Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਪੁਗ੍ਗਲਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਪਾਲ਼ਿ • Puggalapaññattipāḷi |
੩. ਤਿਕਪੁਗ੍ਗਲਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ
3. Tikapuggalapaññatti
੯੧. ਕਤਮੋ ਚ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਨਿਰਾਸੋ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਦੁਸ੍ਸੀਲੋ ਹੋਤਿ ਪਾਪਧਮ੍ਮੋ ਅਸੁਚਿ ਸਙ੍ਕਸ੍ਸਰਸਮਾਚਾਰੋ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ ਅਸ੍ਸਮਣੋ ਸਮਣਪਟਿਞ੍ਞੋ ਅਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰਿਪਟਿਞ੍ਞੋ ਅਨ੍ਤੋਪੂਤਿ ਅવਸ੍ਸੁਤੋ ਕਸਮ੍ਬੁਜਾਤੋ। ਸੋ ਸੁਣਾਤਿ – ‘‘ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮੋ ਕਿਰ ਭਿਕ੍ਖੁ ਆਸવਾਨਂ ਖਯਾ ਅਨਾਸવਂ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਞ੍ਞਾવਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍વਾ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤੀ’’ਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਨ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘‘ਕੁਦਾਸ੍ਸੁ ਨਾਮਾਹਮ੍ਪਿ ਆਸવਾਨਂ ਖਯਾ ਅਨਾਸવਂ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਞ੍ਞਾવਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍વਾ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ‘‘ਨਿਰਾਸੋ’’।
91. Katamo ca puggalo nirāso? Idhekacco puggalo dussīlo hoti pāpadhammo asuci saṅkassarasamācāro paṭicchannakammanto assamaṇo samaṇapaṭiñño abrahmacārī brahmacāripaṭiñño antopūti avassuto kasambujāto. So suṇāti – ‘‘itthannāmo kira bhikkhu āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharatī’’ti. Tassa na evaṃ hoti – ‘‘kudāssu nāmāhampi āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissāmī’’ti. Ayaṃ vuccati puggalo ‘‘nirāso’’.
੯੨. ਕਤਮੋ ਚ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਆਸਂਸੋ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸੀਲવਾ ਹੋਤਿ ਕਲ੍ਯਾਣਧਮ੍ਮੋ। ਸੋ ਸੁਣਾਤਿ – ‘‘ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮੋ ਕਿਰ ਭਿਕ੍ਖੁ ਆਸવਾਨਂ ਖਯਾ ਅਨਾਸવਂ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਞ੍ਞਾવਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍વਾ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤੀ’’ਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘‘ਕੁਦਾਸ੍ਸੁ ਨਾਮਾਹਮ੍ਪਿ ਆਸવਾਨਂ ਖਯਾ ਅਨਾਸવਂ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਞ੍ਞਾવਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍વਾ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ‘‘ਆਸਂਸੋ’’।
92. Katamo ca puggalo āsaṃso? Idhekacco puggalo sīlavā hoti kalyāṇadhammo. So suṇāti – ‘‘itthannāmo kira bhikkhu āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharatī’’ti. Tassa evaṃ hoti – ‘‘kudāssu nāmāhampi āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissāmī’’ti. Ayaṃ vuccati puggalo ‘‘āsaṃso’’.
੯੩. ਕਤਮੋ ਚ ਪੁਗ੍ਗਲੋ વਿਗਤਾਸੋ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਆਸવਾਨਂ ਖਯਾ ਅਨਾਸવਂ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਞ੍ਞਾવਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍વਾ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ। ਸੋ ਸੁਣਾਤਿ – ‘‘ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮੋ ਕਿਰ ਭਿਕ੍ਖੁ ਆਸવਾਨਂ ਖਯਾ ਅਨਾਸવਂ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਞ੍ਞਾવਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍વਾ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤੀ’’ਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਨ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘‘ਕੁਦਾਸ੍ਸੁ ਨਾਮਾਹਮ੍ਪਿ ਆਸવਾਨਂ ਖਯਾ ਅਨਾਸવਂ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਞ੍ਞਾવਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍વਾ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਯਾ ਹਿਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅવਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ વਿਮੁਤ੍ਤਾਸਾ, ਸਾ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਾ। ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ‘‘વਿਗਤਾਸੋ’’।
93. Katamo ca puggalo vigatāso? Idhekacco puggalo āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati. So suṇāti – ‘‘itthannāmo kira bhikkhu āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharatī’’ti. Tassa na evaṃ hoti – ‘‘kudāssu nāmāhampi āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissāmī’’ti. Taṃ kissa hetu? Yā hissa pubbe avimuttassa vimuttāsā, sā paṭippassaddhā. Ayaṃ vuccati puggalo ‘‘vigatāso’’.
੯੪. ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੇ ਤਯੋ ਗਿਲਾਨੂਪਮਾ ਪੁਗ੍ਗਲਾ? ਤਯੋ ਗਿਲਾਨਾ – ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਗਿਲਾਨੋ ਲਭਨ੍ਤੋ વਾ ਸਪ੍ਪਾਯਾਨਿ ਭੋਜਨਾਨਿ ਅਲਭਨ੍ਤੋ વਾ ਸਪ੍ਪਾਯਾਨਿ ਭੋਜਨਾਨਿ, ਲਭਨ੍ਤੋ વਾ ਸਪ੍ਪਾਯਾਨਿ ਭੇਸਜ੍ਜਾਨਿ ਅਲਭਨ੍ਤੋ વਾ ਸਪ੍ਪਾਯਾਨਿ ਭੇਸਜ੍ਜਾਨਿ, ਲਭਨ੍ਤੋ વਾ ਪਤਿਰੂਪਂ ਉਪਟ੍ਠਾਕਂ ਅਲਭਨ੍ਤੋ વਾ ਪਤਿਰੂਪਂ ਉਪਟ੍ਠਾਕਂ, ਨੇવ વੁਟ੍ਠਾਤਿ ਤਮ੍ਹਾ ਆਬਾਧਾ। (੧)
94. Tattha katame tayo gilānūpamā puggalā? Tayo gilānā – idhekacco gilāno labhanto vā sappāyāni bhojanāni alabhanto vā sappāyāni bhojanāni, labhanto vā sappāyāni bhesajjāni alabhanto vā sappāyāni bhesajjāni, labhanto vā patirūpaṃ upaṭṭhākaṃ alabhanto vā patirūpaṃ upaṭṭhākaṃ, neva vuṭṭhāti tamhā ābādhā. (1)
ਇਧ ਪਨੇਕਚ੍ਚੋ ਗਿਲਾਨੋ ਲਭਨ੍ਤੋ વਾ ਸਪ੍ਪਾਯਾਨਿ ਭੋਜਨਾਨਿ ਅਲਭਨ੍ਤੋ વਾ ਸਪ੍ਪਾਯਾਨਿ ਭੋਜਨਾਨਿ, ਲਭਨ੍ਤੋ વਾ ਸਪ੍ਪਾਯਾਨਿ ਭੇਸਜ੍ਜਾਨਿ ਅਲਭਨ੍ਤੋ વਾ ਸਪ੍ਪਾਯਾਨਿ ਭੇਸਜ੍ਜਾਨਿ, ਲਭਨ੍ਤੋ વਾ ਪਤਿਰੂਪਂ ਉਪਟ੍ਠਾਕਂ ਅਲਭਨ੍ਤੋ વਾ ਪਤਿਰੂਪਂ ਉਪਟ੍ਠਾਕਂ, વੁਟ੍ਠਾਤਿ ਤਮ੍ਹਾ ਆਬਾਧਾ। (੨)
Idha panekacco gilāno labhanto vā sappāyāni bhojanāni alabhanto vā sappāyāni bhojanāni, labhanto vā sappāyāni bhesajjāni alabhanto vā sappāyāni bhesajjāni, labhanto vā patirūpaṃ upaṭṭhākaṃ alabhanto vā patirūpaṃ upaṭṭhākaṃ, vuṭṭhāti tamhā ābādhā. (2)
ਇਧ ਪਨੇਕਚ੍ਚੋ ਗਿਲਾਨੋ ਲਭਨ੍ਤੋ ਸਪ੍ਪਾਯਾਨਿ ਭੋਜਨਾਨਿ ਨੋ ਅਲਭਨ੍ਤੋ, ਲਭਨ੍ਤੋ ਸਪ੍ਪਾਯਾਨਿ ਭੇਸਜ੍ਜਾਨਿ ਨੋ ਅਲਭਨ੍ਤੋ, ਲਭਨ੍ਤੋ ਪਤਿਰੂਪਂ ਉਪਟ੍ਠਾਕਂ ਨੋ ਅਲਭਨ੍ਤੋ, વੁਟ੍ਠਾਤਿ ਤਮ੍ਹਾ ਆਬਾਧਾ। (੩)
Idha panekacco gilāno labhanto sappāyāni bhojanāni no alabhanto, labhanto sappāyāni bhesajjāni no alabhanto, labhanto patirūpaṃ upaṭṭhākaṃ no alabhanto, vuṭṭhāti tamhā ābādhā. (3)
ਤਤ੍ਰ ਯ੍વਾਯਂ ਗਿਲਾਨੋ ਲਭਨ੍ਤੋ ਸਪ੍ਪਾਯਾਨਿ ਭੋਜਨਾਨਿ ਨੋ ਅਲਭਨ੍ਤੋ, ਲਭਨ੍ਤੋ ਸਪ੍ਪਾਯਾਨਿ ਭੇਸਜ੍ਜਾਨਿ ਨੋ ਅਲਭਨ੍ਤੋ, ਲਭਨ੍ਤੋ ਪਤਿਰੂਪਂ ਉਪਟ੍ਠਾਕਂ ਨੋ ਅਲਭਨ੍ਤੋ, વੁਟ੍ਠਾਤਿ ਤਮ੍ਹਾ ਆਬਾਧਾ, ਇਮਂ ਗਿਲਾਨਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਭਗવਤਾ ਗਿਲਾਨਭਤ੍ਤਂ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਂ ਗਿਲਾਨਭੇਸਜ੍ਜਂ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਂ ਗਿਲਾਨੁਪਟ੍ਠਾਕੋ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤੋ। ਇਮਞ੍ਚ ਪਨ ਗਿਲਾਨਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਗਿਲਾਨਾ ਉਪਟ੍ਠਾਤਬ੍ਬਾ।
Tatra yvāyaṃ gilāno labhanto sappāyāni bhojanāni no alabhanto, labhanto sappāyāni bhesajjāni no alabhanto, labhanto patirūpaṃ upaṭṭhākaṃ no alabhanto, vuṭṭhāti tamhā ābādhā, imaṃ gilānaṃ paṭicca bhagavatā gilānabhattaṃ anuññātaṃ gilānabhesajjaṃ anuññātaṃ gilānupaṭṭhāko anuññāto. Imañca pana gilānaṃ paṭicca aññepi gilānā upaṭṭhātabbā.
ਏવਮੇવਂ 1 ਤਯੋ ਗਿਲਾਨੂਪਮਾ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਸਨ੍ਤੋ ਸਂવਿਜ੍ਜਮਾਨਾ ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ। ਕਤਮੇ ਤਯੋ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਲਭਨ੍ਤੋ વਾ ਤਥਾਗਤਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਅਲਭਨ੍ਤੋ વਾ ਤਥਾਗਤਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ, ਲਭਨ੍ਤੋ વਾ ਤਥਾਗਤਪ੍ਪવੇਦਿਤਂ ਧਮ੍ਮવਿਨਯਂ ਸવਣਾਯ ਅਲਭਨ੍ਤੋ વਾ ਤਥਾਗਤਪ੍ਪવੇਦਿਤਂ ਧਮ੍ਮવਿਨਯਂ ਸવਣਾਯ, ਨੇવ ਓਕ੍ਕਮਤਿ ਨਿਯਾਮਂ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਸਮ੍ਮਤ੍ਤਂ। (੧)
Evamevaṃ 2 tayo gilānūpamā puggalā santo saṃvijjamānā lokasmiṃ. Katame tayo? Idhekacco puggalo labhanto vā tathāgataṃ dassanāya alabhanto vā tathāgataṃ dassanāya, labhanto vā tathāgatappaveditaṃ dhammavinayaṃ savaṇāya alabhanto vā tathāgatappaveditaṃ dhammavinayaṃ savaṇāya, neva okkamati niyāmaṃ kusalesu dhammesu sammattaṃ. (1)
ਇਧ ਪਨੇਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਲਭਨ੍ਤੋ વਾ ਤਥਾਗਤਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਅਲਭਨ੍ਤੋ વਾ ਤਥਾਗਤਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ, ਲਭਨ੍ਤੋ વਾ ਤਥਾਗਤਪ੍ਪવੇਦਿਤਂ ਧਮ੍ਮવਿਨਯਂ ਸવਣਾਯ ਅਲਭਨ੍ਤੋ વਾ ਤਥਾਗਤਪ੍ਪવੇਦਿਤਂ ਧਮ੍ਮવਿਨਯਂ ਸવਣਾਯ, ਓਕ੍ਕਮਤਿ ਨਿਯਾਮਂ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਸਮ੍ਮਤ੍ਤਂ। (੨)
Idha panekacco puggalo labhanto vā tathāgataṃ dassanāya alabhanto vā tathāgataṃ dassanāya, labhanto vā tathāgatappaveditaṃ dhammavinayaṃ savaṇāya alabhanto vā tathāgatappaveditaṃ dhammavinayaṃ savaṇāya, okkamati niyāmaṃ kusalesu dhammesu sammattaṃ. (2)
ਇਧ ਪਨੇਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਲਭਨ੍ਤੋ ਤਥਾਗਤਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਨੋ ਅਲਭਨ੍ਤੋ, ਲਭਨ੍ਤੋ ਤਥਾਗਤਪ੍ਪવੇਦਿਤਂ ਧਮ੍ਮવਿਨਯਂ ਸવਣਾਯ ਨੋ ਅਲਭਨ੍ਤੋ, ਓਕ੍ਕਮਤਿ ਨਿਯਾਮਂ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਸਮ੍ਮਤ੍ਤਂ। (੩)
Idha panekacco puggalo labhanto tathāgataṃ dassanāya no alabhanto, labhanto tathāgatappaveditaṃ dhammavinayaṃ savaṇāya no alabhanto, okkamati niyāmaṃ kusalesu dhammesu sammattaṃ. (3)
ਤਤ੍ਰ ਯ੍વਾਯਂ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਲਭਨ੍ਤੋ ਤਥਾਗਤਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਨੋ ਅਲਭਨ੍ਤੋ, ਲਭਨ੍ਤੋ ਤਥਾਗਤਪ੍ਪવੇਦਿਤਂ ਧਮ੍ਮવਿਨਯਂ ਸવਣਾਯ ਨੋ ਅਲਭਨ੍ਤੋ , ਓਕ੍ਕਮਤਿ ਨਿਯਾਮਂ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਸਮ੍ਮਤ੍ਤਂ, ਇਮਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਭਗવਤਾ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਾ, ਇਮਞ੍ਚ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਅਞ੍ਞੇਸਮ੍ਪਿ ਧਮ੍ਮੋ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬੋ। ਇਮੇ ਤਯੋ ਗਿਲਾਨੂਪਮਾ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਸਨ੍ਤੋ ਸਂવਿਜ੍ਜਮਾਨਾ ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ।
Tatra yvāyaṃ puggalo labhanto tathāgataṃ dassanāya no alabhanto, labhanto tathāgatappaveditaṃ dhammavinayaṃ savaṇāya no alabhanto , okkamati niyāmaṃ kusalesu dhammesu sammattaṃ, imaṃ puggalaṃ paṭicca bhagavatā dhammadesanā anuññātā, imañca puggalaṃ paṭicca aññesampi dhammo desetabbo. Ime tayo gilānūpamā puggalā santo saṃvijjamānā lokasmiṃ.
