Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / വിമാനവത്ഥു-അട്ഠകഥാ • Vimānavatthu-aṭṭhakathā

    ൧൦. തിലദക്ഖിണവിമാനവണ്ണനാ

    10. Tiladakkhiṇavimānavaṇṇanā

    അഭിക്കന്തേന വണ്ണേനാതി തിലദക്ഖിണവിമാനം. തസ്സ കാ ഉപ്പത്തി? ഭഗവാ സാവത്ഥിയം വിഹരതി ജേതവനേ അനാഥപിണ്ഡികസ്സ ആരാമേ. തേന ച സമയേന രാജഗഹേ അഞ്ഞതരാ ഇത്ഥീ ഗബ്ഭിനീ തിലേ ധോവിത്വാ ആതപേ സുക്ഖാപേതി തേലം കാതുകാമാ. സാ ച പരിക്ഖീണായുകാ തം ദിവസമേവ ചവനധമ്മാ, നിരയസംവത്തനികം ചസ്സാ കമ്മം ഓകാസം കത്വാ ഠിതം. അഥ നം ഭഗവാ പച്ചൂസവേലായം ലോകം വോലോകേന്തോ ദിബ്ബചക്ഖുനാ ദിസ്വാ ചിന്തേസി ‘‘അയം ഇത്ഥീ അജ്ജ കാലം കത്വാ നിരയേ നിബ്ബത്തിസ്സതി, യംനൂനാഹം തിലഭിക്ഖാപടിഗ്ഗഹണേന തം സഗ്ഗൂപഗം കരേയ്യ’’ന്തി. സോ സാവത്ഥിതോ തങ്ഖണേനേവ രാജഗഹം ഗന്ത്വാ പുബ്ബണ്ഹസമയം നിവാസേത്വാ പത്തചീവരമാദായ രാജഗഹേ പിണ്ഡായ ചരന്തോ അനുപുബ്ബേന തസ്സാ ഗേഹദ്വാരം പാപുണി. സാ ഇത്ഥീ ഭഗവന്തം പസ്സിത്വാ സഞ്ജാതപീതിസോമനസ്സാ സഹസാ ഉട്ഠഹിത്വാ കതഞ്ജലീ അഞ്ഞം ദാതബ്ബയുത്തകം അപസ്സന്തീ ഹത്ഥപാദേ ധോവിത്വാ തിലേ രാസിം കത്വാ ഉഭോഹി ഹത്ഥേഹി പരിഗ്ഗഹേത്വാ അഞ്ജലിപൂരം തിലം ഭഗവതോ പത്തേ ആകിരിത്വാ ഭഗവന്തം വന്ദി. തം ഭഗവാ അനുകമ്പമാനോ ‘‘സുഖിനീ ഹോഹീ’’തി വത്വാ പക്കാമി. സാ തസ്സാ രത്തിയാ പച്ചൂസസമയേ കാലം കത്വാ താവതിംസഭവനേ ദ്വാദസയോജനികേ കനകവിമാനേ സുത്തപബുദ്ധാ വിയ നിബ്ബത്തി.

    Abhikkantena vaṇṇenāti tiladakkhiṇavimānaṃ. Tassa kā uppatti? Bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena ca samayena rājagahe aññatarā itthī gabbhinī tile dhovitvā ātape sukkhāpeti telaṃ kātukāmā. Sā ca parikkhīṇāyukā taṃ divasameva cavanadhammā, nirayasaṃvattanikaṃ cassā kammaṃ okāsaṃ katvā ṭhitaṃ. Atha naṃ bhagavā paccūsavelāyaṃ lokaṃ volokento dibbacakkhunā disvā cintesi ‘‘ayaṃ itthī ajja kālaṃ katvā niraye nibbattissati, yaṃnūnāhaṃ tilabhikkhāpaṭiggahaṇena taṃ saggūpagaṃ kareyya’’nti. So sāvatthito taṅkhaṇeneva rājagahaṃ gantvā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya rājagahe piṇḍāya caranto anupubbena tassā gehadvāraṃ pāpuṇi. Sā itthī bhagavantaṃ passitvā sañjātapītisomanassā sahasā uṭṭhahitvā katañjalī aññaṃ dātabbayuttakaṃ apassantī hatthapāde dhovitvā tile rāsiṃ katvā ubhohi hatthehi pariggahetvā añjalipūraṃ tilaṃ bhagavato patte ākiritvā bhagavantaṃ vandi. Taṃ bhagavā anukampamāno ‘‘sukhinī hohī’’ti vatvā pakkāmi. Sā tassā rattiyā paccūsasamaye kālaṃ katvā tāvatiṃsabhavane dvādasayojanike kanakavimāne suttapabuddhā viya nibbatti.

