| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / परिवारपाळि • Parivārapāḷi |
३. तिकवारो
3. Tikavāro
३२३. अत्थापत्ति तिट्ठन्ते भगवति आपज्जति, नो परिनिब्बुते; अत्थापत्ति परिनिब्बुते भगवति आपज्जति, नो तिट्ठन्ते; अत्थापत्ति तिट्ठन्तेपि भगवति आपज्जति परिनिब्बुतेपि। अत्थापत्ति काले आपज्जति, नो विकाले; अत्थापत्ति विकाले आपज्जति, नो काले; अत्थापत्ति काले चेव आपज्जति विकाले च। अत्थापत्ति रत्तिं आपज्जति, नो दिवा; अत्थापत्ति दिवा आपज्जति, नो रत्तिं; अत्थापत्ति रत्तिञ्चेव आपज्जति दिवा च। अत्थापत्ति दसवस्सो आपज्जति, नो ऊनदसवस्सो; अत्थापत्ति ऊनदसवस्सो आपज्जति, नो दसवस्सो; अत्थापत्ति दसवस्सो चेव आपज्जति ऊनदसवस्सो च। अत्थापत्ति पञ्चवस्सो आपज्जति, नो ऊनपञ्चवस्सो; अत्थापत्ति ऊनपञ्चवस्सो आपज्जति, नो पञ्चवस्सो; अत्थापत्ति पञ्चवस्सो चेव आपज्जति ऊनपञ्चवस्सो च। अत्थापत्ति कुसलचित्तो आपज्जति; अत्थापत्ति अकुसलचित्तो आपज्जति; अत्थापत्ति अब्याकतचित्तो आपज्जति। अत्थापत्ति सुखवेदनासमङ्गी आपज्जति; अत्थापत्ति दुक्खवेदनासमङ्गी आपज्जति; अत्थापत्ति अदुक्खमसुखवेदनासमङ्गी आपज्जति। तीणि चोदनावत्थूनि – दिट्ठेन, सुतेन, परिसङ्काय। तयो सलाकग्गाहा – गुळ्हको, विवटको 1, सकण्णजप्पको। तयो पटिक्खेपा – महिच्छता, असन्तुट्ठिता 2, असल्लेखता। तयो अनुञ्ञाता – अप्पिच्छता, सन्तुट्ठिता, सल्लेखता। अपरेपि तयो पटिक्खेपा – महिच्छता, असन्तुट्ठिता, अमत्तञ्ञुता। तयो अनुञ्ञाता – अप्पिच्छता, सन्तुट्ठिता, मत्तञ्ञुता। तिस्सो पञ्ञत्तियो – पञ्ञत्ति, अनुपञ्ञत्ति, अनुप्पन्नपञ्ञत्ति। अपरापि तिस्सो पञ्ञत्तियो – सब्बत्थपञ्ञत्ति, पदेसपञ्ञत्ति, साधारणपञ्ञत्ति। अपरापि तिस्सो पञ्ञत्तियो – असाधारणपञ्ञत्ति, एकतोपञ्ञत्ति, उभतोपञ्ञत्ति।
323. Atthāpatti tiṭṭhante bhagavati āpajjati, no parinibbute; atthāpatti parinibbute bhagavati āpajjati, no tiṭṭhante; atthāpatti tiṭṭhantepi bhagavati āpajjati parinibbutepi. Atthāpatti kāle āpajjati, no vikāle; atthāpatti vikāle āpajjati, no kāle; atthāpatti kāle ceva āpajjati vikāle ca. Atthāpatti rattiṃ āpajjati, no divā; atthāpatti divā āpajjati, no rattiṃ; atthāpatti rattiñceva āpajjati divā ca. Atthāpatti dasavasso āpajjati, no ūnadasavasso; atthāpatti ūnadasavasso āpajjati, no dasavasso; atthāpatti dasavasso ceva āpajjati ūnadasavasso ca. Atthāpatti pañcavasso āpajjati, no ūnapañcavasso; atthāpatti ūnapañcavasso āpajjati, no pañcavasso; atthāpatti pañcavasso ceva āpajjati ūnapañcavasso ca. Atthāpatti kusalacitto āpajjati; atthāpatti akusalacitto āpajjati; atthāpatti abyākatacitto āpajjati. Atthāpatti sukhavedanāsamaṅgī āpajjati; atthāpatti dukkhavedanāsamaṅgī āpajjati; atthāpatti adukkhamasukhavedanāsamaṅgī āpajjati. Tīṇi codanāvatthūni – diṭṭhena, sutena, parisaṅkāya. Tayo salākaggāhā – guḷhako, vivaṭako 3, sakaṇṇajappako. Tayo paṭikkhepā – mahicchatā, asantuṭṭhitā 4, asallekhatā. Tayo anuññātā – appicchatā, santuṭṭhitā, sallekhatā. Aparepi tayo paṭikkhepā – mahicchatā, asantuṭṭhitā, amattaññutā. Tayo anuññātā – appicchatā, santuṭṭhitā, mattaññutā. Tisso paññattiyo – paññatti, anupaññatti, anuppannapaññatti. Aparāpi tisso paññattiyo – sabbatthapaññatti, padesapaññatti, sādhāraṇapaññatti. Aparāpi tisso paññattiyo – asādhāraṇapaññatti, ekatopaññatti, ubhatopaññatti.