੯੫. ਕਤਮੋ ਚ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਕਾਯਸਕ੍ਖੀ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਟ੍ਠ વਿਮੋਕ੍ਖੇ ਕਾਯੇਨ ਫੁਸਿਤ੍વਾ વਿਹਰਤਿ, ਪਞ੍ਞਾਯ ਚਸ੍ਸ ਦਿਸ੍વਾ ਏਕਚ੍ਚੇ ਆਸવਾ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਾ ਹੋਨ੍ਤਿ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ‘‘ਕਾਯਸਕ੍ਖੀ’’।
95. Katamo ca puggalo kāyasakkhī? Idhekacco puggalo aṭṭha vimokkhe kāyena phusitvā viharati, paññāya cassa disvā ekacce āsavā parikkhīṇā honti – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘kāyasakkhī’’.
੯੬. ਕਤਮੋ ਚ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਦਿਟ੍ਠਿਪ੍ਪਤ੍ਤੋ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ‘‘ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ‘‘ਅਯਂ ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯੋ’’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ‘‘ਅਯਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧੋ’’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ‘‘ਅਯਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾ’’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਤਥਾਗਤਪ੍ਪવੇਦਿਤਾ ਚਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਾ ਪਞ੍ਞਾਯ વੋਦਿਟ੍ਠਾ ਹੋਨ੍ਤਿ વੋਚਰਿਤਾ, ਪਞ੍ਞਾਯ ਚਸ੍ਸ ਦਿਸ੍વਾ ਏਕਚ੍ਚੇ ਆਸવਾ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਾ ਹੋਨ੍ਤਿ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ‘‘ਦਿਟ੍ਠਿਪ੍ਪਤ੍ਤੋ’’।
96. Katamo ca puggalo diṭṭhippatto? Idhekacco puggalo ‘‘idaṃ dukkha’’nti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘‘ayaṃ dukkhasamudayo’’ti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘‘ayaṃ dukkhanirodho’’ti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘‘ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā’’ti yathābhūtaṃ pajānāti, tathāgatappaveditā cassa dhammā paññāya vodiṭṭhā honti vocaritā, paññāya cassa disvā ekacce āsavā parikkhīṇā honti – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘diṭṭhippatto’’.
੯੭. ਕਤਮੋ ਚ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸਦ੍ਧਾવਿਮੁਤ੍ਤੋ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ‘‘ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ…ਪੇ॰… ਤਥਾਗਤਪ੍ਪવੇਦਿਤਾ ਚਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਾ ਪਞ੍ਞਾਯ વੋਦਿਟ੍ਠਾ ਹੋਨ੍ਤਿ વੋਚਰਿਤਾ, ਪਞ੍ਞਾਯ ਚਸ੍ਸ ਦਿਸ੍વਾ ਏਕਚ੍ਚੇ ਆਸવਾ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਨੋ ਚ ਖੋ ਯਥਾਦਿਟ੍ਠਿਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ‘‘ਸਦ੍ਧਾવਿਮੁਤ੍ਤੋ’’।
97. Katamo ca puggalo saddhāvimutto? Idhekacco puggalo ‘‘idaṃ dukkha’’nti yathābhūtaṃ pajānāti…pe… tathāgatappaveditā cassa dhammā paññāya vodiṭṭhā honti vocaritā, paññāya cassa disvā ekacce āsavā parikkhīṇā honti, no ca kho yathādiṭṭhippattassa – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘saddhāvimutto’’.
੯੮. ਕਤਮੋ ਚ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਗੂਥਭਾਣੀ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਮੁਸਾવਾਦੀ ਹੋਤਿ ਸਭਗ੍ਗਤੋ વਾ ਪਰਿਸਗ੍ਗਤੋ વਾ ਞਾਤਿਮਜ੍ਝਗਤੋ વਾ ਪੂਗਮਜ੍ਝਗਤੋ વਾ ਰਾਜਕੁਲਮਜ੍ਝਗਤੋ વਾ ਅਭਿਨੀਤੋ ਸਕ੍ਖਿਪੁਟ੍ਠੋ – ‘‘ਏਹਮ੍ਭੋ 3, ਪੁਰਿਸ, ਯਂ ਜਾਨਾਸਿ ਤਂ વਦੇਹੀ’’ਤਿ, ਸੋ ਅਜਾਨਂ વਾ ਆਹ – ‘‘ਜਾਨਾਮੀ’’ਤਿ, ਜਾਨਂ વਾ ਆਹ – ‘‘ਨ ਜਾਨਾਮੀ’’ਤਿ, ਅਪਸ੍ਸਂ વਾ ਆਹ – ‘‘ਪਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ, ਪਸ੍ਸਂ વਾ ਆਹ – ‘‘ਨ ਪਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ਇਤਿ ਅਤ੍ਤਹੇਤੁ વਾ ਪਰਹੇਤੁ વਾ ਆਮਿਸਕਿਞ੍ਚਿਕ੍ਖਹੇਤੁ વਾ ਸਮ੍ਪਜਾਨਮੁਸਾ ਭਾਸਿਤਾ ਹੋਤਿ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ‘‘ਗੂਥਭਾਣੀ’’।
98. Katamo ca puggalo gūthabhāṇī? Idhekacco puggalo musāvādī hoti sabhaggato vā parisaggato vā ñātimajjhagato vā pūgamajjhagato vā rājakulamajjhagato vā abhinīto sakkhipuṭṭho – ‘‘ehambho 4, purisa, yaṃ jānāsi taṃ vadehī’’ti, so ajānaṃ vā āha – ‘‘jānāmī’’ti, jānaṃ vā āha – ‘‘na jānāmī’’ti, apassaṃ vā āha – ‘‘passāmī’’ti, passaṃ vā āha – ‘‘na passāmī’’ti. Iti attahetu vā parahetu vā āmisakiñcikkhahetu vā sampajānamusā bhāsitā hoti – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘gūthabhāṇī’’.
੯੯. ਕਤਮੋ ਚ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਪੁਪ੍ਫਭਾਣੀ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਮੁਸਾવਾਦਂ ਪਹਾਯ ਮੁਸਾવਾਦਾ ਪਟਿવਿਰਤੋ ਹੋਤਿ ਸਭਗ੍ਗਤੋ વਾ ਪਰਿਸਗ੍ਗਤੋ વਾ ਞਾਤਿਮਜ੍ਝਗਤੋ વਾ ਪੂਗਮਜ੍ਝਗਤੋ વਾ ਰਾਜਕੁਲਮਜ੍ਝਗਤੋ વਾ ਅਭਿਨੀਤੋ ਸਕ੍ਖਿਪੁਟ੍ਠੋ – ‘‘ਏਹਮ੍ਭੋ, ਪੁਰਿਸ, ਯਂ ਜਾਨਾਸਿ ਤਂ વਦੇਹੀ’’ਤਿ, ਸੋ ਅਜਾਨਂ વਾ ਆਹ – ‘‘ਨ ਜਾਨਾਮੀ’’ਤਿ, ਜਾਨਂ વਾ ਆਹ – ‘‘ਜਾਨਾਮੀ’’ਤਿ, ਅਪਸ੍ਸਂ વਾ ਆਹ – ‘‘ਨ ਪਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ, ਪਸ੍ਸਂ વਾ ਆਹ – ‘‘ਪਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ਇਤਿ ਅਤ੍ਤਹੇਤੁ વਾ ਪਰਹੇਤੁ વਾ ਆਮਿਸਕਿਞ੍ਚਿਕ੍ਖਹੇਤੁ વਾ ਨ ਸਮ੍ਪਜਾਨਮੁਸਾ ਭਾਸਿਤਾ ਹੋਤਿ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ‘‘ਪੁਪ੍ਫਭਾਣੀ’’।
99. Katamo ca puggalo pupphabhāṇī? Idhekacco puggalo musāvādaṃ pahāya musāvādā paṭivirato hoti sabhaggato vā parisaggato vā ñātimajjhagato vā pūgamajjhagato vā rājakulamajjhagato vā abhinīto sakkhipuṭṭho – ‘‘ehambho, purisa, yaṃ jānāsi taṃ vadehī’’ti, so ajānaṃ vā āha – ‘‘na jānāmī’’ti, jānaṃ vā āha – ‘‘jānāmī’’ti, apassaṃ vā āha – ‘‘na passāmī’’ti, passaṃ vā āha – ‘‘passāmī’’ti. Iti attahetu vā parahetu vā āmisakiñcikkhahetu vā na sampajānamusā bhāsitā hoti – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘pupphabhāṇī’’.
੧੦੦. ਕਤਮੋ ਚ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਮਧੁਭਾਣੀ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਯਾ ਸਾ વਾਚਾ ਨੇਲਾ ਕਣ੍ਣਸੁਖਾ ਪੇਮਨਿਯਾ ਹਦਯਙ੍ਗਮਾ ਪੋਰੀ ਬਹੁਜਨਕਨ੍ਤਾ ਬਹੁਜਨਮਨਾਪਾ, ਤਥਾਰੂਪਿਂ વਾਚਂ ਭਾਸਿਤਾ ਹੋਤਿ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ‘‘ਮਧੁਭਾਣੀ’’।
100. Katamo ca puggalo madhubhāṇī? Idhekacco puggalo yā sā vācā nelā kaṇṇasukhā pemaniyā hadayaṅgamā porī bahujanakantā bahujanamanāpā, tathārūpiṃ vācaṃ bhāsitā hoti – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘madhubhāṇī’’.
੧੦੧. ਕਤਮੋ ਚ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਰੁਕੂਪਮਚਿਤ੍ਤੋ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਕੋਧਨੋ ਹੋਤਿ ਉਪਾਯਾਸਬਹੁਲੋ, ਅਪ੍ਪਮ੍ਪਿ વੁਤ੍ਤੋ ਸਮਾਨੋ ਅਭਿਸਜ੍ਜਤਿ ਕੁਪ੍ਪਤਿ ਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਤਿ ਪਤਿਤ੍ਥੀਯਤਿ 5, ਕੋਪਞ੍ਚ ਦੋਸਞ੍ਚ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯਞ੍ਚ ਪਾਤੁਕਰੋਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਦੁਟ੍ਠਾਰੁਕੋ ਕਟ੍ਠੇਨ વਾ ਕਠਲਾਯ 6 વਾ ਘਟ੍ਟਿਤੋ ਭਿਯ੍ਯੋਸੋ ਮਤ੍ਤਾਯ ਆਸવਂ ਦੇਤਿ 7, ਏવਮੇવਂ ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਕੋਧਨੋ ਹੋਤਿ ਉਪਾਯਾਸਬਹੁਲੋ, ਅਪ੍ਪਮ੍ਪਿ વੁਤ੍ਤੋ ਸਮਾਨੋ ਅਭਿਸਜ੍ਜਤਿ ਕੁਪ੍ਪਤਿ ਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਤਿ ਪਤਿਤ੍ਥੀਯਤਿ, ਕੋਪਞ੍ਚ ਦੋਸਞ੍ਚ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯਞ੍ਚ ਪਾਤੁਕਰੋਤਿ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ‘‘ਅਰੁਕੂਪਮਚਿਤ੍ਤੋ’’।
101. Katamo ca puggalo arukūpamacitto? Idhekacco puggalo kodhano hoti upāyāsabahulo, appampi vutto samāno abhisajjati kuppati byāpajjati patitthīyati 8, kopañca dosañca appaccayañca pātukaroti. Seyyathāpi nāma duṭṭhāruko kaṭṭhena vā kaṭhalāya 9 vā ghaṭṭito bhiyyoso mattāya āsavaṃ deti 10, evamevaṃ idhekacco puggalo kodhano hoti upāyāsabahulo, appampi vutto samāno abhisajjati kuppati byāpajjati patitthīyati, kopañca dosañca appaccayañca pātukaroti – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘arukūpamacitto’’.
