అయం పుగ్గలో. యే ఖో పనస్స సేవన్తి భజన్తి పయిరుపాసన్తి దిట్ఠానుగతిం ఆపజ్జన్తి, తేసం తం హోతి దీఘరత్తం అహితాయ దుక్ఖాయ. ఇదమస్స దుక్ఖసమ్ఫస్సతాయ. సేయ్యథాపి సో పోత్థకో దుక్ఖసమ్ఫస్సో, తథూపమో అయం పుగ్గలో. యేసం ఖో పన సో పటిగ్గణ్హాతి చీవరపిణ్డపాతసేనాసనగిలానపచ్చయభేసజ్జపరిక్ఖారం, తేసం తం న మహప్ఫలం హోతి న మహానిసంసం. ఇదమస్స అప్పగ్ఘతాయ. సేయ్యథాపి సో పోత్థకో అప్పగ్ఘో, తథూపమో అయం పుగ్గలో.

    Majjhimo cepi bhikkhu hoti…pe… thero cepi bhikkhu hoti dussīlo pāpadhammo, idamassa dubbaṇṇatāya. Seyyathāpi so potthako dubbaṇṇo, tathūpamo ayaṃ puggalo. Ye kho panassa sevanti bhajanti payirupāsanti diṭṭhānugatiṃ āpajjanti, tesaṃ taṃ hoti dīgharattaṃ ahitāya dukkhāya. Idamassa dukkhasamphassatāya. Seyyathāpi so potthako dukkhasamphasso, tathūpamo ayaṃ puggalo. Yesaṃ kho pana so paṭiggaṇhāti cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ, tesaṃ taṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Idamassa appagghatāya. Seyyathāpi so potthako appaggho, tathūpamo ayaṃ puggalo.

    ఏవరూపో చే థేరో భిక్ఖు సఙ్ఘమజ్ఝే భణతి. తమేనం భిక్ఖూ ఏవమాహంసు – ‘‘కిం ను ఖో తుయ్హం బాలస్స అబ్యత్తస్స భణితేన, త్వమ్పి నామ భణితబ్బం మఞ్ఞసీ’’తి! సో కుపితో అనత్తమనో తథారూపిం వాచం నిచ్ఛారేతి యథారూపాయ వాచాయ సఙ్ఘో తం ఉక్ఖిపతి, సఙ్కారకూటేవ నం పోత్థకం. ఇమే తయో పోత్థకూపమా పుగ్గలా సన్తో సంవిజ్జమానా భిక్ఖూసు.

    Evarūpo ce thero bhikkhu saṅghamajjhe bhaṇati. Tamenaṃ bhikkhū evamāhaṃsu – ‘‘kiṃ nu kho tuyhaṃ bālassa abyattassa bhaṇitena, tvampi nāma bhaṇitabbaṃ maññasī’’ti! So kupito anattamano tathārūpiṃ vācaṃ nicchāreti yathārūpāya vācāya saṅgho taṃ ukkhipati, saṅkārakūṭeva naṃ potthakaṃ. Ime tayo potthakūpamā puggalā santo saṃvijjamānā bhikkhūsu.

    ౧౧౭. తత్థ కతమే తయో కాసికవత్థూపమా పుగ్గలా? తీణి కాసికవత్థాని – నవమ్పి కాసికవత్థం వణ్ణవన్తఞ్చేవ హోతి సుఖసమ్ఫస్సఞ్చ మహగ్ఘఞ్చ, మజ్ఝిమమ్పి కాసికవత్థం వణ్ణవన్తఞ్చేవ హోతి సుఖసమ్ఫస్సఞ్చ మహగ్ఘఞ్చ, జిణ్ణమ్పి కాసికవత్థం వణ్ణవన్తఞ్చేవ హోతి సుఖసమ్ఫస్సఞ్చ మహగ్ఘఞ్చ. జిణ్ణమ్పి కాసికవత్థం రతనపలివేఠనం వా కరోన్తి గన్ధకరణ్డకే వా నం నిక్ఖిపన్తి.

    117. Tattha katame tayo kāsikavatthūpamā puggalā? Tīṇi kāsikavatthāni – navampi kāsikavatthaṃ vaṇṇavantañceva hoti sukhasamphassañca mahagghañca, majjhimampi kāsikavatthaṃ vaṇṇavantañceva hoti sukhasamphassañca mahagghañca, jiṇṇampi kāsikavatthaṃ vaṇṇavantañceva hoti sukhasamphassañca mahagghañca. Jiṇṇampi kāsikavatthaṃ ratanapaliveṭhanaṃ vā karonti gandhakaraṇḍake vā naṃ nikkhipanti.

