| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā |
तिकवारवण्णना
Tikavāravaṇṇanā
३२३. तिकेसु लोहितुप्पादापत्तिन्ति पाराजिकापत्तिं। आवुसोवादेनाति ‘‘आवुसो’’ति आलपनेन। आपत्तिन्ति दुक्कटापत्तिं। सेसा रत्तिञ्चेव दिवा चाति एत्थ अरुणुग्गमने आपज्जितब्बा पठमकथिनादी (पारा॰ ४५९) सब्बा आपत्तियोपि रत्तिन्दिवानं वेमज्झेयेव आपज्जितब्बत्ता ततियकोट्ठासञ्ञेव पविट्ठाति दट्ठब्बा। अथ वा उद्धस्ते अरुणे आपज्जितब्बत्ता दिवा आपज्जितब्बेसु एव पविट्ठाति दट्ठब्बा, अत्थङ्गते सूरिये भिक्खुनियो ओवादनापत्तियो, पन रत्तन्धकारे पुरिसेन सद्धिं सन्तिट्ठनापत्ति च रत्तियञ्ञेव आपज्जितब्बा।
323. Tikesu lohituppādāpattinti pārājikāpattiṃ. Āvusovādenāti ‘‘āvuso’’ti ālapanena. Āpattinti dukkaṭāpattiṃ. Sesā rattiñceva divā cāti ettha aruṇuggamane āpajjitabbā paṭhamakathinādī (pārā. 459) sabbā āpattiyopi rattindivānaṃ vemajjheyeva āpajjitabbattā tatiyakoṭṭhāsaññeva paviṭṭhāti daṭṭhabbā. Atha vā uddhaste aruṇe āpajjitabbattā divā āpajjitabbesu eva paviṭṭhāti daṭṭhabbā, atthaṅgate sūriye bhikkhuniyo ovādanāpattiyo, pana rattandhakāre purisena saddhiṃ santiṭṭhanāpatti ca rattiyaññeva āpajjitabbā.
पुरेभत्तं कुलानि उपसङ्कमनअनतिरित्तभोजनादीनि दिवा एव आपज्जितब्बानि। केचि पन ‘‘भोजनपटिसंयुत्तानि सेखियानि, गणभोजनादीनि च दिवा एव आपज्जितब्बानी’’ति वदन्ति। तस्मा ईदिसा आपत्तियो मुञ्चित्वा सेसाव ततियकोट्ठासं भजन्तीति वेदितब्बं।
Purebhattaṃ kulāni upasaṅkamanaanatirittabhojanādīni divā eva āpajjitabbāni. Keci pana ‘‘bhojanapaṭisaṃyuttāni sekhiyāni, gaṇabhojanādīni ca divā eva āpajjitabbānī’’ti vadanti. Tasmā īdisā āpattiyo muñcitvā sesāva tatiyakoṭṭhāsaṃ bhajantīti veditabbaṃ.
न ऊनदसवस्सोति दसवस्सस्स बालस्सेव पञ्ञत्तसिक्खापदत्ता वुत्तं। सद्धिविहारिकअन्तेवासिकेसु असम्मावत्तनापत्तिं, अलज्जीनं निस्सयदानादिम्पि दसवस्सोव आपज्जति, वुट्ठापिनिं द्वे वस्सानि अननुबन्धादिम्पि ऊनदसवस्सा आपज्जन्ति। अब्याकतचित्तोति सुपन्तस्स भवङ्गचित्तं सन्धाय वुत्तं।
Na ūnadasavassoti dasavassassa bālasseva paññattasikkhāpadattā vuttaṃ. Saddhivihārikaantevāsikesu asammāvattanāpattiṃ, alajjīnaṃ nissayadānādimpi dasavassova āpajjati, vuṭṭhāpiniṃ dve vassāni ananubandhādimpi ūnadasavassā āpajjanti. Abyākatacittoti supantassa bhavaṅgacittaṃ sandhāya vuttaṃ.
अप्पवारेन्तोति अनादरियेन अप्पवारेन्तो केनचि पच्चयेन अप्पवारेत्वा काळपक्खचातुद्दसे सङ्घे पवारेन्ते तत्थ अनादरियेन अप्पवारेन्तो तमेव आपत्तिं काळेपि आपज्जतीति जुण्हे एवाति नियमो न दिस्सति, पच्छिमवस्संवुत्थो पन पच्छिमकत्तिकपुण्णमियमेव पवारेतुं लब्भतीति तत्थ अप्पवारणापच्चया आपत्तिं आपज्जमानो एव जुण्हे आपज्जतीति नियमेतब्बोति दट्ठब्बं। जुण्हे कप्पतीति एत्थापि एसेव नयो।
Appavārentoti anādariyena appavārento kenaci paccayena appavāretvā kāḷapakkhacātuddase saṅghe pavārente tattha anādariyena appavārento tameva āpattiṃ kāḷepi āpajjatīti juṇhe evāti niyamo na dissati, pacchimavassaṃvuttho pana pacchimakattikapuṇṇamiyameva pavāretuṃ labbhatīti tattha appavāraṇāpaccayā āpattiṃ āpajjamāno eva juṇhe āpajjatīti niyametabboti daṭṭhabbaṃ. Juṇhe kappatīti etthāpi eseva nayo.
