| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
ತಿಕವಾರವಣ್ಣನಾ
Tikavāravaṇṇanā
೩೨೩. ತಿಕೇಸು ವಚೀಸಮ್ಪಯುತ್ತಂ ಕಾಯಕಿರಿಯಂ ಕತ್ವಾತಿ ಕಾಯೇನ ನಿಪಚ್ಚಕಾರಂ ಕತ್ವಾ। ಮುಖಾಲಮ್ಬರಕರಣಾದಿಭೇದೋತಿ ಮುಖಭೇರಿವಾದನಾದಿಪ್ಪಭೇದೋ। ಯಸ್ಸ ಸಿಕ್ಖಾಪದಸ್ಸ ವೀತಿಕ್ಕಮೇ ಕಾಯಸಮುಟ್ಠಾನಾ ಆಪತ್ತಿಯೋ, ತಂ ಕಾಯದ್ವಾರೇ ಪಞ್ಞತ್ತಸಿಕ್ಖಾಪದಂ। ಉಪಘಾತೇತೀತಿ ವಿನಾಸೇತಿ। ನ ಆದಾತಬ್ಬನ್ತಿ ‘‘ಇಮಸ್ಮಾ ವಿಹಾರಾ ಪರಮ್ಪಿ ಮಾ ನಿಕ್ಖಮ, ವಿನಯಧರಾನಂ ವಾ ಸನ್ತಿಕಂ ಆಗಚ್ಛ ವಿನಿಚ್ಛಯಂ ದಾತು’’ನ್ತಿ ವುತ್ತೇ ತಸ್ಸ ವಚನಂ ನ ಗಹೇತಬ್ಬನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ।
323. Tikesu vacīsampayuttaṃ kāyakiriyaṃ katvāti kāyena nipaccakāraṃ katvā. Mukhālambarakaraṇādibhedoti mukhabherivādanādippabhedo. Yassa sikkhāpadassa vītikkame kāyasamuṭṭhānā āpattiyo, taṃ kāyadvāre paññattasikkhāpadaṃ. Upaghātetīti vināseti. Na ādātabbanti ‘‘imasmā vihārā parampi mā nikkhama, vinayadharānaṃ vā santikaṃ āgaccha vinicchayaṃ dātu’’nti vutte tassa vacanaṃ na gahetabbanti attho.
ಅಕುಸಲಾನಿ ಚೇವ ಮೂಲಾನಿ ಚಾತಿ ಅಕೋಸಲ್ಲಸಮ್ಭೂತಟ್ಠೇನ ಏಕನ್ತಾಕುಸಲಭಾವತೋ ಅಕುಸಲಾನಿ, ಅತ್ತನಾ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಧಮ್ಮಾನಂ ಸುಪ್ಪತಿಟ್ಠಿತಭಾವಸಾಧನತೋ ಮೂಲಾನಿ, ನ ಅಕುಸಲಭಾವಸಾಧನತೋ। ನ ಹಿ ಮೂಲತೋ ಅಕುಸಲಾನಂ ಅಕುಸಲಭಾವೋ, ಕುಸಲಾದೀನಂ ವಾ ಕುಸಲಾದಿಭಾವೋ। ತಥಾ ಚ ಸತಿ ಮೋಮೂಹಚಿತ್ತದ್ವಯಮೋಹಸ್ಸ ಅಕುಸಲಭಾವೋ ನ ಸಿಯಾ।
Akusalāni ceva mūlāni cāti akosallasambhūtaṭṭhena ekantākusalabhāvato akusalāni, attanā sampayuttadhammānaṃ suppatiṭṭhitabhāvasādhanato mūlāni, na akusalabhāvasādhanato. Na hi mūlato akusalānaṃ akusalabhāvo, kusalādīnaṃ vā kusalādibhāvo. Tathā ca sati momūhacittadvayamohassa akusalabhāvo na siyā.
