| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
ติกวารวณฺณนา
Tikavāravaṇṇanā
๓๒๓. ติเกสุ วจีสมฺปยุตฺตํ กายกิริยํ กตฺวาติ กาเยน นิปจฺจการํ กตฺวาฯ มุขาลมฺพรกรณาทิเภโทติ มุขเภริวาทนาทิปฺปเภโทฯ ยสฺส สิกฺขาปทสฺส วีติกฺกเม กายสมุฎฺฐานา อาปตฺติโย, ตํ กายทฺวาเร ปญฺญตฺตสิกฺขาปทํฯ อุปฆาเตตีติ วินาเสติฯ น อาทาตพฺพนฺติ ‘‘อิมสฺมา วิหารา ปรมฺปิ มา นิกฺขม, วินยธรานํ วา สนฺติกํ อาคจฺฉ วินิจฺฉยํ ทาตุ’’นฺติ วุเตฺต ตสฺส วจนํ น คเหตพฺพนฺติ อโตฺถฯ
323. Tikesu vacīsampayuttaṃ kāyakiriyaṃ katvāti kāyena nipaccakāraṃ katvā. Mukhālambarakaraṇādibhedoti mukhabherivādanādippabhedo. Yassa sikkhāpadassa vītikkame kāyasamuṭṭhānā āpattiyo, taṃ kāyadvāre paññattasikkhāpadaṃ. Upaghātetīti vināseti. Na ādātabbanti ‘‘imasmā vihārā parampi mā nikkhama, vinayadharānaṃ vā santikaṃ āgaccha vinicchayaṃ dātu’’nti vutte tassa vacanaṃ na gahetabbanti attho.
อกุสลานิ เจว มูลานิ จาติ อโกสลฺลสมฺภูตเฎฺฐน เอกนฺตากุสลภาวโต อกุสลานิ, อตฺตนา สมฺปยุตฺตธมฺมานํ สุปฺปติฎฺฐิตภาวสาธนโต มูลานิ, น อกุสลภาวสาธนโตฯ น หิ มูลโต อกุสลานํ อกุสลภาโว, กุสลาทีนํ วา กุสลาทิภาโวฯ ตถา จ สติ โมมูหจิตฺตทฺวยโมหสฺส อกุสลภาโว น สิยาฯ
Akusalāni ceva mūlāni cāti akosallasambhūtaṭṭhena ekantākusalabhāvato akusalāni, attanā sampayuttadhammānaṃ suppatiṭṭhitabhāvasādhanato mūlāni, na akusalabhāvasādhanato. Na hi mūlato akusalānaṃ akusalabhāvo, kusalādīnaṃ vā kusalādibhāvo. Tathā ca sati momūhacittadvayamohassa akusalabhāvo na siyā.
ทุฎฺฐุ จริตานีติ ปจฺจยโต สมฺปยุตฺตธมฺมโต ปวตฺติอาการโต จ น สุฎฺฐุ อสมฺมาปวตฺติตานิฯ วิรูปานีติ พีภจฺฉานิ สมฺปติ อายติญฺจ อนิฎฺฐรูปตฺตาฯ สุฎฺฐุ จริตานีติอาทีสุ วุตฺตวิปริยาเยน อโตฺถ เวทิตโพฺพฯ เทฺวปิ เจเต ติกา ปณฺณตฺติยา วา กมฺมปเถหิ วา กเถตพฺพาฯ ปณฺณตฺติยา ตาว กายทฺวาเร ปญฺญตฺตสิกฺขาปทสฺส วีติกฺกโม กายทุจฺจริตํ, อวีติกฺกโม กายสุจริตํฯ วจีทฺวาเร ปญฺญตฺตสิกฺขาปทสฺส วีติกฺกโม วจีทุจฺจริตํ, อวีติกฺกโม วจีสุจริตํฯ อุภยตฺถ ปญฺญตฺตสิกฺขาปทสฺส วีติกฺกโม มโนทุจฺจริตํ มโนทฺวาเร ปญฺญตฺตสิกฺขาปทสฺส อภาวโตฯ ตยิทํ ทฺวารทฺวเย อกิริยสมุฎฺฐานาย อาปตฺติยา วเสน เวทิตพฺพํฯ ยถาวุตฺตาย อาปตฺติยา อวีติกฺกโมว มโนสุจริตํฯ อยํ ปณฺณตฺติกถาฯ
Duṭṭhu caritānīti paccayato sampayuttadhammato pavattiākārato ca na suṭṭhu asammāpavattitāni. Virūpānīti bībhacchāni sampati āyatiñca aniṭṭharūpattā. Suṭṭhu caritānītiādīsu vuttavipariyāyena attho veditabbo. Dvepi cete tikā paṇṇattiyā vā kammapathehi vā kathetabbā. Paṇṇattiyā tāva kāyadvāre paññattasikkhāpadassa vītikkamo kāyaduccaritaṃ, avītikkamo kāyasucaritaṃ. Vacīdvāre paññattasikkhāpadassa vītikkamo vacīduccaritaṃ, avītikkamo vacīsucaritaṃ. Ubhayattha paññattasikkhāpadassa vītikkamo manoduccaritaṃ manodvāre paññattasikkhāpadassa abhāvato. Tayidaṃ dvāradvaye akiriyasamuṭṭhānāya āpattiyā vasena veditabbaṃ. Yathāvuttāya āpattiyā avītikkamova manosucaritaṃ. Ayaṃ paṇṇattikathā.
