| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / อปทาน-อฎฺฐกถา • Apadāna-aṭṭhakathā |
๙. ติมิรวโคฺค
9. Timiravaggo
๑. ติมิรปุปฺผิยเตฺถรอปทานวณฺณนา
1. Timirapupphiyattheraapadānavaṇṇanā
จนฺทภาคานทีตีเรติอาทิกํ อายสฺมโต ติมิรปุปฺผิยเตฺถรสฺส อปทานํฯ กา อุปฺปตฺติ? อยมฺปิ ปุริมพุเทฺธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว วิวฎฺฎูปนิสฺสยานิ ปุญฺญานิ อุปจินโนฺต สิทฺธตฺถสฺส ภควโต กาเล เอกสฺมิํ กุลเคเห นิพฺพโตฺต วุทฺธิปฺปโตฺต ฆราวาสํ สณฺฐเปตฺวา วสโนฺต กาเมสุ อาทีนวํ ทิสฺวา ฆราวาสํ ปหาย ตาปสปพฺพชฺชํ ปพฺพชิตฺวา จนฺทภาคาย นทิยา สมีเป วสติ, วิเวกกามตาย หิมวนฺตํ คนฺตฺวา นิสินฺนํ สิทฺธตฺถํ ภควนฺตํ ทิสฺวา วนฺทิตฺวา ตสฺส คุณํ ปสีทิตฺวา ติมิรปุปฺผํ คเหตฺวา ปูเชสิฯ โส เตน ปุเญฺญน เทเวสุ จ มนุเสฺสสุ จ สมฺปตฺติมนุภวโนฺต สํสริตฺวา อิมสฺมิํ พุทฺธุปฺปาเท เอกสฺมิํ กุลเคเห นิพฺพโตฺต วุทฺธิมนฺวาย สตฺถริ ปสีทิตฺวา ปพฺพชิโต นจิรเสฺสว อรหา อโหสิฯ
Candabhāgānadītīretiādikaṃ āyasmato timirapupphiyattherassa apadānaṃ. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayāni puññāni upacinanto siddhatthassa bhagavato kāle ekasmiṃ kulagehe nibbatto vuddhippatto gharāvāsaṃ saṇṭhapetvā vasanto kāmesu ādīnavaṃ disvā gharāvāsaṃ pahāya tāpasapabbajjaṃ pabbajitvā candabhāgāya nadiyā samīpe vasati, vivekakāmatāya himavantaṃ gantvā nisinnaṃ siddhatthaṃ bhagavantaṃ disvā vanditvā tassa guṇaṃ pasīditvā timirapupphaṃ gahetvā pūjesi. So tena puññena devesu ca manussesu ca sampattimanubhavanto saṃsaritvā imasmiṃ buddhuppāde ekasmiṃ kulagehe nibbatto vuddhimanvāya satthari pasīditvā pabbajito nacirasseva arahā ahosi.
๑. โส อปรภาเค ปุพฺพกมฺมํ สริตฺวา โสมนสฺสชาโต ปุพฺพจริตาปทานํ ปกาเสโนฺต จนฺทภาคานทีตีเรติอาทิมาหฯ ตสฺสโตฺถ เหฎฺฐา วุโตฺตวฯ อนุโภตํ วชามหนฺติ คงฺคาย อาสเนฺน วสนภาเวน สพฺพตฺถ รมฺมภาเวน คงฺคาโต เหฎฺฐา โสตานุสาเรน อหํ วชามิ คจฺฉามิ ตตฺถ ตตฺถ วสามีติ อโตฺถฯ นิสินฺนํ สมณํ ทิสฺวาติ สมิตปาปตฺตา โสสิตปาปตฺตา สมณสงฺขาตํ สมฺมาสมฺพุทฺธํ ทิสฺวาติ อโตฺถฯ
1. So aparabhāge pubbakammaṃ saritvā somanassajāto pubbacaritāpadānaṃ pakāsento candabhāgānadītīretiādimāha. Tassattho heṭṭhā vuttova. Anubhotaṃ vajāmahanti gaṅgāya āsanne vasanabhāvena sabbattha rammabhāvena gaṅgāto heṭṭhā sotānusārena ahaṃ vajāmi gacchāmi tattha tattha vasāmīti attho. Nisinnaṃ samaṇaṃ disvāti samitapāpattā sositapāpattā samaṇasaṅkhātaṃ sammāsambuddhaṃ disvāti attho.
๒. เอวํ จิเนฺตสหํ ตทาติ อยํ ภควา สยํ ติโณฺณ สพฺพสเตฺต ตารยิสฺสติ สํสารโต อุตฺตาเรติ สยํ กายทฺวาราทีหิ ทมิโต อยํ ภควา ปเร ทเมติฯ
2.Evaṃ cintesahaṃ tadāti ayaṃ bhagavā sayaṃ tiṇṇo sabbasatte tārayissati saṃsārato uttāreti sayaṃ kāyadvārādīhi damito ayaṃ bhagavā pare dameti.
๓. สยํ อสฺสโตฺถ อสฺสาสมฺปโตฺต, กิเลสปริฬาหโต มุโตฺต สพฺพสเตฺต อสฺสาเสติ, สนฺตภาวํ อาปาเปติฯ สยํ สโนฺต สนฺตกายจิโตฺต ปเรสํ สนฺตกายจิตฺตํ ปาเปติฯ สยํ มุโตฺต สํสารโต มุจฺจิโต ปเร สํสารโต โมจยิสฺสติฯ โส อยํ ภควา สยํ นิพฺพุโต กิเลสคฺคีหิ นิพฺพุโต ปเรสมฺปิ กิเลสคฺคีหิ นิพฺพาเปสฺสตีติ อหํ ตทา เอวํ จิเนฺตสินฺติ อโตฺถฯ
3. Sayaṃ assattho assāsampatto, kilesapariḷāhato mutto sabbasatte assāseti, santabhāvaṃ āpāpeti. Sayaṃ santo santakāyacitto paresaṃ santakāyacittaṃ pāpeti. Sayaṃ mutto saṃsārato muccito pare saṃsārato mocayissati. So ayaṃ bhagavā sayaṃ nibbuto kilesaggīhi nibbuto paresampi kilesaggīhi nibbāpessatīti ahaṃ tadā evaṃ cintesinti attho.
๔. คเหตฺวา ติมิรปุปฺผนฺติ สกลํ วนนฺตํ นีลกาฬรํสีหิ อนฺธการํ วิย กุรุมานํ ขายตีติ ติมิรํ ปุปฺผํ ตํ คเหตฺวา กณฺณิกาวณฺฎํ คเหตฺวา มตฺถเก สีสสฺส อุปริ อากาเส โอกิริํ ปูเชสินฺติ อโตฺถฯ เสสํ อุตฺตานตฺถเมวาติฯ
4.Gahetvā timirapupphanti sakalaṃ vanantaṃ nīlakāḷaraṃsīhi andhakāraṃ viya kurumānaṃ khāyatīti timiraṃ pupphaṃ taṃ gahetvā kaṇṇikāvaṇṭaṃ gahetvā matthake sīsassa upari ākāse okiriṃ pūjesinti attho. Sesaṃ uttānatthamevāti.
ติมิรปุปฺผิยเตฺถรอปทานวณฺณนา สมตฺตาฯ
Timirapupphiyattheraapadānavaṇṇanā samattā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / ขุทฺทกนิกาย • Khuddakanikāya / อปทานปาฬิ • Apadānapāḷi / ๑. ติมิรปุปฺผิยเตฺถรอปทานํ • 1. Timirapupphiyattheraapadānaṃ
