| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / វជិរពុទ្ធិ-ដីកា • Vajirabuddhi-ṭīkā |
តិណវត្ថារកាទិកថាវណ្ណនា
Tiṇavatthārakādikathāvaṇṇanā
២១៤. ‘‘សព្ពេហេវ ឯកជ្ឈំ សន្និបតិតព្ព’’ន្តិ ឆន្ទទានស្ស បដិក្ខិត្តត្តា បវារណក្ខន្ធកដ្ឋកថាយញ្ច ‘‘ភិន្នស្ស ហិ សង្ឃស្ស សមគ្គករណកាលេ, តិណវត្ថារកសមថេ, ឥមស្មិញ្ច បវារណសង្គហេតិ ឥមេសុ តីសុ ឋានេសុ ឆន្ទំ ទាតុំ ន វដ្ដតី’’តិ (មហាវ. អដ្ឋ. ២៤១) វុត្តត្តា ឥធ អាគន្ត្វា វា ឆន្ទំ ទត្វា បរិវេណាទីសុ និសិន្នាតិ ឥទំ វិរុជ្ឈតិ វិយ ខាយតីតិ ចេ? ន ខាយតិ អធិប្បាយញ្ញូនំ។ អយញ្ហេត្ថ អធិប្បាយោ – វិសុជ្ឈិតុកាមេហិ សព្ពេហេវ សន្និបតិតព្ពំ, អសន្និបតិតស្ស នត្ថិ សុទ្ធិ ឆន្ទទាយកស្ស។ កេវលំ តំ កម្មំ សន្និបតិតានំ សម្បជ្ជតិ។ អដ្ឋកថាយំ វិសុជ្ឈិតុកាមានំ ឆន្ទំ ទាតុំ ន វដ្ដតីតិ អធិប្បាយោ។ ឥតរថា បាឡិយា ច វិរុជ្ឈតិ។ ‘‘ឋបេត្វា យេ ន តត្ថ ហោតី’’តិ ហិ អយំ បាឡិ សន្និបាតំ អាគន្ត្វា ឆន្ទំ ទត្វា ឋិតានំ អត្ថិតំ ទីបេតិ។ និស្សីមគតេ សន្ធាយ វុត្តំ សិយាតិ ចេ? និស្សីមគតេ ឋបេត្វា ឥធ កិំ, តស្មា យោ សាមគ្គីឧបោសថេ ឆន្ទំ ទត្វា តិដ្ឋតិ ចេ, នានាសំវាសកភូមិយំយេវ តិដ្ឋតិ, តស្ស ឆន្ទទាយកស្ស បវារណសង្គហោបិ នត្ថិ។ យោ ច តិណវត្ថារកកម្មេ នាគច្ឆតិ, សោ តាហិ អាបត្តីហិ ន សុជ្ឈតីតិ វេទិតព្ពំ។ យស្ស ឯតំ ន រុច្ចតិ , តស្ស បរិវារេ វុត្តបរិសតោ កម្មវិបត្តិលក្ខណំ វិរុជ្ឈតិ, តត្ថ ហិ កេវលំ ឆន្ទារហានំ ឆន្ទោ អនាហដោ ហោតិ សចេ, អកតំ តព្ពិបរីតេន សម្បត្តិទីបនតោតិ វុត្តំ ហោតិ។ តថា បត្តកល្លលក្ខណម្បិ វិរុជ្ឈតិ។ តេសុ តីសុ ឋានេសុ កម្មប្បត្តាយេវ សព្ពេ, ន តត្ថ ឆន្ទារហោ អត្ថីតិ ចេ? ន, ចតុវគ្គាទិករណវិភាជនេ អវិសេសេត្វា ឆន្ទារហស្ស អាគតត្តា, តំ សាមញ្ញតោ វុត្តំ។ ឥទញ្ច អាវេណិកលក្ខណំ, តេនេវ សតិបិ ទិដ្ឋាវិកម្មេ ឥទំ បដិកុដ្ឋកតំ ន ហោតីតិ ចេ? ន, នានត្តសភាវតោ។ ឥធ ហិ យេ បន ‘‘ន មេតំ ខមតី’តិ អញ្ញមញ្ញំ ទិដ្ឋាវិកម្មំ ករោន្តី’’តិ (ចូឡវ. អដ្ឋ. ២១៤) វចនតោ ន សង្ឃស្ស ទិដ្ឋាវិកម្មំ កតំ។ តស្មិំ សតិ បដិកុដ្ឋកតមេវ ហោតិ។ អញ្ញថា បុព្ពភាគា តា ញត្តិយោ និរត្ថិកា សិយុំ, ន ច បរិវារដ្ឋកថាយំ ឆន្ទារហាធិការេ នយោ ទិន្នោ។ បវារណក្ខន្ធកដ្ឋកថាយំ ‘‘តីសុ ឋានេសុ ឆន្ទំ ទាតុំ ន វដ្ដតី’’តិ (មហាវ. អដ្ឋ. ២៤១) វុត្តត្តា វិរុជ្ឈតីតិ ចេ? ន, អដ្ឋកថាយ បមាណភាវេ សតិ ‘‘ឥធ ឆន្ទំ ទត្វា បរិវេណាទីសុ និសិន្នា’’តិអាទិ វចនេ សុទ្ធិកាមតោ ឯវ គហិតេ សព្ពំ ន វិរុជ្ឈតីតិ ឯកេ។ ‘‘អាគន្ត្វា វា ឆន្ទំ ទត្វា បរិវេណាទីសុ និសិន្នា, តេ អាបត្តីហិ ន វុដ្ឋហន្តី’’តិ ឥទំ ន វត្តព្ពំ។ កស្មា? ហេដ្ឋា ‘‘សព្ពេហេវ ឯកជ្ឈំ សន្និបតិតព្ព’’ន្តិ ឆន្ទទានស្ស បដិក្ខេបវចនតោ អដ្ឋកថាយំ ‘‘តីសុ ឋានេសុ ឆន្ទំ ទាតុំ ន វដ្ដតី’’តិ វុត្តត្តា, អន្ធកដ្ឋកថាយម្បិ តថេវ វុត្តត្តា ចាតិ? ន, ឯកជ្ឈមេវ កម្មេ ករីយមានេ យោ ឥធ ‘‘សុណាតុ មេ, ភន្តេ, សង្ឃោ, អម្ហាកំ…បេ.