Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / వజిరబుద్ధి-టీకా • Vajirabuddhi-ṭīkā |
తిణవత్థారకాదికథావణ్ణనా
Tiṇavatthārakādikathāvaṇṇanā
౨౧౪. ‘‘సబ్బేహేవ ఏకజ్ఝం సన్నిపతితబ్బ’’న్తి ఛన్దదానస్స పటిక్ఖిత్తత్తా పవారణక్ఖన్ధకట్ఠకథాయఞ్చ ‘‘భిన్నస్స హి సఙ్ఘస్స సమగ్గకరణకాలే, తిణవత్థారకసమథే, ఇమస్మిఞ్చ పవారణసఙ్గహేతి ఇమేసు తీసు ఠానేసు ఛన్దం దాతుం న వట్టతీ’’తి (మహావ॰ అట్ఠ॰ ౨౪౧) వుత్తత్తా ఇధ ఆగన్త్వా వా ఛన్దం దత్వా పరివేణాదీసు నిసిన్నాతి ఇదం విరుజ్ఝతి వియ ఖాయతీతి చే? న ఖాయతి అధిప్పాయఞ్ఞూనం. అయఞ్హేత్థ అధిప్పాయో – విసుజ్ఝితుకామేహి సబ్బేహేవ సన్నిపతితబ్బం, అసన్నిపతితస్స నత్థి సుద్ధి ఛన్దదాయకస్స. కేవలం తం కమ్మం సన్నిపతితానం సమ్పజ్జతి. అట్ఠకథాయం విసుజ్ఝితుకామానం ఛన్దం దాతుం న వట్టతీతి అధిప్పాయో. ఇతరథా పాళియా చ విరుజ్ఝతి. ‘‘ఠపేత్వా యే న తత్థ హోతీ’’తి హి అయం పాళి సన్నిపాతం ఆగన్త్వా ఛన్దం దత్వా ఠితానం అత్థితం దీపేతి. నిస్సీమగతే సన్ధాయ వుత్తం సియాతి చే? నిస్సీమగతే ఠపేత్వా ఇధ కిం, తస్మా యో సామగ్గీఉపోసథే ఛన్దం దత్వా తిట్ఠతి చే, నానాసంవాసకభూమియంయేవ తిట్ఠతి, తస్స ఛన్దదాయకస్స పవారణసఙ్గహోపి నత్థి. యో చ తిణవత్థారకకమ్మే నాగచ్ఛతి, సో తాహి ఆపత్తీహి న సుజ్ఝతీతి వేదితబ్బం. యస్స ఏతం న రుచ్చతి , తస్స పరివారే వుత్తపరిసతో కమ్మవిపత్తిలక్ఖణం విరుజ్ఝతి, తత్థ హి కేవలం ఛన్దారహానం ఛన్దో అనాహటో హోతి సచే, అకతం తబ్బిపరీతేన సమ్పత్తిదీపనతోతి వుత్తం హోతి. తథా పత్తకల్లలక్ఖణమ్పి విరుజ్ఝతి. తేసు తీసు ఠానేసు కమ్మప్పత్తాయేవ సబ్బే, న తత్థ ఛన్దారహో అత్థీతి చే? న, చతువగ్గాదికరణవిభాజనే అవిసేసేత్వా ఛన్దారహస్స ఆగతత్తా, తం సామఞ్ఞతో వుత్తం. ఇదఞ్చ ఆవేణికలక్ఖణం, తేనేవ సతిపి దిట్ఠావికమ్మే ఇదం పటికుట్ఠకతం న హోతీతి చే? న, నానత్తసభావతో. ఇధ హి యే పన ‘‘న మేతం ఖమతీ’తి అఞ్ఞమఞ్ఞం దిట్ఠావికమ్మం కరోన్తీ’’తి (చూళవ॰ అట్ఠ॰ ౨౧౪) వచనతో న సఙ్ఘస్స దిట్ఠావికమ్మం కతం. తస్మిం సతి పటికుట్ఠకతమేవ హోతి. అఞ్ఞథా పుబ్బభాగా తా ఞత్తియో నిరత్థికా సియుం, న చ పరివారట్ఠకథాయం ఛన్దారహాధికారే నయో దిన్నో. పవారణక్ఖన్ధకట్ఠకథాయం ‘‘తీసు ఠానేసు ఛన్దం దాతుం న వట్టతీ’’తి (మహావ॰ అట్ఠ॰ ౨౪౧) వుత్తత్తా విరుజ్ఝతీతి చే? న, అట్ఠకథాయ పమాణభావే సతి ‘‘ఇధ ఛన్దం దత్వా పరివేణాదీసు నిసిన్నా’’తిఆది వచనే సుద్ధికామతో ఏవ గహితే సబ్బం న విరుజ్ఝతీతి ఏకే. ‘‘ఆగన్త్వా వా ఛన్దం దత్వా పరివేణాదీసు నిసిన్నా, తే ఆపత్తీహి న వుట్ఠహన్తీ’’తి ఇదం న వత్తబ్బం. కస్మా? హేట్ఠా ‘‘సబ్బేహేవ ఏకజ్ఝం సన్నిపతితబ్బ’’న్తి ఛన్దదానస్స పటిక్ఖేపవచనతో అట్ఠకథాయం ‘‘తీసు ఠానేసు ఛన్దం దాతుం న వట్టతీ’’తి వుత్తత్తా, అన్ధకట్ఠకథాయమ్పి తథేవ వుత్తత్తా చాతి? న, ఏకజ్ఝమేవ కమ్మే కరీయమానే యో ఇధ ‘‘సుణాతు మే, భన్తే, సఙ్ఘో, అమ్హాకం…పే॰… గిహిపటిసంయుత్త’’న్తి సాధారణఞత్తిం ఠపేత్వా పున ‘‘సుణన్తు మే, ఆయస్మన్తా’’తిఆదినా