अत्थापत्ति बालो आपज्जति, नो पण्डितो; अत्थापत्ति पण्डितो आपज्जति, नो बालो; अत्थापत्ति बालो चेव आपज्जति पण्डितो च। अत्थापत्ति काळे आपज्जति, नो जुण्हे; अत्थापत्ति जुण्हे आपज्जति, नो काळे; अत्थापत्ति काळे चेव आपज्जति जुण्हे च। अत्थि काळे कप्पति, नो जुण्हे; अत्थि जुण्हे कप्पति, नो काळे; अत्थि काळे चेव कप्पति जुण्हे च। अत्थापत्ति हेमन्ते आपज्जति, नो गिम्हे नो वस्से; अत्थापत्ति गिम्हे आपज्जति, नो हेमन्ते नो वस्से; अत्थापत्ति वस्से आपज्जति, नो हेमन्ते नो गिम्हे। अत्थापत्ति सङ्घो आपज्जति, न गणो न पुग्गलो; अत्थापत्ति गणो आपज्जति, न सङ्घो न पुग्गलो; अत्थापत्ति पुग्गलो आपज्जति, न सङ्घो न गणो। अत्थि सङ्घस्स कप्पति, न गणस्स न पुग्गलस्स; अत्थि गणस्स कप्पति, न सङ्घस्स न पुग्गलस्स; अत्थि पुग्गलस्स कप्पति, न सङ्घस्स न गणस्स। तिस्सो छादना वत्थुं छादेति, नो आपत्तिं; आपत्तिं छादेति, नो वत्थुं; वत्थुञ्चेव छादेति आपत्तिञ्च। तिस्सो पटिच्छादियो – जन्ताघरपटिच्छादि, उदकपटिच्छादि, वत्थपटिच्छादि। 5 तीणि पटिच्छन्नानि वहन्ति, नो विवटानि – मातुगामो पटिच्छन्नो वहति, नो विवटो; ब्राह्मणानं मन्ता पटिच्छन्ना वहन्ति, नो विवटा; मिच्छादिट्ठि पटिच्छन्ना वहति, नो विवटा। तीणि विवटानि विरोचन्ति, नो पटिच्छन्नानि – चन्दमण्डलं विवटं विरोचति, नो पटिच्छन्नं; सूरियमण्डलं विवटं विरोचति, नो पटिच्छन्नं; तथागतप्पवेदितो धम्मविनयो विवटो विरोचति, नो पटिच्छन्नो। तयो सेनासनग्गाहा – पुरिमको , पच्छिमको, अन्तरामुत्तको। अत्थापत्ति गिलानो आपज्जति, नो अगिलानो; अत्थापत्ति अगिलानो आपज्जति, नो गिलानो; अत्थापत्ति गिलानो चेव आपज्जति अगिलानो च।
Atthāpatti bālo āpajjati, no paṇḍito; atthāpatti paṇḍito āpajjati, no bālo; atthāpatti bālo ceva āpajjati paṇḍito ca. Atthāpatti kāḷe āpajjati, no juṇhe; atthāpatti juṇhe āpajjati, no kāḷe; atthāpatti kāḷe ceva āpajjati juṇhe ca. Atthi kāḷe kappati, no juṇhe; atthi juṇhe kappati, no kāḷe; atthi kāḷe ceva kappati juṇhe ca. Atthāpatti hemante āpajjati, no gimhe no vasse; atthāpatti gimhe āpajjati, no hemante no vasse; atthāpatti vasse āpajjati, no hemante no gimhe. Atthāpatti saṅgho āpajjati, na gaṇo na puggalo; atthāpatti gaṇo āpajjati, na saṅgho na puggalo; atthāpatti puggalo āpajjati, na saṅgho na gaṇo. Atthi saṅghassa kappati, na gaṇassa na puggalassa; atthi gaṇassa kappati, na saṅghassa na puggalassa; atthi puggalassa kappati, na saṅghassa na gaṇassa. Tisso chādanā vatthuṃ chādeti, no āpattiṃ; āpattiṃ chādeti, no vatthuṃ; vatthuñceva chādeti āpattiñca. Tisso paṭicchādiyo – jantāgharapaṭicchādi, udakapaṭicchādi, vatthapaṭicchādi. 6 Tīṇi paṭicchannāni vahanti, no vivaṭāni – mātugāmo paṭicchanno vahati, no vivaṭo; brāhmaṇānaṃ mantā paṭicchannā vahanti, no vivaṭā; micchādiṭṭhi paṭicchannā vahati, no vivaṭā. Tīṇi vivaṭāni virocanti, no paṭicchannāni – candamaṇḍalaṃ vivaṭaṃ virocati, no paṭicchannaṃ; sūriyamaṇḍalaṃ vivaṭaṃ virocati, no paṭicchannaṃ; tathāgatappavedito dhammavinayo vivaṭo virocati, no paṭicchanno. Tayo senāsanaggāhā – purimako , pacchimako, antarāmuttako. Atthāpatti gilāno āpajjati, no agilāno; atthāpatti agilāno āpajjati, no gilāno; atthāpatti gilāno ceva āpajjati agilāno ca.