    ఏవమేవం తయోమే కాసికవత్థూపమా పుగ్గలా సన్తో సంవిజ్జమానా భిక్ఖూసు. కతమే తయో? నవో చేపి భిక్ఖు హోతి సీలవా కల్యాణధమ్మో , ఇదమస్స సువణ్ణతాయ. సేయ్యథాపి తం కాసికవత్థం వణ్ణవన్తం, తథూపమో అయం పుగ్గలో. యే ఖో పనస్స సేవన్తి భజన్తి పయిరుపాసన్తి దిట్ఠానుగతిం ఆపజ్జన్తి, తేసం తం హోతి దీఘరత్తం హితాయ సుఖాయ. ఇదమస్స సుఖసమ్ఫస్సతాయ. సేయ్యథాపి తం కాసికవత్థం సుఖసమ్ఫస్సం, తథూపమో అయం పుగ్గలో. యేసం ఖో పన సో 27 పటిగ్గణ్హాతి 28 చీవరపిణ్డపాతసేనాసనగిలానపచ్చయభేసజ్జపరిక్ఖారం, తేసం తం మహప్ఫలం హోతి మహానిసంసం. ఇదమస్స మహగ్ఘతాయ. సేయ్యథాపి తం కాసికవత్థం మహగ్ఘం, తథూపమో అయం పుగ్గలో.

    Evamevaṃ tayome kāsikavatthūpamā puggalā santo saṃvijjamānā bhikkhūsu. Katame tayo? Navo cepi bhikkhu hoti sīlavā kalyāṇadhammo , idamassa suvaṇṇatāya. Seyyathāpi taṃ kāsikavatthaṃ vaṇṇavantaṃ, tathūpamo ayaṃ puggalo. Ye kho panassa sevanti bhajanti payirupāsanti diṭṭhānugatiṃ āpajjanti, tesaṃ taṃ hoti dīgharattaṃ hitāya sukhāya. Idamassa sukhasamphassatāya. Seyyathāpi taṃ kāsikavatthaṃ sukhasamphassaṃ, tathūpamo ayaṃ puggalo. Yesaṃ kho pana so 29 paṭiggaṇhāti 30 cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ, tesaṃ taṃ mahapphalaṃ hoti mahānisaṃsaṃ. Idamassa mahagghatāya. Seyyathāpi taṃ kāsikavatthaṃ mahagghaṃ, tathūpamo ayaṃ puggalo.

    మజ్ఝిమో చేపి భిక్ఖు…పే॰… థేరో చేపి భిక్ఖు హోతి సీలవా కల్యాణధమ్మో, ఇదమస్స సువణ్ణతాయ. సేయ్యథాపి తం కాసికవత్థం వణ్ణవన్తం, తథూపమో అయం పుగ్గలో. యే ఖో పనస్స సేవన్తి భజన్తి పయిరుపాసన్తి దిట్ఠానుగతిం ఆపజ్జన్తి, తేసం తం హోతి దీఘరత్తం హితాయ సుఖాయ. ఇదమస్స సుఖసమ్ఫస్సతాయ. సేయ్యథాపి తం కాసికవత్థం సుఖసమ్ఫస్సం, తథూపమో అయం పుగ్గలో. యేసం ఖో పన సో పటిగ్గణ్హాతి చీవరపిణ్డపాతసేనాసనగిలానపచ్చయభేసజ్జపరిక్ఖారం, తేసం తం మహప్ఫలం హోతి మహానిసంసం. ఇదమస్స మహగ్ఘతాయ. సేయ్యథాపి తం కాసికవత్థం మహగ్ఘం, తథూపమో అయం పుగ్గలో.

    Majjhimo cepi bhikkhu…pe… thero cepi bhikkhu hoti sīlavā kalyāṇadhammo, idamassa suvaṇṇatāya. Seyyathāpi taṃ kāsikavatthaṃ vaṇṇavantaṃ, tathūpamo ayaṃ puggalo. Ye kho panassa sevanti bhajanti payirupāsanti diṭṭhānugatiṃ āpajjanti, tesaṃ taṃ hoti dīgharattaṃ hitāya sukhāya. Idamassa sukhasamphassatāya. Seyyathāpi taṃ kāsikavatthaṃ sukhasamphassaṃ, tathūpamo ayaṃ puggalo. Yesaṃ kho pana so paṭiggaṇhāti cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ, tesaṃ taṃ mahapphalaṃ hoti mahānisaṃsaṃ. Idamassa mahagghatāya. Seyyathāpi taṃ kāsikavatthaṃ mahagghaṃ, tathūpamo ayaṃ puggalo.

    ఏవరూపో చే థేరో భిక్ఖు సఙ్ఘమజ్ఝే భణతి, తమేనం భిక్ఖూ ఏవమాహంసు – ‘‘అప్పసద్దా ఆయస్మన్తో హోథ, థేరో భిక్ఖు ధమ్మఞ్చ వినయఞ్చ భణతీ’’తి. తస్స తం వచనం ఆధేయ్యం గచ్ఛతి, గన్ధకరణ్డకేవ నం కాసికవత్థం. ఇమే తయో కాసికవత్థూపమా పుగ్గలా సన్తో సంవిజ్జమానా భిక్ఖూసు.

