| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi |
७. तिणवत्थारकादिकथा
7. Tiṇavatthārakādikathā
२१२. कक्खळताय वाळतायाति एत्थ कक्खळस्स भावो कक्खळता, वाळस्स भावो वाळताति वचनत्थं दस्सेन्तो आह ‘‘कक्खळभावाय चेव वाळभावाय चा’’ति। इमिना तापच्चयस्स समूहत्थञ्च स्वत्थञ्च पटिक्खिपति। ‘‘कक्खळताय वाळताया’’ति ब्यञ्जनतोयेव नानं, न अत्थतो। भेदायाति एत्थ अञ्ञस्स भेदं पटिक्खिपन्तो आह ‘‘सङ्घभेदाया’’ति। गिलानेपीति पिसद्दो अञ्ञे पन का कथाति दस्सेति। तत्थेवाति अधिकरणवूपसमट्ठानेयेव। ‘‘एकतो’’ति इमिना एकज्झन्ति पदस्स ‘‘एकतो’’ति पदेन समानतं दस्सेति, एकसद्दतो ज्झपच्चयो च तोपच्चयो च विसेसो, ‘‘तिणवत्थारकसदिसत्ता’’ति इमिना सदिसूपचारं दस्सेति। तिणेहि अवत्थरितब्बन्ति तिणवत्थारं, गूथमुत्तं, तिणवत्थारमिव तिणवत्थारकं। एत्थ अधिकरणमेव मुख्यतो लब्भति, समथो पन फलूपचारतो, सदिसत्थे कपच्चयो। तमेवत्थं पाकटं करोन्तो आह ‘‘यथा ही’’तिआदि। घट्टियमानं गूथं वा मुत्तं वाति योजना। ‘‘घट्टियमान’’न्ति पदं हेतुअन्तोगधविसेसनं, ‘‘बाधती’’ति इमिना सम्बन्धितब्बं। सुप्पटिच्छादितस्स पन अस्स गूथमुत्तस्साति योजना। ‘‘सुप्पटिच्छादितस्सा’’ति पदम्पि हेतुअन्तोगधविसेसनमेव, ‘‘न बाधती’’ति इमिना सम्बन्धितब्बं। यं अधिकरणं संवत्ततीति सम्बन्धो। मूलानुमूलन्ति मूलञ्च अनुमूलञ्च मूलानुमूलं। तन्ति अधिकरणं। इमिना कम्मेनाति तिणवत्थारककम्मेन। गूथं तिणेहि पटिच्छन्नं सुवूपसन्तं होति विय तिणवत्थारकेन पटिच्छन्नं सुवूपसन्तं होतीति योजना। इतीति तस्मा।
212.Kakkhaḷatāya vāḷatāyāti ettha kakkhaḷassa bhāvo kakkhaḷatā, vāḷassa bhāvo vāḷatāti vacanatthaṃ dassento āha ‘‘kakkhaḷabhāvāya ceva vāḷabhāvāya cā’’ti. Iminā tāpaccayassa samūhatthañca svatthañca paṭikkhipati. ‘‘Kakkhaḷatāya vāḷatāyā’’ti byañjanatoyeva nānaṃ, na atthato. Bhedāyāti ettha aññassa bhedaṃ paṭikkhipanto āha ‘‘saṅghabhedāyā’’ti. Gilānepīti pisaddo aññe pana kā kathāti dasseti. Tatthevāti adhikaraṇavūpasamaṭṭhāneyeva. ‘‘Ekato’’ti iminā ekajjhanti padassa ‘‘ekato’’ti padena samānataṃ dasseti, ekasaddato jjhapaccayo ca topaccayo ca viseso, ‘‘tiṇavatthārakasadisattā’’ti iminā sadisūpacāraṃ dasseti. Tiṇehi avattharitabbanti tiṇavatthāraṃ, gūthamuttaṃ, tiṇavatthāramiva tiṇavatthārakaṃ. Ettha adhikaraṇameva mukhyato labbhati, samatho pana phalūpacārato, sadisatthe kapaccayo. Tamevatthaṃ pākaṭaṃ karonto āha ‘‘yathā hī’’tiādi. Ghaṭṭiyamānaṃ gūthaṃ vā muttaṃ vāti yojanā. ‘‘Ghaṭṭiyamāna’’nti padaṃ hetuantogadhavisesanaṃ, ‘‘bādhatī’’ti iminā sambandhitabbaṃ. Suppaṭicchāditassa pana assa gūthamuttassāti yojanā. ‘‘Suppaṭicchāditassā’’ti padampi hetuantogadhavisesanameva, ‘‘na bādhatī’’ti iminā sambandhitabbaṃ. Yaṃ adhikaraṇaṃ saṃvattatīti sambandho. Mūlānumūlanti mūlañca anumūlañca mūlānumūlaṃ. Tanti adhikaraṇaṃ. Iminā kammenāti tiṇavatthārakakammena. Gūthaṃ tiṇehi paṭicchannaṃ suvūpasantaṃ hoti viya tiṇavatthārakena paṭicchannaṃ suvūpasantaṃ hotīti yojanā. Itīti tasmā.