तीणि अधम्मिकानि पातिमोक्खट्ठपनानि। तीणि धम्मिकानि पातिमोक्खट्ठपनानि। तयो परिवासा – पटिच्छन्नपरिवासो, अप्पटिच्छन्नपरिवासो, सुद्धन्तपरिवासो। तयो मानत्ता – पटिच्छन्नमानत्तं, अप्पटिच्छन्नमानत्तं, पक्खमानत्तं। तयो पारिवासिकस्स भिक्खुनो रत्तिच्छेदा – सहवासो, विप्पवासो, अनारोचना। अत्थापत्ति अन्तो आपज्जति, नो बहि; अत्थापत्ति बहि आपज्जति, नो अन्तो; अत्थापत्ति अन्तो चेव आपज्जति बहि च। अत्थापत्ति अन्तोसीमाय आपज्जति, नो बहिसीमाय; अत्थापत्ति बहिसीमाय आपज्जति, नो अन्तोसीमाय; अत्थापत्ति अन्तोसीमाय चेव आपज्जति बहिसीमाय च। तीहाकारेहि आपत्तिं आपज्जति – कायेन आपज्जति, वाचाय आपज्जति, कायेन वाचाय आपज्जति। अपरेहिपि तीहाकारेहि आपत्तिं आपज्जति – सङ्घमज्झे, गणमज्झे, पुग्गलस्स सन्तिके। तीहाकारेहि आपत्तिया वुट्ठाति – कायेन वुट्ठाति, वाचाय वुट्ठाति, कायेन वाचाय वुट्ठाति। अपरेहिपि तीहाकारेहि आपत्तिया वुट्ठाति – सङ्घमज्झे, गणमज्झे, पुग्गलस्स सन्तिके। तीणि अधम्मिकानि अमूळ्हविनयस्स दानानि। तीणि धम्मिकानि अमूळ्हविनयस्स दानानि।
Tīṇi adhammikāni pātimokkhaṭṭhapanāni. Tīṇi dhammikāni pātimokkhaṭṭhapanāni. Tayo parivāsā – paṭicchannaparivāso, appaṭicchannaparivāso, suddhantaparivāso. Tayo mānattā – paṭicchannamānattaṃ, appaṭicchannamānattaṃ, pakkhamānattaṃ. Tayo pārivāsikassa bhikkhuno ratticchedā – sahavāso, vippavāso, anārocanā. Atthāpatti anto āpajjati, no bahi; atthāpatti bahi āpajjati, no anto; atthāpatti anto ceva āpajjati bahi ca. Atthāpatti antosīmāya āpajjati, no bahisīmāya; atthāpatti bahisīmāya āpajjati, no antosīmāya; atthāpatti antosīmāya ceva āpajjati bahisīmāya ca. Tīhākārehi āpattiṃ āpajjati – kāyena āpajjati, vācāya āpajjati, kāyena vācāya āpajjati. Aparehipi tīhākārehi āpattiṃ āpajjati – saṅghamajjhe, gaṇamajjhe, puggalassa santike. Tīhākārehi āpattiyā vuṭṭhāti – kāyena vuṭṭhāti, vācāya vuṭṭhāti, kāyena vācāya vuṭṭhāti. Aparehipi tīhākārehi āpattiyā vuṭṭhāti – saṅghamajjhe, gaṇamajjhe, puggalassa santike. Tīṇi adhammikāni amūḷhavinayassa dānāni. Tīṇi dhammikāni amūḷhavinayassa dānāni.
