Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ပုဂ္ဂလပညတ္တိပာဠိ • Puggalapaññattipāḷi |
၃. တိကပုဂ္ဂလပညတ္တိ
3. Tikapuggalapaññatti
၉၁. ကတမော စ ပုဂ္ဂလော နိရာသော? ဣဓေကစ္စော ပုဂ္ဂလော ဒုသ္သီလော ဟောတိ ပာပဓမ္မော အသုစိ သင္ကသ္သရသမာစာရော ပဋိစ္ဆန္နကမ္မန္တော အသ္သမဏော သမဏပဋိညော အဗ္ရဟ္မစာရီ ဗ္ရဟ္မစာရိပဋိညော အန္တောပူတိ အဝသ္သုတော ကသမ္ဗုဇာတော။ သော သုဏာတိ – ‘‘ဣတ္ထန္နာမော ကိရ ဘိက္ခု အာသဝာနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတ္ဝာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတီ’’တိ။ တသ္သ န ဧဝံ ဟောတိ – ‘‘ကုဒာသ္သု နာမာဟမ္ပိ အာသဝာနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတ္ဝာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရိသ္သာမီ’’တိ။ အယံ ဝုစ္စတိ ပုဂ္ဂလော ‘‘နိရာသော’’။
91. Katamo ca puggalo nirāso? Idhekacco puggalo dussīlo hoti pāpadhammo asuci saṅkassarasamācāro paṭicchannakammanto assamaṇo samaṇapaṭiñño abrahmacārī brahmacāripaṭiñño antopūti avassuto kasambujāto. So suṇāti – ‘‘itthannāmo kira bhikkhu āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharatī’’ti. Tassa na evaṃ hoti – ‘‘kudāssu nāmāhampi āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissāmī’’ti. Ayaṃ vuccati puggalo ‘‘nirāso’’.
၉၂. ကတမော စ ပုဂ္ဂလော အာသံသော? ဣဓေကစ္စော ပုဂ္ဂလော သီလဝာ ဟောတိ ကလ္ယာဏဓမ္မော။ သော သုဏာတိ – ‘‘ဣတ္ထန္နာမော ကိရ ဘိက္ခု အာသဝာနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတ္ဝာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတီ’’တိ။ တသ္သ ဧဝံ ဟောတိ – ‘‘ကုဒာသ္သု နာမာဟမ္ပိ အာသဝာနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတ္ဝာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရိသ္သာမီ’’တိ။ အယံ ဝုစ္စတိ ပုဂ္ဂလော ‘‘အာသံသော’’။
92. Katamo ca puggalo āsaṃso? Idhekacco puggalo sīlavā hoti kalyāṇadhammo. So suṇāti – ‘‘itthannāmo kira bhikkhu āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharatī’’ti. Tassa evaṃ hoti – ‘‘kudāssu nāmāhampi āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissāmī’’ti. Ayaṃ vuccati puggalo ‘‘āsaṃso’’.
၉၃. ကတမော စ ပုဂ္ဂလော ဝိဂတာသော? ဣဓေကစ္စော ပုဂ္ဂလော အာသဝာနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတ္ဝာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သော သုဏာတိ – ‘‘ဣတ္ထန္နာမော ကိရ ဘိက္ခု အာသဝာနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတ္ဝာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတီ’’တိ။ တသ္သ န ဧဝံ ဟောတိ – ‘‘ကုဒာသ္သု နာမာဟမ္ပိ အာသဝာနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတ္ဝာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရိသ္သာမီ’’တိ။ တံ ကိသ္သ ဟေတု? ယာ ဟိသ္သ ပုဗ္ဗေ အဝိမုတ္တသ္သ ဝိမုတ္တာသာ, သာ ပဋိပ္ပသ္သဒ္ဓာ။ အယံ ဝုစ္စတိ ပုဂ္ဂလော ‘‘ဝိဂတာသော’’။
93. Katamo ca puggalo vigatāso? Idhekacco puggalo āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati. So suṇāti – ‘‘itthannāmo kira bhikkhu āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharatī’’ti. Tassa na evaṃ hoti – ‘‘kudāssu nāmāhampi āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissāmī’’ti. Taṃ kissa hetu? Yā hissa pubbe avimuttassa vimuttāsā, sā paṭippassaddhā. Ayaṃ vuccati puggalo ‘‘vigatāso’’.
၉၄. တတ္ထ ကတမေ တယော ဂိလာနူပမာ ပုဂ္ဂလာ? တယော ဂိလာနာ – ဣဓေကစ္စော ဂိလာနော လဘန္တော ဝာ သပ္ပာယာနိ ဘောဇနာနိ အလဘန္တော ဝာ သပ္ပာယာနိ ဘောဇနာနိ, လဘန္တော ဝာ သပ္ပာယာနိ ဘေသဇ္ဇာနိ အလဘန္တော ဝာ သပ္ပာယာနိ ဘေသဇ္ဇာနိ, လဘန္တော ဝာ ပတိရူပံ ဥပဋ္ဌာကံ အလဘန္တော ဝာ ပတိရူပံ ဥပဋ္ဌာကံ, နေဝ ဝုဋ္ဌာတိ တမ္ဟာ အာဗာဓာ။ (၁)
94. Tattha katame tayo gilānūpamā puggalā? Tayo gilānā – idhekacco gilāno labhanto vā sappāyāni bhojanāni alabhanto vā sappāyāni bhojanāni, labhanto vā sappāyāni bhesajjāni alabhanto vā sappāyāni bhesajjāni, labhanto vā patirūpaṃ upaṭṭhākaṃ alabhanto vā patirūpaṃ upaṭṭhākaṃ, neva vuṭṭhāti tamhā ābādhā. (1)
ဣဓ ပနေကစ္စော ဂိလာနော လဘန္တော ဝာ သပ္ပာယာနိ ဘောဇနာနိ အလဘန္တော ဝာ သပ္ပာယာနိ ဘောဇနာနိ, လဘန္တော ဝာ သပ္ပာယာနိ ဘေသဇ္ဇာနိ အလဘန္တော ဝာ သပ္ပာယာနိ ဘေသဇ္ဇာနိ, လဘန္တော ဝာ ပတိရူပံ ဥပဋ္ဌာကံ အလဘန္တော ဝာ ပတိရူပံ ဥပဋ္ဌာကံ, ဝုဋ္ဌာတိ တမ္ဟာ အာဗာဓာ။ (၂)
Idha panekacco gilāno labhanto vā sappāyāni bhojanāni alabhanto vā sappāyāni bhojanāni, labhanto vā sappāyāni bhesajjāni alabhanto vā sappāyāni bhesajjāni, labhanto vā patirūpaṃ upaṭṭhākaṃ alabhanto vā patirūpaṃ upaṭṭhākaṃ, vuṭṭhāti tamhā ābādhā. (2)
ဣဓ ပနေကစ္စော ဂိလာနော လဘန္တော သပ္ပာယာနိ ဘောဇနာနိ နော အလဘန္တော, လဘန္တော သပ္ပာယာနိ ဘေသဇ္ဇာနိ နော အလဘန္တော, လဘန္တော ပတိရူပံ ဥပဋ္ဌာကံ နော အလဘန္တော, ဝုဋ္ဌာတိ တမ္ဟာ အာဗာဓာ။ (၃)
Idha panekacco gilāno labhanto sappāyāni bhojanāni no alabhanto, labhanto sappāyāni bhesajjāni no alabhanto, labhanto patirūpaṃ upaṭṭhākaṃ no alabhanto, vuṭṭhāti tamhā ābādhā. (3)
တတ္ရ ယ္ဝာယံ ဂိလာနော လဘန္တော သပ္ပာယာနိ ဘောဇနာနိ နော အလဘန္တော, လဘန္တော သပ္ပာယာနိ ဘေသဇ္ဇာနိ နော အလဘန္တော, လဘန္တော ပတိရူပံ ဥပဋ္ဌာကံ နော အလဘန္တော, ဝုဋ္ဌာတိ တမ္ဟာ အာဗာဓာ, ဣမံ ဂိလာနံ ပဋိစ္စ ဘဂဝတာ ဂိလာနဘတ္တံ အနုညာတံ ဂိလာနဘေသဇ္ဇံ အနုညာတံ ဂိလာနုပဋ္ဌာကော အနုညာတော။ ဣမဉ္စ ပန ဂိလာနံ ပဋိစ္စ အညေပိ ဂိလာနာ ဥပဋ္ဌာတဗ္ဗာ။
Tatra yvāyaṃ gilāno labhanto sappāyāni bhojanāni no alabhanto, labhanto sappāyāni bhesajjāni no alabhanto, labhanto patirūpaṃ upaṭṭhākaṃ no alabhanto, vuṭṭhāti tamhā ābādhā, imaṃ gilānaṃ paṭicca bhagavatā gilānabhattaṃ anuññātaṃ gilānabhesajjaṃ anuññātaṃ gilānupaṭṭhāko anuññāto. Imañca pana gilānaṃ paṭicca aññepi gilānā upaṭṭhātabbā.
ဧဝမေဝံ 1 တယော ဂိလာနူပမာ ပုဂ္ဂလာ သန္တော သံဝိဇ္ဇမာနာ လောကသ္မိံ။ ကတမေ တယော? ဣဓေကစ္စော ပုဂ္ဂလော လဘန္တော ဝာ တထာဂတံ ဒသ္သနာယ အလဘန္တော ဝာ တထာဂတံ ဒသ္သနာယ, လဘန္တော ဝာ တထာဂတပ္ပဝေဒိတံ ဓမ္မဝိနယံ သဝဏာယ အလဘန္တော ဝာ တထာဂတပ္ပဝေဒိတံ ဓမ္မဝိနယံ သဝဏာယ, နေဝ ဩက္ကမတိ နိယာမံ ကုသလေသု ဓမ္မေသု သမ္မတ္တံ။ (၁)
Evamevaṃ 2 tayo gilānūpamā puggalā santo saṃvijjamānā lokasmiṃ. Katame tayo? Idhekacco puggalo labhanto vā tathāgataṃ dassanāya alabhanto vā tathāgataṃ dassanāya, labhanto vā tathāgatappaveditaṃ dhammavinayaṃ savaṇāya alabhanto vā tathāgatappaveditaṃ dhammavinayaṃ savaṇāya, neva okkamati niyāmaṃ kusalesu dhammesu sammattaṃ. (1)
ဣဓ ပနေကစ္စော ပုဂ္ဂလော လဘန္တော ဝာ တထာဂတံ ဒသ္သနာယ အလဘန္တော ဝာ တထာဂတံ ဒသ္သနာယ, လဘန္တော ဝာ တထာဂတပ္ပဝေဒိတံ ဓမ္မဝိနယံ သဝဏာယ အလဘန္တော ဝာ တထာဂတပ္ပဝေဒိတံ ဓမ္မဝိနယံ သဝဏာယ, ဩက္ကမတိ နိယာမံ ကုသလေသု ဓမ္မေသု သမ္မတ္တံ။ (၂)
Idha panekacco puggalo labhanto vā tathāgataṃ dassanāya alabhanto vā tathāgataṃ dassanāya, labhanto vā tathāgatappaveditaṃ dhammavinayaṃ savaṇāya alabhanto vā tathāgatappaveditaṃ dhammavinayaṃ savaṇāya, okkamati niyāmaṃ kusalesu dhammesu sammattaṃ. (2)
ဣဓ ပနေကစ္စော ပုဂ္ဂလော လဘန္တော တထာဂတံ ဒသ္သနာယ နော အလဘန္တော, လဘန္တော တထာဂတပ္ပဝေဒိတံ ဓမ္မဝိနယံ သဝဏာယ နော အလဘန္တော, ဩက္ကမတိ နိယာမံ ကုသလေသု ဓမ္မေသု သမ္မတ္တံ။ (၃)
Idha panekacco puggalo labhanto tathāgataṃ dassanāya no alabhanto, labhanto tathāgatappaveditaṃ dhammavinayaṃ savaṇāya no alabhanto, okkamati niyāmaṃ kusalesu dhammesu sammattaṃ. (3)
တတ္ရ ယ္ဝာယံ ပုဂ္ဂလော လဘန္တော တထာဂတံ ဒသ္သနာယ နော အလဘန္တော, လဘန္တော တထာဂတပ္ပဝေဒိတံ ဓမ္မဝိနယံ သဝဏာယ နော အလဘန္တော , ဩက္ကမတိ နိယာမံ ကုသလေသု ဓမ္မေသု သမ္မတ္တံ, ဣမံ ပုဂ္ဂလံ ပဋိစ္စ ဘဂဝတာ ဓမ္မဒေသနာ အနုညာတာ, ဣမဉ္စ ပုဂ္ဂလံ ပဋိစ္စ အညေသမ္ပိ ဓမ္မော ဒေသေတဗ္ဗော။ ဣမေ တယော ဂိလာနူပမာ ပုဂ္ဂလာ သန္တော သံဝိဇ္ဇမာနာ လောကသ္မိံ။
Tatra yvāyaṃ puggalo labhanto tathāgataṃ dassanāya no alabhanto, labhanto tathāgatappaveditaṃ dhammavinayaṃ savaṇāya no alabhanto , okkamati niyāmaṃ kusalesu dhammesu sammattaṃ, imaṃ puggalaṃ paṭicca bhagavatā dhammadesanā anuññātā, imañca puggalaṃ paṭicca aññesampi dhammo desetabbo. Ime tayo gilānūpamā puggalā santo saṃvijjamānā lokasmiṃ.
