| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សារត្ថទីបនី-ដីកា • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
តិកវារវណ្ណនា
Tikavāravaṇṇanā
៣២៣. តិកេសុ វចីសម្បយុត្តំ កាយកិរិយំ កត្វាតិ កាយេន និបច្ចការំ កត្វា។ មុខាលម្ពរករណាទិភេទោតិ មុខភេរិវាទនាទិប្បភេទោ។ យស្ស សិក្ខាបទស្ស វីតិក្កមេ កាយសមុដ្ឋានា អាបត្តិយោ, តំ កាយទ្វារេ បញ្ញត្តសិក្ខាបទំ។ ឧបឃាតេតីតិ វិនាសេតិ។ ន អាទាតព្ពន្តិ ‘‘ឥមស្មា វិហារា បរម្បិ មា និក្ខម, វិនយធរានំ វា សន្តិកំ អាគច្ឆ វិនិច្ឆយំ ទាតុ’’ន្តិ វុត្តេ តស្ស វចនំ ន គហេតព្ពន្តិ អត្ថោ។
323. Tikesu vacīsampayuttaṃ kāyakiriyaṃ katvāti kāyena nipaccakāraṃ katvā. Mukhālambarakaraṇādibhedoti mukhabherivādanādippabhedo. Yassa sikkhāpadassa vītikkame kāyasamuṭṭhānā āpattiyo, taṃ kāyadvāre paññattasikkhāpadaṃ. Upaghātetīti vināseti. Na ādātabbanti ‘‘imasmā vihārā parampi mā nikkhama, vinayadharānaṃ vā santikaṃ āgaccha vinicchayaṃ dātu’’nti vutte tassa vacanaṃ na gahetabbanti attho.
អកុសលានិ ចេវ មូលានិ ចាតិ អកោសល្លសម្ភូតដ្ឋេន ឯកន្តាកុសលភាវតោ អកុសលានិ, អត្តនា សម្បយុត្តធម្មានំ សុប្បតិដ្ឋិតភាវសាធនតោ មូលានិ, ន អកុសលភាវសាធនតោ។ ន ហិ មូលតោ អកុសលានំ អកុសលភាវោ, កុសលាទីនំ វា កុសលាទិភាវោ។ តថា ច សតិ មោមូហចិត្តទ្វយមោហស្ស អកុសលភាវោ ន សិយា។
Akusalāni ceva mūlāni cāti akosallasambhūtaṭṭhena ekantākusalabhāvato akusalāni, attanā sampayuttadhammānaṃ suppatiṭṭhitabhāvasādhanato mūlāni, na akusalabhāvasādhanato. Na hi mūlato akusalānaṃ akusalabhāvo, kusalādīnaṃ vā kusalādibhāvo. Tathā ca sati momūhacittadvayamohassa akusalabhāvo na siyā.
ទុដ្ឋុ ចរិតានីតិ បច្ចយតោ សម្បយុត្តធម្មតោ បវត្តិអាការតោ ច ន សុដ្ឋុ អសម្មាបវត្តិតានិ។ វិរូបានីតិ ពីភច្ឆានិ សម្បតិ អាយតិញ្ច អនិដ្ឋរូបត្តា។ សុដ្ឋុ ចរិតានីតិអាទីសុ វុត្តវិបរិយាយេន អត្ថោ វេទិតព្ពោ។ ទ្វេបិ ចេតេ តិកា បណ្ណត្តិយា វា កម្មបថេហិ វា កថេតព្ពា។ បណ្ណត្តិយា តាវ កាយទ្វារេ បញ្ញត្តសិក្ខាបទស្ស វីតិក្កមោ កាយទុច្ចរិតំ, អវីតិក្កមោ កាយសុចរិតំ។ វចីទ្វារេ បញ្ញត្តសិក្ខាបទស្ស វីតិក្កមោ វចីទុច្ចរិតំ, អវីតិក្កមោ វចីសុចរិតំ។ ឧភយត្ថ បញ្ញត្តសិក្ខាបទស្ស វីតិក្កមោ មនោទុច្ចរិតំ មនោទ្វារេ បញ្ញត្តសិក្ខាបទស្ស អភាវតោ។ តយិទំ ទ្វារទ្វយេ អកិរិយសមុដ្ឋានាយ អាបត្តិយា វសេន វេទិតព្ពំ។ យថាវុត្តាយ អាបត្តិយា អវីតិក្កមោវ មនោសុចរិតំ។ អយំ បណ្ណត្តិកថា។
Duṭṭhu caritānīti paccayato sampayuttadhammato pavattiākārato ca na suṭṭhu asammāpavattitāni. Virūpānīti bībhacchāni sampati āyatiñca aniṭṭharūpattā. Suṭṭhu caritānītiādīsu vuttavipariyāyena attho veditabbo. Dvepi cete tikā paṇṇattiyā vā kammapathehi vā kathetabbā. Paṇṇattiyā tāva kāyadvāre paññattasikkhāpadassa vītikkamo kāyaduccaritaṃ, avītikkamo kāyasucaritaṃ. Vacīdvāre paññattasikkhāpadassa vītikkamo vacīduccaritaṃ, avītikkamo vacīsucaritaṃ. Ubhayattha paññattasikkhāpadassa vītikkamo manoduccaritaṃ manodvāre paññattasikkhāpadassa abhāvato. Tayidaṃ dvāradvaye akiriyasamuṭṭhānāya āpattiyā vasena veditabbaṃ. Yathāvuttāya āpattiyā avītikkamova manosucaritaṃ. Ayaṃ paṇṇattikathā.