7 तीहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो आकङ्खमानो सङ्घो तज्जनीयकम्मं करेय्य – भण्डनकारको होति कलहकारको विवादकारको भस्सकारको सङ्घे अधिकरणकारको, बालो होति अब्यत्तो, आपत्तिबहुलो अनपदानो गिहिसंसट्ठो विहरति अननुलोमिकेहि गिहिसंसग्गेहि। 8 तीहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो आकङ्खमानो सङ्घो नियस्सकम्मं करेय्य – भण्डनकारको होति…पे॰… सङ्घे अधिकरणकारको, बालो होति अब्यत्तो, आपत्तिबहुलो अनपदानो गिहिसंसट्ठो विहरति अननुलोमिकेहि गिहिसंसग्गेहि। 9 तीहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो आकङ्खमानो सङ्घो पब्बाजनीयकम्मं करेय्य – भण्डनकारको होति…पे॰… सङ्घे अधिकरणकारको, बालो होति अब्यत्तो, आपत्तिबहुलो अनपदानो कुलदूकको होति पापसमाचारो पापसमाचारा दिस्सन्ति चेव सुय्यन्ति च। तीहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो आकङ्खमानो सङ्घो पटिसारणीयकम्मं करेय्य – भण्डनकारको होति…पे॰… सङ्घे अधिकरणकारको, बालो होति अब्यत्तो, आपत्ति बहुलो अनपदानो गिही अक्कोसति परिभासति। 10 तीहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो आकङ्खमानो सङ्घो आपत्तिया अदस्सने उक्खेपनीयकम्मं करेय्य – भण्डनकारको होति…पे॰… सङ्घे अधिकरणकारको, बालो होति अब्यत्तो, आपत्तिबहुलो अनपदानो आपत्तिं आपज्जित्वा न इच्छति आपत्तिं पस्सितुं। 11 तीहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो आकङ्खमानो सङ्घो आपत्तिया अप्पटिकम्मे उक्खेपनीयकम्मं करेय्य – भण्डनकारको होति…पे॰… सङ्घे अधिकरणकारको, बालो होति अब्यत्तो, आपत्तिबहुलो अनपदानो आपत्तिं आपज्जित्वा न इच्छति आपत्तिं पटिकातुं। 12 तीहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो आकङ्खमानो सङ्घो पापिकाय दिट्ठिया अप्पटिनिस्सग्गे उक्खेपनीयकम्मं करेय्य – भण्डनकारको होति…पे॰… सङ्घे अधिकरणकारको, बालो होति अब्यत्तो, आपत्तिबहुलो अनपदानो न इच्छति पापिकं दिट्ठिं पटिनिस्सज्जितुं।
13 Tīhaṅgehi samannāgatassa bhikkhuno ākaṅkhamāno saṅgho tajjanīyakammaṃ kareyya – bhaṇḍanakārako hoti kalahakārako vivādakārako bhassakārako saṅghe adhikaraṇakārako, bālo hoti abyatto, āpattibahulo anapadāno gihisaṃsaṭṭho viharati ananulomikehi gihisaṃsaggehi. 14 Tīhaṅgehi samannāgatassa bhikkhuno ākaṅkhamāno saṅgho niyassakammaṃ kareyya – bhaṇḍanakārako hoti…pe… saṅghe adhikaraṇakārako, bālo hoti abyatto, āpattibahulo anapadāno gihisaṃsaṭṭho viharati ananulomikehi gihisaṃsaggehi. 15 Tīhaṅgehi samannāgatassa bhikkhuno ākaṅkhamāno saṅgho pabbājanīyakammaṃ kareyya – bhaṇḍanakārako hoti…pe… saṅghe adhikaraṇakārako, bālo hoti abyatto, āpattibahulo anapadāno kuladūkako hoti pāpasamācāro pāpasamācārā dissanti ceva suyyanti ca. Tīhaṅgehi samannāgatassa bhikkhuno ākaṅkhamāno saṅgho paṭisāraṇīyakammaṃ kareyya – bhaṇḍanakārako hoti…pe… saṅghe adhikaraṇakārako, bālo hoti abyatto, āpatti bahulo anapadāno gihī akkosati paribhāsati. 16 Tīhaṅgehi samannāgatassa bhikkhuno ākaṅkhamāno saṅgho āpattiyā adassane ukkhepanīyakammaṃ kareyya – bhaṇḍanakārako hoti…pe… saṅghe adhikaraṇakārako, bālo hoti abyatto, āpattibahulo anapadāno āpattiṃ āpajjitvā na icchati āpattiṃ passituṃ. 17 Tīhaṅgehi samannāgatassa bhikkhuno ākaṅkhamāno saṅgho āpattiyā appaṭikamme ukkhepanīyakammaṃ kareyya – bhaṇḍanakārako hoti…pe… saṅghe adhikaraṇakārako, bālo hoti abyatto, āpattibahulo anapadāno āpattiṃ āpajjitvā na icchati āpattiṃ paṭikātuṃ. 18 Tīhaṅgehi samannāgatassa bhikkhuno ākaṅkhamāno saṅgho pāpikāya diṭṭhiyā appaṭinissagge ukkhepanīyakammaṃ kareyya – bhaṇḍanakārako hoti…pe… saṅghe adhikaraṇakārako, bālo hoti abyatto, āpattibahulo anapadāno na icchati pāpikaṃ diṭṭhiṃ paṭinissajjituṃ.
तीहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो आकङ्खमानो सङ्घो आगाळ्हाय चेतेय्य – भण्डनकारको होति कलहकारको विवादकारको भस्सकारको सङ्घे अधिकरणकारको, बालो होति अब्यत्तो आपत्तिबहुलो अनपदानो, गिहिसंसट्ठो विहरति अननुलोमिकेहि गिहिसंसग्गेहि। तीहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो कम्मं कातब्बं – अलज्जी च होति, बालो च, अपकतत्तो च। अपरेहिपि तीहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो कम्मं कातब्बं – अधिसीले सीलविपन्नो होति, अज्झाचारे आचारविपन्नो होति, अतिदिट्ठिया दिट्ठिविपन्नो होति। अपरेहिपि तीहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो कम्मं कातब्बं – कायिकेन दवेन समन्नागतो होति, वाचसिकेन दवेन समन्नागतो होति, कायिकवाचसिकेन दवेन समन्नागतो होति। अपरेहिपि तीहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो कम्मं कातब्बं – कायिकेन अनाचारेन समन्नागतो होति, वाचसिकेन अनाचारेन समन्नागतो होति, कायिकवाचसिकेन अनाचारेन समन्नागतो होति। अपरेहिपि तीहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो कम्मं कातब्बं – कायिकेन उपघातिकेन समन्नागतो होति, वाचसिकेन उपघातिकेन समन्नागतो होति, कायिकवाचसिकेन उपघातिकेन समन्नागतो होति। अपरेहिपि तीहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो कम्मं कातब्बं – कायिकेन मिच्छाजीवेन समन्नागतो होति, वाचसिकेन मिच्छाजीवेन समन्नागतो होति, कायिकवाचसिकेन मिच्छाजीवेन समन्नागतो होति। अपरेहिपि तीहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो कम्मं कातब्बं – आपत्तिं आपन्नो कम्मकतो उपसम्पादेति, निस्सयं देति, सामणेरं उपट्ठापेति। अपरेहिपि तीहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो कम्मं कातब्बं – याय आपत्तिया सङ्घेन कम्मं कतं होति तं आपत्तिं आपज्जति, अञ्ञं वा तादिसिकं, ततो वा पापिट्ठतरं। अपरेहिपि तीहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो कम्मं कातब्बं – बुद्धस्स अवण्णं भासति, धम्मस्स अवण्णं भासति, सङ्घस्स अवण्णं भासति।
Tīhaṅgehi samannāgatassa bhikkhuno ākaṅkhamāno saṅgho āgāḷhāya ceteyya – bhaṇḍanakārako hoti kalahakārako vivādakārako bhassakārako saṅghe adhikaraṇakārako, bālo hoti abyatto āpattibahulo anapadāno, gihisaṃsaṭṭho viharati ananulomikehi gihisaṃsaggehi. Tīhaṅgehi samannāgatassa bhikkhuno kammaṃ kātabbaṃ – alajjī ca hoti, bālo ca, apakatatto ca. Aparehipi tīhaṅgehi samannāgatassa bhikkhuno kammaṃ kātabbaṃ – adhisīle sīlavipanno hoti, ajjhācāre ācāravipanno hoti, atidiṭṭhiyā diṭṭhivipanno hoti. Aparehipi tīhaṅgehi samannāgatassa bhikkhuno kammaṃ kātabbaṃ – kāyikena davena samannāgato hoti, vācasikena davena samannāgato hoti, kāyikavācasikena davena samannāgato hoti. Aparehipi tīhaṅgehi samannāgatassa bhikkhuno kammaṃ kātabbaṃ – kāyikena anācārena samannāgato hoti, vācasikena anācārena samannāgato hoti, kāyikavācasikena anācārena samannāgato hoti. Aparehipi tīhaṅgehi samannāgatassa bhikkhuno kammaṃ kātabbaṃ – kāyikena upaghātikena samannāgato hoti, vācasikena upaghātikena samannāgato hoti, kāyikavācasikena upaghātikena samannāgato hoti. Aparehipi tīhaṅgehi samannāgatassa bhikkhuno kammaṃ kātabbaṃ – kāyikena micchājīvena samannāgato hoti, vācasikena micchājīvena samannāgato hoti, kāyikavācasikena micchājīvena samannāgato hoti. Aparehipi tīhaṅgehi samannāgatassa bhikkhuno kammaṃ kātabbaṃ – āpattiṃ āpanno kammakato upasampādeti, nissayaṃ deti, sāmaṇeraṃ upaṭṭhāpeti. Aparehipi tīhaṅgehi samannāgatassa bhikkhuno kammaṃ kātabbaṃ – yāya āpattiyā saṅghena kammaṃ kataṃ hoti taṃ āpattiṃ āpajjati, aññaṃ vā tādisikaṃ, tato vā pāpiṭṭhataraṃ. Aparehipi tīhaṅgehi samannāgatassa bhikkhuno kammaṃ kātabbaṃ – buddhassa avaṇṇaṃ bhāsati, dhammassa avaṇṇaṃ bhāsati, saṅghassa avaṇṇaṃ bhāsati.
तीहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो सङ्घमज्झे उपोसथं ठपेन्तस्स – ‘‘अलं, भिक्खु, मा भण्डनं मा कलहं मा विग्गहं मा विवाद’’न्ति ओमद्दित्वा सङ्घेन उपोसथो कातब्बो – अलज्जी च होति, बालो च, अपकतत्तो च। तीहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो सङ्घमज्झे पवारणं ठपेन्तस्स – ‘‘अलं, भिक्खु, मा भण्डनं मा कलहं मा विग्गहं मा विवाद’’न्ति ओमद्दित्वा सङ्घेन पवारेतब्बं – अलज्जी च होति, बालो च, अपकतत्तो च। तीहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो न काचि सङ्घसम्मुति दातब्बा – अलज्जी च होति, बालो च, अपकतत्तो च। तीहङ्गेहि समन्नागतेन भिक्खुना सङ्घे न वोहरितब्बं 19 – अलज्जी च होति, बालो च, अपकतत्तो च। तीहङ्गेहि समन्नागतो भिक्खु न किस्मिं चि पच्चेकट्ठाने ठपेतब्बो – अलज्जी च होति, बालो च, अपकतत्तो च। तीहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो निस्साय न वत्थब्बं – अलज्जी च होति, बालो च, अपकतत्तो च। तीहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो निस्सयो न दातब्बो – अलज्जी च होति, बालो च, अपकतत्तो च। तीहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो ओकासकम्मं कारापेन्तस्स नालं ओकासकम्मं कातुं – अलज्जी च होति, बालो च, अपकतत्तो च। तीहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो सवचनीयं नादातब्बं – अलज्जी च होति, बालो च, अपकतत्तो च। तीहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो विनयो न पुच्छितब्बो – अलज्जी च होति, बालो च, अपकतत्तो च। तीहङ्गेहि समन्नागतेन भिक्खुना विनयो न पुच्छितब्बो – अलज्जी च होति, बालो च, अपकतत्तो च। तीहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो विनयो न विस्सज्जेतब्बो – अलज्जी च होति, बालो च, अपकतत्तो च। तीहङ्गेहि समन्नागतेन भिक्खुना विनयो न विस्सज्जेतब्बो – अलज्जी च होति, बालो च, अपकतत्तो च। तीहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो अनुयोगो न दातब्बो – अलज्जी च होति, बालो च, अपकतत्तो च। तीहङ्गेहि समन्नागतेन भिक्खुना सद्धिं विनयो न साकच्छितब्बो 20 – अलज्जी च होति, बालो च, अपकतत्तो च। तीहङ्गेहि समन्नागतेन भिक्खुना न उपसम्पादेतब्बं न निस्सयो दातब्बो न सामणेरो उपट्ठापेतब्बो – अलज्जी च होति, बालो च, अपकतत्तो च।
Tīhaṅgehi samannāgatassa bhikkhuno saṅghamajjhe uposathaṃ ṭhapentassa – ‘‘alaṃ, bhikkhu, mā bhaṇḍanaṃ mā kalahaṃ mā viggahaṃ mā vivāda’’nti omadditvā saṅghena uposatho kātabbo – alajjī ca hoti, bālo ca, apakatatto ca. Tīhaṅgehi samannāgatassa bhikkhuno saṅghamajjhe pavāraṇaṃ ṭhapentassa – ‘‘alaṃ, bhikkhu, mā bhaṇḍanaṃ mā kalahaṃ mā viggahaṃ mā vivāda’’nti omadditvā saṅghena pavāretabbaṃ – alajjī ca hoti, bālo ca, apakatatto ca. Tīhaṅgehi samannāgatassa bhikkhuno na kāci saṅghasammuti dātabbā – alajjī ca hoti, bālo ca, apakatatto ca. Tīhaṅgehi samannāgatena bhikkhunā saṅghe na voharitabbaṃ 21 – alajjī ca hoti, bālo ca, apakatatto ca. Tīhaṅgehi samannāgato bhikkhu na kismiṃ ci paccekaṭṭhāne ṭhapetabbo – alajjī ca hoti, bālo ca, apakatatto ca. Tīhaṅgehi samannāgatassa bhikkhuno nissāya na vatthabbaṃ – alajjī ca hoti, bālo ca, apakatatto ca. Tīhaṅgehi samannāgatassa bhikkhuno nissayo na dātabbo – alajjī ca hoti, bālo ca, apakatatto ca. Tīhaṅgehi samannāgatassa bhikkhuno okāsakammaṃ kārāpentassa nālaṃ okāsakammaṃ kātuṃ – alajjī ca hoti, bālo ca, apakatatto ca. Tīhaṅgehi samannāgatassa bhikkhuno savacanīyaṃ nādātabbaṃ – alajjī ca hoti, bālo ca, apakatatto ca. Tīhaṅgehi samannāgatassa bhikkhuno vinayo na pucchitabbo – alajjī ca hoti, bālo ca, apakatatto ca. Tīhaṅgehi samannāgatena bhikkhunā vinayo na pucchitabbo – alajjī ca hoti, bālo ca, apakatatto ca. Tīhaṅgehi samannāgatassa bhikkhuno vinayo na vissajjetabbo – alajjī ca hoti, bālo ca, apakatatto ca. Tīhaṅgehi samannāgatena bhikkhunā vinayo na vissajjetabbo – alajjī ca hoti, bālo ca, apakatatto ca. Tīhaṅgehi samannāgatassa bhikkhuno anuyogo na dātabbo – alajjī ca hoti, bālo ca, apakatatto ca. Tīhaṅgehi samannāgatena bhikkhunā saddhiṃ vinayo na sākacchitabbo 22 – alajjī ca hoti, bālo ca, apakatatto ca. Tīhaṅgehi samannāgatena bhikkhunā na upasampādetabbaṃ na nissayo dātabbo na sāmaṇero upaṭṭhāpetabbo – alajjī ca hoti, bālo ca, apakatatto ca.