၉၅. ကတမော စ ပုဂ္ဂလော ကာယသက္ခီ? ဣဓေကစ္စော ပုဂ္ဂလော အဋ္ဌ ဝိမောက္ခေ ကာယေန ဖုသိတ္ဝာ ဝိဟရတိ, ပညာယ စသ္သ ဒိသ္ဝာ ဧကစ္စေ အာသဝာ ပရိက္ခီဏာ ဟောန္တိ – အယံ ဝုစ္စတိ ပုဂ္ဂလော ‘‘ကာယသက္ခီ’’။
95. Katamo ca puggalo kāyasakkhī? Idhekacco puggalo aṭṭha vimokkhe kāyena phusitvā viharati, paññāya cassa disvā ekacce āsavā parikkhīṇā honti – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘kāyasakkhī’’.
၉၆. ကတမော စ ပုဂ္ဂလော ဒိဋ္ဌိပ္ပတ္တော? ဣဓေကစ္စော ပုဂ္ဂလော ‘‘ဣဒံ ဒုက္ခ’’န္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘‘အယံ ဒုက္ခသမုဒယော’’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓော’’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂာမိနီ ပဋိပဒာ’’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, တထာဂတပ္ပဝေဒိတာ စသ္သ ဓမ္မာ ပညာယ ဝောဒိဋ္ဌာ ဟောန္တိ ဝောစရိတာ, ပညာယ စသ္သ ဒိသ္ဝာ ဧကစ္စေ အာသဝာ ပရိက္ခီဏာ ဟောန္တိ – အယံ ဝုစ္စတိ ပုဂ္ဂလော ‘‘ဒိဋ္ဌိပ္ပတ္တော’’။
96. Katamo ca puggalo diṭṭhippatto? Idhekacco puggalo ‘‘idaṃ dukkha’’nti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘‘ayaṃ dukkhasamudayo’’ti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘‘ayaṃ dukkhanirodho’’ti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘‘ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā’’ti yathābhūtaṃ pajānāti, tathāgatappaveditā cassa dhammā paññāya vodiṭṭhā honti vocaritā, paññāya cassa disvā ekacce āsavā parikkhīṇā honti – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘diṭṭhippatto’’.
၉၇. ကတမော စ ပုဂ္ဂလော သဒ္ဓာဝိမုတ္တော? ဣဓေကစ္စော ပုဂ္ဂလော ‘‘ဣဒံ ဒုက္ခ’’န္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ပေ.။ တထာဂတပ္ပဝေဒိတာ စသ္သ ဓမ္မာ ပညာယ ဝောဒိဋ္ဌာ ဟောန္တိ ဝောစရိတာ, ပညာယ စသ္သ ဒိသ္ဝာ ဧကစ္စေ အာသဝာ ပရိက္ခီဏာ ဟောန္တိ, နော စ ခော ယထာဒိဋ္ဌိပ္ပတ္တသ္သ – အယံ ဝုစ္စတိ ပုဂ္ဂလော ‘‘သဒ္ဓာဝိမုတ္တော’’။
97. Katamo ca puggalo saddhāvimutto? Idhekacco puggalo ‘‘idaṃ dukkha’’nti yathābhūtaṃ pajānāti…pe… tathāgatappaveditā cassa dhammā paññāya vodiṭṭhā honti vocaritā, paññāya cassa disvā ekacce āsavā parikkhīṇā honti, no ca kho yathādiṭṭhippattassa – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘saddhāvimutto’’.
၉၈. ကတမော စ ပုဂ္ဂလော ဂူထဘာဏီ? ဣဓေကစ္စော ပုဂ္ဂလော မုသာဝာဒီ ဟောတိ သဘဂ္ဂတော ဝာ ပရိသဂ္ဂတော ဝာ ဉာတိမဇ္ဈဂတော ဝာ ပူဂမဇ္ဈဂတော ဝာ ရာဇကုလမဇ္ဈဂတော ဝာ အဘိနီတော သက္ခိပုဋ္ဌော – ‘‘ဧဟမ္ဘော 3, ပုရိသ, ယံ ဇာနာသိ တံ ဝဒေဟီ’’တိ, သော အဇာနံ ဝာ အာဟ – ‘‘ဇာနာမီ’’တိ, ဇာနံ ဝာ အာဟ – ‘‘န ဇာနာမီ’’တိ, အပသ္သံ ဝာ အာဟ – ‘‘ပသ္သာမီ’’တိ, ပသ္သံ ဝာ အာဟ – ‘‘န ပသ္သာမီ’’တိ။ ဣတိ အတ္တဟေတု ဝာ ပရဟေတု ဝာ အာမိသကိဉ္စိက္ခဟေတု ဝာ သမ္ပဇာနမုသာ ဘာသိတာ ဟောတိ – အယံ ဝုစ္စတိ ပုဂ္ဂလော ‘‘ဂူထဘာဏီ’’။
98. Katamo ca puggalo gūthabhāṇī? Idhekacco puggalo musāvādī hoti sabhaggato vā parisaggato vā ñātimajjhagato vā pūgamajjhagato vā rājakulamajjhagato vā abhinīto sakkhipuṭṭho – ‘‘ehambho 4, purisa, yaṃ jānāsi taṃ vadehī’’ti, so ajānaṃ vā āha – ‘‘jānāmī’’ti, jānaṃ vā āha – ‘‘na jānāmī’’ti, apassaṃ vā āha – ‘‘passāmī’’ti, passaṃ vā āha – ‘‘na passāmī’’ti. Iti attahetu vā parahetu vā āmisakiñcikkhahetu vā sampajānamusā bhāsitā hoti – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘gūthabhāṇī’’.
၉၉. ကတမော စ ပုဂ္ဂလော ပုပ္ဖဘာဏီ? ဣဓေကစ္စော ပုဂ္ဂလော မုသာဝာဒံ ပဟာယ မုသာဝာဒာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ သဘဂ္ဂတော ဝာ ပရိသဂ္ဂတော ဝာ ဉာတိမဇ္ဈဂတော ဝာ ပူဂမဇ္ဈဂတော ဝာ ရာဇကုလမဇ္ဈဂတော ဝာ အဘိနီတော သက္ခိပုဋ္ဌော – ‘‘ဧဟမ္ဘော, ပုရိသ, ယံ ဇာနာသိ တံ ဝဒေဟီ’’တိ, သော အဇာနံ ဝာ အာဟ – ‘‘န ဇာနာမီ’’တိ, ဇာနံ ဝာ အာဟ – ‘‘ဇာနာမီ’’တိ, အပသ္သံ ဝာ အာဟ – ‘‘န ပသ္သာမီ’’တိ, ပသ္သံ ဝာ အာဟ – ‘‘ပသ္သာမီ’’တိ။ ဣတိ အတ္တဟေတု ဝာ ပရဟေတု ဝာ အာမိသကိဉ္စိက္ခဟေတု ဝာ န သမ္ပဇာနမုသာ ဘာသိတာ ဟောတိ – အယံ ဝုစ္စတိ ပုဂ္ဂလော ‘‘ပုပ္ဖဘာဏီ’’။
99. Katamo ca puggalo pupphabhāṇī? Idhekacco puggalo musāvādaṃ pahāya musāvādā paṭivirato hoti sabhaggato vā parisaggato vā ñātimajjhagato vā pūgamajjhagato vā rājakulamajjhagato vā abhinīto sakkhipuṭṭho – ‘‘ehambho, purisa, yaṃ jānāsi taṃ vadehī’’ti, so ajānaṃ vā āha – ‘‘na jānāmī’’ti, jānaṃ vā āha – ‘‘jānāmī’’ti, apassaṃ vā āha – ‘‘na passāmī’’ti, passaṃ vā āha – ‘‘passāmī’’ti. Iti attahetu vā parahetu vā āmisakiñcikkhahetu vā na sampajānamusā bhāsitā hoti – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘pupphabhāṇī’’.
၁၀၀. ကတမော စ ပုဂ္ဂလော မဓုဘာဏီ? ဣဓေကစ္စော ပုဂ္ဂလော ယာ သာ ဝာစာ နေလာ ကဏ္ဏသုခာ ပေမနိယာ ဟဒယင္ဂမာ ပောရီ ဗဟုဇနကန္တာ ဗဟုဇနမနာပာ, တထာရူပိံ ဝာစံ ဘာသိတာ ဟောတိ – အယံ ဝုစ္စတိ ပုဂ္ဂလော ‘‘မဓုဘာဏီ’’။
100. Katamo ca puggalo madhubhāṇī? Idhekacco puggalo yā sā vācā nelā kaṇṇasukhā pemaniyā hadayaṅgamā porī bahujanakantā bahujanamanāpā, tathārūpiṃ vācaṃ bhāsitā hoti – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘madhubhāṇī’’.
၁၀၁. ကတမော စ ပုဂ္ဂလော အရုကူပမစိတ္တော? ဣဓေကစ္စော ပုဂ္ဂလော ကောဓနော ဟောတိ ဥပာယာသဗဟုလော, အပ္ပမ္ပိ ဝုတ္တော သမာနော အဘိသဇ္ဇတိ ကုပ္ပတိ ဗ္ယာပဇ္ဇတိ ပတိတ္ထီယတိ 5, ကောပဉ္စ ဒောသဉ္စ အပ္ပစ္စယဉ္စ ပာတုကရောတိ။ သေယ္ယထာပိ နာမ ဒုဋ္ဌာရုကော ကဋ္ဌေန ဝာ ကဌလာယ 6 ဝာ ဃဋ္ဋိတော ဘိယ္ယောသော မတ္တာယ အာသဝံ ဒေတိ 7, ဧဝမေဝံ ဣဓေကစ္စော ပုဂ္ဂလော ကောဓနော ဟောတိ ဥပာယာသဗဟုလော, အပ္ပမ္ပိ ဝုတ္တော သမာနော အဘိသဇ္ဇတိ ကုပ္ပတိ ဗ္ယာပဇ္ဇတိ ပတိတ္ထီယတိ, ကောပဉ္စ ဒောသဉ္စ အပ္ပစ္စယဉ္စ ပာတုကရောတိ – အယံ ဝုစ္စတိ ပုဂ္ဂလော ‘‘အရုကူပမစိတ္တော’’။
101. Katamo ca puggalo arukūpamacitto? Idhekacco puggalo kodhano hoti upāyāsabahulo, appampi vutto samāno abhisajjati kuppati byāpajjati patitthīyati 8, kopañca dosañca appaccayañca pātukaroti. Seyyathāpi nāma duṭṭhāruko kaṭṭhena vā kaṭhalāya 9 vā ghaṭṭito bhiyyoso mattāya āsavaṃ deti 10, evamevaṃ idhekacco puggalo kodhano hoti upāyāsabahulo, appampi vutto samāno abhisajjati kuppati byāpajjati patitthīyati, kopañca dosañca appaccayañca pātukaroti – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘arukūpamacitto’’.