੧੦੨. ਕਤਮੋ ਚ ਪੁਗ੍ਗਲੋ વਿਜ੍ਜੂਪਮਚਿਤ੍ਤੋ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ‘‘ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ‘‘ਅਯਂ ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯੋ’’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ‘‘ਅਯਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧੋ’’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ‘‘ਅਯਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾ’’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਚਕ੍ਖੁਮਾ ਪੁਰਿਸੋ ਰਤ੍ਤਨ੍ਧਕਾਰਤਿਮਿਸਾਯ વਿਜ੍ਜਨ੍ਤਰਿਕਾਯ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ, ਏવਮੇવਂ ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ‘‘ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ‘‘ਅਯਂ ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯੋ’’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ‘‘ਅਯਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧੋ’’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ , ‘‘ਅਯਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾ’’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ‘‘વਿਜ੍ਜੂਪਮਚਿਤ੍ਤੋ’’।
102. Katamo ca puggalo vijjūpamacitto? Idhekacco puggalo ‘‘idaṃ dukkha’’nti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘‘ayaṃ dukkhasamudayo’’ti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘‘ayaṃ dukkhanirodho’’ti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘‘ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā’’ti yathābhūtaṃ pajānāti. Seyyathāpi nāma cakkhumā puriso rattandhakāratimisāya vijjantarikāya rūpāni passeyya, evamevaṃ idhekacco puggalo ‘‘idaṃ dukkha’’nti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘‘ayaṃ dukkhasamudayo’’ti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘‘ayaṃ dukkhanirodho’’ti yathābhūtaṃ pajānāti , ‘‘ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā’’ti yathābhūtaṃ pajānāti – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘vijjūpamacitto’’.
੧੦੩. ਕਤਮੋ ਚ ਪੁਗ੍ਗਲੋ વਜਿਰੂਪਮਚਿਤ੍ਤੋ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਆਸવਾਨਂ ਖਯਾ ਅਨਾਸવਂ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਞ੍ਞਾવਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍વਾ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ વਜਿਰਸ੍ਸ ਨਤ੍ਥਿ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਭੇਜ੍ਜਂ ਮਣਿ વਾ ਪਾਸਾਣੋ વਾ, ਏવਮੇવਂ ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਆਸવਾਨਂ ਖਯਾ ਅਨਾਸવਂ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਞ੍ਞਾવਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍વਾ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ‘‘વਜਿਰੂਪਮਚਿਤ੍ਤੋ’’।
103. Katamo ca puggalo vajirūpamacitto? Idhekacco puggalo āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati. Seyyathāpi nāma vajirassa natthi kiñci abhejjaṃ maṇi vā pāsāṇo vā, evamevaṃ idhekacco puggalo āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘vajirūpamacitto’’.
੧੦੪. ਕਤਮੋ ਚ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਨ੍ਧੋ? ਇਧੇਕਚ੍ਚਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਤਥਾਰੂਪਂ ਚਕ੍ਖੁ ਨ ਹੋਤਿ ਯਥਾਰੂਪੇਨ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਅਨਧਿਗਤਂ વਾ ਭੋਗਂ ਅਧਿਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ, ਅਧਿਗਤਂ વਾ ਭੋਗਂ ਫਾਤਿਂ ਕਰੇਯ੍ਯ; ਤਥਾਰੂਪਮ੍ਪਿਸ੍ਸ ਚਕ੍ਖੁ ਨ ਹੋਤਿ ਯਥਾਰੂਪੇਨ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲੇ ਧਮ੍ਮੇ ਜਾਨੇਯ੍ਯ, ਸਾવਜ੍ਜਾਨવਜ੍ਜੇ ਧਮ੍ਮੇ ਜਾਨੇਯ੍ਯ, ਹੀਨਪ੍ਪਣੀਤੇ ਧਮ੍ਮੇ ਜਾਨੇਯ੍ਯ, ਕਣ੍ਹਸੁਕ੍ਕਸਪ੍ਪਟਿਭਾਗੇ ਧਮ੍ਮੇ ਜਾਨੇਯ੍ਯ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ‘‘ਅਨ੍ਧੋ’’।
104. Katamo ca puggalo andho? Idhekaccassa puggalassa tathārūpaṃ cakkhu na hoti yathārūpena cakkhunā anadhigataṃ vā bhogaṃ adhigaccheyya, adhigataṃ vā bhogaṃ phātiṃ kareyya; tathārūpampissa cakkhu na hoti yathārūpena cakkhunā kusalākusale dhamme jāneyya, sāvajjānavajje dhamme jāneyya, hīnappaṇīte dhamme jāneyya, kaṇhasukkasappaṭibhāge dhamme jāneyya – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘andho’’.
੧੦੫. ਕਤਮੋ ਚ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਏਕਚਕ੍ਖੁ? ਇਧੇਕਚ੍ਚਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਤਥਾਰੂਪਂ ਚਕ੍ਖੁ ਹੋਤਿ , ਯਥਾਰੂਪੇਨ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਅਨਧਿਗਤਂ વਾ ਭੋਗਂ ਅਧਿਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ, ਅਧਿਗਤਂ વਾ ਭੋਗਂ ਫਾਤਿਂ ਕਰੇਯ੍ਯ; ਤਥਾਰੂਪਮ੍ਪਿਸ੍ਸ ਚਕ੍ਖੁ ਨ ਹੋਤਿ ਯਥਾਰੂਪੇਨ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲੇ ਧਮ੍ਮੇ ਜਾਨੇਯ੍ਯ, ਸਾવਜ੍ਜਾਨવਜ੍ਜੇ ਧਮ੍ਮੇ ਜਾਨੇਯ੍ਯ, ਹੀਨਪ੍ਪਣੀਤੇ ਧਮ੍ਮੇ ਜਾਨੇਯ੍ਯ, ਕਣ੍ਹਸੁਕ੍ਕਸਪ੍ਪਟਿਭਾਗੇ ਧਮ੍ਮੇ ਜਾਨੇਯ੍ਯ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ‘‘ਏਕਚਕ੍ਖੁ’’।
105. Katamo ca puggalo ekacakkhu? Idhekaccassa puggalassa tathārūpaṃ cakkhu hoti , yathārūpena cakkhunā anadhigataṃ vā bhogaṃ adhigaccheyya, adhigataṃ vā bhogaṃ phātiṃ kareyya; tathārūpampissa cakkhu na hoti yathārūpena cakkhunā kusalākusale dhamme jāneyya, sāvajjānavajje dhamme jāneyya, hīnappaṇīte dhamme jāneyya, kaṇhasukkasappaṭibhāge dhamme jāneyya – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘ekacakkhu’’.
੧੦੬. ਕਤਮੋ ਚ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਦ੍વਿਚਕ੍ਖੁ? ਇਧੇਕਚ੍ਚਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਤਥਾਰੂਪਂ ਚਕ੍ਖੁ ਹੋਤਿ ਯਥਾਰੂਪੇਨ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਅਨਧਿਗਤਂ વਾ ਭੋਗਂ ਅਧਿਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ, ਅਧਿਗਤਂ વਾ ਭੋਗਂ ਫਾਤਿਂ ਕਰੇਯ੍ਯ; ਤਥਾਰੂਪਮ੍ਪਿਸ੍ਸ ਚਕ੍ਖੁ ਹੋਤਿ ਯਥਾਰੂਪੇਨ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲੇ ਧਮ੍ਮੇ ਜਾਨੇਯ੍ਯ, ਸਾવਜ੍ਜਾਨવਜ੍ਜੇ ਧਮ੍ਮੇ ਜਾਨੇਯ੍ਯ, ਹੀਨਪ੍ਪਣੀਤੇ ਧਮ੍ਮੇ ਜਾਨੇਯ੍ਯ, ਕਣ੍ਹਸੁਕ੍ਕਸਪ੍ਪਟਿਭਾਗੇ ਧਮ੍ਮੇ ਜਾਨੇਯ੍ਯ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ‘‘ਦ੍વਿਚਕ੍ਖੁ’’।
106. Katamo ca puggalo dvicakkhu? Idhekaccassa puggalassa tathārūpaṃ cakkhu hoti yathārūpena cakkhunā anadhigataṃ vā bhogaṃ adhigaccheyya, adhigataṃ vā bhogaṃ phātiṃ kareyya; tathārūpampissa cakkhu hoti yathārūpena cakkhunā kusalākusale dhamme jāneyya, sāvajjānavajje dhamme jāneyya, hīnappaṇīte dhamme jāneyya, kaṇhasukkasappaṭibhāge dhamme jāneyya – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘dvicakkhu’’.
੧੦੭. ਕਤਮੋ ਚ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅવਕੁਜ੍ਜਪਞ੍ਞੋ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਆਰਾਮਂ ਗਨ੍ਤਾ 11 ਹੋਤਿ ਅਭਿਕ੍ਖਣਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸવਣਾਯ 12। ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤਿ ਆਦਿਕਲ੍ਯਾਣਂ ਮਜ੍ਝੇਕਲ੍ਯਾਣਂ ਪਰਿਯੋਸਾਨਕਲ੍ਯਾਣਂ ਸਾਤ੍ਥਂ ਸਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ ਕੇવਲਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤਿ। ਸੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਆਸਨੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਤਸ੍ਸਾ ਕਥਾਯ ਨੇવ ਆਦਿਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ, ਨ ਮਜ੍ਝਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ, ਨ ਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ। વੁਟ੍ਠਿਤੋਪਿ ਤਮ੍ਹਾ ਆਸਨਾ ਤਸ੍ਸਾ ਕਥਾਯ ਨੇવ ਆਦਿਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ, ਨ ਮਜ੍ਝਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ, ਨ ਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਕੁਮ੍ਭੋ ਨਿਕ੍ਕੁਜ੍ਜੋ 13 ਤਤ੍ਰ ਉਦਕਂ ਆਸਿਤ੍ਤਂ વਿવਟ੍ਟਤਿ, ਨੋ ਸਣ੍ਠਾਤਿ; ਏવਮੇવਂ ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਆਰਾਮਂ ਗਨ੍ਤਾ ਹੋਤਿ ਅਭਿਕ੍ਖਣਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸવਣਾਯ । ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤਿ ਆਦਿਕਲ੍ਯਾਣਂ ਮਜ੍ਝੇਕਲ੍ਯਾਣਂ ਪਰਿਯੋਸਾਨਕਲ੍ਯਾਣਂ ਸਾਤ੍ਥਂ ਸਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ ਕੇવਲਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤਿ। ਸੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਆਸਨੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਤਸ੍ਸਾ ਕਥਾਯ ਨੇવ ਆਦਿਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ, ਨ ਮਜ੍ਝਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ, ਨ ਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ। વੁਟ੍ਠਿਤੋਪਿ ਤਮ੍ਹਾ ਆਸਨਾ ਤਸ੍ਸਾ ਕਥਾਯ ਨੇવ ਆਦਿਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ, ਨ ਮਜ੍ਝਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ, ਨ ਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ‘‘ਅવਕੁਜ੍ਜਪਞ੍ਞੋ’’।
107. Katamo ca puggalo avakujjapañño? Idhekacco puggalo ārāmaṃ gantā 14 hoti abhikkhaṇaṃ bhikkhūnaṃ santike dhammassavaṇāya 15. Tassa bhikkhū dhammaṃ desenti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāsenti. So tasmiṃ āsane nisinno tassā kathāya neva ādiṃ manasi karoti, na majjhaṃ manasi karoti, na pariyosānaṃ manasi karoti. Vuṭṭhitopi tamhā āsanā tassā kathāya neva ādiṃ manasi karoti, na majjhaṃ manasi karoti, na pariyosānaṃ manasi karoti. Seyyathāpi nāma kumbho nikkujjo 16 tatra udakaṃ āsittaṃ vivaṭṭati, no saṇṭhāti; evamevaṃ idhekacco puggalo ārāmaṃ gantā hoti abhikkhaṇaṃ bhikkhūnaṃ santike dhammassavaṇāya . Tassa bhikkhū dhammaṃ desenti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāsenti. So tasmiṃ āsane nisinno tassā kathāya neva ādiṃ manasi karoti, na majjhaṃ manasi karoti, na pariyosānaṃ manasi karoti. Vuṭṭhitopi tamhā āsanā tassā kathāya neva ādiṃ manasi karoti, na majjhaṃ manasi karoti, na pariyosānaṃ manasi karoti – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘avakujjapañño’’.