तयो उपोसथा – चातुद्दसिको, पन्नरसिको, सामग्गिउपोसथो। अपरेपि तयो उपोसथा – सङ्घेउपोसथो, गणेउपोसथो, पुग्गलेउपोसथो। अपरेपि तयो उपोसथा – सुत्तुद्देसोउपोसथो, पारिसुद्धिउपोसथो, अधिट्ठानुपोसथो। तिस्सो पवारणा – चातुद्दसिका, पन्नरसिका, सामग्गिपवारणा। अपरापि तिस्सो पवारणा – सङ्घेपवारणा, गणेपवारणा, पुग्गलेपवारणा। अपरापि तिस्सो पवारणा – तेवाचिकापवारणा , द्वेवाचिकापवारणा, समानवस्सिकापवारणा।
Tayo uposathā – cātuddasiko, pannarasiko, sāmaggiuposatho. Aparepi tayo uposathā – saṅgheuposatho, gaṇeuposatho, puggaleuposatho. Aparepi tayo uposathā – suttuddesouposatho, pārisuddhiuposatho, adhiṭṭhānuposatho. Tisso pavāraṇā – cātuddasikā, pannarasikā, sāmaggipavāraṇā. Aparāpi tisso pavāraṇā – saṅghepavāraṇā, gaṇepavāraṇā, puggalepavāraṇā. Aparāpi tisso pavāraṇā – tevācikāpavāraṇā , dvevācikāpavāraṇā, samānavassikāpavāraṇā.
तयो आपायिका नेरयिका – इदमप्पहाय, यो च अब्रह्मचारी ब्रह्मचारिपटिञ्ञो, यो च सुद्धं ब्रह्मचारिं परिसुद्धब्रह्मचरियं चरन्तं अमूलकेन अब्रह्मचरियेन अनुद्धंसेति, यो चायं एवंवादी एवंदिट्ठि 23 – ‘‘नत्थि कामेसु दोसो’’ति सो कामेसु पातब्यतं आपज्जति। 24 तीणि अकुसलमूलानि – लोभो अकुसलमूलं, दोसो अकुसलमूलं, मोहो अकुसलमूलं। 25 तीणि कुसलमूलानि – अलोभो कुसलमूलं, अदोसो कुसलमूलं, अमोहो कुसलमूलं। तीणि दुच्चरितानि – कायदुच्चरितं, वचीदुच्चरितं, मनोदुच्चरितं। तीणि सुचरितानि – कायसुचरितं, वचीसुचरितं, मनोसुचरितं। तयो अत्थवसे पटिच्च भगवता कुलेसु तिकभोजनं पञ्ञत्तं – दुम्मङ्कूनं पुग्गलानं निग्गहाय, पेसलानं भिक्खूनं फासुविहाराय, ‘‘मा पापिच्छा पक्खं निस्साय सङ्घं भिन्देय्यु’’न्ति कुलानुद्दयताय च। 26 तीहि असद्धम्मेहि अभिभूतो परियादिन्नचित्तो देवदत्तो आपायिको नेरयिको कप्पट्ठो अतेकिच्छो पापिच्छता पापमित्तता ओरमत्तकेन विसेसाधिगमेन अन्तरा वोसानं आपादि। तिस्सो सम्मुतियो – दण्डसम्मुति, सिक्कासम्मुति, दण्डसिक्कासम्मुति। तिस्सो पादुका धुवट्ठानिका असङ्कमनीया – वच्चपादुका, पस्सावपादुका, आचमनपादुका। तिस्सो पादघंसनियो – सक्खरं, कथला, समुद्दफेणकोति।
Tayo āpāyikā nerayikā – idamappahāya, yo ca abrahmacārī brahmacāripaṭiñño, yo ca suddhaṃ brahmacāriṃ parisuddhabrahmacariyaṃ carantaṃ amūlakena abrahmacariyena anuddhaṃseti, yo cāyaṃ evaṃvādī evaṃdiṭṭhi 27 – ‘‘natthi kāmesu doso’’ti so kāmesu pātabyataṃ āpajjati. 28 Tīṇi akusalamūlāni – lobho akusalamūlaṃ, doso akusalamūlaṃ, moho akusalamūlaṃ. 29 Tīṇi kusalamūlāni – alobho kusalamūlaṃ, adoso kusalamūlaṃ, amoho kusalamūlaṃ. Tīṇi duccaritāni – kāyaduccaritaṃ, vacīduccaritaṃ, manoduccaritaṃ. Tīṇi sucaritāni – kāyasucaritaṃ, vacīsucaritaṃ, manosucaritaṃ. Tayo atthavase paṭicca bhagavatā kulesu tikabhojanaṃ paññattaṃ – dummaṅkūnaṃ puggalānaṃ niggahāya, pesalānaṃ bhikkhūnaṃ phāsuvihārāya, ‘‘mā pāpicchā pakkhaṃ nissāya saṅghaṃ bhindeyyu’’nti kulānuddayatāya ca. 30 Tīhi asaddhammehi abhibhūto pariyādinnacitto devadatto āpāyiko nerayiko kappaṭṭho atekiccho pāpicchatā pāpamittatā oramattakena visesādhigamena antarā vosānaṃ āpādi. Tisso sammutiyo – daṇḍasammuti, sikkāsammuti, daṇḍasikkāsammuti. Tisso pādukā dhuvaṭṭhānikā asaṅkamanīyā – vaccapādukā, passāvapādukā, ācamanapādukā. Tisso pādaghaṃsaniyo – sakkharaṃ, kathalā, samuddapheṇakoti.
