| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / अपदान-अट्ठकथा • Apadāna-aṭṭhakathā |
६. तिणसन्थरदायकत्थेरअपदानवण्णना
6. Tiṇasantharadāyakattheraapadānavaṇṇanā
हिमवन्तस्साविदूरेतिआदिकं आयस्मतो तिणसन्थरदायकत्थेरस्स अपदानं। अयम्पि पुरिमबुद्धेसु कताधिकारो तत्थ तत्थ भवे विवट्टूपनिस्सयानि पुञ्ञानि उपचिनन्तो तिस्सस्स भगवतो काले एकस्मिं कुलगेहे निब्बत्तो बुद्धुप्पादतो पगेव उप्पन्नत्ता घरावासं पहाय तापसपब्बज्जं पब्बजित्वा हिमवन्तस्स अविदूरे एकं सरं निस्साय पटिवसति। तस्मिं समये तिस्सो भगवा तस्सानुकम्पाय आकासेन अगमासि। अथ खो सो तापसो आकासतो ओरुय्ह ठितं तं भगवन्तं दिस्वा पसन्नमानसो तिणं लायित्वा तिणसन्थरं कत्वा निसीदापेत्वा बहुमानादरेन पञ्चपतिट्ठितेन वन्दित्वा पटिकुटिको हुत्वा पक्कामि। सो यावतायुकं ठत्वा ततो चवित्वा देवमनुस्सेसु संसरन्तो अनेकविधसम्पत्तिं अनुभवित्वा इमस्मिं बुद्धुप्पादे एकस्मिं कुलगेहे निब्बत्तो वुद्धिप्पत्तो सत्थरि पसीदित्वा पब्बजितो नचिरस्सेव अरहा अहोसि।
Himavantassāvidūretiādikaṃ āyasmato tiṇasantharadāyakattherassa apadānaṃ. Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayāni puññāni upacinanto tissassa bhagavato kāle ekasmiṃ kulagehe nibbatto buddhuppādato pageva uppannattā gharāvāsaṃ pahāya tāpasapabbajjaṃ pabbajitvā himavantassa avidūre ekaṃ saraṃ nissāya paṭivasati. Tasmiṃ samaye tisso bhagavā tassānukampāya ākāsena agamāsi. Atha kho so tāpaso ākāsato oruyha ṭhitaṃ taṃ bhagavantaṃ disvā pasannamānaso tiṇaṃ lāyitvā tiṇasantharaṃ katvā nisīdāpetvā bahumānādarena pañcapatiṭṭhitena vanditvā paṭikuṭiko hutvā pakkāmi. So yāvatāyukaṃ ṭhatvā tato cavitvā devamanussesu saṃsaranto anekavidhasampattiṃ anubhavitvā imasmiṃ buddhuppāde ekasmiṃ kulagehe nibbatto vuddhippatto satthari pasīditvā pabbajito nacirasseva arahā ahosi.
२२. सो अपरभागे अत्तनो पुब्बकम्मं सरित्वा सोमनस्सजातो पुब्बचरितापदानं पकासेन्तो हिमवन्तस्साविदूरेतिआदिमाह। तं हेट्ठा वुत्तत्थमेव। महाजातस्सरोति एत्थ पन सरन्ति एत्थ पानीयत्थिका द्विपदचतुप्पदादयो सत्ताति सरं, अथ वा सरन्ति एत्थ नदीकन्दरादयोति सरं, महन्तो च सो सयमेव जातत्ता सरो चेति महाजातस्सरो। अनोतत्तछद्दन्तदहादयो विय अपाकटनामत्ता ‘‘महाजातस्सरो’’ति वुत्तोति दट्ठब्बो। सतपत्तेहि सञ्छन्नोति एकेकस्मिं पुप्फे सतसतपत्तानं वसेन सतपत्तो, सतपत्तसेतपदुमेहि सञ्छन्नो गहनीभूतोति अत्थो। नानासकुणमालयोति अनेके हंसकुक्कुटकुक्कुहदेण्डिभादयो एकतो कुणन्ति सद्दं करोन्तीति सकुणाति लद्धनामानं पक्खीनं आलयो आधारभूतोति अत्थो। सेसं सब्बत्थ उत्तानत्थमेवाति।
22. So aparabhāge attano pubbakammaṃ saritvā somanassajāto pubbacaritāpadānaṃ pakāsento himavantassāvidūretiādimāha. Taṃ heṭṭhā vuttatthameva. Mahājātassaroti ettha pana saranti ettha pānīyatthikā dvipadacatuppadādayo sattāti saraṃ, atha vā saranti ettha nadīkandarādayoti saraṃ, mahanto ca so sayameva jātattā saro ceti mahājātassaro. Anotattachaddantadahādayo viya apākaṭanāmattā ‘‘mahājātassaro’’ti vuttoti daṭṭhabbo. Satapattehisañchannoti ekekasmiṃ pupphe satasatapattānaṃ vasena satapatto, satapattasetapadumehi sañchanno gahanībhūtoti attho. Nānāsakuṇamālayoti aneke haṃsakukkuṭakukkuhadeṇḍibhādayo ekato kuṇanti saddaṃ karontīti sakuṇāti laddhanāmānaṃ pakkhīnaṃ ālayo ādhārabhūtoti attho. Sesaṃ sabbattha uttānatthamevāti.
तिणसन्थरदायकत्थेरअपदानवण्णना समत्ता।
Tiṇasantharadāyakattheraapadānavaṇṇanā samattā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / खुद्दकनिकाय • Khuddakanikāya / अपदानपाळि • Apadānapāḷi / ६. तिणसन्थरदायकत्थेरअपदानं • 6. Tiṇasantharadāyakattheraapadānaṃ