    Evarūpo ce thero bhikkhu saṅghamajjhe bhaṇati, tamenaṃ bhikkhū evamāhaṃsu – ‘‘appasaddā āyasmanto hotha, thero bhikkhu dhammañca vinayañca bhaṇatī’’ti. Tassa taṃ vacanaṃ ādheyyaṃ gacchati, gandhakaraṇḍakeva naṃ kāsikavatthaṃ. Ime tayo kāsikavatthūpamā puggalā santo saṃvijjamānā bhikkhūsu.

    ౧౧౮. కతమో చ పుగ్గలో సుప్పమేయ్యో? ఇధేకచ్చో పుగ్గలో ఉద్ధతో హోతి ఉన్నళో చపలో ముఖరో వికిణ్ణవాచో ముట్ఠస్సతి అసమ్పజానో అసమాహితో విబ్భన్తచిత్తో పాకటిన్ద్రియో – అయం వుచ్చతి పుగ్గలో ‘‘సుప్పమేయ్యో’’.

    118. Katamo ca puggalo suppameyyo? Idhekacco puggalo uddhato hoti unnaḷo capalo mukharo vikiṇṇavāco muṭṭhassati asampajāno asamāhito vibbhantacitto pākaṭindriyo – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘suppameyyo’’.

    ౧౧౯. కతమో చ పుగ్గలో దుప్పమేయ్యో? ఇధేకచ్చో పుగ్గలో అనుద్ధతో హోతి అనున్నళో అచపలో అముఖరో అవికిణ్ణవాచో ఉపట్ఠితస్సతి సమ్పజానో సమాహితో ఏకగ్గచిత్తో సంవుతిన్ద్రియో – అయం వుచ్చతి పుగ్గలో ‘‘దుప్పమేయ్యో’’.

    119. Katamo ca puggalo duppameyyo? Idhekacco puggalo anuddhato hoti anunnaḷo acapalo amukharo avikiṇṇavāco upaṭṭhitassati sampajāno samāhito ekaggacitto saṃvutindriyo – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘duppameyyo’’.

    ౧౨౦. కతమో చ పుగ్గలో అప్పమేయ్యో? ఇధేకచ్చో పుగ్గలో ఆసవానం ఖయా అనాసవం చేతోవిముత్తిం పఞ్ఞావిముత్తిం దిట్ఠేవ ధమ్మే సయం అభిఞ్ఞా సచ్ఛికత్వా ఉపసమ్పజ్జ విహరతి – అయం వుచ్చతి పుగ్గలో ‘‘అప్పమేయ్యో’’.

    120. Katamo ca puggalo appameyyo? Idhekacco puggalo āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘appameyyo’’.

    ౧౨౧. కతమో చ పుగ్గలో న సేవితబ్బో న భజితబ్బో న పయిరుపాసితబ్బో? ఇధేకచ్చో పుగ్గలో హీనో హోతి సీలేన సమాధినా పఞ్ఞాయ. ఏవరూపో పుగ్గలో న సేవితబ్బో న భజితబ్బో న పయిరుపాసితబ్బో, అఞ్ఞత్ర అనుద్దయా అఞ్ఞత్ర అనుకమ్పా.

    121. Katamo ca puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo? Idhekacco puggalo hīno hoti sīlena samādhinā paññāya. Evarūpo puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo, aññatra anuddayā aññatra anukampā.

    ౧౨౨. కతమో చ పుగ్గలో సేవితబ్బో భజితబ్బో పయిరుపాసితబ్బో? ఇధేకచ్చో పుగ్గలో సదిసో హోతి సీలేన సమాధినా పఞ్ఞాయ. ఏవరూపో పుగ్గలో సేవితబ్బో భజితబ్బో పయిరుపాసితబ్బో. తం కిస్స హేతు? ‘‘సీలసామఞ్ఞగతానం సతం సీలకథా చ నో భవిస్సతి, సా చ నో ఫాసు భవిస్సతి, సా చ నో పవత్తినీ భవిస్సతి; సమాధిసామఞ్ఞగతానం సతం సమాధికథా చ నో భవిస్సతి, సా చ నో ఫాసు భవిస్సతి, సా చ నో పవత్తినీ 31 భవిస్సతి; పఞ్ఞాసామఞ్ఞగతానం సతం పఞ్ఞాకథా చ నో భవిస్సతి, సా చ నో ఫాసు భవిస్సతి, సా చ నో పవత్తినీ భవిస్సతీ’’తి. తస్మా ఏవరూపో పుగ్గలో సేవితబ్బో భజితబ్బో పయిరుపాసితబ్బో.