ปาณาติปาตาทโย ปน ติโสฺส เจตนา กายทฺวาเร วจีทฺวาเรปิ อุปฺปนฺนา กายทุจฺจริตํ ทฺวารนฺตเร อุปฺปนฺนสฺสปิ กมฺมสฺส สนามาปริจฺจาคโต เยภุยฺยวุตฺติยา ตพฺพหุลวุตฺติยา จฯ เตนาหุ อฎฺฐกถาจริยา –
Pāṇātipātādayo pana tisso cetanā kāyadvāre vacīdvārepi uppannā kāyaduccaritaṃ dvārantare uppannassapi kammassa sanāmāpariccāgato yebhuyyavuttiyā tabbahulavuttiyā ca. Tenāhu aṭṭhakathācariyā –
‘‘ทฺวาเร จรนฺติ กมฺมานิ, น ทฺวารา ทฺวารจาริโน;
‘‘Dvāre caranti kammāni, na dvārā dvāracārino;
ตสฺมา ทฺวาเรหิ กมฺมานิ, อญฺญมญฺญํ ววตฺถิตา’’ติฯ (ธ. ส. อฎฺฐ. กามาวจรกุสล ทฺวารกถา, กายกมฺมทฺวาร);
Tasmā dvārehi kammāni, aññamaññaṃ vavatthitā’’ti. (dha. sa. aṭṭha. kāmāvacarakusala dvārakathā, kāyakammadvāra);
ตถา จตโสฺส มุสาวาทาทิเจตนา กายทฺวาเรปิ วจีทฺวาเรปิ อุปฺปนฺนา วจีทุจฺจริตํ, อภิชฺฌา พฺยาปาโท มิจฺฉาทิฎฺฐีติ ตโย มโนกมฺมภูตาย เจตนาย สมฺปยุตฺตธมฺมา มโนทุจฺจริตํ, กายวจีกมฺมภูตาย ปน เจตนาย สมฺปยุตฺตา อภิชฺฌาทโย ตํตํปกฺขิกา วา โหนฺติ อโพฺพหาริกา วาฯ ปาณาติปาตาทีหิ วิรมนฺตสฺส อุปฺปนฺนา ติโสฺส เจตนาปิ วิรติโยปิ กายสุจริตํ กายิกสฺส วีติกฺกมสฺส อกรณวเสน ปวตฺตนโตฯ กาเยน ปน สิกฺขาปทานํ สมาทิยมาเน สีลสฺส กายสุจริตภาเว วตฺตพฺพเมว นตฺถิฯ มุสาวาทาทีหิ วิรมนฺตสฺส จตโสฺส เจตนาปิ วิรติโยปิ วจีสุจริตํ วาจสิกสฺส วีติกฺกมสฺส อกรณวเสน ปวตฺตนโตฯ อนภิชฺฌา อพฺยาปาโท สมฺมาทิฎฺฐีติ ตโย เจตนาสมฺปยุตฺตธมฺมา มโนสุจริตนฺติ อยํ กมฺมปถกถาฯ
Tathā catasso musāvādādicetanā kāyadvārepi vacīdvārepi uppannā vacīduccaritaṃ, abhijjhā byāpādo micchādiṭṭhīti tayo manokammabhūtāya cetanāya sampayuttadhammā manoduccaritaṃ, kāyavacīkammabhūtāya pana cetanāya sampayuttā abhijjhādayo taṃtaṃpakkhikā vā honti abbohārikā vā. Pāṇātipātādīhi viramantassa uppannā tisso cetanāpi viratiyopi kāyasucaritaṃ kāyikassa vītikkamassa akaraṇavasena pavattanato. Kāyena pana sikkhāpadānaṃ samādiyamāne sīlassa kāyasucaritabhāve vattabbameva natthi. Musāvādādīhi viramantassa catasso cetanāpi viratiyopi vacīsucaritaṃ vācasikassa vītikkamassa akaraṇavasena pavattanato. Anabhijjhā abyāpādo sammādiṭṭhīti tayo cetanāsampayuttadhammā manosucaritanti ayaṃ kammapathakathā.
ติกวารวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Tikavāravaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / ปริวารปาฬิ • Parivārapāḷi / ๓. ติกวาโร • 3. Tikavāro
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ปริวาร-อฎฺฐกถา • Parivāra-aṭṭhakathā / ติกวารวณฺณนา • Tikavāravaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā / ติกวารวณฺณนา • Tikavāravaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā / ติกวารวณฺณนา • Tikavāravaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi / เอกุตฺตริกนโย ติกวารวณฺณนา • Ekuttarikanayo tikavāravaṇṇanā