੧੦੮. ਕਤਮੋ ਚ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਉਚ੍ਛਙ੍ਗਪਞ੍ਞੋ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਆਰਾਮਂ ਗਨ੍ਤਾ ਹੋਤਿ ਅਭਿਕ੍ਖਣਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸવਣਾਯ। ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤਿ ਆਦਿਕਲ੍ਯਾਣਂ ਮਜ੍ਝੇਕਲ੍ਯਾਣਂ ਪਰਿਯੋਸਾਨਕਲ੍ਯਾਣਂ ਸਾਤ੍ਥਂ ਸਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ ਕੇવਲਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤਿ। ਸੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਆਸਨੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਤਸ੍ਸਾ ਕਥਾਯ ਆਦਿਮ੍ਪਿ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ, ਮਜ੍ਝਮ੍ਪਿ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ, ਪਰਿਯੋਸਾਨਮ੍ਪਿ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ। વੁਟ੍ਠਿਤੋ ਚ ਖੋ ਤਮ੍ਹਾ ਆਸਨਾ ਤਸ੍ਸਾ ਕਥਾਯ ਨੇવ ਆਦਿਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ, ਨ ਮਜ੍ਝਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ, ਨ ਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਉਚ੍ਛਙ੍ਗੇ ਨਾਨਾਖਜ੍ਜਕਾਨਿ ਆਕਿਣ੍ਣਾਨਿ – ਤਿਲਾ ਤਣ੍ਡੁਲਾ 17 ਮੋਦਕਾ ਬਦਰਾ। ਸੋ ਤਮ੍ਹਾ ਆਸਨਾ વੁਟ੍ਠਹਨ੍ਤੋ ਸਤਿਸਮ੍ਮੋਸਾ ਪਕਿਰੇਯ੍ਯ। ਏવਮੇવਂ ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਆਰਾਮਂ ਗਨ੍ਤਾ ਹੋਤਿ ਅਭਿਕ੍ਖਣਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸવਣਾਯ। ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤਿ ਆਦਿਕਲ੍ਯਾਣਂ ਮਜ੍ਝੇਕਲ੍ਯਾਣਂ ਪਰਿਯੋਸਾਨਕਲ੍ਯਾਣਂ ਸਾਤ੍ਥਂ ਸਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ ਕੇવਲਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤਿ। ਸੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਆਸਨੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਤਸ੍ਸਾ ਕਥਾਯ ਆਦਿਮ੍ਪਿ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ, ਮਜ੍ਝਮ੍ਪਿ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ, ਪਰਿਯੋਸਾਨਮ੍ਪਿ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ। વੁਟ੍ਠਿਤੋ ਚ ਖੋ ਤਮ੍ਹਾ ਆਸਨਾ ਤਸ੍ਸਾ ਕਥਾਯ ਨੇવ ਆਦਿਮ੍ਪਿ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ, ਨ ਮਜ੍ਝਮ੍ਪਿ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ, ਨ ਪਰਿਯੋਸਾਨਮ੍ਪਿ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ‘‘ਉਚ੍ਛਙ੍ਗਪਞ੍ਞੋ’’।
108. Katamo ca puggalo ucchaṅgapañño? Idhekacco puggalo ārāmaṃ gantā hoti abhikkhaṇaṃ bhikkhūnaṃ santike dhammassavaṇāya. Tassa bhikkhū dhammaṃ desenti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāsenti. So tasmiṃ āsane nisinno tassā kathāya ādimpi manasi karoti, majjhampi manasi karoti, pariyosānampi manasi karoti. Vuṭṭhito ca kho tamhā āsanā tassā kathāya neva ādiṃ manasi karoti, na majjhaṃ manasi karoti, na pariyosānaṃ manasi karoti. Seyyathāpi nāma purisassa ucchaṅge nānākhajjakāni ākiṇṇāni – tilā taṇḍulā 18 modakā badarā. So tamhā āsanā vuṭṭhahanto satisammosā pakireyya. Evamevaṃ idhekacco puggalo ārāmaṃ gantā hoti abhikkhaṇaṃ bhikkhūnaṃ santike dhammassavaṇāya. Tassa bhikkhū dhammaṃ desenti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāsenti. So tasmiṃ āsane nisinno tassā kathāya ādimpi manasi karoti, majjhampi manasi karoti, pariyosānampi manasi karoti. Vuṭṭhito ca kho tamhā āsanā tassā kathāya neva ādimpi manasi karoti, na majjhampi manasi karoti, na pariyosānampi manasi karoti – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘ucchaṅgapañño’’.
੧੦੯. ਕਤਮੋ ਚ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਪੁਥੁਪਞ੍ਞੋ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਆਰਾਮਂ ਗਨ੍ਤਾ ਹੋਤਿ ਅਭਿਕ੍ਖਣਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸવਣਾਯ। ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤਿ ਆਦਿਕਲ੍ਯਾਣਂ ਮਜ੍ਝੇਕਲ੍ਯਾਣਂ ਪਰਿਯੋਸਾਨਕਲ੍ਯਾਣਂ ਸਾਤ੍ਥਂ ਸਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ ਕੇવਲਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤਿ। ਸੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਆਸਨੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਤਸ੍ਸਾ ਕਥਾਯ ਆਦਿਮ੍ਪਿ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ, ਮਜ੍ਝਮ੍ਪਿ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ, ਪਰਿਯੋਸਾਨਮ੍ਪਿ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ। વੁਟ੍ਠਿਤੋਪਿ ਤਮ੍ਹਾ ਆਸਨਾ ਤਸ੍ਸਾ ਕਥਾਯ ਆਦਿਮ੍ਪਿ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ, ਮਜ੍ਝਮ੍ਪਿ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ, ਪਰਿਯੋਸਾਨਮ੍ਪਿ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਕੁਮ੍ਭੋ ਉਕ੍ਕੁਜ੍ਜੋ ਤਤ੍ਰ ਉਦਕਂ ਆਸਿਤ੍ਤਂ ਸਣ੍ਠਾਤਿ, ਨੋ વਿવਟ੍ਟਤਿ; ਏવਮੇવਂ ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਆਰਾਮਂ ਗਨ੍ਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਅਭਿਕ੍ਖਣਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸવਣਾਯ। ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤਿ ਆਦਿਕਲ੍ਯਾਣਂ ਮਜ੍ਝੇਕਲ੍ਯਾਣਂ ਪਰਿਯੋਸਾਨਕਲ੍ਯਾਣਂ ਸਾਤ੍ਥਂ ਸਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ ਕੇવਲਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤਿ। ਸੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਆਸਨੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਤਸ੍ਸਾ ਕਥਾਯ ਆਦਿਮ੍ਪਿ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ, ਮਜ੍ਝਮ੍ਪਿ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ, ਪਰਿਯੋਸਾਨਮ੍ਪਿ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ। વੁਟ੍ਠਿਤੋਪਿ ਤਮ੍ਹਾ ਆਸਨਾ ਤਸ੍ਸਾ ਕਥਾਯ ਆਦਿਮ੍ਪਿ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ, ਮਜ੍ਝਮ੍ਪਿ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ, ਪਰਿਯੋਸਾਨਮ੍ਪਿ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ‘‘ਪੁਥੁਪਞ੍ਞੋ’’।
109. Katamo ca puggalo puthupañño? Idhekacco puggalo ārāmaṃ gantā hoti abhikkhaṇaṃ bhikkhūnaṃ santike dhammassavaṇāya. Tassa bhikkhū dhammaṃ desenti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāsenti. So tasmiṃ āsane nisinno tassā kathāya ādimpi manasi karoti, majjhampi manasi karoti, pariyosānampi manasi karoti. Vuṭṭhitopi tamhā āsanā tassā kathāya ādimpi manasi karoti, majjhampi manasi karoti, pariyosānampi manasi karoti. Seyyathāpi nāma kumbho ukkujjo tatra udakaṃ āsittaṃ saṇṭhāti, no vivaṭṭati; evamevaṃ idhekacco puggalo ārāmaṃ gantā honti abhikkhaṇaṃ bhikkhūnaṃ santike dhammassavaṇāya. Tassa bhikkhū dhammaṃ desenti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāsenti. So tasmiṃ āsane nisinno tassā kathāya ādimpi manasi karoti, majjhampi manasi karoti, pariyosānampi manasi karoti. Vuṭṭhitopi tamhā āsanā tassā kathāya ādimpi manasi karoti, majjhampi manasi karoti, pariyosānampi manasi karoti – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘puthupañño’’.
੧੧੦. ਕਤਮੋ ਚ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਕਾਮੇਸੁ ਚ ਭવੇਸੁ ਚ ਅવੀਤਰਾਗੋ? ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਸਕਦਾਗਾਮਿਨੋ – ਇਮੇ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ‘‘ਕਾਮੇਸੁ ਚ ਭવੇਸੁ ਚ ਅવੀਤਰਾਗਾ’’।
110. Katamo ca puggalo kāmesu ca bhavesu ca avītarāgo? Sotāpannasakadāgāmino – ime vuccanti puggalā ‘‘kāmesu ca bhavesu ca avītarāgā’’.
੧੧੧. ਕਤਮੋ ਚ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਕਾਮੇਸੁ વੀਤਰਾਗੋ, ਭવੇਸੁ ਅવੀਤਰਾਗੋ? ਅਨਾਗਾਮੀ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ‘‘ਕਾਮੇਸੁ વੀਤਰਾਗੋ, ਭવੇਸੁ ਅવੀਤਰਾਗੋ’’।
111. Katamo ca puggalo kāmesu vītarāgo, bhavesu avītarāgo? Anāgāmī – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘kāmesu vītarāgo, bhavesu avītarāgo’’.
੧੧੨. ਕਤਮੋ ਚ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਕਾਮੇਸੁ ਚ ਭવੇਸੁ ਚ વੀਤਰਾਗੋ? ਅਰਹਾ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ‘‘ਕਾਮੇਸੁ ਚ ਭવੇਸੁ ਚ વੀਤਰਾਗੋ’’।
112. Katamo ca puggalo kāmesu ca bhavesu ca vītarāgo? Arahā – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘kāmesu ca bhavesu ca vītarāgo’’.
੧੧੩. ਕਤਮੋ ਚ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਪਾਸਾਣਲੇਖੂਪਮੋ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਭਿਣ੍ਹਂ ਕੁਜ੍ਝਤਿ। ਸੋ ਚ ਖ੍વਸ੍ਸ ਕੋਧੋ ਚਿਰਂ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਅਨੁਸੇਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਪਾਸਾਣੇ ਲੇਖਾ ਨ ਖਿਪ੍ਪਂ ਲੁਜ੍ਜਤਿ વਾਤੇਨ વਾ ਉਦਕੇਨ વਾ, ਚਿਰਟ੍ਠਿਤਿਕਾ ਹੋਤਿ; ਏવਮੇવਂ ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਭਿਣ੍ਹਂ ਕੁਜ੍ਝਤਿ। ਸੋ ਚ ਖ੍વਸ੍ਸ ਕੋਧੋ ਚਿਰਂ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਅਨੁਸੇਤਿ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ‘‘ਪਾਸਾਣਲੇਖੂਪਮੋ’’।
113. Katamo ca puggalo pāsāṇalekhūpamo? Idhekacco puggalo abhiṇhaṃ kujjhati. So ca khvassa kodho ciraṃ dīgharattaṃ anuseti. Seyyathāpi nāma pāsāṇe lekhā na khippaṃ lujjati vātena vā udakena vā, ciraṭṭhitikā hoti; evamevaṃ idhekacco puggalo abhiṇhaṃ kujjhati. So ca khvassa kodho ciraṃ dīgharattaṃ anuseti – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘pāsāṇalekhūpamo’’.
੧੧੪. ਕਤਮੋ ਚ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਪਥવਿਲੇਖੂਪਮੋ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਭਿਣ੍ਹਂ ਕੁਜ੍ਝਤਿ। ਸੋ ਚ ਖ੍વਸ੍ਸ ਕੋਧੋ ਨ ਚਿਰਂ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਅਨੁਸੇਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਪਥવਿਯਾ 19 ਲੇਖਾ ਖਿਪ੍ਪਂ ਲੁਜ੍ਜਤਿ વਾਤੇਨ વਾ ਉਦਕੇਨ વਾ, ਨ ਚਿਰਟ੍ਠਿਤਿਕਾ ਹੋਤਿ; ਏવਮੇવਂ ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਭਿਣ੍ਹਂ ਕੁਜ੍ਝਤਿ। ਸੋ ਚ ਖ੍વਸ੍ਸ ਕੋਧੋ ਨ ਚਿਰਂ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਅਨੁਸੇਤਿ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ‘‘ਪਥવਿਲੇਖੂਪਮੋ’’।
114. Katamo ca puggalo pathavilekhūpamo? Idhekacco puggalo abhiṇhaṃ kujjhati. So ca khvassa kodho na ciraṃ dīgharattaṃ anuseti. Seyyathāpi nāma pathaviyā 20 lekhā khippaṃ lujjati vātena vā udakena vā, na ciraṭṭhitikā hoti; evamevaṃ idhekacco puggalo abhiṇhaṃ kujjhati. So ca khvassa kodho na ciraṃ dīgharattaṃ anuseti – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘pathavilekhūpamo’’.