అసాధారణఞత్తియో ఠపేత్వా ‘‘సుణాతు మే, భన్తే సఙ్ఘో, అమ్హాకం…పే॰… ఏవమేతం ధారయామీ’’తి ఏకతోపక్ఖికానం సన్ధియా కతాయ తదనన్తరే కేనచి కరణీయేన ఛన్దం దత్వా గచ్ఛతి, తస్స ఆపత్తీహి వుట్ఠానం నత్థి. అపరేసమ్పి ఏకతోపక్ఖికానం అబ్భన్తరే ఠితత్తా విభూతత్తా కరణస్స అయమత్థోవ వుత్తో. సాధారణవసేన దుతియాయ ఞత్తియా ఠపితాయ యే తస్మిం ఖణే ఞత్తిదుతియకమ్మవాచాసు అనారద్ధాసు, అపరియోసితాసు వా ఛన్దం దత్వా గచ్ఛన్తి, తేసమ్పి న వుట్ఠాతి ఏవ. యే న తత్థ హోన్తీతి పదస్స చ యే వుత్తప్పకారేన నయేన తత్థ న హోన్తీతి అత్థో గహేతబ్బో. వుత్తప్పకారత్థదీపనత్థఞ్చ అట్ఠకథాయం ‘‘ఛన్దం దత్వా పరివేణాదీసు నిసిన్నా’’తి ఇదమేవ అవత్వా ‘‘యే పన తేహి వా సద్ధిం ఆపత్తిం ఆపజ్జిత్వాపి తత్థ అనాగతా, ఆగన్త్వా వా ఛన్దం దత్వా పరివేణాదీసు నిసిన్నా’’తి వుత్తం, ఏవం పుబ్బేనాపరం సన్ధీయతి. ‘‘పాళియా చ తత్థ దిట్ఠావికమ్మేన కమ్మస్స అకుప్పతా వేదితబ్బా’’తి వుత్తం.
214. ‘‘Sabbeheva ekajjhaṃ sannipatitabba’’nti chandadānassa paṭikkhittattā pavāraṇakkhandhakaṭṭhakathāyañca ‘‘bhinnassa hi saṅghassa samaggakaraṇakāle, tiṇavatthārakasamathe, imasmiñca pavāraṇasaṅgaheti imesu tīsu ṭhānesu chandaṃ dātuṃ na vaṭṭatī’’ti (mahāva. aṭṭha. 241) vuttattā idha āgantvā vā chandaṃ datvā pariveṇādīsu nisinnāti idaṃ virujjhati viya khāyatīti ce? Na khāyati adhippāyaññūnaṃ. Ayañhettha adhippāyo – visujjhitukāmehi sabbeheva sannipatitabbaṃ, asannipatitassa natthi suddhi chandadāyakassa. Kevalaṃ taṃ kammaṃ sannipatitānaṃ sampajjati. Aṭṭhakathāyaṃ visujjhitukāmānaṃ chandaṃ dātuṃ na vaṭṭatīti adhippāyo. Itarathā pāḷiyā ca virujjhati. ‘‘Ṭhapetvā ye na tattha hotī’’ti hi ayaṃ pāḷi sannipātaṃ āgantvā chandaṃ datvā ṭhitānaṃ atthitaṃ dīpeti. Nissīmagate sandhāya vuttaṃ siyāti ce? Nissīmagate ṭhapetvā idha kiṃ, tasmā yo sāmaggīuposathe chandaṃ datvā tiṭṭhati ce, nānāsaṃvāsakabhūmiyaṃyeva tiṭṭhati, tassa chandadāyakassa pavāraṇasaṅgahopi natthi. Yo ca tiṇavatthārakakamme nāgacchati, so tāhi āpattīhi na sujjhatīti veditabbaṃ. Yassa etaṃ na ruccati , tassa parivāre vuttaparisato kammavipattilakkhaṇaṃ virujjhati, tattha hi kevalaṃ chandārahānaṃ chando anāhaṭo hoti sace, akataṃ tabbiparītena sampattidīpanatoti vuttaṃ hoti. Tathā pattakallalakkhaṇampi virujjhati. Tesu tīsu ṭhānesu kammappattāyeva sabbe, na tattha chandāraho atthīti ce? Na, catuvaggādikaraṇavibhājane avisesetvā chandārahassa āgatattā, taṃ sāmaññato vuttaṃ. Idañca āveṇikalakkhaṇaṃ, teneva satipi diṭṭhāvikamme idaṃ paṭikuṭṭhakataṃ na hotīti ce? Na, nānattasabhāvato. Idha hi ye pana ‘‘na metaṃ khamatī’ti aññamaññaṃ diṭṭhāvikammaṃ karontī’’ti (cūḷava. aṭṭha. 