    122. Katamo ca puggalo sevitabbo bhajitabbo payirupāsitabbo? Idhekacco puggalo sadiso hoti sīlena samādhinā paññāya. Evarūpo puggalo sevitabbo bhajitabbo payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu? ‘‘Sīlasāmaññagatānaṃ sataṃ sīlakathā ca no bhavissati, sā ca no phāsu bhavissati, sā ca no pavattinī bhavissati; samādhisāmaññagatānaṃ sataṃ samādhikathā ca no bhavissati, sā ca no phāsu bhavissati, sā ca no pavattinī 32 bhavissati; paññāsāmaññagatānaṃ sataṃ paññākathā ca no bhavissati, sā ca no phāsu bhavissati, sā ca no pavattinī bhavissatī’’ti. Tasmā evarūpo puggalo sevitabbo bhajitabbo payirupāsitabbo.

    ౧౨౩. కతమో చ పుగ్గలో సక్కత్వా గరుం కత్వా సేవితబ్బో భజితబ్బో పయిరుపాసితబ్బో? ఇధేకచ్చో పుగ్గలో అధికో హోతి సీలేన సమాధినా పఞ్ఞాయ. ఏవరూపో పుగ్గలో సక్కత్వా గరుం కత్వా సేవితబ్బో భజితబ్బో పయిరుపాసితబ్బో. తం కిస్స హేతు? ‘‘అపరిపూరం వా సీలక్ఖన్ధం పరిపూరేస్సామి, పరిపూరం వా సీలక్ఖన్ధం తత్థ తత్థ పఞ్ఞాయ అనుగ్గహేస్సామి; అపరిపూరం వా సమాధిక్ఖన్ధం పరిపూరేస్సామి, పరిపూరం వా సమాధిక్ఖన్ధం తత్థ తత్థ పఞ్ఞాయ అనుగ్గహేస్సామి; అపరిపూరం వా పఞ్ఞాక్ఖన్ధం పరిపూరేస్సామి, పరిపూరం వా పఞ్ఞాక్ఖన్ధం తత్థ తత్థ పఞ్ఞాయ అనుగ్గహేస్సామీ’’తి. తస్మా ఏవరూపో పుగ్గలో సక్కత్వా గరుం కత్వా సేవితబ్బో భజితబ్బో పయిరుపాసితబ్బో.

    123. Katamo ca puggalo sakkatvā garuṃ katvā sevitabbo bhajitabbo payirupāsitabbo? Idhekacco puggalo adhiko hoti sīlena samādhinā paññāya. Evarūpo puggalo sakkatvā garuṃ katvā sevitabbo bhajitabbo payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu? ‘‘Aparipūraṃ vā sīlakkhandhaṃ paripūressāmi, paripūraṃ vā sīlakkhandhaṃ tattha tattha paññāya anuggahessāmi; aparipūraṃ vā samādhikkhandhaṃ paripūressāmi, paripūraṃ vā samādhikkhandhaṃ tattha tattha paññāya anuggahessāmi; aparipūraṃ vā paññākkhandhaṃ paripūressāmi, paripūraṃ vā paññākkhandhaṃ tattha tattha paññāya anuggahessāmī’’ti. Tasmā evarūpo puggalo sakkatvā garuṃ katvā sevitabbo bhajitabbo payirupāsitabbo.

    ౧౨౪. కతమో చ పుగ్గలో జిగుచ్ఛితబ్బో న సేవితబ్బో న భజితబ్బో న పయిరుపాసితబ్బో? ఇధేకచ్చో పుగ్గలో దుస్సీలో హోతి పాపధమ్మో అసుచి సఙ్కస్సరసమాచారో పటిచ్ఛన్నకమ్మన్తో అస్సమణో సమణపటిఞ్ఞో అబ్రహ్మచారీ బ్రహ్మచారిపటిఞ్ఞో అన్తోపూతి అవస్సుతో కసమ్బుజాతో. ఏవరూపో పుగ్గలో జిగుచ్ఛితబ్బో న సేవితబ్బో న భజితబ్బో న పయిరుపాసితబ్బో. తం కిస్స హేతు? కిఞ్చాపి ఏవరూపస్స పుగ్గలస్స న దిట్ఠానుగతిం ఆపజ్జతి, అథ ఖో నం పాపకో కిత్తిసద్దో అబ్భుగ్గచ్ఛతి – ‘‘పాపమిత్తో పురిసపుగ్గలో పాపసహాయో పాపసమ్పవఙ్కో’’తి. సేయ్యథాపి నామ అహి గూథగతో కిఞ్చాపి న డంసతి, అథ ఖో నం మక్ఖేతి; ఏవమేవం కిఞ్చాపి ఏవరూపస్స పుగ్గలస్స న దిట్ఠానుగతిం ఆపజ్జతి, అథ ఖో నం పాపకో కిత్తిసద్దో అబ్భుగ్గచ్ఛతి – ‘‘పాపమిత్తో పురిసపుగ్గలో పాపసహాయో పాపసమ్పవఙ్కో’’తి! తస్మా ఏవరూపో పుగ్గలో జిగుచ్ఛితబ్బో న సేవితబ్బో న భజితబ్బో న పయిరుపాసితబ్బో.