၁၀၂. ကတမော စ ပုဂ္ဂလော ဝိဇ္ဇူပမစိတ္တော? ဣဓေကစ္စော ပုဂ္ဂလော ‘‘ဣဒံ ဒုက္ခ’’န္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘‘အယံ ဒုက္ခသမုဒယော’’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓော’’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂာမိနီ ပဋိပဒာ’’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ သေယ္ယထာပိ နာမ စက္ခုမာ ပုရိသော ရတ္တန္ဓကာရတိမိသာယ ဝိဇ္ဇန္တရိကာယ ရူပာနိ ပသ္သေယ္ယ, ဧဝမေဝံ ဣဓေကစ္စော ပုဂ္ဂလော ‘‘ဣဒံ ဒုက္ခ’’န္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘‘အယံ ဒုက္ခသမုဒယော’’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, ‘‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓော’’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ , ‘‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂာမိနီ ပဋိပဒာ’’တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ – အယံ ဝုစ္စတိ ပုဂ္ဂလော ‘‘ဝိဇ္ဇူပမစိတ္တော’’။
102. Katamo ca puggalo vijjūpamacitto? Idhekacco puggalo ‘‘idaṃ dukkha’’nti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘‘ayaṃ dukkhasamudayo’’ti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘‘ayaṃ dukkhanirodho’’ti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘‘ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā’’ti yathābhūtaṃ pajānāti. Seyyathāpi nāma cakkhumā puriso rattandhakāratimisāya vijjantarikāya rūpāni passeyya, evamevaṃ idhekacco puggalo ‘‘idaṃ dukkha’’nti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘‘ayaṃ dukkhasamudayo’’ti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘‘ayaṃ dukkhanirodho’’ti yathābhūtaṃ pajānāti , ‘‘ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā’’ti yathābhūtaṃ pajānāti – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘vijjūpamacitto’’.
၁၀၃. ကတမော စ ပုဂ္ဂလော ဝဇိရူပမစိတ္တော? ဣဓေကစ္စော ပုဂ္ဂလော အာသဝာနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတ္ဝာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သေယ္ယထာပိ နာမ ဝဇိရသ္သ နတ္ထိ ကိဉ္စိ အဘေဇ္ဇံ မဏိ ဝာ ပာသာဏော ဝာ, ဧဝမေဝံ ဣဓေကစ္စော ပုဂ္ဂလော အာသဝာနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတ္ဝာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ – အယံ ဝုစ္စတိ ပုဂ္ဂလော ‘‘ဝဇိရူပမစိတ္တော’’။
103. Katamo ca puggalo vajirūpamacitto? Idhekacco puggalo āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati. Seyyathāpi nāma vajirassa natthi kiñci abhejjaṃ maṇi vā pāsāṇo vā, evamevaṃ idhekacco puggalo āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘vajirūpamacitto’’.
၁၀၄. ကတမော စ ပုဂ္ဂလော အန္ဓော? ဣဓေကစ္စသ္သ ပုဂ္ဂလသ္သ တထာရူပံ စက္ခု န ဟောတိ ယထာရူပေန စက္ခုနာ အနဓိဂတံ ဝာ ဘောဂံ အဓိဂစ္ဆေယ္ယ, အဓိဂတံ ဝာ ဘောဂံ ဖာတိံ ကရေယ္ယ; တထာရူပမ္ပိသ္သ စက္ခု န ဟောတိ ယထာရူပေန စက္ခုနာ ကုသလာကုသလေ ဓမ္မေ ဇာနေယ္ယ, သာဝဇ္ဇာနဝဇ္ဇေ ဓမ္မေ ဇာနေယ္ယ, ဟီနပ္ပဏီတေ ဓမ္မေ ဇာနေယ္ယ, ကဏ္ဟသုက္ကသပ္ပဋိဘာဂေ ဓမ္မေ ဇာနေယ္ယ – အယံ ဝုစ္စတိ ပုဂ္ဂလော ‘‘အန္ဓော’’။
104. Katamo ca puggalo andho? Idhekaccassa puggalassa tathārūpaṃ cakkhu na hoti yathārūpena cakkhunā anadhigataṃ vā bhogaṃ adhigaccheyya, adhigataṃ vā bhogaṃ phātiṃ kareyya; tathārūpampissa cakkhu na hoti yathārūpena cakkhunā kusalākusale dhamme jāneyya, sāvajjānavajje dhamme jāneyya, hīnappaṇīte dhamme jāneyya, kaṇhasukkasappaṭibhāge dhamme jāneyya – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘andho’’.
၁၀၅. ကတမော စ ပုဂ္ဂလော ဧကစက္ခု? ဣဓေကစ္စသ္သ ပုဂ္ဂလသ္သ တထာရူပံ စက္ခု ဟောတိ , ယထာရူပေန စက္ခုနာ အနဓိဂတံ ဝာ ဘောဂံ အဓိဂစ္ဆေယ္ယ, အဓိဂတံ ဝာ ဘောဂံ ဖာတိံ ကရေယ္ယ; တထာရူပမ္ပိသ္သ စက္ခု န ဟောတိ ယထာရူပေန စက္ခုနာ ကုသလာကုသလေ ဓမ္မေ ဇာနေယ္ယ, သာဝဇ္ဇာနဝဇ္ဇေ ဓမ္မေ ဇာနေယ္ယ, ဟီနပ္ပဏီတေ ဓမ္မေ ဇာနေယ္ယ, ကဏ္ဟသုက္ကသပ္ပဋိဘာဂေ ဓမ္မေ ဇာနေယ္ယ – အယံ ဝုစ္စတိ ပုဂ္ဂလော ‘‘ဧကစက္ခု’’။
105. Katamo ca puggalo ekacakkhu? Idhekaccassa puggalassa tathārūpaṃ cakkhu hoti , yathārūpena cakkhunā anadhigataṃ vā bhogaṃ adhigaccheyya, adhigataṃ vā bhogaṃ phātiṃ kareyya; tathārūpampissa cakkhu na hoti yathārūpena cakkhunā kusalākusale dhamme jāneyya, sāvajjānavajje dhamme jāneyya, hīnappaṇīte dhamme jāneyya, kaṇhasukkasappaṭibhāge dhamme jāneyya – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘ekacakkhu’’.
၁၀၆. ကတမော စ ပုဂ္ဂလော ဒ္ဝိစက္ခု? ဣဓေကစ္စသ္သ ပုဂ္ဂလသ္သ တထာရူပံ စက္ခု ဟောတိ ယထာရူပေန စက္ခုနာ အနဓိဂတံ ဝာ ဘောဂံ အဓိဂစ္ဆေယ္ယ, အဓိဂတံ ဝာ ဘောဂံ ဖာတိံ ကရေယ္ယ; တထာရူပမ္ပိသ္သ စက္ခု ဟောတိ ယထာရူပေန စက္ခုနာ ကုသလာကုသလေ ဓမ္မေ ဇာနေယ္ယ, သာဝဇ္ဇာနဝဇ္ဇေ ဓမ္မေ ဇာနေယ္ယ, ဟီနပ္ပဏီတေ ဓမ္မေ ဇာနေယ္ယ, ကဏ္ဟသုက္ကသပ္ပဋိဘာဂေ ဓမ္မေ ဇာနေယ္ယ – အယံ ဝုစ္စတိ ပုဂ္ဂလော ‘‘ဒ္ဝိစက္ခု’’။
106. Katamo ca puggalo dvicakkhu? Idhekaccassa puggalassa tathārūpaṃ cakkhu hoti yathārūpena cakkhunā anadhigataṃ vā bhogaṃ adhigaccheyya, adhigataṃ vā bhogaṃ phātiṃ kareyya; tathārūpampissa cakkhu hoti yathārūpena cakkhunā kusalākusale dhamme jāneyya, sāvajjānavajje dhamme jāneyya, hīnappaṇīte dhamme jāneyya, kaṇhasukkasappaṭibhāge dhamme jāneyya – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘dvicakkhu’’.
၁၀၇. ကတမော စ ပုဂ္ဂလော အဝကုဇ္ဇပညော? ဣဓေကစ္စော ပုဂ္ဂလော အာရာမံ ဂန္တာ 11 ဟောတိ အဘိက္ခဏံ ဘိက္ခူနံ သန္တိကေ ဓမ္မသ္သဝဏာယ 12။ တသ္သ ဘိက္ခူ ဓမ္မံ ဒေသေန္တိ အာဒိကလ္ယာဏံ မဇ္ဈေကလ္ယာဏံ ပရိယောသာနကလ္ယာဏံ သာတ္ထံ သဗ္ယဉ္ဇနံ ကေဝလပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ ပကာသေန္တိ။ သော တသ္မိံ အာသနေ နိသိန္နော တသ္သာ ကထာယ နေဝ အာဒိံ မနသိ ကရောတိ, န မဇ္ဈံ မနသိ ကရောတိ, န ပရိယောသာနံ မနသိ ကရောတိ။ ဝုဋ္ဌိတောပိ တမ္ဟာ အာသနာ တသ္သာ ကထာယ နေဝ အာဒိံ မနသိ ကရောတိ, န မဇ္ဈံ မနသိ ကရောတိ, န ပရိယောသာနံ မနသိ ကရောတိ။ သေယ္ယထာပိ နာမ ကုမ္ဘော နိက္ကုဇ္ဇော 13 တတ္ရ ဥဒကံ အာသိတ္တံ ဝိဝဋ္ဋတိ, နော သဏ္ဌာတိ; ဧဝမေဝံ ဣဓေကစ္စော ပုဂ္ဂလော အာရာမံ ဂန္တာ ဟောတိ အဘိက္ခဏံ ဘိက္ခူနံ သန္တိကေ ဓမ္မသ္သဝဏာယ ။ တသ္သ ဘိက္ခူ ဓမ္မံ ဒေသေန္တိ အာဒိကလ္ယာဏံ မဇ္ဈေကလ္ယာဏံ ပရိယောသာနကလ္ယာဏံ သာတ္ထံ သဗ္ယဉ္ဇနံ ကေဝလပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ ပကာသေန္တိ။ သော တသ္မိံ အာသနေ နိသိန္နော တသ္သာ ကထာယ နေဝ အာဒိံ မနသိ ကရောတိ, န မဇ္ဈံ မနသိ ကရောတိ, န ပရိယောသာနံ မနသိ ကရောတိ။ ဝုဋ္ဌိတောပိ တမ္ဟာ အာသနာ တသ္သာ ကထာယ နေဝ အာဒိံ မနသိ ကရောတိ, န မဇ္ဈံ မနသိ ကရောတိ, န ပရိယောသာနံ မနသိ ကရောတိ – အယံ ဝုစ္စတိ ပုဂ္ဂလော ‘‘အဝကုဇ္ဇပညော’’။
107. Katamo ca puggalo avakujjapañño? Idhekacco puggalo ārāmaṃ gantā 14 hoti abhikkhaṇaṃ bhikkhūnaṃ santike dhammassavaṇāya 15. Tassa bhikkhū dhammaṃ desenti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāsenti. So tasmiṃ āsane nisinno tassā kathāya neva ādiṃ manasi karoti, na majjhaṃ manasi karoti, na pariyosānaṃ manasi karoti. Vuṭṭhitopi tamhā āsanā tassā kathāya neva ādiṃ manasi karoti, na majjhaṃ manasi karoti, na pariyosānaṃ manasi karoti. Seyyathāpi nāma kumbho nikkujjo 16 tatra udakaṃ āsittaṃ vivaṭṭati, no saṇṭhāti; evamevaṃ idhekacco puggalo ārāmaṃ gantā hoti abhikkhaṇaṃ bhikkhūnaṃ santike dhammassavaṇāya . Tassa bhikkhū dhammaṃ desenti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāsenti. So tasmiṃ āsane nisinno tassā kathāya neva ādiṃ manasi karoti, na majjhaṃ manasi karoti, na pariyosānaṃ manasi karoti. Vuṭṭhitopi tamhā āsanā tassā kathāya neva ādiṃ manasi karoti, na majjhaṃ manasi karoti, na pariyosānaṃ manasi karoti – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘avakujjapañño’’.