    അഥായസ്മാ മഹാമോഗ്ഗല്ലാനോ ദേവചാരികം ചരന്തോ തം അച്ഛരാസഹസ്സപരിവുതം മഹതിയാ ദേവിദ്ധിയാ വിരോചമാനമുപഗന്ത്വാ –

    Athāyasmā mahāmoggallāno devacārikaṃ caranto taṃ accharāsahassaparivutaṃ mahatiyā deviddhiyā virocamānamupagantvā –

    ൮൫.

    85.

    ‘‘അഭിക്കന്തേന വണ്ണേന, യാ ത്വം തിട്ഠസി ദേവതേ;

    ‘‘Abhikkantena vaṇṇena, yā tvaṃ tiṭṭhasi devate;

    ഓഭാസേന്തീ ദിസാ സബ്ബാ, ഓസധീ വിയ താരകാ.

    Obhāsentī disā sabbā, osadhī viya tārakā.

    ൮൬.

    86.

    ‘‘കേന തേതാദിസോ വണ്ണോ, കേന തേ ഇധ മിജ്ഝതി;

    ‘‘Kena tetādiso vaṇṇo, kena te idha mijjhati;

    ഉപ്പജ്ജന്തി ച തേ ഭോഗാ, യേ കേചി മനസോ പിയാ.

    Uppajjanti ca te bhogā, ye keci manaso piyā.

    ൮൭.

    87.

    ‘‘പുച്ഛാമി തം ദേവി മഹാനുഭാവേ,

    ‘‘Pucchāmi taṃ devi mahānubhāve,

    മനുസ്സഭൂതാ കിമകാസി പുഞ്ഞം;

    Manussabhūtā kimakāsi puññaṃ;

    കേനാസി ഏവം ജലിതാനുഭാവാ,

    Kenāsi evaṃ jalitānubhāvā,

    വണ്ണോ ച തേ സബ്ബദിസാ പഭാസതീ’’തി. – പുച്ഛി;

    Vaṇṇo ca te sabbadisā pabhāsatī’’ti. – pucchi;

    ൮൮.

    88.

    ‘‘സാ ദേവതാ അത്തമനാ, മോഗ്ഗല്ലാനേന പുച്ഛിതാ;

    ‘‘Sā devatā attamanā, moggallānena pucchitā;

    പഞ്ഹം പുട്ഠാ വിയാകാസി, യസ്സ കമ്മസ്സിദം ഫലം’’.

    Pañhaṃ puṭṭhā viyākāsi, yassa kammassidaṃ phalaṃ’’.

    ൮൯.

    89.

    ‘‘അഹം മനുസ്സേസു മനുസ്സഭൂതാ, പുരിമായ ജാതിയാ മനുസ്സലോകേ.

    ‘‘Ahaṃ manussesu manussabhūtā, purimāya jātiyā manussaloke.

    ൯൦.

    90.

    ‘‘അദ്ദസം വിരജം ബുദ്ധം, വിപ്പസന്നമനാവിലം;

    ‘‘Addasaṃ virajaṃ buddhaṃ, vippasannamanāvilaṃ;

    ആസജ്ജ ദാനം അദാസിം, അകാമാ തിലദക്ഖിണം;

    Āsajja dānaṃ adāsiṃ, akāmā tiladakkhiṇaṃ;

    ദക്ഖിണേയ്യസ്സ ബുദ്ധസ്സ, പസന്നാ സേഹി പാണിഭി.