    124. Katamo ca puggalo jigucchitabbo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo? Idhekacco puggalo dussīlo hoti pāpadhammo asuci saṅkassarasamācāro paṭicchannakammanto assamaṇo samaṇapaṭiñño abrahmacārī brahmacāripaṭiñño antopūti avassuto kasambujāto. Evarūpo puggalo jigucchitabbo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu? Kiñcāpi evarūpassa puggalassa na diṭṭhānugatiṃ āpajjati, atha kho naṃ pāpako kittisaddo abbhuggacchati – ‘‘pāpamitto purisapuggalo pāpasahāyo pāpasampavaṅko’’ti. Seyyathāpi nāma ahi gūthagato kiñcāpi na ḍaṃsati, atha kho naṃ makkheti; evamevaṃ kiñcāpi evarūpassa puggalassa na diṭṭhānugatiṃ āpajjati, atha kho naṃ pāpako kittisaddo abbhuggacchati – ‘‘pāpamitto purisapuggalo pāpasahāyo pāpasampavaṅko’’ti! Tasmā evarūpo puggalo jigucchitabbo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo.

    ౧౨౫. కతమో చ పుగ్గలో అజ్ఝుపేక్ఖితబ్బో న సేవితబ్బో న భజితబ్బో న పయిరుపాసితబ్బో? ఇధేకచ్చో పుగ్గలో కోధనో హోతి ఉపాయాసబహులో, అప్పమ్పి వుత్తో సమానో అభిసజ్జతి కుప్పతి బ్యాపజ్జతి పతిత్థీయతి, కోపఞ్చ దోసఞ్చ అప్పచ్చయఞ్చ పాతుకరోతి. సేయ్యథాపి నామ దుట్ఠారుకో కట్ఠేన వా కఠలాయ వా ఘట్టితో భియ్యోసో మత్తాయ ఆసవం దేతి, ఏవమేవం ఇధేకచ్చో పుగ్గలో కోధనో హోతి ఉపాయాసబహులో, అప్పమ్పి వుత్తో సమానో అభిసజ్జతి కుప్పతి బ్యాపజ్జతి పతిత్థీయతి, కోపఞ్చ దోసఞ్చ అప్పచ్చయఞ్చ పాతుకరోతి. సేయ్యథాపి నామ తిన్దుకాలాతం కట్ఠేన వా కఠలాయ వా ఘట్టితం భియ్యోసో మత్తాయ చిచ్చిటాయతి చిటిచిటాయతి, ఏవమేవం ఇధేకచ్చో పుగ్గలో కోధనో హోతి ఉపాయాసబహులో, అప్పమ్పి వుత్తో సమానో అభిసజ్జతి కుప్పతి బ్యాపజ్జతి పతిత్థీయతి, కోపఞ్చ దోసఞ్చ అప్పచ్చయఞ్చ పాతుకరోతి. సేయ్యథాపి నామ గూథకూపో కట్ఠేన వా కఠలాయ వా ఘట్టితో భియ్యోసో మత్తాయ దుగ్గన్ధో హోతి, ఏవమేవం ఇధేకచ్చో పుగ్గలో కోధనో హోతి ఉపాయాసబహులో, అప్పమ్పి వుత్తో సమానో అభిసజ్జతి కుప్పతి బ్యాపజ్జతి పతిత్థీయతి, కోపఞ్చ దోసఞ్చ అప్పచ్చయఞ్చ పాతుకరోతి; ఏవరూపో పుగ్గలో అజ్ఝుపేక్ఖితబ్బో న సేవితబ్బో న భజితబ్బో న పయిరుపాసితబ్బో. తం కిస్స హేతు? ‘‘అక్కోసేయ్యపి మం పరిభాసేయ్యపి మం అనత్థమ్పి మే కరేయ్యా’’తి! తస్మా ఏవరూపో పుగ్గలో అజ్ఝుపేక్ఖితబ్బో న సేవితబ్బో న భజితబ్బో న పయిరుపాసితబ్బో.

    125. Katamo ca puggalo ajjhupekkhitabbo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo? Idhekacco puggalo kodhano hoti upāyāsabahulo, appampi vutto samāno abhisajjati kuppati byāpajjati patitthīyati, kopañca dosañca appaccayañca pātukaroti. Seyyathāpi nāma duṭṭhāruko kaṭṭhena vā kaṭhalāya vā ghaṭṭito bhiyyoso mattāya āsavaṃ deti, evamevaṃ idhekacco puggalo kodhano hoti upāyāsabahulo, appampi vutto samāno abhisajjati kuppati byāpajjati patitthīyati, kopañca dosañca appaccayañca pātukaroti. Seyyathāpi nāma tindukālātaṃ kaṭṭhena vā kaṭhalāya vā ghaṭṭitaṃ bhiyyoso mattāya cicciṭāyati ciṭiciṭāyati, evamevaṃ idhekacco puggalo kodhano hoti upāyāsabahulo, appampi vutto samāno abhisajjati kuppati byāpajjati patitthīyati, kopañca dosañca appaccayañca pātukaroti. Seyyathāpi nāma gūthakūpo kaṭṭhena vā kaṭhalāya vā ghaṭṭito bhiyyoso mattāya duggandho hoti, evamevaṃ idhekacco puggalo kodhano hoti upāyāsabahulo, appampi vutto samāno abhisajjati kuppati byāpajjati patitthīyati, kopañca dosañca appaccayañca pātukaroti; evarūpo puggalo ajjhupekkhitabbo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu? ‘‘Akkoseyyapi maṃ paribhāseyyapi maṃ anatthampi me kareyyā’’ti! Tasmā evarūpo puggalo ajjhupekkhitabbo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo.