၁၀၈. ကတမော စ ပုဂ္ဂလော ဥစ္ဆင္ဂပညော? ဣဓေကစ္စော ပုဂ္ဂလော အာရာမံ ဂန္တာ ဟောတိ အဘိက္ခဏံ ဘိက္ခူနံ သန္တိကေ ဓမ္မသ္သဝဏာယ။ တသ္သ ဘိက္ခူ ဓမ္မံ ဒေသေန္တိ အာဒိကလ္ယာဏံ မဇ္ဈေကလ္ယာဏံ ပရိယောသာနကလ္ယာဏံ သာတ္ထံ သဗ္ယဉ္ဇနံ ကေဝလပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ ပကာသေန္တိ။ သော တသ္မိံ အာသနေ နိသိန္နော တသ္သာ ကထာယ အာဒိမ္ပိ မနသိ ကရောတိ, မဇ္ဈမ္ပိ မနသိ ကရောတိ, ပရိယောသာနမ္ပိ မနသိ ကရောတိ။ ဝုဋ္ဌိတော စ ခော တမ္ဟာ အာသနာ တသ္သာ ကထာယ နေဝ အာဒိံ မနသိ ကရောတိ, န မဇ္ဈံ မနသိ ကရောတိ, န ပရိယောသာနံ မနသိ ကရောတိ။ သေယ္ယထာပိ နာမ ပုရိသသ္သ ဥစ္ဆင္ဂေ နာနာခဇ္ဇကာနိ အာကိဏ္ဏာနိ – တိလာ တဏ္ဍုလာ 17 မောဒကာ ဗဒရာ။ သော တမ္ဟာ အာသနာ ဝုဋ္ဌဟန္တော သတိသမ္မောသာ ပကိရေယ္ယ။ ဧဝမေဝံ ဣဓေကစ္စော ပုဂ္ဂလော အာရာမံ ဂန္တာ ဟောတိ အဘိက္ခဏံ ဘိက္ခူနံ သန္တိကေ ဓမ္မသ္သဝဏာယ။ တသ္သ ဘိက္ခူ ဓမ္မံ ဒေသေန္တိ အာဒိကလ္ယာဏံ မဇ္ဈေကလ္ယာဏံ ပရိယောသာနကလ္ယာဏံ သာတ္ထံ သဗ္ယဉ္ဇနံ ကေဝလပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ ပကာသေန္တိ။ သော တသ္မိံ အာသနေ နိသိန္နော တသ္သာ ကထာယ အာဒိမ္ပိ မနသိ ကရောတိ, မဇ္ဈမ္ပိ မနသိ ကရောတိ, ပရိယောသာနမ္ပိ မနသိ ကရောတိ။ ဝုဋ္ဌိတော စ ခော တမ္ဟာ အာသနာ တသ္သာ ကထာယ နေဝ အာဒိမ္ပိ မနသိ ကရောတိ, န မဇ္ဈမ္ပိ မနသိ ကရောတိ, န ပရိယောသာနမ္ပိ မနသိ ကရောတိ – အယံ ဝုစ္စတိ ပုဂ္ဂလော ‘‘ဥစ္ဆင္ဂပညော’’။
108. Katamo ca puggalo ucchaṅgapañño? Idhekacco puggalo ārāmaṃ gantā hoti abhikkhaṇaṃ bhikkhūnaṃ santike dhammassavaṇāya. Tassa bhikkhū dhammaṃ desenti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāsenti. So tasmiṃ āsane nisinno tassā kathāya ādimpi manasi karoti, majjhampi manasi karoti, pariyosānampi manasi karoti. Vuṭṭhito ca kho tamhā āsanā tassā kathāya neva ādiṃ manasi karoti, na majjhaṃ manasi karoti, na pariyosānaṃ manasi karoti. Seyyathāpi nāma purisassa ucchaṅge nānākhajjakāni ākiṇṇāni – tilā taṇḍulā 18 modakā badarā. So tamhā āsanā vuṭṭhahanto satisammosā pakireyya. Evamevaṃ idhekacco puggalo ārāmaṃ gantā hoti abhikkhaṇaṃ bhikkhūnaṃ santike dhammassavaṇāya. Tassa bhikkhū dhammaṃ desenti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāsenti. So tasmiṃ āsane nisinno tassā kathāya ādimpi manasi karoti, majjhampi manasi karoti, pariyosānampi manasi karoti. Vuṭṭhito ca kho tamhā āsanā tassā kathāya neva ādimpi manasi karoti, na majjhampi manasi karoti, na pariyosānampi manasi karoti – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘ucchaṅgapañño’’.
၁၀၉. ကတမော စ ပုဂ္ဂလော ပုထုပညော? ဣဓေကစ္စော ပုဂ္ဂလော အာရာမံ ဂန္တာ ဟောတိ အဘိက္ခဏံ ဘိက္ခူနံ သန္တိကေ ဓမ္မသ္သဝဏာယ။ တသ္သ ဘိက္ခူ ဓမ္မံ ဒေသေန္တိ အာဒိကလ္ယာဏံ မဇ္ဈေကလ္ယာဏံ ပရိယောသာနကလ္ယာဏံ သာတ္ထံ သဗ္ယဉ္ဇနံ ကေဝလပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ ပကာသေန္တိ။ သော တသ္မိံ အာသနေ နိသိန္နော တသ္သာ ကထာယ အာဒိမ္ပိ မနသိ ကရောတိ, မဇ္ဈမ္ပိ မနသိ ကရောတိ, ပရိယောသာနမ္ပိ မနသိ ကရောတိ။ ဝုဋ္ဌိတောပိ တမ္ဟာ အာသနာ တသ္သာ ကထာယ အာဒိမ္ပိ မနသိ ကရောတိ, မဇ္ဈမ္ပိ မနသိ ကရောတိ, ပရိယောသာနမ္ပိ မနသိ ကရောတိ။ သေယ္ယထာပိ နာမ ကုမ္ဘော ဥက္ကုဇ္ဇော တတ္ရ ဥဒကံ အာသိတ္တံ သဏ္ဌာတိ, နော ဝိဝဋ္ဋတိ; ဧဝမေဝံ ဣဓေကစ္စော ပုဂ္ဂလော အာရာမံ ဂန္တာ ဟောန္တိ အဘိက္ခဏံ ဘိက္ခူနံ သန္တိကေ ဓမ္မသ္သဝဏာယ။ တသ္သ ဘိက္ခူ ဓမ္မံ ဒေသေန္တိ အာဒိကလ္ယာဏံ မဇ္ဈေကလ္ယာဏံ ပရိယောသာနကလ္ယာဏံ သာတ္ထံ သဗ္ယဉ္ဇနံ ကေဝလပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ ပကာသေန္တိ။ သော တသ္မိံ အာသနေ နိသိန္နော တသ္သာ ကထာယ အာဒိမ္ပိ မနသိ ကရောတိ, မဇ္ဈမ္ပိ မနသိ ကရောတိ, ပရိယောသာနမ္ပိ မနသိ ကရောတိ။ ဝုဋ္ဌိတောပိ တမ္ဟာ အာသနာ တသ္သာ ကထာယ အာဒိမ္ပိ မနသိ ကရောတိ, မဇ္ဈမ္ပိ မနသိ ကရောတိ, ပရိယောသာနမ္ပိ မနသိ ကရောတိ – အယံ ဝုစ္စတိ ပုဂ္ဂလော ‘‘ပုထုပညော’’။
109. Katamo ca puggalo puthupañño? Idhekacco puggalo ārāmaṃ gantā hoti abhikkhaṇaṃ bhikkhūnaṃ santike dhammassavaṇāya. Tassa bhikkhū dhammaṃ desenti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāsenti. So tasmiṃ āsane nisinno tassā kathāya ādimpi manasi karoti, majjhampi manasi karoti, pariyosānampi manasi karoti. Vuṭṭhitopi tamhā āsanā tassā kathāya ādimpi manasi karoti, majjhampi manasi karoti, pariyosānampi manasi karoti. Seyyathāpi nāma kumbho ukkujjo tatra udakaṃ āsittaṃ saṇṭhāti, no vivaṭṭati; evamevaṃ idhekacco puggalo ārāmaṃ gantā honti abhikkhaṇaṃ bhikkhūnaṃ santike dhammassavaṇāya. Tassa bhikkhū dhammaṃ desenti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāsenti. So tasmiṃ āsane nisinno tassā kathāya ādimpi manasi karoti, majjhampi manasi karoti, pariyosānampi manasi karoti. Vuṭṭhitopi tamhā āsanā tassā kathāya ādimpi manasi karoti, majjhampi manasi karoti, pariyosānampi manasi karoti – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘puthupañño’’.
၁၁၀. ကတမော စ ပုဂ္ဂလော ကာမေသု စ ဘဝေသု စ အဝီတရာဂော? သောတာပန္နသကဒာဂာမိနော – ဣမေ ဝုစ္စန္တိ ပုဂ္ဂလာ ‘‘ကာမေသု စ ဘဝေသု စ အဝီတရာဂာ’’။
110. Katamo ca puggalo kāmesu ca bhavesu ca avītarāgo? Sotāpannasakadāgāmino – ime vuccanti puggalā ‘‘kāmesu ca bhavesu ca avītarāgā’’.
၁၁၁. ကတမော စ ပုဂ္ဂလော ကာမေသု ဝီတရာဂော, ဘဝေသု အဝီတရာဂော? အနာဂာမီ – အယံ ဝုစ္စတိ ပုဂ္ဂလော ‘‘ကာမေသု ဝီတရာဂော, ဘဝေသု အဝီတရာဂော’’။
111. Katamo ca puggalo kāmesu vītarāgo, bhavesu avītarāgo? Anāgāmī – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘kāmesu vītarāgo, bhavesu avītarāgo’’.
၁၁၂. ကတမော စ ပုဂ္ဂလော ကာမေသု စ ဘဝေသု စ ဝီတရာဂော? အရဟာ – အယံ ဝုစ္စတိ ပုဂ္ဂလော ‘‘ကာမေသု စ ဘဝေသု စ ဝီတရာဂော’’။
112. Katamo ca puggalo kāmesu ca bhavesu ca vītarāgo? Arahā – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘kāmesu ca bhavesu ca vītarāgo’’.
၁၁၃. ကတမော စ ပုဂ္ဂလော ပာသာဏလေခူပမော? ဣဓေကစ္စော ပုဂ္ဂလော အဘိဏ္ဟံ ကုဇ္ဈတိ။ သော စ ခ္ဝသ္သ ကောဓော စိရံ ဒီဃရတ္တံ အနုသေတိ။ သေယ္ယထာပိ နာမ ပာသာဏေ လေခာ န ခိပ္ပံ လုဇ္ဇတိ ဝာတေန ဝာ ဥဒကေန ဝာ, စိရဋ္ဌိတိကာ ဟောတိ; ဧဝမေဝံ ဣဓေကစ္စော ပုဂ္ဂလော အဘိဏ္ဟံ ကုဇ္ဈတိ။ သော စ ခ္ဝသ္သ ကောဓော စိရံ ဒီဃရတ္တံ အနုသေတိ – အယံ ဝုစ္စတိ ပုဂ္ဂလော ‘‘ပာသာဏလေခူပမော’’။
113. Katamo ca puggalo pāsāṇalekhūpamo? Idhekacco puggalo abhiṇhaṃ kujjhati. So ca khvassa kodho ciraṃ dīgharattaṃ anuseti. Seyyathāpi nāma pāsāṇe lekhā na khippaṃ lujjati vātena vā udakena vā, ciraṭṭhitikā hoti; evamevaṃ idhekacco puggalo abhiṇhaṃ kujjhati. So ca khvassa kodho ciraṃ dīgharattaṃ anuseti – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘pāsāṇalekhūpamo’’.