‘‘अपच्चुद्धरित्वा हेमन्ते आपज्जती’’ति इमिना ‘‘वस्सानं चातुमासं अधिट्ठातु’’न्ति नियमवचनेनेव अपच्चुद्धरन्तस्स दुक्कटन्ति दस्सेति। वस्सानुपगमनअकरणीयेन पक्कमादयोपि वस्से एव आपज्जति। वत्थिकम्मादिम्पि गिलानो एव। अधोतपादेहि अक्कमनादीनिपि अन्तो एव आपज्जति । भिक्खुनिया अनापुच्छा आरामप्पवेसनादि च अन्तोसीमायमेव। निस्सयपटिपन्नस्स अनापुच्छादिसापक्कमनादि च बहिसीमायमेव। पातिमोक्खुद्देसे सन्तिया आपत्तिया अनाविकरणापत्तिसमनुभासनऊनवीसतिवस्सूपसम्पादनादिसब्बअधम्मकम्मापत्तियोपि सङ्घे एव। अधम्मेन गणुपोसथादीसुपि गणादिमज्झे एव। अलज्जिस्स सन्तिके निस्सयग्गहणादिपि पुग्गलस्स सन्तिके एव आपज्जति।
‘‘Apaccuddharitvā hemante āpajjatī’’ti iminā ‘‘vassānaṃ cātumāsaṃ adhiṭṭhātu’’nti niyamavacaneneva apaccuddharantassa dukkaṭanti dasseti. Vassānupagamanaakaraṇīyena pakkamādayopi vasse eva āpajjati. Vatthikammādimpi gilāno eva. Adhotapādehi akkamanādīnipi anto eva āpajjati . Bhikkhuniyā anāpucchā ārāmappavesanādi ca antosīmāyameva. Nissayapaṭipannassa anāpucchādisāpakkamanādi ca bahisīmāyameva. Pātimokkhuddese santiyā āpattiyā anāvikaraṇāpattisamanubhāsanaūnavīsativassūpasampādanādisabbaadhammakammāpattiyopi saṅghe eva. Adhammena gaṇuposathādīsupi gaṇādimajjhe eva. Alajjissa santike nissayaggahaṇādipi puggalassa santike eva āpajjati.
तीणि अधम्मिकानि अमूळ्हविनयस्स दानानीति यो उम्मत्तकोपि वीतिक्कमकाले, अनुम्मत्तो सञ्चिच्चेव आपत्तिं आपज्जित्वा भिक्खूहि पच्छा चोदितो सरमानो एव ‘‘न सरामी’’ति वदति, यो च ‘‘सुपिनं विय सरामी’’ति वा मुसा वदति, यो च उम्मत्तककाले कतं सब्बम्पि सब्बेसं वट्टतीति वदति, इमेसं तिण्णं दिन्नानि तीणि अमूळ्हविनयस्स दानानि अधम्मिकानि।
Tīṇi adhammikāni amūḷhavinayassa dānānīti yo ummattakopi vītikkamakāle, anummatto sañcicceva āpattiṃ āpajjitvā bhikkhūhi pacchā codito saramāno eva ‘‘na sarāmī’’ti vadati, yo ca ‘‘supinaṃ viya sarāmī’’ti vā musā vadati, yo ca ummattakakāle kataṃ sabbampi sabbesaṃ vaṭṭatīti vadati, imesaṃ tiṇṇaṃ dinnāni tīṇi amūḷhavinayassa dānāni adhammikāni.
अपकतत्तोति विनये अपकतञ्ञू। तेनाह ‘‘आपत्तानापत्तिं न जानाती’’ति (परि॰ ३२५)। ‘‘दिट्ठिञ्च अनिस्सज्जन्तानंयेव कम्मं कातब्ब’’न्ति इदं भिक्खूहि ओवदियमानस्स दिट्ठिया अनिस्सज्जनपच्चया दुक्कटं, पाचित्तियम्पि वा अवस्समेव सम्भवतीति वुत्तं।
Apakatattoti vinaye apakataññū. Tenāha ‘‘āpattānāpattiṃ na jānātī’’ti (pari. 325). ‘‘Diṭṭhiñca anissajjantānaṃyeva kammaṃ kātabba’’nti idaṃ bhikkhūhi ovadiyamānassa diṭṭhiyā anissajjanapaccayā dukkaṭaṃ, pācittiyampi vā avassameva sambhavatīti vuttaṃ.
मुखालम्बरकरणादिभेदोति मुखभेरीवादनादिप्पभेदो। उपघातेतीति विनासेति। बीजनिग्गाहादिकेति चित्तं बीजनिं गाहेत्वा अनुमोदनादिकरणेति अत्थो।
Mukhālambarakaraṇādibhedoti mukhabherīvādanādippabhedo. Upaghātetīti vināseti. Bījaniggāhādiketi cittaṃ bījaniṃ gāhetvā anumodanādikaraṇeti attho.
तिकवारवण्णना निट्ठिता।
Tikavāravaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / परिवारपाळि • Parivārapāḷi / ३. तिकवारो • 3. Tikavāro
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / परिवार-अट्ठकथा • Parivāra-aṭṭhakathā / तिकवारवण्णना • Tikavāravaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / तिकवारवण्णना • Tikavāravaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā / तिकवारवण्णना • Tikavāravaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi / एकुत्तरिकनयो तिकवारवण्णना • Ekuttarikanayo tikavāravaṇṇanā