੧੧੫. ਕਤਮੋ ਚ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਉਦਕਲੇਖੂਪਮੋ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਆਗਾਲ਼੍ਹੇਨਪਿ વੁਚ੍ਚਮਾਨੋ ਫਰੁਸੇਨਪਿ વੁਚ੍ਚਮਾਨੋ ਅਮਨਾਪੇਨਪਿ વੁਚ੍ਚਮਾਨੋ ਸਂਸਨ੍ਦਤਿਮੇવ 21 ਸਨ੍ਧਿਯਤਿਮੇવ 22 ਸਮ੍ਮੋਦਤਿਮੇવ 23। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਉਦਕੇ ਲੇਖਾ ਖਿਪ੍ਪਂ ਲੁਜ੍ਜਤਿ, ਨ ਚਿਰਟ੍ਠਿਤਿਕਾ ਹੋਤਿ; ਏવਮੇવਂ ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਆਗਾਲ਼੍ਹੇਨਪਿ વੁਚ੍ਚਮਾਨੋ ਫਰੁਸੇਨਪਿ વੁਚ੍ਚਮਾਨੋ ਅਮਨਾਪੇਨਪਿ વੁਚ੍ਚਮਾਨੋ ਸਂਸਨ੍ਦਤਿਮੇવ ਸਨ੍ਧਿਯਤਿਮੇવ ਸਮ੍ਮੋਦਤਿਮੇવ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ‘‘ਉਦਕਲੇਖੂਪਮੋ’’।
115. Katamo ca puggalo udakalekhūpamo? Idhekacco puggalo āgāḷhenapi vuccamāno pharusenapi vuccamāno amanāpenapi vuccamāno saṃsandatimeva 24 sandhiyatimeva 25 sammodatimeva 26. Seyyathāpi nāma udake lekhā khippaṃ lujjati, na ciraṭṭhitikā hoti; evamevaṃ idhekacco puggalo āgāḷhenapi vuccamāno pharusenapi vuccamāno amanāpenapi vuccamāno saṃsandatimeva sandhiyatimeva sammodatimeva – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘udakalekhūpamo’’.
੧੧੬. ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੇ ਤਯੋ ਪੋਤ੍ਥਕੂਪਮਾ ਪੁਗ੍ਗਲਾ? ਤਯੋ ਪੋਤ੍ਥਕਾ – ਨવੋਪਿ ਪੋਤ੍ਥਕੋ ਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣੋ ਚੇવ ਹੋਤਿ ਦੁਕ੍ਖਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਚ ਅਪ੍ਪਗ੍ਘੋ ਚ, ਮਜ੍ਝਿਮੋਪਿ ਪੋਤ੍ਥਕੋ ਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣੋ ਚੇવ ਹੋਤਿ ਦੁਕ੍ਖਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਚ ਅਪ੍ਪਗ੍ਘੋ ਚ, ਜਿਣ੍ਣੋਪਿ ਪੋਤ੍ਥਕੋ ਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣੋ ਚੇવ ਹੋਤਿ ਦੁਕ੍ਖਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਚ ਅਪ੍ਪਗ੍ਘੋ ਚ। ਜਿਣ੍ਣਮ੍ਪਿ ਪੋਤ੍ਥਕਂ ਉਕ੍ਖਲਿਪਰਿਮਜ੍ਜਨਂ વਾ ਕਰੋਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਕਾਰਕੂਟੇ વਾ ਨਂ ਛਡ੍ਡੇਨ੍ਤਿ। ਏવਮੇવਂ ਤਯੋਮੇ ਪੋਤ੍ਥਕੂਪਮਾ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਸਨ੍ਤੋ ਸਂવਿਜ੍ਜਮਾਨਾ ਭਿਕ੍ਖੂਸੁ। ਕਤਮੇ ਤਯੋ? ਨવੋ ਚੇਪਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਹੋਤਿ ਦੁਸ੍ਸੀਲੋ ਪਾਪਧਮ੍ਮੋ, ਇਦਮਸ੍ਸ ਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣਤਾਯ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਸੋ ਪੋਤ੍ਥਕੋ ਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣੋ, ਤਥੂਪਮੋ ਅਯਂ ਪੁਗ੍ਗਲੋ। ਯੇ ਖੋ ਪਨਸ੍ਸ ਸੇવਨ੍ਤਿ ਭਜਨ੍ਤਿ ਪਯਿਰੁਪਾਸਨ੍ਤਿ ਦਿਟ੍ਠਾਨੁਗਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਤਂ ਹੋਤਿ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਅਹਿਤਾਯ ਦੁਕ੍ਖਾਯ। ਇਦਮਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਸਮ੍ਫਸ੍ਸਤਾਯ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਸੋ ਪੋਤ੍ਥਕੋ ਦੁਕ੍ਖਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ, ਤਥੂਪਮੋ ਅਯਂ ਪੁਗ੍ਗਲੋ। ਯੇਸਂ ਖੋ ਪਨ ਸੋ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ ਚੀવਰਪਿਣ੍ਡਪਾਤਸੇਨਾਸਨਗਿਲਾਨਪਚ੍ਚਯਭੇਸਜ੍ਜਪਰਿਕ੍ਖਾਰਂ , ਤੇਸਂ ਤਂ ਨ ਮਹਪ੍ਫਲਂ ਹੋਤਿ ਨ ਮਹਾਨਿਸਂਸਂ। ਇਦਮਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਗ੍ਘਤਾਯ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਸੋ ਪੋਤ੍ਥਕੋ ਅਪ੍ਪਗ੍ਘੋ, ਤਥੂਪਮੋ ਅਯਂ ਪੁਗ੍ਗਲੋ।
116. Tattha katame tayo potthakūpamā puggalā? Tayo potthakā – navopi potthako dubbaṇṇo ceva hoti dukkhasamphasso ca appaggho ca, majjhimopi potthako dubbaṇṇo ceva hoti dukkhasamphasso ca appaggho ca, jiṇṇopi potthako dubbaṇṇo ceva hoti dukkhasamphasso ca appaggho ca. Jiṇṇampi potthakaṃ ukkhaliparimajjanaṃ vā karonti saṅkārakūṭe vā naṃ chaḍḍenti. Evamevaṃ tayome potthakūpamā puggalā santo saṃvijjamānā bhikkhūsu. Katame tayo? Navo cepi bhikkhu hoti dussīlo pāpadhammo, idamassa dubbaṇṇatāya. Seyyathāpi so potthako dubbaṇṇo, tathūpamo ayaṃ puggalo. Ye kho panassa sevanti bhajanti payirupāsanti diṭṭhānugatiṃ āpajjanti, tesaṃ taṃ hoti dīgharattaṃ ahitāya dukkhāya. Idamassa dukkhasamphassatāya. Seyyathāpi so potthako dukkhasamphasso, tathūpamo ayaṃ puggalo. Yesaṃ kho pana so paṭiggaṇhāti cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ , tesaṃ taṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Idamassa appagghatāya. Seyyathāpi so potthako appaggho, tathūpamo ayaṃ puggalo.
ਮਜ੍ਝਿਮੋ ਚੇਪਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਹੋਤਿ…ਪੇ॰… ਥੇਰੋ ਚੇਪਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਹੋਤਿ ਦੁਸ੍ਸੀਲੋ ਪਾਪਧਮ੍ਮੋ, ਇਦਮਸ੍ਸ ਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣਤਾਯ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਸੋ ਪੋਤ੍ਥਕੋ ਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣੋ, ਤਥੂਪਮੋ ਅਯਂ ਪੁਗ੍ਗਲੋ। ਯੇ ਖੋ ਪਨਸ੍ਸ ਸੇવਨ੍ਤਿ ਭਜਨ੍ਤਿ ਪਯਿਰੁਪਾਸਨ੍ਤਿ ਦਿਟ੍ਠਾਨੁਗਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਤਂ ਹੋਤਿ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਅਹਿਤਾਯ ਦੁਕ੍ਖਾਯ। ਇਦਮਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਸਮ੍ਫਸ੍ਸਤਾਯ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਸੋ ਪੋਤ੍ਥਕੋ ਦੁਕ੍ਖਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ, ਤਥੂਪਮੋ ਅਯਂ ਪੁਗ੍ਗਲੋ। ਯੇਸਂ ਖੋ ਪਨ ਸੋ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ ਚੀવਰਪਿਣ੍ਡਪਾਤਸੇਨਾਸਨਗਿਲਾਨਪਚ੍ਚਯਭੇਸਜ੍ਜਪਰਿਕ੍ਖਾਰਂ, ਤੇਸਂ ਤਂ ਨ ਮਹਪ੍ਫਲਂ ਹੋਤਿ ਨ ਮਹਾਨਿਸਂਸਂ। ਇਦਮਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਗ੍ਘਤਾਯ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਸੋ ਪੋਤ੍ਥਕੋ ਅਪ੍ਪਗ੍ਘੋ, ਤਥੂਪਮੋ ਅਯਂ ਪੁਗ੍ਗਲੋ।
Majjhimo cepi bhikkhu hoti…pe… thero cepi bhikkhu hoti dussīlo pāpadhammo, idamassa dubbaṇṇatāya. Seyyathāpi so potthako dubbaṇṇo, tathūpamo ayaṃ puggalo. Ye kho panassa sevanti bhajanti payirupāsanti diṭṭhānugatiṃ āpajjanti, tesaṃ taṃ hoti dīgharattaṃ ahitāya dukkhāya. Idamassa dukkhasamphassatāya. Seyyathāpi so potthako dukkhasamphasso, tathūpamo ayaṃ puggalo. Yesaṃ kho pana so paṭiggaṇhāti cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ, tesaṃ taṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Idamassa appagghatāya. Seyyathāpi so potthako appaggho, tathūpamo ayaṃ puggalo.
ਏવਰੂਪੋ ਚੇ ਥੇਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ ਭਣਤਿ। ਤਮੇਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂ ਏવਮਾਹਂਸੁ – ‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਤੁਯ੍ਹਂ ਬਾਲਸ੍ਸ ਅਬ੍ਯਤ੍ਤਸ੍ਸ ਭਣਿਤੇਨ, ਤ੍વਮ੍ਪਿ ਨਾਮ ਭਣਿਤਬ੍ਬਂ ਮਞ੍ਞਸੀ’’ਤਿ! ਸੋ ਕੁਪਿਤੋ ਅਨਤ੍ਤਮਨੋ ਤਥਾਰੂਪਿਂ વਾਚਂ ਨਿਚ੍ਛਾਰੇਤਿ ਯਥਾਰੂਪਾਯ વਾਚਾਯ ਸਙ੍ਘੋ ਤਂ ਉਕ੍ਖਿਪਤਿ, ਸਙ੍ਕਾਰਕੂਟੇવ ਨਂ ਪੋਤ੍ਥਕਂ। ਇਮੇ ਤਯੋ ਪੋਤ੍ਥਕੂਪਮਾ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਸਨ੍ਤੋ ਸਂવਿਜ੍ਜਮਾਨਾ ਭਿਕ੍ਖੂਸੁ।
Evarūpo ce thero bhikkhu saṅghamajjhe bhaṇati. Tamenaṃ bhikkhū evamāhaṃsu – ‘‘kiṃ nu kho tuyhaṃ bālassa abyattassa bhaṇitena, tvampi nāma bhaṇitabbaṃ maññasī’’ti! So kupito anattamano tathārūpiṃ vācaṃ nicchāreti yathārūpāya vācāya saṅgho taṃ ukkhipati, saṅkārakūṭeva naṃ potthakaṃ. Ime tayo potthakūpamā puggalā santo saṃvijjamānā bhikkhūsu.
੧੧੭. ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੇ ਤਯੋ ਕਾਸਿਕવਤ੍ਥੂਪਮਾ ਪੁਗ੍ਗਲਾ? ਤੀਣਿ ਕਾਸਿਕવਤ੍ਥਾਨਿ – ਨવਮ੍ਪਿ ਕਾਸਿਕવਤ੍ਥਂ વਣ੍ਣવਨ੍ਤਞ੍ਚੇવ ਹੋਤਿ ਸੁਖਸਮ੍ਫਸ੍ਸਞ੍ਚ ਮਹਗ੍ਘਞ੍ਚ, ਮਜ੍ਝਿਮਮ੍ਪਿ ਕਾਸਿਕવਤ੍ਥਂ વਣ੍ਣવਨ੍ਤਞ੍ਚੇવ ਹੋਤਿ ਸੁਖਸਮ੍ਫਸ੍ਸਞ੍ਚ ਮਹਗ੍ਘਞ੍ਚ, ਜਿਣ੍ਣਮ੍ਪਿ ਕਾਸਿਕવਤ੍ਥਂ વਣ੍ਣવਨ੍ਤਞ੍ਚੇવ ਹੋਤਿ ਸੁਖਸਮ੍ਫਸ੍ਸਞ੍ਚ ਮਹਗ੍ਘਞ੍ਚ। ਜਿਣ੍ਣਮ੍ਪਿ ਕਾਸਿਕવਤ੍ਥਂ ਰਤਨਪਲਿવੇਠਨਂ વਾ ਕਰੋਨ੍ਤਿ ਗਨ੍ਧਕਰਣ੍ਡਕੇ વਾ ਨਂ ਨਿਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤਿ।
117. Tattha katame tayo kāsikavatthūpamā puggalā? Tīṇi kāsikavatthāni – navampi kāsikavatthaṃ vaṇṇavantañceva hoti sukhasamphassañca mahagghañca, majjhimampi kāsikavatthaṃ vaṇṇavantañceva hoti sukhasamphassañca mahagghañca, jiṇṇampi kāsikavatthaṃ vaṇṇavantañceva hoti sukhasamphassañca mahagghañca. Jiṇṇampi kāsikavatthaṃ ratanapaliveṭhanaṃ vā karonti gandhakaraṇḍake vā naṃ nikkhipanti.