214) vacanato na saṅghassa diṭṭhāvikammaṃ kataṃ. Tasmiṃ sati paṭikuṭṭhakatameva hoti. Aññathā pubbabhāgā tā ñattiyo niratthikā siyuṃ, na ca parivāraṭṭhakathāyaṃ chandārahādhikāre nayo dinno. Pavāraṇakkhandhakaṭṭhakathāyaṃ ‘‘tīsu ṭhānesu chandaṃ dātuṃ na vaṭṭatī’’ti (mahāva. aṭṭha. 241) vuttattā virujjhatīti ce? Na, aṭṭhakathāya pamāṇabhāve sati ‘‘idha chandaṃ datvā pariveṇādīsu nisinnā’’tiādi vacane suddhikāmato eva gahite sabbaṃ na virujjhatīti eke. ‘‘Āgantvā vā chandaṃ datvā pariveṇādīsu nisinnā, te āpattīhi na vuṭṭhahantī’’ti idaṃ na vattabbaṃ. Kasmā? Heṭṭhā ‘‘sabbeheva ekajjhaṃ sannipatitabba’’nti chandadānassa paṭikkhepavacanato aṭṭhakathāyaṃ ‘‘tīsu ṭhānesu chandaṃ dātuṃ na vaṭṭatī’’ti vuttattā, andhakaṭṭhakathāyampi tatheva vuttattā cāti? Na, ekajjhameva kamme karīyamāne yo idha ‘‘suṇātu me, bhante, saṅgho, amhākaṃ…pe… gihipaṭisaṃyutta’’nti sādhāraṇañattiṃ ṭhapetvā puna ‘‘suṇantu me, āyasmantā’’tiādinā asādhāraṇañattiyo ṭhapetvā ‘‘suṇātu me, bhante saṅgho, amhākaṃ…pe… evametaṃ dhārayāmī’’ti ekatopakkhikānaṃ sandhiyā katāya tadanantare kenaci karaṇīyena chandaṃ datvā gacchati, tassa āpattīhi vuṭṭhānaṃ natthi. Aparesampi ekatopakkhikānaṃ abbhantare ṭhitattā vibhūtattā karaṇassa ayamatthova vutto. Sādhāraṇavasena dutiyāya ñattiyā ṭhapitāya ye tasmiṃ khaṇe ñattidutiyakammavācāsu anāraddhāsu, apariyositāsu vā chandaṃ datvā gacchanti, tesampi na vuṭṭhāti eva. Ye na tattha hontīti padassa ca ye vuttappakārena nayena tattha na hontīti attho gahetabbo. Vuttappakāratthadīpanatthañca aṭṭhakathāyaṃ ‘‘chandaṃ datvā pariveṇādīsu nisinnā’’ti idameva avatvā ‘‘ye pana tehi vā saddhiṃ āpattiṃ āpajjitvāpi tattha anāgatā, āgantvā vā chandaṃ datvā pariveṇādīsu nisinnā’’ti vuttaṃ, evaṃ pubbenāparaṃ sandhīyati. ‘‘Pāḷiyā ca tattha diṭṭhāvikammena kammassa akuppatā veditabbā’’ti vuttaṃ.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / వినయపిటక • Vinayapiṭaka / చూళవగ్గపాళి • Cūḷavaggapāḷi / ౭. తిణవత్థారకం • 7. Tiṇavatthārakaṃ
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / వినయపిటక (అట్ఠకథా) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / చూళవగ్గ-అట్ఠకథా • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / తిణవత్థారకాదికథా • Tiṇavatthārakādikathā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / పాచిత్యాదియోజనాపాళి • Pācityādiyojanāpāḷi / ౭. తిణవత్థారకాదికథా • 7. Tiṇavatthārakādikathā