    Dakkhiṇeyyassa buddhassa, pasannā sehi pāṇibhi.

    ൯൧.

    91.

    ‘‘തേന മേതാദിസോ വണ്ണോ, തേന മേ ഇധ മിജ്ഝതി;

    ‘‘Tena metādiso vaṇṇo, tena me idha mijjhati;

    ഉപ്പജ്ജന്തി ച മേ ഭോഗാ, യേ കേചി മനസോ പിയാ.

    Uppajjanti ca me bhogā, ye keci manaso piyā.

    ൯൨.

    92.

    ‘‘അക്ഖാമി തേ ഭിക്ഖു മഹാനുഭാവ, മനുസ്സഭൂതാ യമകാസി പുഞ്ഞം;

    ‘‘Akkhāmi te bhikkhu mahānubhāva, manussabhūtā yamakāsi puññaṃ;

    തേനമ്ഹി ഏവം ജലിതാനുഭാവാ, വണ്ണോ ച മേ സബ്ബദിസാ പഭാസതീ’’തി. –

    Tenamhi evaṃ jalitānubhāvā, vaṇṇo ca me sabbadisā pabhāsatī’’ti. –

    സാ വിസ്സജ്ജേസി.

    Sā vissajjesi.

    ൯൦. തത്ഥ ആസജ്ജാതി അയം ആസജ്ജ-സദ്ദോ ‘‘ആസജ്ജ നം തഥാഗത’’ന്തിആദീസു (ചൂളവ॰ ൩൫൦) ഘട്ടേന ആഗതോ. ‘‘ആസജ്ജ ദാനം ദേതീ’’തിആദീസു (ദീ॰ നി॰ ൩.൩൩൬; അ॰ നി॰ ൮.൩൧) സമാഗമേ. ഇധാപി സമാഗമേയേവ ദട്ഠബ്ബോ. തസ്മാ ആസജ്ജാതി സമാഗന്ത്വാ, സമവായേന സമ്പത്വാതി അത്ഥോ. തേനാഹ ‘‘അകാമാ’’തി. സാ ഹി ദേയ്യധമ്മസംവിധാനപുബ്ബകം പുരിമസിദ്ധം ദാനസങ്കപ്പം വിനാ സഹസാ സമ്പത്തേ ഭഗവതി പവത്തിതം തിലദാനം സന്ധായാഹ ‘‘ആസജ്ജ ദാനം അദാസിം, അകാമാ തിലദക്ഖിണ’’ന്തി. സേസം വുത്തനയമേവ.

    90. Tattha āsajjāti ayaṃ āsajja-saddo ‘‘āsajja naṃ tathāgata’’ntiādīsu (cūḷava. 350) ghaṭṭena āgato. ‘‘Āsajja dānaṃ detī’’tiādīsu (dī. ni. 3.336; a. ni. 8.31) samāgame. Idhāpi samāgameyeva daṭṭhabbo. Tasmā āsajjāti samāgantvā, samavāyena sampatvāti attho. Tenāha ‘‘akāmā’’ti. Sā hi deyyadhammasaṃvidhānapubbakaṃ purimasiddhaṃ dānasaṅkappaṃ vinā sahasā sampatte bhagavati pavattitaṃ tiladānaṃ sandhāyāha ‘‘āsajja dānaṃ adāsiṃ, akāmā tiladakkhiṇa’’nti. Sesaṃ vuttanayameva.

    തിലദക്ഖിണവിമാനവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.

    Tiladakkhiṇavimānavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / വിമാനവത്ഥുപാളി • Vimānavatthupāḷi / ൧൦. തിലദക്ഖിണവിമാനവത്ഥു • 10. Tiladakkhiṇavimānavatthu


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact