Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ပာစိတ္ယာဒိယောဇနာပာဠိ • Pācityādiyojanāpāḷi |
၇. တိဏဝတ္ထာရကာဒိကထာ
7. Tiṇavatthārakādikathā
၂၁၂. ကက္ခဠတာယ ဝာဠတာယာတိ ဧတ္ထ ကက္ခဠသ္သ ဘာဝော ကက္ခဠတာ, ဝာဠသ္သ ဘာဝော ဝာဠတာတိ ဝစနတ္ထံ ဒသ္သေန္တော အာဟ ‘‘ကက္ခဠဘာဝာယ စေဝ ဝာဠဘာဝာယ စာ’’တိ။ ဣမိနာ တာပစ္စယသ္သ သမူဟတ္ထဉ္စ သ္ဝတ္ထဉ္စ ပဋိက္ခိပတိ။ ‘‘ကက္ခဠတာယ ဝာဠတာယာ’’တိ ဗ္ယဉ္ဇနတောယေဝ နာနံ, န အတ္ထတော။ ဘေဒာယာတိ ဧတ္ထ အညသ္သ ဘေဒံ ပဋိက္ခိပန္တော အာဟ ‘‘သင္ဃဘေဒာယာ’’တိ။ ဂိလာနေပီတိ ပိသဒ္ဒော အညေ ပန ကာ ကထာတိ ဒသ္သေတိ။ တတ္ထေဝာတိ အဓိကရဏဝူပသမဋ္ဌာနေယေဝ။ ‘‘ဧကတော’’တိ ဣမိနာ ဧကဇ္ဈန္တိ ပဒသ္သ ‘‘ဧကတော’’တိ ပဒေန သမာနတံ ဒသ္သေတိ, ဧကသဒ္ဒတော ဇ္ဈပစ္စယော စ တောပစ္စယော စ ဝိသေသော, ‘‘တိဏဝတ္ထာရကသဒိသတ္တာ’’တိ ဣမိနာ သဒိသူပစာရံ ဒသ္သေတိ။ တိဏေဟိ အဝတ္ထရိတဗ္ဗန္တိ တိဏဝတ္ထာရံ, ဂူထမုတ္တံ, တိဏဝတ္ထာရမိဝ တိဏဝတ္ထာရကံ။ ဧတ္ထ အဓိကရဏမေဝ မုခ္ယတော လဗ္ဘတိ, သမထော ပန ဖလူပစာရတော, သဒိသတ္ထေ ကပစ္စယော။ တမေဝတ္ထံ ပာကဋံ ကရောန္တော အာဟ ‘‘ယထာ ဟီ’’တိအာဒိ။ ဃဋ္ဋိယမာနံ ဂူထံ ဝာ မုတ္တံ ဝာတိ ယောဇနာ။ ‘‘ဃဋ္ဋိယမာန’’န္တိ ပဒံ ဟေတုအန္တောဂဓဝိသေသနံ, ‘‘ဗာဓတီ’’တိ ဣမိနာ သမ္ဗန္ဓိတဗ္ဗံ။ သုပ္ပဋိစ္ဆာဒိတသ္သ ပန အသ္သ ဂူထမုတ္တသ္သာတိ ယောဇနာ။ ‘‘သုပ္ပဋိစ္ဆာဒိတသ္သာ’’တိ ပဒမ္ပိ ဟေတုအန္တောဂဓဝိသေသနမေဝ, ‘‘န ဗာဓတီ’’တိ ဣမိနာ သမ္ဗန္ဓိတဗ္ဗံ။ ယံ အဓိကရဏံ သံဝတ္တတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ မူလာနုမူလန္တိ မူလဉ္စ အနုမူလဉ္စ မူလာနုမူလံ။ တန္တိ အဓိကရဏံ။ ဣမိနာ ကမ္မေနာတိ တိဏဝတ္ထာရကကမ္မေန။ ဂူထံ တိဏေဟိ ပဋိစ္ဆန္နံ သုဝူပသန္တံ ဟောတိ ဝိယ တိဏဝတ္ထာရကေန ပဋိစ္ဆန္နံ သုဝူပသန္တံ ဟောတီတိ ယောဇနာ။ ဣတီတိ တသ္မာ။
212.Kakkhaḷatāya vāḷatāyāti ettha kakkhaḷassa bhāvo kakkhaḷatā, vāḷassa bhāvo vāḷatāti vacanatthaṃ dassento āha ‘‘kakkhaḷabhāvāya ceva vāḷabhāvāya cā’’ti. Iminā tāpaccayassa samūhatthañca svatthañca paṭikkhipati. ‘‘Kakkhaḷatāya vāḷatāyā’’ti byañjanatoyeva nānaṃ, na atthato. Bhedāyāti ettha aññassa bhedaṃ paṭikkhipanto āha ‘‘saṅghabhedāyā’’ti. Gilānepīti pisaddo aññe pana kā kathāti dasseti. Tatthevāti adhikaraṇavūpasamaṭṭhāneyeva. ‘‘Ekato’’ti iminā ekajjhanti padassa ‘‘ekato’’ti padena samānataṃ dasseti, ekasaddato jjhapaccayo ca topaccayo ca viseso, ‘‘tiṇavatthārakasadisattā’’ti iminā sadisūpacāraṃ dasseti. Tiṇehi avattharitabbanti tiṇavatthāraṃ, gūthamuttaṃ, tiṇavatthāramiva tiṇavatthārakaṃ. Ettha adhikaraṇameva mukhyato labbhati, samatho pana phalūpacārato, sadisatthe kapaccayo. Tamevatthaṃ pākaṭaṃ karonto āha ‘‘yathā hī’’tiādi. Ghaṭṭiyamānaṃ gūthaṃ vā muttaṃ vāti yojanā. ‘‘Ghaṭṭiyamāna’’nti padaṃ hetuantogadhavisesanaṃ, ‘‘bādhatī’’ti iminā sambandhitabbaṃ. Suppaṭicchāditassa pana assa gūthamuttassāti yojanā. ‘‘Suppaṭicchāditassā’’ti padampi hetuantogadhavisesanameva, ‘‘na bādhatī’’ti iminā sambandhitabbaṃ. Yaṃ adhikaraṇaṃ saṃvattatīti sambandho. Mūlānumūlanti mūlañca anumūlañca mūlānumūlaṃ. Tanti adhikaraṇaṃ. Iminā kammenāti tiṇavatthārakakammena. Gūthaṃ tiṇehi paṭicchannaṃ suvūpasantaṃ hoti viya tiṇavatthārakena paṭicchannaṃ suvūpasantaṃ hotīti yojanā. Itīti tasmā.