    ౧౨౬. కతమో చ పుగ్గలో సేవితబ్బో భజితబ్బో పయిరుపాసితబ్బో? ఇధేకచ్చో పుగ్గలో సీలవా హోతి కల్యాణధమ్మో – ఏవరూపో పుగ్గలో సేవితబ్బో భజితబ్బో పయిరుపాసితబ్బో. తం కిస్స హేతు? కిఞ్చాపి ఏవరూపస్స పుగ్గలస్స న దిట్ఠానుగతిం ఆపజ్జతి, అథ ఖో నం కల్యాణో కిత్తిసద్దో అబ్భుగ్గచ్ఛతి – ‘‘కల్యాణమిత్తో పురిసపుగ్గలో కల్యాణసహాయో కల్యాణసమ్పవఙ్కో’’తి! తస్మా ఏవరూపో పుగ్గలో సేవితబ్బో భజితబ్బో పయిరుపాసితబ్బో.

    126. Katamo ca puggalo sevitabbo bhajitabbo payirupāsitabbo? Idhekacco puggalo sīlavā hoti kalyāṇadhammo – evarūpo puggalo sevitabbo bhajitabbo payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu? Kiñcāpi evarūpassa puggalassa na diṭṭhānugatiṃ āpajjati, atha kho naṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggacchati – ‘‘kalyāṇamitto purisapuggalo kalyāṇasahāyo kalyāṇasampavaṅko’’ti! Tasmā evarūpo puggalo sevitabbo bhajitabbo payirupāsitabbo.

    ౧౨౭. కతమో చ పుగ్గలో సీలేసు పరిపూరకారీ, సమాధిస్మిం మత్తసో కారీ, పఞ్ఞాయ మత్తసో కారీ? సోతాపన్నసకదాగామినో – ఇమే వుచ్చన్తి పుగ్గలా సీలేసు పరిపూరకారినో, సమాధిస్మిం మత్తసో కారినో, పఞ్ఞాయ మత్తసో కారినో.

    127. Katamo ca puggalo sīlesu paripūrakārī, samādhismiṃ mattaso kārī, paññāya mattaso kārī? Sotāpannasakadāgāmino – ime vuccanti puggalā sīlesu paripūrakārino, samādhismiṃ mattaso kārino, paññāya mattaso kārino.

    ౧౨౮. కతమో చ పుగ్గలో సీలేసు చ పరిపూరకారీ, సమాధిస్మిఞ్చ పరిపూరకారీ, పఞ్ఞాయ మత్తసో కారీ? అనాగామీ – అయం వుచ్చతి పుగ్గలో సీలేసు చ పరిపూరకారీ, సమాధిస్మిఞ్చ పరిపూరకారీ, పఞ్ఞాయ మత్తసో కారీ.

    128. Katamo ca puggalo sīlesu ca paripūrakārī, samādhismiñca paripūrakārī, paññāya mattaso kārī? Anāgāmī – ayaṃ vuccati puggalo sīlesu ca paripūrakārī, samādhismiñca paripūrakārī, paññāya mattaso kārī.

    ౧౨౯. కతమో చ పుగ్గలో సీలేసు చ పరిపూరకారీ, సమాధిస్మిఞ్చ పరిపూరకారీ, పఞ్ఞాయ చ పరిపూరకారీ? అరహా – అయం వుచ్చతి పుగ్గలో సీలేసు చ పరిపూరకారీ, సమాధిస్మిఞ్చ పరిపూరకారీ, పఞ్ఞాయ చ పరిపూరకారీ.

    129. Katamo ca puggalo sīlesu ca paripūrakārī, samādhismiñca paripūrakārī, paññāya ca paripūrakārī? Arahā – ayaṃ vuccati puggalo sīlesu ca paripūrakārī, samādhismiñca paripūrakārī, paññāya ca paripūrakārī.

    ౧౩౦. తత్థ కతమే తయో సత్థారో? ఇధేకచ్చో సత్థా కామానం పరిఞ్ఞం పఞ్ఞపేతి 33, న రూపానం పరిఞ్ఞం పఞ్ఞపేతి, న వేదనానం పరిఞ్ఞం పఞ్ఞపేతి. ఇధ పనేకచ్చో సత్థా కామానఞ్చ పరిఞ్ఞం పఞ్ఞపేతి, రూపానఞ్చ పరిఞ్ఞం పఞ్ఞపేతి, న వేదనానం పరిఞ్ఞం పఞ్ఞపేతి. ఇధ పనేకచ్చో సత్థా కామానఞ్చ పరిఞ్ఞం పఞ్ఞపేతి, రూపానఞ్చ పరిఞ్ఞం పఞ్ఞపేతి, వేదనానఞ్చ పరిఞ్ఞం పఞ్ఞపేతి.