ದುಟ್ಠು ಚರಿತಾನೀತಿ ಪಚ್ಚಯತೋ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಧಮ್ಮತೋ ಪವತ್ತಿಆಕಾರತೋ ಚ ನ ಸುಟ್ಠು ಅಸಮ್ಮಾಪವತ್ತಿತಾನಿ। ವಿರೂಪಾನೀತಿ ಬೀಭಚ್ಛಾನಿ ಸಮ್ಪತಿ ಆಯತಿಞ್ಚ ಅನಿಟ್ಠರೂಪತ್ತಾ। ಸುಟ್ಠು ಚರಿತಾನೀತಿಆದೀಸು ವುತ್ತವಿಪರಿಯಾಯೇನ ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ದ್ವೇಪಿ ಚೇತೇ ತಿಕಾ ಪಣ್ಣತ್ತಿಯಾ ವಾ ಕಮ್ಮಪಥೇಹಿ ವಾ ಕಥೇತಬ್ಬಾ। ಪಣ್ಣತ್ತಿಯಾ ತಾವ ಕಾಯದ್ವಾರೇ ಪಞ್ಞತ್ತಸಿಕ್ಖಾಪದಸ್ಸ ವೀತಿಕ್ಕಮೋ ಕಾಯದುಚ್ಚರಿತಂ, ಅವೀತಿಕ್ಕಮೋ ಕಾಯಸುಚರಿತಂ। ವಚೀದ್ವಾರೇ ಪಞ್ಞತ್ತಸಿಕ್ಖಾಪದಸ್ಸ ವೀತಿಕ್ಕಮೋ ವಚೀದುಚ್ಚರಿತಂ, ಅವೀತಿಕ್ಕಮೋ ವಚೀಸುಚರಿತಂ। ಉಭಯತ್ಥ ಪಞ್ಞತ್ತಸಿಕ್ಖಾಪದಸ್ಸ ವೀತಿಕ್ಕಮೋ ಮನೋದುಚ್ಚರಿತಂ ಮನೋದ್ವಾರೇ ಪಞ್ಞತ್ತಸಿಕ್ಖಾಪದಸ್ಸ ಅಭಾವತೋ। ತಯಿದಂ ದ್ವಾರದ್ವಯೇ ಅಕಿರಿಯಸಮುಟ್ಠಾನಾಯ ಆಪತ್ತಿಯಾ ವಸೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಯಥಾವುತ್ತಾಯ ಆಪತ್ತಿಯಾ ಅವೀತಿಕ್ಕಮೋವ ಮನೋಸುಚರಿತಂ। ಅಯಂ ಪಣ್ಣತ್ತಿಕಥಾ।
Duṭṭhu caritānīti paccayato sampayuttadhammato pavattiākārato ca na suṭṭhu asammāpavattitāni. Virūpānīti bībhacchāni sampati āyatiñca aniṭṭharūpattā. Suṭṭhu caritānītiādīsu vuttavipariyāyena attho veditabbo. Dvepi cete tikā paṇṇattiyā vā kammapathehi vā kathetabbā. Paṇṇattiyā tāva kāyadvāre paññattasikkhāpadassa vītikkamo kāyaduccaritaṃ, avītikkamo kāyasucaritaṃ. Vacīdvāre paññattasikkhāpadassa vītikkamo vacīduccaritaṃ, avītikkamo vacīsucaritaṃ. Ubhayattha paññattasikkhāpadassa vītikkamo manoduccaritaṃ manodvāre paññattasikkhāpadassa abhāvato. Tayidaṃ dvāradvaye akiriyasamuṭṭhānāya āpattiyā vasena veditabbaṃ. Yathāvuttāya āpattiyā avītikkamova manosucaritaṃ. Ayaṃ paṇṇattikathā.
ಪಾಣಾತಿಪಾತಾದಯೋ ಪನ ತಿಸ್ಸೋ ಚೇತನಾ ಕಾಯದ್ವಾರೇ ವಚೀದ್ವಾರೇಪಿ ಉಪ್ಪನ್ನಾ ಕಾಯದುಚ್ಚರಿತಂ ದ್ವಾರನ್ತರೇ ಉಪ್ಪನ್ನಸ್ಸಪಿ ಕಮ್ಮಸ್ಸ ಸನಾಮಾಪರಿಚ್ಚಾಗತೋ ಯೇಭುಯ್ಯವುತ್ತಿಯಾ ತಬ್ಬಹುಲವುತ್ತಿಯಾ ಚ। ತೇನಾಹು ಅಟ್ಠಕಥಾಚರಿಯಾ –
Pāṇātipātādayo pana tisso cetanā kāyadvāre vacīdvārepi uppannā kāyaduccaritaṃ dvārantare uppannassapi kammassa sanāmāpariccāgato yebhuyyavuttiyā tabbahulavuttiyā ca. Tenāhu aṭṭhakathācariyā –
‘‘ದ್ವಾರೇ ಚರನ್ತಿ ಕಮ್ಮಾನಿ, ನ ದ್ವಾರಾ ದ್ವಾರಚಾರಿನೋ।
‘‘Dvāre caranti kammāni, na dvārā dvāracārino;
ತಸ್ಮಾ ದ್ವಾರೇಹಿ ಕಮ್ಮಾನಿ, ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ವವತ್ಥಿತಾ’’ತಿ॥ (ಧ॰ ಸ॰ ಅಟ್ಠ॰ ಕಾಮಾವಚರಕುಸಲ ದ್ವಾರಕಥಾ, ಕಾಯಕಮ್ಮದ್ವಾರ)।
Tasmā dvārehi kammāni, aññamaññaṃ vavatthitā’’ti. (dha. sa. aṭṭha. kāmāvacarakusala dvārakathā, kāyakammadvāra);