၂၁၃. ထုလ္လဝဇ္ဇန္တိ ဧတ္ထ ထုလ္လစ္စယသ္သာပိ ထုလ္လဝဇ္ဇတ္တာ ဣဓ ပာရာဇိကသင္ဃာဒိသေသမေဝာဓိပ္ပေတန္တိ အာဟ ‘‘ပာရာဇိကဉ္စေဝ သင္ဃာဒိသေသဉ္စာ’’တိ။ ဂိဟိပဋိသံယုတ္တန္တိ ဧတ္ထ ဂိဟီနံ ပဋိသံယုတ္တံ ဂိဟိပဋိသံယုတ္တန္တိ ဝစနတ္ထံ ဒသ္သေန္တော အာဟ ‘‘ဂိဟီန’’န္တိအာဒိ။ ‘‘ဟီနေနာ’’တိ ပဒံ ‘‘ခုံသနဝမ္ဘန’’ ဣတိ ပဒေနေဝ သမ္ဗန္ဓိတဗ္ဗံ။ ဓမ္မိကပဋိသ္သဝေသူတိ နိမိတ္တတ္ထေ ဘုမ္မဝစနံ။
213.Thullavajjanti ettha thullaccayassāpi thullavajjattā idha pārājikasaṅghādisesamevādhippetanti āha ‘‘pārājikañceva saṅghādisesañcā’’ti. Gihipaṭisaṃyuttanti ettha gihīnaṃ paṭisaṃyuttaṃ gihipaṭisaṃyuttanti vacanatthaṃ dassento āha ‘‘gihīna’’ntiādi. ‘‘Hīnenā’’ti padaṃ ‘‘khuṃsanavambhana’’ iti padeneva sambandhitabbaṃ. Dhammikapaṭissavesūti nimittatthe bhummavacanaṃ.
၂၁၄. ကမ္မဝာစာပရိယောသာနေ ဝုဋ္ဌိတာ ဟောန္တီတိ သမ္ဗန္ဓော။ တတ္ထာတိ အဓိကရဏဝူပသမဋ္ဌာနေ။ အညာဝိဟိတာပီတိ အဓိကရဏဝိနိစ္ဆယတော အညသ္မိံ ဌာနေ စိတ္တံ အာဝိဟိတာပိ ဌပိတာပိ။ ဥပသမ္ပဒမဏ္ဍလတောတိ ဥပသမ္ပဒသီမဗိမ္ဗတော, ယေ ပနာတိ ဘိက္ခူ ပန, ဒိဋ္ဌာဝိကမ္မံ ကရောန္တီတိ ဝာ အနာဂတာတိ ဝာ နိသိန္နာတိ ဝာ သမ္ဗန္ဓော။ တေဟိ ဝာတိ အဓိကရဏံ ဝိနိစ္ဆိနန္တေဟိ ဘိက္ခူဟိ ဝာ။ တတ္ထာတိ အဓိကရဏဝိနိစ္ဆိတဋ္ဌာနံ။ ဆန္ဒံ ဒတ္ဝာတိ ဆန္ဒံ သင္ဃသ္သ ဒတ္ဝာ။ ပရိဝေဏာဒီသူတိအာဒိသဒ္ဒေန အာဝာသာဒယော သင္ဂဏ္ဟာတိ။ တေတိ ဘိက္ခူ။
214. Kammavācāpariyosāne vuṭṭhitā hontīti sambandho. Tatthāti adhikaraṇavūpasamaṭṭhāne. Aññāvihitāpīti adhikaraṇavinicchayato aññasmiṃ ṭhāne cittaṃ āvihitāpi ṭhapitāpi. Upasampadamaṇḍalatoti upasampadasīmabimbato, ye panāti bhikkhū pana, diṭṭhāvikammaṃ karontīti vā anāgatāti vā nisinnāti vā sambandho. Tehi vāti adhikaraṇaṃ vinicchinantehi bhikkhūhi vā. Tatthāti adhikaraṇavinicchitaṭṭhānaṃ. Chandaṃ datvāti chandaṃ saṅghassa datvā. Pariveṇādīsūtiādisaddena āvāsādayo saṅgaṇhāti. Teti bhikkhū.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / ဝိနယပိဋက • Vinayapiṭaka / စူဠဝဂ္ဂပာဠိ • Cūḷavaggapāḷi / ၇. တိဏဝတ္ထာရကံ • 7. Tiṇavatthārakaṃ
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / ဝိနယပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / စူဠဝဂ္ဂ-အဋ္ဌကထာ • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / တိဏဝတ္ထာရကာဒိကထာ • Tiṇavatthārakādikathā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / သာရတ္ထဒီပနီ-ဋီကာ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / သတိဝိနယာဒိကထာဝဏ္ဏနာ • Sativinayādikathāvaṇṇanā