បាណាតិបាតាទយោ បន តិស្សោ ចេតនា កាយទ្វារេ វចីទ្វារេបិ ឧប្បន្នា កាយទុច្ចរិតំ ទ្វារន្តរេ ឧប្បន្នស្សបិ កម្មស្ស សនាមាបរិច្ចាគតោ យេភុយ្យវុត្តិយា តព្ពហុលវុត្តិយា ច។ តេនាហុ អដ្ឋកថាចរិយា –
Pāṇātipātādayo pana tisso cetanā kāyadvāre vacīdvārepi uppannā kāyaduccaritaṃ dvārantare uppannassapi kammassa sanāmāpariccāgato yebhuyyavuttiyā tabbahulavuttiyā ca. Tenāhu aṭṭhakathācariyā –
‘‘ទ្វារេ ចរន្តិ កម្មានិ, ន ទ្វារា ទ្វារចារិនោ;
‘‘Dvāre caranti kammāni, na dvārā dvāracārino;
តស្មា ទ្វារេហិ កម្មានិ, អញ្ញមញ្ញំ វវត្ថិតា’’តិ។ (ធ. ស. អដ្ឋ. កាមាវចរកុសល ទ្វារកថា, កាយកម្មទ្វារ);
Tasmā dvārehi kammāni, aññamaññaṃ vavatthitā’’ti. (dha. sa. aṭṭha. kāmāvacarakusala dvārakathā, kāyakammadvāra);
តថា ចតស្សោ មុសាវាទាទិចេតនា កាយទ្វារេបិ វចីទ្វារេបិ ឧប្បន្នា វចីទុច្ចរិតំ, អភិជ្ឈា ព្យាបាទោ មិច្ឆាទិដ្ឋីតិ តយោ មនោកម្មភូតាយ ចេតនាយ សម្បយុត្តធម្មា មនោទុច្ចរិតំ, កាយវចីកម្មភូតាយ បន ចេតនាយ សម្បយុត្តា អភិជ្ឈាទយោ តំតំបក្ខិកា វា ហោន្តិ អព្ពោហារិកា វា។ បាណាតិបាតាទីហិ វិរមន្តស្ស ឧប្បន្នា តិស្សោ ចេតនាបិ វិរតិយោបិ កាយសុចរិតំ កាយិកស្ស វីតិក្កមស្ស អករណវសេន បវត្តនតោ។ កាយេន បន សិក្ខាបទានំ សមាទិយមានេ សីលស្ស កាយសុចរិតភាវេ វត្តព្ពមេវ នត្ថិ។ មុសាវាទាទីហិ វិរមន្តស្ស ចតស្សោ ចេតនាបិ វិរតិយោបិ វចីសុចរិតំ វាចសិកស្ស វីតិក្កមស្ស អករណវសេន បវត្តនតោ។ អនភិជ្ឈា អព្យាបាទោ សម្មាទិដ្ឋីតិ តយោ ចេតនាសម្បយុត្តធម្មា មនោសុចរិតន្តិ អយំ កម្មបថកថា។
Tathā catasso musāvādādicetanā kāyadvārepi vacīdvārepi uppannā vacīduccaritaṃ, abhijjhā byāpādo micchādiṭṭhīti tayo manokammabhūtāya cetanāya sampayuttadhammā manoduccaritaṃ, kāyavacīkammabhūtāya pana cetanāya sampayuttā abhijjhādayo taṃtaṃpakkhikā vā honti abbohārikā vā. Pāṇātipātādīhi viramantassa uppannā tisso cetanāpi viratiyopi kāyasucaritaṃ kāyikassa vītikkamassa akaraṇavasena pavattanato. Kāyena pana sikkhāpadānaṃ samādiyamāne sīlassa kāyasucaritabhāve vattabbameva natthi. Musāvādādīhi viramantassa catasso cetanāpi viratiyopi vacīsucaritaṃ vācasikassa vītikkamassa akaraṇavasena pavattanato. Anabhijjhā abyāpādo sammādiṭṭhīti tayo cetanāsampayuttadhammā manosucaritanti ayaṃ kammapathakathā.
តិកវារវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Tikavāravaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / វិនយបិដក • Vinayapiṭaka / បរិវារបាឡិ • Parivārapāḷi / ៣. តិកវារោ • 3. Tikavāro
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / វិនយបិដក (អដ្ឋកថា) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / បរិវារ-អដ្ឋកថា • Parivāra-aṭṭhakathā / តិកវារវណ្ណនា • Tikavāravaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / វិនយបិដក (ដីកា) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / វជិរពុទ្ធិ-ដីកា • Vajirabuddhi-ṭīkā / តិកវារវណ្ណនា • Tikavāravaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / វិនយបិដក (ដីកា) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / វិមតិវិនោទនី-ដីកា • Vimativinodanī-ṭīkā / តិកវារវណ្ណនា • Tikavāravaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / វិនយបិដក (ដីកា) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / បាចិត្យាទិយោជនាបាឡិ • Pācityādiyojanāpāḷi / ឯកុត្តរិកនយោ តិកវារវណ្ណនា • Ekuttarikanayo tikavāravaṇṇanā