ਏવਮੇવਂ ਤਯੋਮੇ ਕਾਸਿਕવਤ੍ਥੂਪਮਾ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਸਨ੍ਤੋ ਸਂવਿਜ੍ਜਮਾਨਾ ਭਿਕ੍ਖੂਸੁ। ਕਤਮੇ ਤਯੋ? ਨવੋ ਚੇਪਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਹੋਤਿ ਸੀਲવਾ ਕਲ੍ਯਾਣਧਮ੍ਮੋ , ਇਦਮਸ੍ਸ ਸੁવਣ੍ਣਤਾਯ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਤਂ ਕਾਸਿਕવਤ੍ਥਂ વਣ੍ਣવਨ੍ਤਂ, ਤਥੂਪਮੋ ਅਯਂ ਪੁਗ੍ਗਲੋ। ਯੇ ਖੋ ਪਨਸ੍ਸ ਸੇવਨ੍ਤਿ ਭਜਨ੍ਤਿ ਪਯਿਰੁਪਾਸਨ੍ਤਿ ਦਿਟ੍ਠਾਨੁਗਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਤਂ ਹੋਤਿ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ। ਇਦਮਸ੍ਸ ਸੁਖਸਮ੍ਫਸ੍ਸਤਾਯ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਤਂ ਕਾਸਿਕવਤ੍ਥਂ ਸੁਖਸਮ੍ਫਸ੍ਸਂ, ਤਥੂਪਮੋ ਅਯਂ ਪੁਗ੍ਗਲੋ। ਯੇਸਂ ਖੋ ਪਨ ਸੋ 27 ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ 28 ਚੀવਰਪਿਣ੍ਡਪਾਤਸੇਨਾਸਨਗਿਲਾਨਪਚ੍ਚਯਭੇਸਜ੍ਜਪਰਿਕ੍ਖਾਰਂ, ਤੇਸਂ ਤਂ ਮਹਪ੍ਫਲਂ ਹੋਤਿ ਮਹਾਨਿਸਂਸਂ। ਇਦਮਸ੍ਸ ਮਹਗ੍ਘਤਾਯ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਤਂ ਕਾਸਿਕવਤ੍ਥਂ ਮਹਗ੍ਘਂ, ਤਥੂਪਮੋ ਅਯਂ ਪੁਗ੍ਗਲੋ।
Evamevaṃ tayome kāsikavatthūpamā puggalā santo saṃvijjamānā bhikkhūsu. Katame tayo? Navo cepi bhikkhu hoti sīlavā kalyāṇadhammo , idamassa suvaṇṇatāya. Seyyathāpi taṃ kāsikavatthaṃ vaṇṇavantaṃ, tathūpamo ayaṃ puggalo. Ye kho panassa sevanti bhajanti payirupāsanti diṭṭhānugatiṃ āpajjanti, tesaṃ taṃ hoti dīgharattaṃ hitāya sukhāya. Idamassa sukhasamphassatāya. Seyyathāpi taṃ kāsikavatthaṃ sukhasamphassaṃ, tathūpamo ayaṃ puggalo. Yesaṃ kho pana so 29 paṭiggaṇhāti 30 cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ, tesaṃ taṃ mahapphalaṃ hoti mahānisaṃsaṃ. Idamassa mahagghatāya. Seyyathāpi taṃ kāsikavatthaṃ mahagghaṃ, tathūpamo ayaṃ puggalo.
ਮਜ੍ਝਿਮੋ ਚੇਪਿ ਭਿਕ੍ਖੁ…ਪੇ॰… ਥੇਰੋ ਚੇਪਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਹੋਤਿ ਸੀਲવਾ ਕਲ੍ਯਾਣਧਮ੍ਮੋ, ਇਦਮਸ੍ਸ ਸੁવਣ੍ਣਤਾਯ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਤਂ ਕਾਸਿਕવਤ੍ਥਂ વਣ੍ਣવਨ੍ਤਂ, ਤਥੂਪਮੋ ਅਯਂ ਪੁਗ੍ਗਲੋ। ਯੇ ਖੋ ਪਨਸ੍ਸ ਸੇવਨ੍ਤਿ ਭਜਨ੍ਤਿ ਪਯਿਰੁਪਾਸਨ੍ਤਿ ਦਿਟ੍ਠਾਨੁਗਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਤਂ ਹੋਤਿ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ। ਇਦਮਸ੍ਸ ਸੁਖਸਮ੍ਫਸ੍ਸਤਾਯ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਤਂ ਕਾਸਿਕવਤ੍ਥਂ ਸੁਖਸਮ੍ਫਸ੍ਸਂ, ਤਥੂਪਮੋ ਅਯਂ ਪੁਗ੍ਗਲੋ। ਯੇਸਂ ਖੋ ਪਨ ਸੋ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ ਚੀવਰਪਿਣ੍ਡਪਾਤਸੇਨਾਸਨਗਿਲਾਨਪਚ੍ਚਯਭੇਸਜ੍ਜਪਰਿਕ੍ਖਾਰਂ, ਤੇਸਂ ਤਂ ਮਹਪ੍ਫਲਂ ਹੋਤਿ ਮਹਾਨਿਸਂਸਂ। ਇਦਮਸ੍ਸ ਮਹਗ੍ਘਤਾਯ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਤਂ ਕਾਸਿਕવਤ੍ਥਂ ਮਹਗ੍ਘਂ, ਤਥੂਪਮੋ ਅਯਂ ਪੁਗ੍ਗਲੋ।
Majjhimo cepi bhikkhu…pe… thero cepi bhikkhu hoti sīlavā kalyāṇadhammo, idamassa suvaṇṇatāya. Seyyathāpi taṃ kāsikavatthaṃ vaṇṇavantaṃ, tathūpamo ayaṃ puggalo. Ye kho panassa sevanti bhajanti payirupāsanti diṭṭhānugatiṃ āpajjanti, tesaṃ taṃ hoti dīgharattaṃ hitāya sukhāya. Idamassa sukhasamphassatāya. Seyyathāpi taṃ kāsikavatthaṃ sukhasamphassaṃ, tathūpamo ayaṃ puggalo. Yesaṃ kho pana so paṭiggaṇhāti cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ, tesaṃ taṃ mahapphalaṃ hoti mahānisaṃsaṃ. Idamassa mahagghatāya. Seyyathāpi taṃ kāsikavatthaṃ mahagghaṃ, tathūpamo ayaṃ puggalo.
ਏવਰੂਪੋ ਚੇ ਥੇਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ ਭਣਤਿ, ਤਮੇਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂ ਏવਮਾਹਂਸੁ – ‘‘ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤੋ ਹੋਥ, ਥੇਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਧਮ੍ਮਞ੍ਚ વਿਨਯਞ੍ਚ ਭਣਤੀ’’ਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਤਂ વਚਨਂ ਆਧੇਯ੍ਯਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਗਨ੍ਧਕਰਣ੍ਡਕੇવ ਨਂ ਕਾਸਿਕવਤ੍ਥਂ। ਇਮੇ ਤਯੋ ਕਾਸਿਕવਤ੍ਥੂਪਮਾ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਸਨ੍ਤੋ ਸਂવਿਜ੍ਜਮਾਨਾ ਭਿਕ੍ਖੂਸੁ।
Evarūpo ce thero bhikkhu saṅghamajjhe bhaṇati, tamenaṃ bhikkhū evamāhaṃsu – ‘‘appasaddā āyasmanto hotha, thero bhikkhu dhammañca vinayañca bhaṇatī’’ti. Tassa taṃ vacanaṃ ādheyyaṃ gacchati, gandhakaraṇḍakeva naṃ kāsikavatthaṃ. Ime tayo kāsikavatthūpamā puggalā santo saṃvijjamānā bhikkhūsu.
੧੧੮. ਕਤਮੋ ਚ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸੁਪ੍ਪਮੇਯ੍ਯੋ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਉਦ੍ਧਤੋ ਹੋਤਿ ਉਨ੍ਨਲ਼ੋ ਚਪਲੋ ਮੁਖਰੋ વਿਕਿਣ੍ਣવਾਚੋ ਮੁਟ੍ਠਸ੍ਸਤਿ ਅਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਅਸਮਾਹਿਤੋ વਿਬ੍ਭਨ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ ਪਾਕਟਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ‘‘ਸੁਪ੍ਪਮੇਯ੍ਯੋ’’।
118. Katamo ca puggalo suppameyyo? Idhekacco puggalo uddhato hoti unnaḷo capalo mukharo vikiṇṇavāco muṭṭhassati asampajāno asamāhito vibbhantacitto pākaṭindriyo – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘suppameyyo’’.
੧੧੯. ਕਤਮੋ ਚ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਦੁਪ੍ਪਮੇਯ੍ਯੋ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਨੁਦ੍ਧਤੋ ਹੋਤਿ ਅਨੁਨ੍ਨਲ਼ੋ ਅਚਪਲੋ ਅਮੁਖਰੋ ਅવਿਕਿਣ੍ਣવਾਚੋ ਉਪਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸਤਿ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਸਮਾਹਿਤੋ ਏਕਗ੍ਗਚਿਤ੍ਤੋ ਸਂવੁਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ‘‘ਦੁਪ੍ਪਮੇਯ੍ਯੋ’’।
119. Katamo ca puggalo duppameyyo? Idhekacco puggalo anuddhato hoti anunnaḷo acapalo amukharo avikiṇṇavāco upaṭṭhitassati sampajāno samāhito ekaggacitto saṃvutindriyo – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘duppameyyo’’.
੧੨੦. ਕਤਮੋ ਚ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਪ੍ਪਮੇਯ੍ਯੋ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਆਸવਾਨਂ ਖਯਾ ਅਨਾਸવਂ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਞ੍ਞਾવਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍વਾ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ‘‘ਅਪ੍ਪਮੇਯ੍ਯੋ’’।
120. Katamo ca puggalo appameyyo? Idhekacco puggalo āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘appameyyo’’.
੧੨੧. ਕਤਮੋ ਚ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਨ ਸੇવਿਤਬ੍ਬੋ ਨ ਭਜਿਤਬ੍ਬੋ ਨ ਪਯਿਰੁਪਾਸਿਤਬ੍ਬੋ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਹੀਨੋ ਹੋਤਿ ਸੀਲੇਨ ਸਮਾਧਿਨਾ ਪਞ੍ਞਾਯ। ਏવਰੂਪੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਨ ਸੇવਿਤਬ੍ਬੋ ਨ ਭਜਿਤਬ੍ਬੋ ਨ ਪਯਿਰੁਪਾਸਿਤਬ੍ਬੋ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਅਨੁਦ੍ਦਯਾ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਅਨੁਕਮ੍ਪਾ।
121. Katamo ca puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo? Idhekacco puggalo hīno hoti sīlena samādhinā paññāya. Evarūpo puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo, aññatra anuddayā aññatra anukampā.
੧੨੨. ਕਤਮੋ ਚ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸੇવਿਤਬ੍ਬੋ ਭਜਿਤਬ੍ਬੋ ਪਯਿਰੁਪਾਸਿਤਬ੍ਬੋ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸਦਿਸੋ ਹੋਤਿ ਸੀਲੇਨ ਸਮਾਧਿਨਾ ਪਞ੍ਞਾਯ। ਏવਰੂਪੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸੇવਿਤਬ੍ਬੋ ਭਜਿਤਬ੍ਬੋ ਪਯਿਰੁਪਾਸਿਤਬ੍ਬੋ। ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ‘‘ਸੀਲਸਾਮਞ੍ਞਗਤਾਨਂ ਸਤਂ ਸੀਲਕਥਾ ਚ ਨੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਸਾ ਚ ਨੋ ਫਾਸੁ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਸਾ ਚ ਨੋ ਪવਤ੍ਤਿਨੀ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ; ਸਮਾਧਿਸਾਮਞ੍ਞਗਤਾਨਂ ਸਤਂ ਸਮਾਧਿਕਥਾ ਚ ਨੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਸਾ ਚ ਨੋ ਫਾਸੁ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਸਾ ਚ ਨੋ ਪવਤ੍ਤਿਨੀ 31 ਭવਿਸ੍ਸਤਿ; ਪਞ੍ਞਾਸਾਮਞ੍ਞਗਤਾਨਂ ਸਤਂ ਪਞ੍ਞਾਕਥਾ ਚ ਨੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਸਾ ਚ ਨੋ ਫਾਸੁ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਸਾ ਚ ਨੋ ਪવਤ੍ਤਿਨੀ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਏવਰੂਪੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸੇવਿਤਬ੍ਬੋ ਭਜਿਤਬ੍ਬੋ ਪਯਿਰੁਪਾਸਿਤਬ੍ਬੋ।
122. Katamo ca puggalo sevitabbo bhajitabbo payirupāsitabbo? Idhekacco puggalo sadiso hoti sīlena samādhinā paññāya. Evarūpo puggalo sevitabbo bhajitabbo payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu? ‘‘Sīlasāmaññagatānaṃ sataṃ sīlakathā ca no bhavissati, sā ca no phāsu bhavissati, sā ca no pavattinī bhavissati; samādhisāmaññagatānaṃ sataṃ samādhikathā ca no bhavissati, sā ca no phāsu bhavissati, sā ca no pavattinī 32 bhavissati; paññāsāmaññagatānaṃ sataṃ paññākathā ca no bhavissati, sā ca no phāsu bhavissati, sā ca no pavattinī bhavissatī’’ti. Tasmā evarūpo puggalo sevitabbo bhajitabbo payirupāsitabbo.