၁၁၄. ကတမော စ ပုဂ္ဂလော ပထဝိလေခူပမော? ဣဓေကစ္စော ပုဂ္ဂလော အဘိဏ္ဟံ ကုဇ္ဈတိ။ သော စ ခ္ဝသ္သ ကောဓော န စိရံ ဒီဃရတ္တံ အနုသေတိ။ သေယ္ယထာပိ နာမ ပထဝိယာ 19 လေခာ ခိပ္ပံ လုဇ္ဇတိ ဝာတေန ဝာ ဥဒကေန ဝာ, န စိရဋ္ဌိတိကာ ဟောတိ; ဧဝမေဝံ ဣဓေကစ္စော ပုဂ္ဂလော အဘိဏ္ဟံ ကုဇ္ဈတိ။ သော စ ခ္ဝသ္သ ကောဓော န စိရံ ဒီဃရတ္တံ အနုသေတိ – အယံ ဝုစ္စတိ ပုဂ္ဂလော ‘‘ပထဝိလေခူပမော’’။
114. Katamo ca puggalo pathavilekhūpamo? Idhekacco puggalo abhiṇhaṃ kujjhati. So ca khvassa kodho na ciraṃ dīgharattaṃ anuseti. Seyyathāpi nāma pathaviyā 20 lekhā khippaṃ lujjati vātena vā udakena vā, na ciraṭṭhitikā hoti; evamevaṃ idhekacco puggalo abhiṇhaṃ kujjhati. So ca khvassa kodho na ciraṃ dīgharattaṃ anuseti – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘pathavilekhūpamo’’.
၁၁၅. ကတမော စ ပုဂ္ဂလော ဥဒကလေခူပမော? ဣဓေကစ္စော ပုဂ္ဂလော အာဂာဠ္ဟေနပိ ဝုစ္စမာနော ဖရုသေနပိ ဝုစ္စမာနော အမနာပေနပိ ဝုစ္စမာနော သံသန္ဒတိမေဝ 21 သန္ဓိယတိမေဝ 22 သမ္မောဒတိမေဝ 23။ သေယ္ယထာပိ နာမ ဥဒကေ လေခာ ခိပ္ပံ လုဇ္ဇတိ, န စိရဋ္ဌိတိကာ ဟောတိ; ဧဝမေဝံ ဣဓေကစ္စော ပုဂ္ဂလော အာဂာဠ္ဟေနပိ ဝုစ္စမာနော ဖရုသေနပိ ဝုစ္စမာနော အမနာပေနပိ ဝုစ္စမာနော သံသန္ဒတိမေဝ သန္ဓိယတိမေဝ သမ္မောဒတိမေဝ – အယံ ဝုစ္စတိ ပုဂ္ဂလော ‘‘ဥဒကလေခူပမော’’။
115. Katamo ca puggalo udakalekhūpamo? Idhekacco puggalo āgāḷhenapi vuccamāno pharusenapi vuccamāno amanāpenapi vuccamāno saṃsandatimeva 24 sandhiyatimeva 25 sammodatimeva 26. Seyyathāpi nāma udake lekhā khippaṃ lujjati, na ciraṭṭhitikā hoti; evamevaṃ idhekacco puggalo āgāḷhenapi vuccamāno pharusenapi vuccamāno amanāpenapi vuccamāno saṃsandatimeva sandhiyatimeva sammodatimeva – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘udakalekhūpamo’’.
၁၁၆. တတ္ထ ကတမေ တယော ပောတ္ထကူပမာ ပုဂ္ဂလာ? တယော ပောတ္ထကာ – နဝောပိ ပောတ္ထကော ဒုဗ္ဗဏ္ဏော စေဝ ဟောတိ ဒုက္ခသမ္ဖသ္သော စ အပ္ပဂ္ဃော စ, မဇ္ဈိမောပိ ပောတ္ထကော ဒုဗ္ဗဏ္ဏော စေဝ ဟောတိ ဒုက္ခသမ္ဖသ္သော စ အပ္ပဂ္ဃော စ, ဇိဏ္ဏောပိ ပောတ္ထကော ဒုဗ္ဗဏ္ဏော စေဝ ဟောတိ ဒုက္ခသမ္ဖသ္သော စ အပ္ပဂ္ဃော စ။ ဇိဏ္ဏမ္ပိ ပောတ္ထကံ ဥက္ခလိပရိမဇ္ဇနံ ဝာ ကရောန္တိ သင္ကာရကူဋေ ဝာ နံ ဆဍ္ဍေန္တိ။ ဧဝမေဝံ တယောမေ ပောတ္ထကူပမာ ပုဂ္ဂလာ သန္တော သံဝိဇ္ဇမာနာ ဘိက္ခူသု။ ကတမေ တယော? နဝော စေပိ ဘိက္ခု ဟောတိ ဒုသ္သီလော ပာပဓမ္မော, ဣဒမသ္သ ဒုဗ္ဗဏ္ဏတာယ။ သေယ္ယထာပိ သော ပောတ္ထကော ဒုဗ္ဗဏ္ဏော, တထူပမော အယံ ပုဂ္ဂလော။ ယေ ခော ပနသ္သ သေဝန္တိ ဘဇန္တိ ပယိရုပာသန္တိ ဒိဋ္ဌာနုဂတိံ အာပဇ္ဇန္တိ, တေသံ တံ ဟောတိ ဒီဃရတ္တံ အဟိတာယ ဒုက္ခာယ။ ဣဒမသ္သ ဒုက္ခသမ္ဖသ္သတာယ။ သေယ္ယထာပိ သော ပောတ္ထကော ဒုက္ခသမ္ဖသ္သော, တထူပမော အယံ ပုဂ္ဂလော။ ယေသံ ခော ပန သော ပဋိဂ္ဂဏ္ဟာတိ စီဝရပိဏ္ဍပာတသေနာသနဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရံ , တေသံ တံ န မဟပ္ဖလံ ဟောတိ န မဟာနိသံသံ။ ဣဒမသ္သ အပ္ပဂ္ဃတာယ။ သေယ္ယထာပိ သော ပောတ္ထကော အပ္ပဂ္ဃော, တထူပမော အယံ ပုဂ္ဂလော။
116. Tattha katame tayo potthakūpamā puggalā? Tayo potthakā – navopi potthako dubbaṇṇo ceva hoti dukkhasamphasso ca appaggho ca, majjhimopi potthako dubbaṇṇo ceva hoti dukkhasamphasso ca appaggho ca, jiṇṇopi potthako dubbaṇṇo ceva hoti dukkhasamphasso ca appaggho ca. Jiṇṇampi potthakaṃ ukkhaliparimajjanaṃ vā karonti saṅkārakūṭe vā naṃ chaḍḍenti. Evamevaṃ tayome potthakūpamā puggalā santo saṃvijjamānā bhikkhūsu. Katame tayo? Navo cepi bhikkhu hoti dussīlo pāpadhammo, idamassa dubbaṇṇatāya. Seyyathāpi so potthako dubbaṇṇo, tathūpamo ayaṃ puggalo. Ye kho panassa sevanti bhajanti payirupāsanti diṭṭhānugatiṃ āpajjanti, tesaṃ taṃ hoti dīgharattaṃ ahitāya dukkhāya. Idamassa dukkhasamphassatāya. Seyyathāpi so potthako dukkhasamphasso, tathūpamo ayaṃ puggalo. Yesaṃ kho pana so paṭiggaṇhāti cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ , tesaṃ taṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Idamassa appagghatāya. Seyyathāpi so potthako appaggho, tathūpamo ayaṃ puggalo.
မဇ္ဈိမော စေပိ ဘိက္ခု ဟောတိ။ပေ.။ ထေရော စေပိ ဘိက္ခု ဟောတိ ဒုသ္သီလော ပာပဓမ္မော, ဣဒမသ္သ ဒုဗ္ဗဏ္ဏတာယ။ သေယ္ယထာပိ သော ပောတ္ထကော ဒုဗ္ဗဏ္ဏော, တထူပမော အယံ ပုဂ္ဂလော။ ယေ ခော ပနသ္သ သေဝန္တိ ဘဇန္တိ ပယိရုပာသန္တိ ဒိဋ္ဌာနုဂတိံ အာပဇ္ဇန္တိ, တေသံ တံ ဟောတိ ဒီဃရတ္တံ အဟိတာယ ဒုက္ခာယ။ ဣဒမသ္သ ဒုက္ခသမ္ဖသ္သတာယ။ သေယ္ယထာပိ သော ပောတ္ထကော ဒုက္ခသမ္ဖသ္သော, တထူပမော အယံ ပုဂ္ဂလော။ ယေသံ ခော ပန သော ပဋိဂ္ဂဏ္ဟာတိ စီဝရပိဏ္ဍပာတသေနာသနဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရံ, တေသံ တံ န မဟပ္ဖလံ ဟောတိ န မဟာနိသံသံ။ ဣဒမသ္သ အပ္ပဂ္ဃတာယ။ သေယ္ယထာပိ သော ပောတ္ထကော အပ္ပဂ္ဃော, တထူပမော အယံ ပုဂ္ဂလော။
Majjhimo cepi bhikkhu hoti…pe… thero cepi bhikkhu hoti dussīlo pāpadhammo, idamassa dubbaṇṇatāya. Seyyathāpi so potthako dubbaṇṇo, tathūpamo ayaṃ puggalo. Ye kho panassa sevanti bhajanti payirupāsanti diṭṭhānugatiṃ āpajjanti, tesaṃ taṃ hoti dīgharattaṃ ahitāya dukkhāya. Idamassa dukkhasamphassatāya. Seyyathāpi so potthako dukkhasamphasso, tathūpamo ayaṃ puggalo. Yesaṃ kho pana so paṭiggaṇhāti cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ, tesaṃ taṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Idamassa appagghatāya. Seyyathāpi so potthako appaggho, tathūpamo ayaṃ puggalo.
ဧဝရူပော စေ ထေရော ဘိက္ခု သင္ဃမဇ္ဈေ ဘဏတိ။ တမေနံ ဘိက္ခူ ဧဝမာဟံသု – ‘‘ကိံ နု ခော တုယ္ဟံ ဗာလသ္သ အဗ္ယတ္တသ္သ ဘဏိတေန, တ္ဝမ္ပိ နာမ ဘဏိတဗ္ဗံ မညသီ’’တိ! သော ကုပိတော အနတ္တမနော တထာရူပိံ ဝာစံ နိစ္ဆာရေတိ ယထာရူပာယ ဝာစာယ သင္ဃော တံ ဥက္ခိပတိ, သင္ကာရကူဋေဝ နံ ပောတ္ထကံ။ ဣမေ တယော ပောတ္ထကူပမာ ပုဂ္ဂလာ သန္တော သံဝိဇ္ဇမာနာ ဘိက္ခူသု။
Evarūpo ce thero bhikkhu saṅghamajjhe bhaṇati. Tamenaṃ bhikkhū evamāhaṃsu – ‘‘kiṃ nu kho tuyhaṃ bālassa abyattassa bhaṇitena, tvampi nāma bhaṇitabbaṃ maññasī’’ti! So kupito anattamano tathārūpiṃ vācaṃ nicchāreti yathārūpāya vācāya saṅgho taṃ ukkhipati, saṅkārakūṭeva naṃ potthakaṃ. Ime tayo potthakūpamā puggalā santo saṃvijjamānā bhikkhūsu.
၁၁၇. တတ္ထ ကတမေ တယော ကာသိကဝတ္ထူပမာ ပုဂ္ဂလာ? တီဏိ ကာသိကဝတ္ထာနိ – နဝမ္ပိ ကာသိကဝတ္ထံ ဝဏ္ဏဝန္တဉ္စေဝ ဟောတိ သုခသမ္ဖသ္သဉ္စ မဟဂ္ဃဉ္စ, မဇ္ဈိမမ္ပိ ကာသိကဝတ္ထံ ဝဏ္ဏဝန္တဉ္စေဝ ဟောတိ သုခသမ္ဖသ္သဉ္စ မဟဂ္ဃဉ္စ, ဇိဏ္ဏမ္ပိ ကာသိကဝတ္ထံ ဝဏ္ဏဝန္တဉ္စေဝ ဟောတိ သုခသမ္ဖသ္သဉ္စ မဟဂ္ဃဉ္စ။ ဇိဏ္ဏမ္ပိ ကာသိကဝတ္ထံ ရတနပလိဝေဌနံ ဝာ ကရောန္တိ ဂန္ဓကရဏ္ဍကေ ဝာ နံ နိက္ခိပန္တိ။
117. Tattha katame tayo kāsikavatthūpamā puggalā? Tīṇi kāsikavatthāni – navampi kāsikavatthaṃ vaṇṇavantañceva hoti sukhasamphassañca mahagghañca, majjhimampi kāsikavatthaṃ vaṇṇavantañceva hoti sukhasamphassañca mahagghañca, jiṇṇampi kāsikavatthaṃ vaṇṇavantañceva hoti sukhasamphassañca mahagghañca. Jiṇṇampi kāsikavatthaṃ ratanapaliveṭhanaṃ vā karonti gandhakaraṇḍake vā naṃ nikkhipanti.