ತಥಾ ಚತಸ್ಸೋ ಮುಸಾವಾದಾದಿಚೇತನಾ ಕಾಯದ್ವಾರೇಪಿ ವಚೀದ್ವಾರೇಪಿ ಉಪ್ಪನ್ನಾ ವಚೀದುಚ್ಚರಿತಂ, ಅಭಿಜ್ಝಾ ಬ್ಯಾಪಾದೋ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠೀತಿ ತಯೋ ಮನೋಕಮ್ಮಭೂತಾಯ ಚೇತನಾಯ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಧಮ್ಮಾ ಮನೋದುಚ್ಚರಿತಂ, ಕಾಯವಚೀಕಮ್ಮಭೂತಾಯ ಪನ ಚೇತನಾಯ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ ಅಭಿಜ್ಝಾದಯೋ ತಂತಂಪಕ್ಖಿಕಾ ವಾ ಹೋನ್ತಿ ಅಬ್ಬೋಹಾರಿಕಾ ವಾ। ಪಾಣಾತಿಪಾತಾದೀಹಿ ವಿರಮನ್ತಸ್ಸ ಉಪ್ಪನ್ನಾ ತಿಸ್ಸೋ ಚೇತನಾಪಿ ವಿರತಿಯೋಪಿ ಕಾಯಸುಚರಿತಂ ಕಾಯಿಕಸ್ಸ ವೀತಿಕ್ಕಮಸ್ಸ ಅಕರಣವಸೇನ ಪವತ್ತನತೋ। ಕಾಯೇನ ಪನ ಸಿಕ್ಖಾಪದಾನಂ ಸಮಾದಿಯಮಾನೇ ಸೀಲಸ್ಸ ಕಾಯಸುಚರಿತಭಾವೇ ವತ್ತಬ್ಬಮೇವ ನತ್ಥಿ। ಮುಸಾವಾದಾದೀಹಿ ವಿರಮನ್ತಸ್ಸ ಚತಸ್ಸೋ ಚೇತನಾಪಿ ವಿರತಿಯೋಪಿ ವಚೀಸುಚರಿತಂ ವಾಚಸಿಕಸ್ಸ ವೀತಿಕ್ಕಮಸ್ಸ ಅಕರಣವಸೇನ ಪವತ್ತನತೋ। ಅನಭಿಜ್ಝಾ ಅಬ್ಯಾಪಾದೋ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠೀತಿ ತಯೋ ಚೇತನಾಸಮ್ಪಯುತ್ತಧಮ್ಮಾ ಮನೋಸುಚರಿತನ್ತಿ ಅಯಂ ಕಮ್ಮಪಥಕಥಾ।
Tathā catasso musāvādādicetanā kāyadvārepi vacīdvārepi uppannā vacīduccaritaṃ, abhijjhā byāpādo micchādiṭṭhīti tayo manokammabhūtāya cetanāya sampayuttadhammā manoduccaritaṃ, kāyavacīkammabhūtāya pana cetanāya sampayuttā abhijjhādayo taṃtaṃpakkhikā vā honti abbohārikā vā. Pāṇātipātādīhi viramantassa uppannā tisso cetanāpi viratiyopi kāyasucaritaṃ kāyikassa vītikkamassa akaraṇavasena pavattanato. Kāyena pana sikkhāpadānaṃ samādiyamāne sīlassa kāyasucaritabhāve vattabbameva natthi. Musāvādādīhi viramantassa catasso cetanāpi viratiyopi vacīsucaritaṃ vācasikassa vītikkamassa akaraṇavasena pavattanato. Anabhijjhā abyāpādo sammādiṭṭhīti tayo cetanāsampayuttadhammā manosucaritanti ayaṃ kammapathakathā.
ತಿಕವಾರವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Tikavāravaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಪರಿವಾರಪಾಳಿ • Parivārapāḷi / ೩. ತಿಕವಾರೋ • 3. Tikavāro
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಪರಿವಾರ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Parivāra-aṭṭhakathā / ತಿಕವಾರವಣ್ಣನಾ • Tikavāravaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ತಿಕವಾರವಣ್ಣನಾ • Tikavāravaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ತಿಕವಾರವಣ್ಣನಾ • Tikavāravaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಪಾಚಿತ್ಯಾದಿಯೋಜನಾಪಾಳಿ • Pācityādiyojanāpāḷi / ಏಕುತ್ತರಿಕನಯೋ ತಿಕವಾರವಣ್ಣನಾ • Ekuttarikanayo tikavāravaṇṇanā