੧੨੩. ਕਤਮੋ ਚ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸਕ੍ਕਤ੍વਾ ਗਰੁਂ ਕਤ੍વਾ ਸੇવਿਤਬ੍ਬੋ ਭਜਿਤਬ੍ਬੋ ਪਯਿਰੁਪਾਸਿਤਬ੍ਬੋ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਧਿਕੋ ਹੋਤਿ ਸੀਲੇਨ ਸਮਾਧਿਨਾ ਪਞ੍ਞਾਯ। ਏવਰੂਪੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸਕ੍ਕਤ੍વਾ ਗਰੁਂ ਕਤ੍વਾ ਸੇવਿਤਬ੍ਬੋ ਭਜਿਤਬ੍ਬੋ ਪਯਿਰੁਪਾਸਿਤਬ੍ਬੋ। ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ‘‘ਅਪਰਿਪੂਰਂ વਾ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧਂ ਪਰਿਪੂਰੇਸ੍ਸਾਮਿ, ਪਰਿਪੂਰਂ વਾ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧਂ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਪਞ੍ਞਾਯ ਅਨੁਗ੍ਗਹੇਸ੍ਸਾਮਿ; ਅਪਰਿਪੂਰਂ વਾ ਸਮਾਧਿਕ੍ਖਨ੍ਧਂ ਪਰਿਪੂਰੇਸ੍ਸਾਮਿ, ਪਰਿਪੂਰਂ વਾ ਸਮਾਧਿਕ੍ਖਨ੍ਧਂ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਪਞ੍ਞਾਯ ਅਨੁਗ੍ਗਹੇਸ੍ਸਾਮਿ; ਅਪਰਿਪੂਰਂ વਾ ਪਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧਂ ਪਰਿਪੂਰੇਸ੍ਸਾਮਿ, ਪਰਿਪੂਰਂ વਾ ਪਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧਂ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਪਞ੍ਞਾਯ ਅਨੁਗ੍ਗਹੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਏવਰੂਪੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸਕ੍ਕਤ੍વਾ ਗਰੁਂ ਕਤ੍વਾ ਸੇવਿਤਬ੍ਬੋ ਭਜਿਤਬ੍ਬੋ ਪਯਿਰੁਪਾਸਿਤਬ੍ਬੋ।
123. Katamo ca puggalo sakkatvā garuṃ katvā sevitabbo bhajitabbo payirupāsitabbo? Idhekacco puggalo adhiko hoti sīlena samādhinā paññāya. Evarūpo puggalo sakkatvā garuṃ katvā sevitabbo bhajitabbo payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu? ‘‘Aparipūraṃ vā sīlakkhandhaṃ paripūressāmi, paripūraṃ vā sīlakkhandhaṃ tattha tattha paññāya anuggahessāmi; aparipūraṃ vā samādhikkhandhaṃ paripūressāmi, paripūraṃ vā samādhikkhandhaṃ tattha tattha paññāya anuggahessāmi; aparipūraṃ vā paññākkhandhaṃ paripūressāmi, paripūraṃ vā paññākkhandhaṃ tattha tattha paññāya anuggahessāmī’’ti. Tasmā evarūpo puggalo sakkatvā garuṃ katvā sevitabbo bhajitabbo payirupāsitabbo.
੧੨੪. ਕਤਮੋ ਚ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਜਿਗੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋ ਨ ਸੇવਿਤਬ੍ਬੋ ਨ ਭਜਿਤਬ੍ਬੋ ਨ ਪਯਿਰੁਪਾਸਿਤਬ੍ਬੋ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਦੁਸ੍ਸੀਲੋ ਹੋਤਿ ਪਾਪਧਮ੍ਮੋ ਅਸੁਚਿ ਸਙ੍ਕਸ੍ਸਰਸਮਾਚਾਰੋ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ ਅਸ੍ਸਮਣੋ ਸਮਣਪਟਿਞ੍ਞੋ ਅਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰਿਪਟਿਞ੍ਞੋ ਅਨ੍ਤੋਪੂਤਿ ਅવਸ੍ਸੁਤੋ ਕਸਮ੍ਬੁਜਾਤੋ। ਏવਰੂਪੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਜਿਗੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋ ਨ ਸੇવਿਤਬ੍ਬੋ ਨ ਭਜਿਤਬ੍ਬੋ ਨ ਪਯਿਰੁਪਾਸਿਤਬ੍ਬੋ। ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਏવਰੂਪਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਨ ਦਿਟ੍ਠਾਨੁਗਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਥ ਖੋ ਨਂ ਪਾਪਕੋ ਕਿਤ੍ਤਿਸਦ੍ਦੋ ਅਬ੍ਭੁਗ੍ਗਚ੍ਛਤਿ – ‘‘ਪਾਪਮਿਤ੍ਤੋ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ ਪਾਪਸਹਾਯੋ ਪਾਪਸਮ੍ਪવਙ੍ਕੋ’’ਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਅਹਿ ਗੂਥਗਤੋ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਨ ਡਂਸਤਿ, ਅਥ ਖੋ ਨਂ ਮਕ੍ਖੇਤਿ; ਏવਮੇવਂ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਏવਰੂਪਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਨ ਦਿਟ੍ਠਾਨੁਗਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਥ ਖੋ ਨਂ ਪਾਪਕੋ ਕਿਤ੍ਤਿਸਦ੍ਦੋ ਅਬ੍ਭੁਗ੍ਗਚ੍ਛਤਿ – ‘‘ਪਾਪਮਿਤ੍ਤੋ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ ਪਾਪਸਹਾਯੋ ਪਾਪਸਮ੍ਪવਙ੍ਕੋ’’ਤਿ! ਤਸ੍ਮਾ ਏવਰੂਪੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਜਿਗੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋ ਨ ਸੇવਿਤਬ੍ਬੋ ਨ ਭਜਿਤਬ੍ਬੋ ਨ ਪਯਿਰੁਪਾਸਿਤਬ੍ਬੋ।
124. Katamo ca puggalo jigucchitabbo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo? Idhekacco puggalo dussīlo hoti pāpadhammo asuci saṅkassarasamācāro paṭicchannakammanto assamaṇo samaṇapaṭiñño abrahmacārī brahmacāripaṭiñño antopūti avassuto kasambujāto. Evarūpo puggalo jigucchitabbo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu? Kiñcāpi evarūpassa puggalassa na diṭṭhānugatiṃ āpajjati, atha kho naṃ pāpako kittisaddo abbhuggacchati – ‘‘pāpamitto purisapuggalo pāpasahāyo pāpasampavaṅko’’ti. Seyyathāpi nāma ahi gūthagato kiñcāpi na ḍaṃsati, atha kho naṃ makkheti; evamevaṃ kiñcāpi evarūpassa puggalassa na diṭṭhānugatiṃ āpajjati, atha kho naṃ pāpako kittisaddo abbhuggacchati – ‘‘pāpamitto purisapuggalo pāpasahāyo pāpasampavaṅko’’ti! Tasmā evarūpo puggalo jigucchitabbo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo.
੧੨੫. ਕਤਮੋ ਚ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬੋ ਨ ਸੇવਿਤਬ੍ਬੋ ਨ ਭਜਿਤਬ੍ਬੋ ਨ ਪਯਿਰੁਪਾਸਿਤਬ੍ਬੋ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਕੋਧਨੋ ਹੋਤਿ ਉਪਾਯਾਸਬਹੁਲੋ, ਅਪ੍ਪਮ੍ਪਿ વੁਤ੍ਤੋ ਸਮਾਨੋ ਅਭਿਸਜ੍ਜਤਿ ਕੁਪ੍ਪਤਿ ਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਤਿ ਪਤਿਤ੍ਥੀਯਤਿ, ਕੋਪਞ੍ਚ ਦੋਸਞ੍ਚ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯਞ੍ਚ ਪਾਤੁਕਰੋਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਦੁਟ੍ਠਾਰੁਕੋ ਕਟ੍ਠੇਨ વਾ ਕਠਲਾਯ વਾ ਘਟ੍ਟਿਤੋ ਭਿਯ੍ਯੋਸੋ ਮਤ੍ਤਾਯ ਆਸવਂ ਦੇਤਿ, ਏવਮੇવਂ ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਕੋਧਨੋ ਹੋਤਿ ਉਪਾਯਾਸਬਹੁਲੋ, ਅਪ੍ਪਮ੍ਪਿ વੁਤ੍ਤੋ ਸਮਾਨੋ ਅਭਿਸਜ੍ਜਤਿ ਕੁਪ੍ਪਤਿ ਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਤਿ ਪਤਿਤ੍ਥੀਯਤਿ, ਕੋਪਞ੍ਚ ਦੋਸਞ੍ਚ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯਞ੍ਚ ਪਾਤੁਕਰੋਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਤਿਨ੍ਦੁਕਾਲਾਤਂ ਕਟ੍ਠੇਨ વਾ ਕਠਲਾਯ વਾ ਘਟ੍ਟਿਤਂ ਭਿਯ੍ਯੋਸੋ ਮਤ੍ਤਾਯ ਚਿਚ੍ਚਿਟਾਯਤਿ ਚਿਟਿਚਿਟਾਯਤਿ, ਏવਮੇવਂ ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਕੋਧਨੋ ਹੋਤਿ ਉਪਾਯਾਸਬਹੁਲੋ, ਅਪ੍ਪਮ੍ਪਿ વੁਤ੍ਤੋ ਸਮਾਨੋ ਅਭਿਸਜ੍ਜਤਿ ਕੁਪ੍ਪਤਿ ਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਤਿ ਪਤਿਤ੍ਥੀਯਤਿ, ਕੋਪਞ੍ਚ ਦੋਸਞ੍ਚ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯਞ੍ਚ ਪਾਤੁਕਰੋਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਗੂਥਕੂਪੋ ਕਟ੍ਠੇਨ વਾ ਕਠਲਾਯ વਾ ਘਟ੍ਟਿਤੋ ਭਿਯ੍ਯੋਸੋ ਮਤ੍ਤਾਯ ਦੁਗ੍ਗਨ੍ਧੋ ਹੋਤਿ, ਏવਮੇવਂ ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਕੋਧਨੋ ਹੋਤਿ ਉਪਾਯਾਸਬਹੁਲੋ, ਅਪ੍ਪਮ੍ਪਿ વੁਤ੍ਤੋ ਸਮਾਨੋ ਅਭਿਸਜ੍ਜਤਿ ਕੁਪ੍ਪਤਿ ਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਤਿ ਪਤਿਤ੍ਥੀਯਤਿ, ਕੋਪਞ੍ਚ ਦੋਸਞ੍ਚ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯਞ੍ਚ ਪਾਤੁਕਰੋਤਿ; ਏવਰੂਪੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬੋ ਨ ਸੇવਿਤਬ੍ਬੋ ਨ ਭਜਿਤਬ੍ਬੋ ਨ ਪਯਿਰੁਪਾਸਿਤਬ੍ਬੋ। ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ‘‘ਅਕ੍ਕੋਸੇਯ੍ਯਪਿ ਮਂ ਪਰਿਭਾਸੇਯ੍ਯਪਿ ਮਂ ਅਨਤ੍ਥਮ੍ਪਿ ਮੇ ਕਰੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ! ਤਸ੍ਮਾ ਏવਰੂਪੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬੋ ਨ ਸੇવਿਤਬ੍ਬੋ ਨ ਭਜਿਤਬ੍ਬੋ ਨ ਪਯਿਰੁਪਾਸਿਤਬ੍ਬੋ।
125. Katamo ca puggalo ajjhupekkhitabbo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo? Idhekacco puggalo kodhano hoti upāyāsabahulo, appampi vutto samāno abhisajjati kuppati byāpajjati patitthīyati, kopañca dosañca appaccayañca pātukaroti. Seyyathāpi nāma duṭṭhāruko kaṭṭhena vā kaṭhalāya vā ghaṭṭito bhiyyoso mattāya āsavaṃ deti, evamevaṃ idhekacco puggalo kodhano hoti upāyāsabahulo, appampi vutto samāno abhisajjati kuppati byāpajjati patitthīyati, kopañca dosañca appaccayañca pātukaroti. Seyyathāpi nāma tindukālātaṃ kaṭṭhena vā kaṭhalāya vā ghaṭṭitaṃ bhiyyoso mattāya cicciṭāyati ciṭiciṭāyati, evamevaṃ idhekacco puggalo kodhano hoti upāyāsabahulo, appampi vutto samāno abhisajjati kuppati byāpajjati patitthīyati, kopañca dosañca appaccayañca pātukaroti. Seyyathāpi nāma gūthakūpo kaṭṭhena vā kaṭhalāya vā ghaṭṭito bhiyyoso mattāya duggandho hoti, evamevaṃ idhekacco puggalo kodhano hoti upāyāsabahulo, appampi vutto samāno abhisajjati kuppati byāpajjati patitthīyati, kopañca dosañca appaccayañca pātukaroti; evarūpo puggalo ajjhupekkhitabbo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu? ‘‘Akkoseyyapi maṃ paribhāseyyapi maṃ anatthampi me kareyyā’’ti! Tasmā evarūpo puggalo ajjhupekkhitabbo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo.