२१३. थुल्लवज्जन्ति एत्थ थुल्लच्चयस्सापि थुल्लवज्जत्ता इध पाराजिकसङ्घादिसेसमेवाधिप्पेतन्ति आह ‘‘पाराजिकञ्चेव सङ्घादिसेसञ्चा’’ति। गिहिपटिसंयुत्तन्ति एत्थ गिहीनं पटिसंयुत्तं गिहिपटिसंयुत्तन्ति वचनत्थं दस्सेन्तो आह ‘‘गिहीन’’न्तिआदि। ‘‘हीनेना’’ति पदं ‘‘खुंसनवम्भन’’ इति पदेनेव सम्बन्धितब्बं। धम्मिकपटिस्सवेसूति निमित्तत्थे भुम्मवचनं।
213.Thullavajjanti ettha thullaccayassāpi thullavajjattā idha pārājikasaṅghādisesamevādhippetanti āha ‘‘pārājikañceva saṅghādisesañcā’’ti. Gihipaṭisaṃyuttanti ettha gihīnaṃ paṭisaṃyuttaṃ gihipaṭisaṃyuttanti vacanatthaṃ dassento āha ‘‘gihīna’’ntiādi. ‘‘Hīnenā’’ti padaṃ ‘‘khuṃsanavambhana’’ iti padeneva sambandhitabbaṃ. Dhammikapaṭissavesūti nimittatthe bhummavacanaṃ.
२१४. कम्मवाचापरियोसाने वुट्ठिता होन्तीति सम्बन्धो। तत्थाति अधिकरणवूपसमट्ठाने। अञ्ञाविहितापीति अधिकरणविनिच्छयतो अञ्ञस्मिं ठाने चित्तं आविहितापि ठपितापि। उपसम्पदमण्डलतोति उपसम्पदसीमबिम्बतो, ये पनाति भिक्खू पन, दिट्ठाविकम्मं करोन्तीति वा अनागताति वा निसिन्नाति वा सम्बन्धो। तेहि वाति अधिकरणं विनिच्छिनन्तेहि भिक्खूहि वा। तत्थाति अधिकरणविनिच्छितट्ठानं। छन्दं दत्वाति छन्दं सङ्घस्स दत्वा। परिवेणादीसूतिआदिसद्देन आवासादयो सङ्गण्हाति। तेति भिक्खू।
214. Kammavācāpariyosāne vuṭṭhitā hontīti sambandho. Tatthāti adhikaraṇavūpasamaṭṭhāne. Aññāvihitāpīti adhikaraṇavinicchayato aññasmiṃ ṭhāne cittaṃ āvihitāpi ṭhapitāpi. Upasampadamaṇḍalatoti upasampadasīmabimbato, ye panāti bhikkhū pana, diṭṭhāvikammaṃ karontīti vā anāgatāti vā nisinnāti vā sambandho. Tehi vāti adhikaraṇaṃ vinicchinantehi bhikkhūhi vā. Tatthāti adhikaraṇavinicchitaṭṭhānaṃ. Chandaṃ datvāti chandaṃ saṅghassa datvā. Pariveṇādīsūtiādisaddena āvāsādayo saṅgaṇhāti. Teti bhikkhū.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / चूळवग्गपाळि • Cūḷavaggapāḷi / ७. तिणवत्थारकं • 7. Tiṇavatthārakaṃ
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / चूळवग्ग-अट्ठकथा • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / तिणवत्थारकादिकथा • Tiṇavatthārakādikathā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / सतिविनयादिकथावण्णना • Sativinayādikathāvaṇṇanā