    130. Tattha katame tayo satthāro? Idhekacco satthā kāmānaṃ pariññaṃ paññapeti 34, na rūpānaṃ pariññaṃ paññapeti, na vedanānaṃ pariññaṃ paññapeti. Idha panekacco satthā kāmānañca pariññaṃ paññapeti, rūpānañca pariññaṃ paññapeti, na vedanānaṃ pariññaṃ paññapeti. Idha panekacco satthā kāmānañca pariññaṃ paññapeti, rūpānañca pariññaṃ paññapeti, vedanānañca pariññaṃ paññapeti.

    తత్ర య్వాయం సత్థా కామానం పరిఞ్ఞం పఞ్ఞపేతి, న రూపానం పరిఞ్ఞం పఞ్ఞపేతి, న వేదనానం పరిఞ్ఞం పఞ్ఞపేతి, రూపావచరసమాపత్తియా లాభీ సత్థా తేన దట్ఠబ్బో. తత్ర య్వాయం సత్థా కామానఞ్చ పరిఞ్ఞం పఞ్ఞపేతి, రూపానఞ్చ పరిఞ్ఞం పఞ్ఞపేతి, న వేదనానం పరిఞ్ఞం పఞ్ఞపేతి, అరూపావచరసమాపత్తియా లాభీ సత్థా తేన దట్ఠబ్బో. తత్ర య్వాయం సత్థా కామానఞ్చ పరిఞ్ఞం పఞ్ఞపేతి, రూపానఞ్చ పరిఞ్ఞం పఞ్ఞపేతి, వేదనానఞ్చ పరిఞ్ఞం పఞ్ఞపేతి, సమ్మాసమ్బుద్ధో సత్థా తేన దట్ఠబ్బో. ఇమే తయో సత్థారో.

    Tatra yvāyaṃ satthā kāmānaṃ pariññaṃ paññapeti, na rūpānaṃ pariññaṃ paññapeti, na vedanānaṃ pariññaṃ paññapeti, rūpāvacarasamāpattiyā lābhī satthā tena daṭṭhabbo. Tatra yvāyaṃ satthā kāmānañca pariññaṃ paññapeti, rūpānañca pariññaṃ paññapeti, na vedanānaṃ pariññaṃ paññapeti, arūpāvacarasamāpattiyā lābhī satthā tena daṭṭhabbo. Tatra yvāyaṃ satthā kāmānañca pariññaṃ paññapeti, rūpānañca pariññaṃ paññapeti, vedanānañca pariññaṃ paññapeti, sammāsambuddho satthā tena daṭṭhabbo. Ime tayo satthāro.

    ౧౩౧. తత్థ కతమే అపరేపి తయో సత్థారో? ఇధేకచ్చో సత్థా దిట్ఠే చేవ ధమ్మే అత్తానం సచ్చతో థేతతో పఞ్ఞపేతి, అభిసమ్పరాయఞ్చ అత్తానం సచ్చతో థేతతో పఞ్ఞపేతి. ఇధ పనేకచ్చో సత్థా దిట్ఠే చేవ ధమ్మే అత్తానం సచ్చతో థేతతో పఞ్ఞపేతి, నో చ ఖో అభిసమ్పరాయం అత్తానం సచ్చతో థేతతో పఞ్ఞపేతి. ఇధ పనేకచ్చో సత్థా దిట్ఠే చేవ ధమ్మే అత్తానం సచ్చతో థేతతో న పఞ్ఞపేతి, అభిసమ్పరాయఞ్చ అత్తానం సచ్చతో థేతతో న పఞ్ఞపేతి.

    131. Tattha katame aparepi tayo satthāro? Idhekacco satthā diṭṭhe ceva dhamme attānaṃ saccato thetato paññapeti, abhisamparāyañca attānaṃ saccato thetato paññapeti. Idha panekacco satthā diṭṭhe ceva dhamme attānaṃ saccato thetato paññapeti, no ca kho abhisamparāyaṃ attānaṃ saccato thetato paññapeti. Idha panekacco satthā diṭṭhe ceva dhamme attānaṃ saccato thetato na paññapeti, abhisamparāyañca attānaṃ saccato thetato na paññapeti.