੧੨੬. ਕਤਮੋ ਚ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸੇવਿਤਬ੍ਬੋ ਭਜਿਤਬ੍ਬੋ ਪਯਿਰੁਪਾਸਿਤਬ੍ਬੋ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸੀਲવਾ ਹੋਤਿ ਕਲ੍ਯਾਣਧਮ੍ਮੋ – ਏવਰੂਪੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸੇવਿਤਬ੍ਬੋ ਭਜਿਤਬ੍ਬੋ ਪਯਿਰੁਪਾਸਿਤਬ੍ਬੋ। ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਏવਰੂਪਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਨ ਦਿਟ੍ਠਾਨੁਗਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਥ ਖੋ ਨਂ ਕਲ੍ਯਾਣੋ ਕਿਤ੍ਤਿਸਦ੍ਦੋ ਅਬ੍ਭੁਗ੍ਗਚ੍ਛਤਿ – ‘‘ਕਲ੍ਯਾਣਮਿਤ੍ਤੋ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ ਕਲ੍ਯਾਣਸਹਾਯੋ ਕਲ੍ਯਾਣਸਮ੍ਪવਙ੍ਕੋ’’ਤਿ! ਤਸ੍ਮਾ ਏવਰੂਪੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸੇવਿਤਬ੍ਬੋ ਭਜਿਤਬ੍ਬੋ ਪਯਿਰੁਪਾਸਿਤਬ੍ਬੋ।
126. Katamo ca puggalo sevitabbo bhajitabbo payirupāsitabbo? Idhekacco puggalo sīlavā hoti kalyāṇadhammo – evarūpo puggalo sevitabbo bhajitabbo payirupāsitabbo. Taṃ kissa hetu? Kiñcāpi evarūpassa puggalassa na diṭṭhānugatiṃ āpajjati, atha kho naṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggacchati – ‘‘kalyāṇamitto purisapuggalo kalyāṇasahāyo kalyāṇasampavaṅko’’ti! Tasmā evarūpo puggalo sevitabbo bhajitabbo payirupāsitabbo.
੧੨੭. ਕਤਮੋ ਚ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸੀਲੇਸੁ ਪਰਿਪੂਰਕਾਰੀ, ਸਮਾਧਿਸ੍ਮਿਂ ਮਤ੍ਤਸੋ ਕਾਰੀ, ਪਞ੍ਞਾਯ ਮਤ੍ਤਸੋ ਕਾਰੀ? ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਸਕਦਾਗਾਮਿਨੋ – ਇਮੇ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਸੀਲੇਸੁ ਪਰਿਪੂਰਕਾਰਿਨੋ, ਸਮਾਧਿਸ੍ਮਿਂ ਮਤ੍ਤਸੋ ਕਾਰਿਨੋ, ਪਞ੍ਞਾਯ ਮਤ੍ਤਸੋ ਕਾਰਿਨੋ।
127. Katamo ca puggalo sīlesu paripūrakārī, samādhismiṃ mattaso kārī, paññāya mattaso kārī? Sotāpannasakadāgāmino – ime vuccanti puggalā sīlesu paripūrakārino, samādhismiṃ mattaso kārino, paññāya mattaso kārino.
੧੨੮. ਕਤਮੋ ਚ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸੀਲੇਸੁ ਚ ਪਰਿਪੂਰਕਾਰੀ, ਸਮਾਧਿਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਪਰਿਪੂਰਕਾਰੀ, ਪਞ੍ਞਾਯ ਮਤ੍ਤਸੋ ਕਾਰੀ? ਅਨਾਗਾਮੀ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸੀਲੇਸੁ ਚ ਪਰਿਪੂਰਕਾਰੀ, ਸਮਾਧਿਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਪਰਿਪੂਰਕਾਰੀ, ਪਞ੍ਞਾਯ ਮਤ੍ਤਸੋ ਕਾਰੀ।
128. Katamo ca puggalo sīlesu ca paripūrakārī, samādhismiñca paripūrakārī, paññāya mattaso kārī? Anāgāmī – ayaṃ vuccati puggalo sīlesu ca paripūrakārī, samādhismiñca paripūrakārī, paññāya mattaso kārī.
੧੨੯. ਕਤਮੋ ਚ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸੀਲੇਸੁ ਚ ਪਰਿਪੂਰਕਾਰੀ, ਸਮਾਧਿਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਪਰਿਪੂਰਕਾਰੀ, ਪਞ੍ਞਾਯ ਚ ਪਰਿਪੂਰਕਾਰੀ? ਅਰਹਾ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸੀਲੇਸੁ ਚ ਪਰਿਪੂਰਕਾਰੀ, ਸਮਾਧਿਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਪਰਿਪੂਰਕਾਰੀ, ਪਞ੍ਞਾਯ ਚ ਪਰਿਪੂਰਕਾਰੀ।
129. Katamo ca puggalo sīlesu ca paripūrakārī, samādhismiñca paripūrakārī, paññāya ca paripūrakārī? Arahā – ayaṃ vuccati puggalo sīlesu ca paripūrakārī, samādhismiñca paripūrakārī, paññāya ca paripūrakārī.
੧੩੦. ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੇ ਤਯੋ ਸਤ੍ਥਾਰੋ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਸਤ੍ਥਾ ਕਾਮਾਨਂ ਪਰਿਞ੍ਞਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ 33, ਨ ਰੂਪਾਨਂ ਪਰਿਞ੍ਞਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ, ਨ વੇਦਨਾਨਂ ਪਰਿਞ੍ਞਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ। ਇਧ ਪਨੇਕਚ੍ਚੋ ਸਤ੍ਥਾ ਕਾਮਾਨਞ੍ਚ ਪਰਿਞ੍ਞਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ, ਰੂਪਾਨਞ੍ਚ ਪਰਿਞ੍ਞਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ, ਨ વੇਦਨਾਨਂ ਪਰਿਞ੍ਞਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ। ਇਧ ਪਨੇਕਚ੍ਚੋ ਸਤ੍ਥਾ ਕਾਮਾਨਞ੍ਚ ਪਰਿਞ੍ਞਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ, ਰੂਪਾਨਞ੍ਚ ਪਰਿਞ੍ਞਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ, વੇਦਨਾਨਞ੍ਚ ਪਰਿਞ੍ਞਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ।
130. Tattha katame tayo satthāro? Idhekacco satthā kāmānaṃ pariññaṃ paññapeti 34, na rūpānaṃ pariññaṃ paññapeti, na vedanānaṃ pariññaṃ paññapeti. Idha panekacco satthā kāmānañca pariññaṃ paññapeti, rūpānañca pariññaṃ paññapeti, na vedanānaṃ pariññaṃ paññapeti. Idha panekacco satthā kāmānañca pariññaṃ paññapeti, rūpānañca pariññaṃ paññapeti, vedanānañca pariññaṃ paññapeti.
ਤਤ੍ਰ ਯ੍વਾਯਂ ਸਤ੍ਥਾ ਕਾਮਾਨਂ ਪਰਿਞ੍ਞਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ, ਨ ਰੂਪਾਨਂ ਪਰਿਞ੍ਞਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ, ਨ વੇਦਨਾਨਂ ਪਰਿਞ੍ਞਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ, ਰੂਪਾવਚਰਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਲਾਭੀ ਸਤ੍ਥਾ ਤੇਨ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਤਤ੍ਰ ਯ੍વਾਯਂ ਸਤ੍ਥਾ ਕਾਮਾਨਞ੍ਚ ਪਰਿਞ੍ਞਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ, ਰੂਪਾਨਞ੍ਚ ਪਰਿਞ੍ਞਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ, ਨ વੇਦਨਾਨਂ ਪਰਿਞ੍ਞਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ, ਅਰੂਪਾવਚਰਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਲਾਭੀ ਸਤ੍ਥਾ ਤੇਨ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਤਤ੍ਰ ਯ੍વਾਯਂ ਸਤ੍ਥਾ ਕਾਮਾਨਞ੍ਚ ਪਰਿਞ੍ਞਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ, ਰੂਪਾਨਞ੍ਚ ਪਰਿਞ੍ਞਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ, વੇਦਨਾਨਞ੍ਚ ਪਰਿਞ੍ਞਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ, ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਸਤ੍ਥਾ ਤੇਨ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਇਮੇ ਤਯੋ ਸਤ੍ਥਾਰੋ।
Tatra yvāyaṃ satthā kāmānaṃ pariññaṃ paññapeti, na rūpānaṃ pariññaṃ paññapeti, na vedanānaṃ pariññaṃ paññapeti, rūpāvacarasamāpattiyā lābhī satthā tena daṭṭhabbo. Tatra yvāyaṃ satthā kāmānañca pariññaṃ paññapeti, rūpānañca pariññaṃ paññapeti, na vedanānaṃ pariññaṃ paññapeti, arūpāvacarasamāpattiyā lābhī satthā tena daṭṭhabbo. Tatra yvāyaṃ satthā kāmānañca pariññaṃ paññapeti, rūpānañca pariññaṃ paññapeti, vedanānañca pariññaṃ paññapeti, sammāsambuddho satthā tena daṭṭhabbo. Ime tayo satthāro.
੧੩੧. ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੇ ਅਪਰੇਪਿ ਤਯੋ ਸਤ੍ਥਾਰੋ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਸਤ੍ਥਾ ਦਿਟ੍ਠੇ ਚੇવ ਧਮ੍ਮੇ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸਚ੍ਚਤੋ ਥੇਤਤੋ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ, ਅਭਿਸਮ੍ਪਰਾਯਞ੍ਚ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸਚ੍ਚਤੋ ਥੇਤਤੋ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ। ਇਧ ਪਨੇਕਚ੍ਚੋ ਸਤ੍ਥਾ ਦਿਟ੍ਠੇ ਚੇવ ਧਮ੍ਮੇ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸਚ੍ਚਤੋ ਥੇਤਤੋ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ, ਨੋ ਚ ਖੋ ਅਭਿਸਮ੍ਪਰਾਯਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸਚ੍ਚਤੋ ਥੇਤਤੋ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ। ਇਧ ਪਨੇਕਚ੍ਚੋ ਸਤ੍ਥਾ ਦਿਟ੍ਠੇ ਚੇવ ਧਮ੍ਮੇ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸਚ੍ਚਤੋ ਥੇਤਤੋ ਨ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ, ਅਭਿਸਮ੍ਪਰਾਯਞ੍ਚ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸਚ੍ਚਤੋ ਥੇਤਤੋ ਨ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ।
131. Tattha katame aparepi tayo satthāro? Idhekacco satthā diṭṭhe ceva dhamme attānaṃ saccato thetato paññapeti, abhisamparāyañca attānaṃ saccato thetato paññapeti. Idha panekacco satthā diṭṭhe ceva dhamme attānaṃ saccato thetato paññapeti, no ca kho abhisamparāyaṃ attānaṃ saccato thetato paññapeti. Idha panekacco satthā diṭṭhe ceva dhamme attānaṃ saccato thetato na paññapeti, abhisamparāyañca attānaṃ saccato thetato na paññapeti.
ਤਤ੍ਰ ਯ੍વਾਯਂ ਸਤ੍ਥਾ ਦਿਟ੍ਠੇ ਚੇવ ਧਮ੍ਮੇ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸਚ੍ਚਤੋ ਥੇਤਤੋ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ, ਅਭਿਸਮ੍ਪਰਾਯਞ੍ਚ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸਚ੍ਚਤੋ ਥੇਤਤੋ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ, ਸਸ੍ਸਤવਾਦੋ ਸਤ੍ਥਾ ਤੇਨ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਤਤ੍ਰ ਯ੍વਾਯਂ ਸਤ੍ਥਾ ਦਿਟ੍ਠੇ ਚੇવ ਧਮ੍ਮੇ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸਚ੍ਚਤੋ ਥੇਤਤੋ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ, ਨੋ ਚ ਖੋ ਅਭਿਸਮ੍ਪਰਾਯਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸਚ੍ਚਤੋ ਥੇਤਤੋ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ, ਉਚ੍ਛੇਦવਾਦੋ ਸਤ੍ਥਾ ਤੇਨ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਤਤ੍ਰ ਯ੍વਾਯਂ ਸਤ੍ਥਾ ਦਿਟ੍ਠੇ ਚੇવ ਧਮ੍ਮੇ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸਚ੍ਚਤੋ ਥੇਤਤੋ ਨ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ, ਅਭਿਸਮ੍ਪਰਾਯਞ੍ਚ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸਚ੍ਚਤੋ ਥੇਤਤੋ ਨ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ, ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਸਤ੍ਥਾ ਤੇਨ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਇਮੇ ਅਪਰੇਪਿ ਤਯੋ ਸਤ੍ਥਾਰੋ।
Tatra yvāyaṃ satthā diṭṭhe ceva dhamme attānaṃ saccato thetato paññapeti, abhisamparāyañca attānaṃ saccato thetato paññapeti, sassatavādo satthā tena daṭṭhabbo. Tatra yvāyaṃ satthā diṭṭhe ceva dhamme attānaṃ saccato thetato paññapeti, no ca kho abhisamparāyaṃ attānaṃ saccato thetato paññapeti, ucchedavādo satthā tena daṭṭhabbo. Tatra yvāyaṃ satthā diṭṭhe ceva dhamme attānaṃ saccato thetato na paññapeti, abhisamparāyañca attānaṃ saccato thetato na paññapeti, sammāsambuddho satthā tena daṭṭhabbo. Ime aparepi tayo satthāro.
ਤਿਕਨਿਦ੍ਦੇਸੋ।
Tikaniddeso.
Footnotes:
Related texts:
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਪਞ੍ਚਪਕਰਣ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā / ੩. ਤਿਕਨਿਦ੍ਦੇਸવਣ੍ਣਨਾ • 3. Tikaniddesavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ਪਞ੍ਚਪਕਰਣ-ਮੂਲਟੀਕਾ • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ੩. ਤਿਕਨਿਦ੍ਦੇਸવਣ੍ਣਨਾ • 3. Tikaniddesavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ਪਞ੍ਚਪਕਰਣ-ਅਨੁਟੀਕਾ • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ੩. ਤਿਕਨਿਦ੍ਦੇਸવਣ੍ਣਨਾ • 3. Tikaniddesavaṇṇanā