ဧဝမေဝံ တယောမေ ကာသိကဝတ္ထူပမာ ပုဂ္ဂလာ သန္တော သံဝိဇ္ဇမာနာ ဘိက္ခူသု။ ကတမေ တယော? နဝော စေပိ ဘိက္ခု ဟောတိ သီလဝာ ကလ္ယာဏဓမ္မော , ဣဒမသ္သ သုဝဏ္ဏတာယ။ သေယ္ယထာပိ တံ ကာသိကဝတ္ထံ ဝဏ္ဏဝန္တံ, တထူပမော အယံ ပုဂ္ဂလော။ ယေ ခော ပနသ္သ သေဝန္တိ ဘဇန္တိ ပယိရုပာသန္တိ ဒိဋ္ဌာနုဂတိံ အာပဇ္ဇန္တိ, တေသံ တံ ဟောတိ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခာယ။ ဣဒမသ္သ သုခသမ္ဖသ္သတာယ။ သေယ္ယထာပိ တံ ကာသိကဝတ္ထံ သုခသမ္ဖသ္သံ, တထူပမော အယံ ပုဂ္ဂလော။ ယေသံ ခော ပန သော 27 ပဋိဂ္ဂဏ္ဟာတိ 28 စီဝရပိဏ္ဍပာတသေနာသနဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရံ, တေသံ တံ မဟပ္ဖလံ ဟောတိ မဟာနိသံသံ။ ဣဒမသ္သ မဟဂ္ဃတာယ။ သေယ္ယထာပိ တံ ကာသိကဝတ္ထံ မဟဂ္ဃံ, တထူပမော အယံ ပုဂ္ဂလော။
Evamevaṃ tayome kāsikavatthūpamā puggalā santo saṃvijjamānā bhikkhūsu. Katame tayo? Navo cepi bhikkhu hoti sīlavā kalyāṇadhammo , idamassa suvaṇṇatāya. Seyyathāpi taṃ kāsikavatthaṃ vaṇṇavantaṃ, tathūpamo ayaṃ puggalo. Ye kho panassa sevanti bhajanti payirupāsanti diṭṭhānugatiṃ āpajjanti, tesaṃ taṃ hoti dīgharattaṃ hitāya sukhāya. Idamassa sukhasamphassatāya. Seyyathāpi taṃ kāsikavatthaṃ sukhasamphassaṃ, tathūpamo ayaṃ puggalo. Yesaṃ kho pana so 29 paṭiggaṇhāti 30 cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ, tesaṃ taṃ mahapphalaṃ hoti mahānisaṃsaṃ. Idamassa mahagghatāya. Seyyathāpi taṃ kāsikavatthaṃ mahagghaṃ, tathūpamo ayaṃ puggalo.
မဇ္ဈိမော စေပိ ဘိက္ခု။ပေ.။ ထေရော စေပိ ဘိက္ခု ဟောတိ သီလဝာ ကလ္ယာဏဓမ္မော, ဣဒမသ္သ သုဝဏ္ဏတာယ။ သေယ္ယထာပိ တံ ကာသိကဝတ္ထံ ဝဏ္ဏဝန္တံ, တထူပမော အယံ ပုဂ္ဂလော။ ယေ ခော ပနသ္သ သေဝန္တိ ဘဇန္တိ ပယိရုပာသန္တိ ဒိဋ္ဌာနုဂတိံ အာပဇ္ဇန္တိ, တေသံ တံ ဟောတိ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခာယ။ ဣဒမသ္သ သုခသမ္ဖသ္သတာယ။ သေယ္ယထာပိ တံ ကာသိကဝတ္ထံ သုခသမ္ဖသ္သံ, တထူပမော အယံ ပုဂ္ဂလော။ ယေသံ ခော ပန သော ပဋိဂ္ဂဏ္ဟာတိ စီဝရပိဏ္ဍပာတသေနာသနဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရံ, တေသံ တံ မဟပ္ဖလံ ဟောတိ မဟာနိသံသံ။ ဣဒမသ္သ မဟဂ္ဃတာယ။ သေယ္ယထာပိ တံ ကာသိကဝတ္ထံ မဟဂ္ဃံ, တထူပမော အယံ ပုဂ္ဂလော။
Majjhimo cepi bhikkhu…pe… thero cepi bhikkhu hoti sīlavā kalyāṇadhammo, idamassa suvaṇṇatāya. Seyyathāpi taṃ kāsikavatthaṃ vaṇṇavantaṃ, tathūpamo ayaṃ puggalo. Ye kho panassa sevanti bhajanti payirupāsanti diṭṭhānugatiṃ āpajjanti, tesaṃ taṃ hoti dīgharattaṃ hitāya sukhāya. Idamassa sukhasamphassatāya. Seyyathāpi taṃ kāsikavatthaṃ sukhasamphassaṃ, tathūpamo ayaṃ puggalo. Yesaṃ kho pana so paṭiggaṇhāti cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ, tesaṃ taṃ mahapphalaṃ hoti mahānisaṃsaṃ. Idamassa mahagghatāya. Seyyathāpi taṃ kāsikavatthaṃ mahagghaṃ, tathūpamo ayaṃ puggalo.
ဧဝရူပော စေ ထေရော ဘိက္ခု သင္ဃမဇ္ဈေ ဘဏတိ, တမေနံ ဘိက္ခူ ဧဝမာဟံသု – ‘‘အပ္ပသဒ္ဒာ အာယသ္မန္တော ဟောထ, ထေရော ဘိက္ခု ဓမ္မဉ္စ ဝိနယဉ္စ ဘဏတီ’’တိ။ တသ္သ တံ ဝစနံ အာဓေယ္ယံ ဂစ္ဆတိ, ဂန္ဓကရဏ္ဍကေဝ နံ ကာသိကဝတ္ထံ။ ဣမေ တယော ကာသိကဝတ္ထူပမာ ပုဂ္ဂလာ သန္တော သံဝိဇ္ဇမာနာ ဘိက္ခူသု။
Evarūpo ce thero bhikkhu saṅghamajjhe bhaṇati, tamenaṃ bhikkhū evamāhaṃsu – ‘‘appasaddā āyasmanto hotha, thero bhikkhu dhammañca vinayañca bhaṇatī’’ti. Tassa taṃ vacanaṃ ādheyyaṃ gacchati, gandhakaraṇḍakeva naṃ kāsikavatthaṃ. Ime tayo kāsikavatthūpamā puggalā santo saṃvijjamānā bhikkhūsu.
၁၁၈. ကတမော စ ပုဂ္ဂလော သုပ္ပမေယ္ယော? ဣဓေကစ္စော ပုဂ္ဂလော ဥဒ္ဓတော ဟောတိ ဥန္နဠော စပလော မုခရော ဝိကိဏ္ဏဝာစော မုဋ္ဌသ္သတိ အသမ္ပဇာနော အသမာဟိတော ဝိဗ္ဘန္တစိတ္တော ပာကဋိန္ဒ္ရိယော – အယံ ဝုစ္စတိ ပုဂ္ဂလော ‘‘သုပ္ပမေယ္ယော’’။
118. Katamo ca puggalo suppameyyo? Idhekacco puggalo uddhato hoti unnaḷo capalo mukharo vikiṇṇavāco muṭṭhassati asampajāno asamāhito vibbhantacitto pākaṭindriyo – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘suppameyyo’’.
၁၁၉. ကတမော စ ပုဂ္ဂလော ဒုပ္ပမေယ္ယော? ဣဓေကစ္စော ပုဂ္ဂလော အနုဒ္ဓတော ဟောတိ အနုန္နဠော အစပလော အမုခရော အဝိကိဏ္ဏဝာစော ဥပဋ္ဌိတသ္သတိ သမ္ပဇာနော သမာဟိတော ဧကဂ္ဂစိတ္တော သံဝုတိန္ဒ္ရိယော – အယံ ဝုစ္စတိ ပုဂ္ဂလော ‘‘ဒုပ္ပမေယ္ယော’’။
119. Katamo ca puggalo duppameyyo? Idhekacco puggalo anuddhato hoti anunnaḷo acapalo amukharo avikiṇṇavāco upaṭṭhitassati sampajāno samāhito ekaggacitto saṃvutindriyo – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘duppameyyo’’.
၁၂၀. ကတမော စ ပုဂ္ဂလော အပ္ပမေယ္ယော? ဣဓေကစ္စော ပုဂ္ဂလော အာသဝာနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတ္ဝာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ – အယံ ဝုစ္စတိ ပုဂ္ဂလော ‘‘အပ္ပမေယ္ယော’’။
120. Katamo ca puggalo appameyyo? Idhekacco puggalo āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘appameyyo’’.
၁၂၁. ကတမော စ ပုဂ္ဂလော န သေဝိတဗ္ဗော န ဘဇိတဗ္ဗော န ပယိရုပာသိတဗ္ဗော? ဣဓေကစ္စော ပုဂ္ဂလော ဟီနော ဟောတိ သီလေန သမာဓိနာ ပညာယ။ ဧဝရူပော ပုဂ္ဂလော န သေဝိတဗ္ဗော န ဘဇိတဗ္ဗော န ပယိရုပာသိတဗ္ဗော, အညတ္ရ အနုဒ္ဒယာ အညတ္ရ အနုကမ္ပာ။
121. Katamo ca puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo? Idhekacco puggalo hīno hoti sīlena samādhinā paññāya. Evarūpo puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo, aññatra anuddayā aññatra anukampā.
၁၂၂. ကတမော စ ပုဂ္ဂလော သေဝိတဗ္ဗော ဘဇိတဗ္ဗော ပယိရုပာသိတဗ္ဗော? ဣဓေကစ္စော ပုဂ္ဂလော သဒိသော ဟောတိ သီလေန သမာဓိနာ ပညာယ။ ဧဝရူပော ပုဂ္ဂလော သေဝိတဗ္ဗော ဘဇိတဗ္ဗော ပယိရုပာသိတဗ္ဗော။ တံ ကိသ္သ ဟေတု? ‘‘သီလသာမညဂတာနံ သတံ သီလကထာ စ နော ဘဝိသ္သတိ, သာ စ နော ဖာသု ဘဝိသ္သတိ, သာ စ နော ပဝတ္တိနီ ဘဝိသ္သတိ; သမာဓိသာမညဂတာနံ သတံ သမာဓိကထာ စ နော ဘဝိသ္သတိ, သာ စ နော ဖာသု ဘဝိသ္သတိ, သာ စ နော ပဝတ္တိနီ 31 ဘဝိသ္သတိ; ပညာသာမညဂတာနံ သတံ ပညာကထာ စ နော ဘဝိသ္သတိ, သာ စ နော ဖာသု ဘဝိသ္သတိ, သာ စ နော ပဝတ္တိနီ ဘဝိသ္သတီ’’တိ။ တသ္မာ ဧဝရူပော ပုဂ္ဂလော သေဝိတဗ္ဗော ဘဇိတဗ္ဗော ပယိရုပာသိတဗ္ဗော။
122. Katamo ca puggalo sevitabbo bhajitabbo payirupāsitabbo? Idhekacco puggalo sadiso hoti sīlena samādhinā paññāya. Evarūpo puggalo sevitabbo bhajitabbo payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu? ‘‘Sīlasāmaññagatānaṃ sataṃ sīlakathā ca no bhavissati, sā ca no phāsu bhavissati, sā ca no pavattinī bhavissati; samādhisāmaññagatānaṃ sataṃ samādhikathā ca no bhavissati, sā ca no phāsu bhavissati, sā ca no pavattinī 32 bhavissati; paññāsāmaññagatānaṃ sataṃ paññākathā ca no bhavissati, sā ca no phāsu bhavissati, sā ca no pavattinī bhavissatī’’ti. Tasmā evarūpo puggalo sevitabbo bhajitabbo payirupāsitabbo.