    తత్ర య్వాయం సత్థా దిట్ఠే చేవ ధమ్మే అత్తానం సచ్చతో థేతతో పఞ్ఞపేతి, అభిసమ్పరాయఞ్చ అత్తానం సచ్చతో థేతతో పఞ్ఞపేతి, సస్సతవాదో సత్థా తేన దట్ఠబ్బో. తత్ర య్వాయం సత్థా దిట్ఠే చేవ ధమ్మే అత్తానం సచ్చతో థేతతో పఞ్ఞపేతి, నో చ ఖో అభిసమ్పరాయం అత్తానం సచ్చతో థేతతో పఞ్ఞపేతి, ఉచ్ఛేదవాదో సత్థా తేన దట్ఠబ్బో. తత్ర య్వాయం సత్థా దిట్ఠే చేవ ధమ్మే అత్తానం సచ్చతో థేతతో న పఞ్ఞపేతి, అభిసమ్పరాయఞ్చ అత్తానం సచ్చతో థేతతో న పఞ్ఞపేతి, సమ్మాసమ్బుద్ధో సత్థా తేన దట్ఠబ్బో. ఇమే అపరేపి తయో సత్థారో.

    Tatra yvāyaṃ satthā diṭṭhe ceva dhamme attānaṃ saccato thetato paññapeti, abhisamparāyañca attānaṃ saccato thetato paññapeti, sassatavādo satthā tena daṭṭhabbo. Tatra yvāyaṃ satthā diṭṭhe ceva dhamme attānaṃ saccato thetato paññapeti, no ca kho abhisamparāyaṃ attānaṃ saccato thetato paññapeti, ucchedavādo satthā tena daṭṭhabbo. Tatra yvāyaṃ satthā diṭṭhe ceva dhamme attānaṃ saccato thetato na paññapeti, abhisamparāyañca attānaṃ saccato thetato na paññapeti, sammāsambuddho satthā tena daṭṭhabbo. Ime aparepi tayo satthāro.

    తికనిద్దేసో.

    Tikaniddeso.







    Footnotes:
    1. ఏవమేవ (సీ॰)
    2. evameva (sī.)
    3. ఏహి భో (స్యా॰ క॰) మ॰ ని॰ ౧.౪౪౦; అ॰ ని॰ ౩.౨౮
    4. ehi bho (syā. ka.) ma. ni. 1.440; a. ni. 3.28
    5. పతిట్ఠీయతి (స్యా॰ క॰) అ॰ ని॰ ౩.౨౫
    6. కథలాయ (క॰), కథలేన (అట్ఠకథా) అ॰ ని॰ ౩.౨౫
    7. అస్సవనోతి (సీ॰)
    8. patiṭṭhīyati (syā. ka.) a. ni. 3.25
    9. kathalāya (ka.), kathalena (aṭṭhakathā) a. ni. 3.25
    10. assavanoti (sī.)
    11. గతో (సీ॰), గన్త్వా (స్యా॰)
    12. ధమ్మస్సవనాయ (స్యా॰)
    13. నికుజ్జో (స్యా॰) అ॰ ని॰ ౩.౩౦
    14. gato (sī.), gantvā (syā.)
    15. dhammassavanāya (syā.)
    16. nikujjo (syā.) a. ni. 3.30
    17. తిలతణ్డులా (క॰) అ॰ ని॰ ౩.౩౦
    18. tilataṇḍulā (ka.) a. ni. 3.30
    19. పఠవియా (సీ॰ స్యా॰)
    20. paṭhaviyā (sī. syā.)
    21. … చేవ (స్యా॰) అ॰ ని॰ ౩.౧౩౩
    22. … చేవ (స్యా॰) అ॰ ని॰ ౩.౧౩౩
    23. … చేవ (స్యా॰) అ॰ ని॰ ౩.౧౩౩
    24. … ceva (syā.) a. ni. 3.133
    25. … ceva (syā.) a. ni. 3.133
    26. … ceva (syā.) a. ni. 3.133
    27. యేసం ఖో పన (సబ్బత్థ) అ॰ ని॰ ౩.౧౦౦
    28. పతిగణ్హాతి (సీ॰) రూపసిద్ధిటీకాయ పన సమేతి
    29. yesaṃ kho pana (sabbattha) a. ni. 3.100
    30. patigaṇhāti (sī.) rūpasiddhiṭīkāya pana sameti
    31. పవత్తనీ (సీ॰) అ॰ ని॰ ౩.౨౬
    32. pavattanī (sī.) a. ni. 3.26
    33. పఞ్ఞాపేతి (సీ॰ స్యా॰)
    34. paññāpeti (sī. syā.)



    Related texts:



    అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / అభిధమ్మపిటక (అట్ఠకథా) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / పఞ్చపకరణ-అట్ఠకథా • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā / ౩. తికనిద్దేసవణ్ణనా • 3. Tikaniddesavaṇṇanā

    టీకా • Tīkā / అభిధమ్మపిటక (టీకా) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / పఞ్చపకరణ-మూలటీకా • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ౩. తికనిద్దేసవణ్ణనా • 3. Tikaniddesavaṇṇanā

    టీకా • Tīkā / అభిధమ్మపిటక (టీకా) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / పఞ్చపకరణ-అనుటీకా • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ౩. తికనిద్దేసవణ్ణనా • 3. Tikaniddesavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact