| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / อปทาน-อฎฺฐกถา • Apadāna-aṭṭhakathā |
๖. ติณสนฺถรทายกเตฺถรอปทานวณฺณนา
6. Tiṇasantharadāyakattheraapadānavaṇṇanā
หิมวนฺตสฺสาวิทูเรติอาทิกํ อายสฺมโต ติณสนฺถรทายกเตฺถรสฺส อปทานํฯ อยมฺปิ ปุริมพุเทฺธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว วิวฎฺฎูปนิสฺสยานิ ปุญฺญานิ อุปจินโนฺต ติสฺสสฺส ภควโต กาเล เอกสฺมิํ กุลเคเห นิพฺพโตฺต พุทฺธุปฺปาทโต ปเคว อุปฺปนฺนตฺตา ฆราวาสํ ปหาย ตาปสปพฺพชฺชํ ปพฺพชิตฺวา หิมวนฺตสฺส อวิทูเร เอกํ สรํ นิสฺสาย ปฎิวสติฯ ตสฺมิํ สมเย ติโสฺส ภควา ตสฺสานุกมฺปาย อากาเสน อคมาสิฯ อถ โข โส ตาปโส อากาสโต โอรุยฺห ฐิตํ ตํ ภควนฺตํ ทิสฺวา ปสนฺนมานโส ติณํ ลายิตฺวา ติณสนฺถรํ กตฺวา นิสีทาเปตฺวา พหุมานาทเรน ปญฺจปติฎฺฐิเตน วนฺทิตฺวา ปฎิกุฎิโก หุตฺวา ปกฺกามิฯ โส ยาวตายุกํ ฐตฺวา ตโต จวิตฺวา เทวมนุเสฺสสุ สํสรโนฺต อเนกวิธสมฺปตฺติํ อนุภวิตฺวา อิมสฺมิํ พุทฺธุปฺปาเท เอกสฺมิํ กุลเคเห นิพฺพโตฺต วุทฺธิปฺปโตฺต สตฺถริ ปสีทิตฺวา ปพฺพชิโต นจิรเสฺสว อรหา อโหสิฯ
Himavantassāvidūretiādikaṃ āyasmato tiṇasantharadāyakattherassa apadānaṃ. Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayāni puññāni upacinanto tissassa bhagavato kāle ekasmiṃ kulagehe nibbatto buddhuppādato pageva uppannattā gharāvāsaṃ pahāya tāpasapabbajjaṃ pabbajitvā himavantassa avidūre ekaṃ saraṃ nissāya paṭivasati. Tasmiṃ samaye tisso bhagavā tassānukampāya ākāsena agamāsi. Atha kho so tāpaso ākāsato oruyha ṭhitaṃ taṃ bhagavantaṃ disvā pasannamānaso tiṇaṃ lāyitvā tiṇasantharaṃ katvā nisīdāpetvā bahumānādarena pañcapatiṭṭhitena vanditvā paṭikuṭiko hutvā pakkāmi. So yāvatāyukaṃ ṭhatvā tato cavitvā devamanussesu saṃsaranto anekavidhasampattiṃ anubhavitvā imasmiṃ buddhuppāde ekasmiṃ kulagehe nibbatto vuddhippatto satthari pasīditvā pabbajito nacirasseva arahā ahosi.
๒๒. โส อปรภาเค อตฺตโน ปุพฺพกมฺมํ สริตฺวา โสมนสฺสชาโต ปุพฺพจริตาปทานํ ปกาเสโนฺต หิมวนฺตสฺสาวิทูเรติอาทิมาหฯ ตํ เหฎฺฐา วุตฺตตฺถเมวฯ มหาชาตสฺสโรติ เอตฺถ ปน สรนฺติ เอตฺถ ปานียตฺถิกา ทฺวิปทจตุปฺปทาทโย สตฺตาติ สรํ, อถ วา สรนฺติ เอตฺถ นทีกนฺทราทโยติ สรํ, มหโนฺต จ โส สยเมว ชาตตฺตา สโร เจติ มหาชาตสฺสโรฯ อโนตตฺตฉทฺทนฺตทหาทโย วิย อปากฎนามตฺตา ‘‘มหาชาตสฺสโร’’ติ วุโตฺตติ ทฎฺฐโพฺพฯ สตปเตฺตหิ สญฺฉโนฺนติ เอเกกสฺมิํ ปุเปฺผ สตสตปตฺตานํ วเสน สตปโตฺต, สตปตฺตเสตปทุเมหิ สญฺฉโนฺน คหนีภูโตติ อโตฺถฯ นานาสกุณมาลโยติ อเนเก หํสกุกฺกุฎกุกฺกุหเทณฺฑิภาทโย เอกโต กุณนฺติ สทฺทํ กโรนฺตีติ สกุณาติ ลทฺธนามานํ ปกฺขีนํ อาลโย อาธารภูโตติ อโตฺถฯ เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานตฺถเมวาติฯ
22. So aparabhāge attano pubbakammaṃ saritvā somanassajāto pubbacaritāpadānaṃ pakāsento himavantassāvidūretiādimāha. Taṃ heṭṭhā vuttatthameva. Mahājātassaroti ettha pana saranti ettha pānīyatthikā dvipadacatuppadādayo sattāti saraṃ, atha vā saranti ettha nadīkandarādayoti saraṃ, mahanto ca so sayameva jātattā saro ceti mahājātassaro. Anotattachaddantadahādayo viya apākaṭanāmattā ‘‘mahājātassaro’’ti vuttoti daṭṭhabbo. Satapattehisañchannoti ekekasmiṃ pupphe satasatapattānaṃ vasena satapatto, satapattasetapadumehi sañchanno gahanībhūtoti attho. Nānāsakuṇamālayoti aneke haṃsakukkuṭakukkuhadeṇḍibhādayo ekato kuṇanti saddaṃ karontīti sakuṇāti laddhanāmānaṃ pakkhīnaṃ ālayo ādhārabhūtoti attho. Sesaṃ sabbattha uttānatthamevāti.
ติณสนฺถรทายกเตฺถรอปทานวณฺณนา สมตฺตาฯ
Tiṇasantharadāyakattheraapadānavaṇṇanā samattā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / ขุทฺทกนิกาย • Khuddakanikāya / อปทานปาฬิ • Apadānapāḷi / ๖. ติณสนฺถรทายกเตฺถรอปทานํ • 6. Tiṇasantharadāyakattheraapadānaṃ