၁၂၃. ကတမော စ ပုဂ္ဂလော သက္ကတ္ဝာ ဂရုံ ကတ္ဝာ သေဝိတဗ္ဗော ဘဇိတဗ္ဗော ပယိရုပာသိတဗ္ဗော? ဣဓေကစ္စော ပုဂ္ဂလော အဓိကော ဟောတိ သီလေန သမာဓိနာ ပညာယ။ ဧဝရူပော ပုဂ္ဂလော သက္ကတ္ဝာ ဂရုံ ကတ္ဝာ သေဝိတဗ္ဗော ဘဇိတဗ္ဗော ပယိရုပာသိတဗ္ဗော။ တံ ကိသ္သ ဟေတု? ‘‘အပရိပူရံ ဝာ သီလက္ခန္ဓံ ပရိပူရေသ္သာမိ, ပရိပူရံ ဝာ သီလက္ခန္ဓံ တတ္ထ တတ္ထ ပညာယ အနုဂ္ဂဟေသ္သာမိ; အပရိပူရံ ဝာ သမာဓိက္ခန္ဓံ ပရိပူရေသ္သာမိ, ပရိပူရံ ဝာ သမာဓိက္ခန္ဓံ တတ္ထ တတ္ထ ပညာယ အနုဂ္ဂဟေသ္သာမိ; အပရိပူရံ ဝာ ပညာက္ခန္ဓံ ပရိပူရေသ္သာမိ, ပရိပူရံ ဝာ ပညာက္ခန္ဓံ တတ္ထ တတ္ထ ပညာယ အနုဂ္ဂဟေသ္သာမီ’’တိ။ တသ္မာ ဧဝရူပော ပုဂ္ဂလော သက္ကတ္ဝာ ဂရုံ ကတ္ဝာ သေဝိတဗ္ဗော ဘဇိတဗ္ဗော ပယိရုပာသိတဗ္ဗော။
123. Katamo ca puggalo sakkatvā garuṃ katvā sevitabbo bhajitabbo payirupāsitabbo? Idhekacco puggalo adhiko hoti sīlena samādhinā paññāya. Evarūpo puggalo sakkatvā garuṃ katvā sevitabbo bhajitabbo payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu? ‘‘Aparipūraṃ vā sīlakkhandhaṃ paripūressāmi, paripūraṃ vā sīlakkhandhaṃ tattha tattha paññāya anuggahessāmi; aparipūraṃ vā samādhikkhandhaṃ paripūressāmi, paripūraṃ vā samādhikkhandhaṃ tattha tattha paññāya anuggahessāmi; aparipūraṃ vā paññākkhandhaṃ paripūressāmi, paripūraṃ vā paññākkhandhaṃ tattha tattha paññāya anuggahessāmī’’ti. Tasmā evarūpo puggalo sakkatvā garuṃ katvā sevitabbo bhajitabbo payirupāsitabbo.
၁၂၄. ကတမော စ ပုဂ္ဂလော ဇိဂုစ္ဆိတဗ္ဗော န သေဝိတဗ္ဗော န ဘဇိတဗ္ဗော န ပယိရုပာသိတဗ္ဗော? ဣဓေကစ္စော ပုဂ္ဂလော ဒုသ္သီလော ဟောတိ ပာပဓမ္မော အသုစိ သင္ကသ္သရသမာစာရော ပဋိစ္ဆန္နကမ္မန္တော အသ္သမဏော သမဏပဋိညော အဗ္ရဟ္မစာရီ ဗ္ရဟ္မစာရိပဋိညော အန္တောပူတိ အဝသ္သုတော ကသမ္ဗုဇာတော။ ဧဝရူပော ပုဂ္ဂလော ဇိဂုစ္ဆိတဗ္ဗော န သေဝိတဗ္ဗော န ဘဇိတဗ္ဗော န ပယိရုပာသိတဗ္ဗော။ တံ ကိသ္သ ဟေတု? ကိဉ္စာပိ ဧဝရူပသ္သ ပုဂ္ဂလသ္သ န ဒိဋ္ဌာနုဂတိံ အာပဇ္ဇတိ, အထ ခော နံ ပာပကော ကိတ္တိသဒ္ဒော အဗ္ဘုဂ္ဂစ္ဆတိ – ‘‘ပာပမိတ္တော ပုရိသပုဂ္ဂလော ပာပသဟာယော ပာပသမ္ပဝင္ကော’’တိ။ သေယ္ယထာပိ နာမ အဟိ ဂူထဂတော ကိဉ္စာပိ န ဍံသတိ, အထ ခော နံ မက္ခေတိ; ဧဝမေဝံ ကိဉ္စာပိ ဧဝရူပသ္သ ပုဂ္ဂလသ္သ န ဒိဋ္ဌာနုဂတိံ အာပဇ္ဇတိ, အထ ခော နံ ပာပကော ကိတ္တိသဒ္ဒော အဗ္ဘုဂ္ဂစ္ဆတိ – ‘‘ပာပမိတ္တော ပုရိသပုဂ္ဂလော ပာပသဟာယော ပာပသမ္ပဝင္ကော’’တိ! တသ္မာ ဧဝရူပော ပုဂ္ဂလော ဇိဂုစ္ဆိတဗ္ဗော န သေဝိတဗ္ဗော န ဘဇိတဗ္ဗော န ပယိရုပာသိတဗ္ဗော။
124. Katamo ca puggalo jigucchitabbo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo? Idhekacco puggalo dussīlo hoti pāpadhammo asuci saṅkassarasamācāro paṭicchannakammanto assamaṇo samaṇapaṭiñño abrahmacārī brahmacāripaṭiñño antopūti avassuto kasambujāto. Evarūpo puggalo jigucchitabbo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu? Kiñcāpi evarūpassa puggalassa na diṭṭhānugatiṃ āpajjati, atha kho naṃ pāpako kittisaddo abbhuggacchati – ‘‘pāpamitto purisapuggalo pāpasahāyo pāpasampavaṅko’’ti. Seyyathāpi nāma ahi gūthagato kiñcāpi na ḍaṃsati, atha kho naṃ makkheti; evamevaṃ kiñcāpi evarūpassa puggalassa na diṭṭhānugatiṃ āpajjati, atha kho naṃ pāpako kittisaddo abbhuggacchati – ‘‘pāpamitto purisapuggalo pāpasahāyo pāpasampavaṅko’’ti! Tasmā evarūpo puggalo jigucchitabbo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo.
၁၂၅. ကတမော စ ပုဂ္ဂလော အဇ္ဈုပေက္ခိတဗ္ဗော န သေဝိတဗ္ဗော န ဘဇိတဗ္ဗော န ပယိရုပာသိတဗ္ဗော? ဣဓေကစ္စော ပုဂ္ဂလော ကောဓနော ဟောတိ ဥပာယာသဗဟုလော, အပ္ပမ္ပိ ဝုတ္တော သမာနော အဘိသဇ္ဇတိ ကုပ္ပတိ ဗ္ယာပဇ္ဇတိ ပတိတ္ထီယတိ, ကောပဉ္စ ဒောသဉ္စ အပ္ပစ္စယဉ္စ ပာတုကရောတိ။ သေယ္ယထာပိ နာမ ဒုဋ္ဌာရုကော ကဋ္ဌေန ဝာ ကဌလာယ ဝာ ဃဋ္ဋိတော ဘိယ္ယောသော မတ္တာယ အာသဝံ ဒေတိ, ဧဝမေဝံ ဣဓေကစ္စော ပုဂ္ဂလော ကောဓနော ဟောတိ ဥပာယာသဗဟုလော, အပ္ပမ္ပိ ဝုတ္တော သမာနော အဘိသဇ္ဇတိ ကုပ္ပတိ ဗ္ယာပဇ္ဇတိ ပတိတ္ထီယတိ, ကောပဉ္စ ဒောသဉ္စ အပ္ပစ္စယဉ္စ ပာတုကရောတိ။ သေယ္ယထာပိ နာမ တိန္ဒုကာလာတံ ကဋ္ဌေန ဝာ ကဌလာယ ဝာ ဃဋ္ဋိတံ ဘိယ္ယောသော မတ္တာယ စိစ္စိဋာယတိ စိဋိစိဋာယတိ, ဧဝမေဝံ ဣဓေကစ္စော ပုဂ္ဂလော ကောဓနော ဟောတိ ဥပာယာသဗဟုလော, အပ္ပမ္ပိ ဝုတ္တော သမာနော အဘိသဇ္ဇတိ ကုပ္ပတိ ဗ္ယာပဇ္ဇတိ ပတိတ္ထီယတိ, ကောပဉ္စ ဒောသဉ္စ အပ္ပစ္စယဉ္စ ပာတုကရောတိ။ သေယ္ယထာပိ နာမ ဂူထကူပော ကဋ္ဌေန ဝာ ကဌလာယ ဝာ ဃဋ္ဋိတော ဘိယ္ယောသော မတ္တာယ ဒုဂ္ဂန္ဓော ဟောတိ, ဧဝမေဝံ ဣဓေကစ္စော ပုဂ္ဂလော ကောဓနော ဟောတိ ဥပာယာသဗဟုလော, အပ္ပမ္ပိ ဝုတ္တော သမာနော အဘိသဇ္ဇတိ ကုပ္ပတိ ဗ္ယာပဇ္ဇတိ ပတိတ္ထီယတိ, ကောပဉ္စ ဒောသဉ္စ အပ္ပစ္စယဉ္စ ပာတုကရောတိ; ဧဝရူပော ပုဂ္ဂလော အဇ္ဈုပေက္ခိတဗ္ဗော န သေဝိတဗ္ဗော န ဘဇိတဗ္ဗော န ပယိရုပာသိတဗ္ဗော။ တံ ကိသ္သ ဟေတု? ‘‘အက္ကောသေယ္ယပိ မံ ပရိဘာသေယ္ယပိ မံ အနတ္ထမ္ပိ မေ ကရေယ္ယာ’’တိ! တသ္မာ ဧဝရူပော ပုဂ္ဂလော အဇ္ဈုပေက္ခိတဗ္ဗော န သေဝိတဗ္ဗော န ဘဇိတဗ္ဗော န ပယိရုပာသိတဗ္ဗော။
125. Katamo ca puggalo ajjhupekkhitabbo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo? Idhekacco puggalo kodhano hoti upāyāsabahulo, appampi vutto samāno abhisajjati kuppati byāpajjati patitthīyati, kopañca dosañca appaccayañca pātukaroti. Seyyathāpi nāma duṭṭhāruko kaṭṭhena vā kaṭhalāya vā ghaṭṭito bhiyyoso mattāya āsavaṃ deti, evamevaṃ idhekacco puggalo kodhano hoti upāyāsabahulo, appampi vutto samāno abhisajjati kuppati byāpajjati patitthīyati, kopañca dosañca appaccayañca pātukaroti. Seyyathāpi nāma tindukālātaṃ kaṭṭhena vā kaṭhalāya vā ghaṭṭitaṃ bhiyyoso mattāya cicciṭāyati ciṭiciṭāyati, evamevaṃ idhekacco puggalo kodhano hoti upāyāsabahulo, appampi vutto samāno abhisajjati kuppati byāpajjati patitthīyati, kopañca dosañca appaccayañca pātukaroti. Seyyathāpi nāma gūthakūpo kaṭṭhena vā kaṭhalāya vā ghaṭṭito bhiyyoso mattāya duggandho hoti, evamevaṃ idhekacco puggalo kodhano hoti upāyāsabahulo, appampi vutto samāno abhisajjati kuppati byāpajjati patitthīyati, kopañca dosañca appaccayañca pātukaroti; evarūpo puggalo ajjhupekkhitabbo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu? ‘‘Akkoseyyapi maṃ paribhāseyyapi maṃ anatthampi me kareyyā’’ti! Tasmā evarūpo puggalo ajjhupekkhitabbo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo.