तिकं निट्ठितं।
Tikaṃ niṭṭhitaṃ.
तस्सुद्दानं –
Tassuddānaṃ –
तिट्ठन्ते काले रत्तिञ्च, दस पञ्च कुसलेन।
Tiṭṭhante kāle rattiñca, dasa pañca kusalena;
वेदना चोदना वत्थु, सलाका द्वे पटिक्खिपा॥
Vedanā codanā vatthu, salākā dve paṭikkhipā.
पञ्ञत्ति अपरे द्वे च, बालो काळे च कप्पति।
Paññatti apare dve ca, bālo kāḷe ca kappati;
हेमन्ते सङ्घो सङ्घस्स, छादना च पटिच्छादि॥
Hemante saṅgho saṅghassa, chādanā ca paṭicchādi.
पटिच्छन्ना विवटा च, सेनासनगिलायना।
Paṭicchannā vivaṭā ca, senāsanagilāyanā;
पातिमोक्खं परिवासं, मानत्ता पारिवासिका॥
Pātimokkhaṃ parivāsaṃ, mānattā pārivāsikā.
अन्तो अन्तो च सीमाय, आपज्जति पुनापरे।
Anto anto ca sīmāya, āpajjati punāpare;
वुट्ठाति अपरे चेव, अमूळ्हविनया दुवे॥
Vuṭṭhāti apare ceva, amūḷhavinayā duve.
तज्जनीया नियस्सा च, पब्बाजपटिसारणी।
Tajjanīyā niyassā ca, pabbājapaṭisāraṇī;
अदस्सना पटिकम्मे, अनिस्सग्गे च दिट्ठिया॥
Adassanā paṭikamme, anissagge ca diṭṭhiyā.
आगाळ्हकम्माधिसीले, दवानाचार घातिका।
Āgāḷhakammādhisīle, davānācāra ghātikā;
आजीवापन्ना तादिसिका, अवण्णुपोसथेन च॥
Ājīvāpannā tādisikā, avaṇṇuposathena ca.
पवारणा सम्मुति च, वोहारपच्चेकेन च।
Pavāraṇā sammuti ca, vohārapaccekena ca;
न वत्थब्बं न दातब्बं, ओकासं न करे तथा॥
Na vatthabbaṃ na dātabbaṃ, okāsaṃ na kare tathā.
न करे सवचनीयं, न पुच्छितब्बका दुवे।
Na kare savacanīyaṃ, na pucchitabbakā duve;
न विस्सज्जे दुवे चेव, अनुयोगम्पि नो ददे॥
Na vissajje duve ceva, anuyogampi no dade.
साकच्छा उपसम्पदा, निस्सयसामणेरा च।
Sākacchā upasampadā, nissayasāmaṇerā ca;
उपोसथतिका तीणि, पवारणतिका तयो॥
Uposathatikā tīṇi, pavāraṇatikā tayo.
आपायिका अकुसला, कुसला चरिता दुवे।
Āpāyikā akusalā, kusalā caritā duve;
तिकभोजनसद्धम्मे, सम्मुति पादुकेन च।
Tikabhojanasaddhamme, sammuti pādukena ca;
पादघंसनिका चेव, उद्दानं तिकके इदन्ति॥
Pādaghaṃsanikā ceva, uddānaṃ tikake idanti.
Footnotes:
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / परिवार-अट्ठकथा • Parivāra-aṭṭhakathā / तिकवारवण्णना • Tikavāravaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / तिकवारवण्णना • Tikavāravaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā / तिकवारवण्णना • Tikavāravaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā / तिकवारवण्णना • Tikavāravaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi / एकुत्तरिकनयो तिकवारवण्णना • Ekuttarikanayo tikavāravaṇṇanā