၁၂၆. ကတမော စ ပုဂ္ဂလော သေဝိတဗ္ဗော ဘဇိတဗ္ဗော ပယိရုပာသိတဗ္ဗော? ဣဓေကစ္စော ပုဂ္ဂလော သီလဝာ ဟောတိ ကလ္ယာဏဓမ္မော – ဧဝရူပော ပုဂ္ဂလော သေဝိတဗ္ဗော ဘဇိတဗ္ဗော ပယိရုပာသိတဗ္ဗော။ တံ ကိသ္သ ဟေတု? ကိဉ္စာပိ ဧဝရူပသ္သ ပုဂ္ဂလသ္သ န ဒိဋ္ဌာနုဂတိံ အာပဇ္ဇတိ, အထ ခော နံ ကလ္ယာဏော ကိတ္တိသဒ္ဒော အဗ္ဘုဂ္ဂစ္ဆတိ – ‘‘ကလ္ယာဏမိတ္တော ပုရိသပုဂ္ဂလော ကလ္ယာဏသဟာယော ကလ္ယာဏသမ္ပဝင္ကော’’တိ! တသ္မာ ဧဝရူပော ပုဂ္ဂလော သေဝိတဗ္ဗော ဘဇိတဗ္ဗော ပယိရုပာသိတဗ္ဗော။
126. Katamo ca puggalo sevitabbo bhajitabbo payirupāsitabbo? Idhekacco puggalo sīlavā hoti kalyāṇadhammo – evarūpo puggalo sevitabbo bhajitabbo payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu? Kiñcāpi evarūpassa puggalassa na diṭṭhānugatiṃ āpajjati, atha kho naṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggacchati – ‘‘kalyāṇamitto purisapuggalo kalyāṇasahāyo kalyāṇasampavaṅko’’ti! Tasmā evarūpo puggalo sevitabbo bhajitabbo payirupāsitabbo.
၁၂၇. ကတမော စ ပုဂ္ဂလော သီလေသု ပရိပူရကာရီ, သမာဓိသ္မိံ မတ္တသော ကာရီ, ပညာယ မတ္တသော ကာရီ? သောတာပန္နသကဒာဂာမိနော – ဣမေ ဝုစ္စန္တိ ပုဂ္ဂလာ သီလေသု ပရိပူရကာရိနော, သမာဓိသ္မိံ မတ္တသော ကာရိနော, ပညာယ မတ္တသော ကာရိနော။
127. Katamo ca puggalo sīlesu paripūrakārī, samādhismiṃ mattaso kārī, paññāya mattaso kārī? Sotāpannasakadāgāmino – ime vuccanti puggalā sīlesu paripūrakārino, samādhismiṃ mattaso kārino, paññāya mattaso kārino.
၁၂၈. ကတမော စ ပုဂ္ဂလော သီလေသု စ ပရိပူရကာရီ, သမာဓိသ္မိဉ္စ ပရိပူရကာရီ, ပညာယ မတ္တသော ကာရီ? အနာဂာမီ – အယံ ဝုစ္စတိ ပုဂ္ဂလော သီလေသု စ ပရိပူရကာရီ, သမာဓိသ္မိဉ္စ ပရိပူရကာရီ, ပညာယ မတ္တသော ကာရီ။
128. Katamo ca puggalo sīlesu ca paripūrakārī, samādhismiñca paripūrakārī, paññāya mattaso kārī? Anāgāmī – ayaṃ vuccati puggalo sīlesu ca paripūrakārī, samādhismiñca paripūrakārī, paññāya mattaso kārī.
၁၂၉. ကတမော စ ပုဂ္ဂလော သီလေသု စ ပရိပူရကာရီ, သမာဓိသ္မိဉ္စ ပရိပူရကာရီ, ပညာယ စ ပရိပူရကာရီ? အရဟာ – အယံ ဝုစ္စတိ ပုဂ္ဂလော သီလေသု စ ပရိပူရကာရီ, သမာဓိသ္မိဉ္စ ပရိပူရကာရီ, ပညာယ စ ပရိပူရကာရီ။
129. Katamo ca puggalo sīlesu ca paripūrakārī, samādhismiñca paripūrakārī, paññāya ca paripūrakārī? Arahā – ayaṃ vuccati puggalo sīlesu ca paripūrakārī, samādhismiñca paripūrakārī, paññāya ca paripūrakārī.
၁၃၀. တတ္ထ ကတမေ တယော သတ္ထာရော? ဣဓေကစ္စော သတ္ထာ ကာမာနံ ပရိညံ ပညပေတိ 33, န ရူပာနံ ပရိညံ ပညပေတိ, န ဝေဒနာနံ ပရိညံ ပညပေတိ။ ဣဓ ပနေကစ္စော သတ္ထာ ကာမာနဉ္စ ပရိညံ ပညပေတိ, ရူပာနဉ္စ ပရိညံ ပညပေတိ, န ဝေဒနာနံ ပရိညံ ပညပေတိ။ ဣဓ ပနေကစ္စော သတ္ထာ ကာမာနဉ္စ ပရိညံ ပညပေတိ, ရူပာနဉ္စ ပရိညံ ပညပေတိ, ဝေဒနာနဉ္စ ပရိညံ ပညပေတိ။
130. Tattha katame tayo satthāro? Idhekacco satthā kāmānaṃ pariññaṃ paññapeti 34, na rūpānaṃ pariññaṃ paññapeti, na vedanānaṃ pariññaṃ paññapeti. Idha panekacco satthā kāmānañca pariññaṃ paññapeti, rūpānañca pariññaṃ paññapeti, na vedanānaṃ pariññaṃ paññapeti. Idha panekacco satthā kāmānañca pariññaṃ paññapeti, rūpānañca pariññaṃ paññapeti, vedanānañca pariññaṃ paññapeti.
တတ္ရ ယ္ဝာယံ သတ္ထာ ကာမာနံ ပရိညံ ပညပေတိ, န ရူပာနံ ပရိညံ ပညပေတိ, န ဝေဒနာနံ ပရိညံ ပညပေတိ, ရူပာဝစရသမာပတ္တိယာ လာဘီ သတ္ထာ တေန ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ တတ္ရ ယ္ဝာယံ သတ္ထာ ကာမာနဉ္စ ပရိညံ ပညပေတိ, ရူပာနဉ္စ ပရိညံ ပညပေတိ, န ဝေဒနာနံ ပရိညံ ပညပေတိ, အရူပာဝစရသမာပတ္တိယာ လာဘီ သတ္ထာ တေန ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ တတ္ရ ယ္ဝာယံ သတ္ထာ ကာမာနဉ္စ ပရိညံ ပညပေတိ, ရူပာနဉ္စ ပရိညံ ပညပေတိ, ဝေဒနာနဉ္စ ပရိညံ ပညပေတိ, သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော သတ္ထာ တေန ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ဣမေ တယော သတ္ထာရော။
Tatra yvāyaṃ satthā kāmānaṃ pariññaṃ paññapeti, na rūpānaṃ pariññaṃ paññapeti, na vedanānaṃ pariññaṃ paññapeti, rūpāvacarasamāpattiyā lābhī satthā tena daṭṭhabbo. Tatra yvāyaṃ satthā kāmānañca pariññaṃ paññapeti, rūpānañca pariññaṃ paññapeti, na vedanānaṃ pariññaṃ paññapeti, arūpāvacarasamāpattiyā lābhī satthā tena daṭṭhabbo. Tatra yvāyaṃ satthā kāmānañca pariññaṃ paññapeti, rūpānañca pariññaṃ paññapeti, vedanānañca pariññaṃ paññapeti, sammāsambuddho satthā tena daṭṭhabbo. Ime tayo satthāro.
၁၃၁. တတ္ထ ကတမေ အပရေပိ တယော သတ္ထာရော? ဣဓေကစ္စော သတ္ထာ ဒိဋ္ဌေ စေဝ ဓမ္မေ အတ္တာနံ သစ္စတော ထေတတော ပညပေတိ, အဘိသမ္ပရာယဉ္စ အတ္တာနံ သစ္စတော ထေတတော ပညပေတိ။ ဣဓ ပနေကစ္စော သတ္ထာ ဒိဋ္ဌေ စေဝ ဓမ္မေ အတ္တာနံ သစ္စတော ထေတတော ပညပေတိ, နော စ ခော အဘိသမ္ပရာယံ အတ္တာနံ သစ္စတော ထေတတော ပညပေတိ။ ဣဓ ပနေကစ္စော သတ္ထာ ဒိဋ္ဌေ စေဝ ဓမ္မေ အတ္တာနံ သစ္စတော ထေတတော န ပညပေတိ, အဘိသမ္ပရာယဉ္စ အတ္တာနံ သစ္စတော ထေတတော န ပညပေတိ။
131. Tattha katame aparepi tayo satthāro? Idhekacco satthā diṭṭhe ceva dhamme attānaṃ saccato thetato paññapeti, abhisamparāyañca attānaṃ saccato thetato paññapeti. Idha panekacco satthā diṭṭhe ceva dhamme attānaṃ saccato thetato paññapeti, no ca kho abhisamparāyaṃ attānaṃ saccato thetato paññapeti. Idha panekacco satthā diṭṭhe ceva dhamme attānaṃ saccato thetato na paññapeti, abhisamparāyañca attānaṃ saccato thetato na paññapeti.
တတ္ရ ယ္ဝာယံ သတ္ထာ ဒိဋ္ဌေ စေဝ ဓမ္မေ အတ္တာနံ သစ္စတော ထေတတော ပညပေတိ, အဘိသမ္ပရာယဉ္စ အတ္တာနံ သစ္စတော ထေတတော ပညပေတိ, သသ္သတဝာဒော သတ္ထာ တေန ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ တတ္ရ ယ္ဝာယံ သတ္ထာ ဒိဋ္ဌေ စေဝ ဓမ္မေ အတ္တာနံ သစ္စတော ထေတတော ပညပေတိ, နော စ ခော အဘိသမ္ပရာယံ အတ္တာနံ သစ္စတော ထေတတော ပညပေတိ, ဥစ္ဆေဒဝာဒော သတ္ထာ တေန ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ တတ္ရ ယ္ဝာယံ သတ္ထာ ဒိဋ္ဌေ စေဝ ဓမ္မေ အတ္တာနံ သစ္စတော ထေတတော န ပညပေတိ, အဘိသမ္ပရာယဉ္စ အတ္တာနံ သစ္စတော ထေတတော န ပညပေတိ, သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော သတ္ထာ တေန ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ဣမေ အပရေပိ တယော သတ္ထာရော။
Tatra yvāyaṃ satthā diṭṭhe ceva dhamme attānaṃ saccato thetato paññapeti, abhisamparāyañca attānaṃ saccato thetato paññapeti, sassatavādo satthā tena daṭṭhabbo. Tatra yvāyaṃ satthā diṭṭhe ceva dhamme attānaṃ saccato thetato paññapeti, no ca kho abhisamparāyaṃ attānaṃ saccato thetato paññapeti, ucchedavādo satthā tena daṭṭhabbo. Tatra yvāyaṃ satthā diṭṭhe ceva dhamme attānaṃ saccato thetato na paññapeti, abhisamparāyañca attānaṃ saccato thetato na paññapeti, sammāsambuddho satthā tena daṭṭhabbo. Ime aparepi tayo satthāro.
တိကနိဒ္ဒေသော။
Tikaniddeso.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / အဘိဓမ္မပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / ပဉ္စပကရဏ-အဋ္ဌကထာ • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā / ၃. တိကနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ • 3. Tikaniddesavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / အဘိဓမ္မပိဋက (ဋီကာ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ပဉ္စပကရဏ-မူလဋီကာ • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ၃. တိကနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ • 3. Tikaniddesavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / အဘိဓမ္မပိဋက (ဋီကာ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ပဉ္စပကရဏ-အနုဋီကာ • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ၃. တိကနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ • 3. Tikaniddesavaṇṇanā