… គិហិបដិសំយុត្ត’’ន្តិ សាធារណញត្តិំ ឋបេត្វា បុន ‘‘សុណន្តុ មេ, អាយស្មន្តា’’តិអាទិនា អសាធារណញត្តិយោ ឋបេត្វា ‘‘សុណាតុ មេ, ភន្តេ សង្ឃោ, អម្ហាកំ…បេ.… ឯវមេតំ ធារយាមី’’តិ ឯកតោបក្ខិកានំ សន្ធិយា កតាយ តទនន្តរេ កេនចិ ករណីយេន ឆន្ទំ ទត្វា គច្ឆតិ, តស្ស អាបត្តីហិ វុដ្ឋានំ នត្ថិ។ អបរេសម្បិ ឯកតោបក្ខិកានំ អព្ភន្តរេ ឋិតត្តា វិភូតត្តា ករណស្ស អយមត្ថោវ វុត្តោ។ សាធារណវសេន ទុតិយាយ ញត្តិយា ឋបិតាយ យេ តស្មិំ ខណេ ញត្តិទុតិយកម្មវាចាសុ អនារទ្ធាសុ, អបរិយោសិតាសុ វា ឆន្ទំ ទត្វា គច្ឆន្តិ, តេសម្បិ ន វុដ្ឋាតិ ឯវ។ យេ ន តត្ថ ហោន្តីតិ បទស្ស ច យេ វុត្តប្បការេន នយេន តត្ថ ន ហោន្តីតិ អត្ថោ គហេតព្ពោ។ វុត្តប្បការត្ថទីបនត្ថញ្ច អដ្ឋកថាយំ ‘‘ឆន្ទំ ទត្វា បរិវេណាទីសុ និសិន្នា’’តិ ឥទមេវ អវត្វា ‘‘យេ បន តេហិ វា សទ្ធិំ អាបត្តិំ អាបជ្ជិត្វាបិ តត្ថ អនាគតា, អាគន្ត្វា វា ឆន្ទំ ទត្វា បរិវេណាទីសុ និសិន្នា’’តិ វុត្តំ, ឯវំ បុព្ពេនាបរំ សន្ធីយតិ។ ‘‘បាឡិយា ច តត្ថ ទិដ្ឋាវិកម្មេន កម្មស្ស អកុប្បតា វេទិតព្ពា’’តិ វុត្តំ។
214. ‘‘Sabbeheva ekajjhaṃ sannipatitabba’’nti chandadānassa paṭikkhittattā pavāraṇakkhandhakaṭṭhakathāyañca ‘‘bhinnassa hi saṅghassa samaggakaraṇakāle, tiṇavatthārakasamathe, imasmiñca pavāraṇasaṅgaheti imesu tīsu ṭhānesu chandaṃ dātuṃ na vaṭṭatī’’ti (mahāva. aṭṭha. 241) vuttattā idha āgantvā vā chandaṃ datvā pariveṇādīsu nisinnāti idaṃ virujjhati viya khāyatīti ce? Na khāyati adhippāyaññūnaṃ. Ayañhettha adhippāyo – visujjhitukāmehi sabbeheva sannipatitabbaṃ, asannipatitassa natthi suddhi chandadāyakassa. Kevalaṃ taṃ kammaṃ sannipatitānaṃ sampajjati. Aṭṭhakathāyaṃ visujjhitukāmānaṃ chandaṃ dātuṃ na vaṭṭatīti adhippāyo. Itarathā pāḷiyā ca virujjhati. ‘‘Ṭhapetvā ye na tattha hotī’’ti hi ayaṃ pāḷi sannipātaṃ āgantvā chandaṃ datvā ṭhitānaṃ atthitaṃ dīpeti. Nissīmagate sandhāya vuttaṃ siyāti ce? Nissīmagate ṭhapetvā idha kiṃ, tasmā yo sāmaggīuposathe chandaṃ datvā tiṭṭhati ce, nānāsaṃvāsakabhūmiyaṃyeva tiṭṭhati, tassa chandadāyakassa pavāraṇasaṅgahopi natthi. Yo ca tiṇavatthārakakamme nāgacchati, so tāhi āpattīhi na sujjhatīti veditabbaṃ. Yassa etaṃ na ruccati , tassa parivāre vuttaparisato kammavipattilakkhaṇaṃ virujjhati, tattha hi kevalaṃ chandārahānaṃ chando anāhaṭo hoti sace, akataṃ tabbiparītena sampattidīpanatoti vuttaṃ hoti. Tathā pattakallalakkhaṇampi virujjhati. Tesu tīsu ṭhānesu kammappattāyeva sabbe, na tattha chandāraho atthīti ce? Na, catuvaggādikaraṇavibhājane avisesetvā chandārahassa āgatattā, taṃ sāmaññato vuttaṃ. Idañca āveṇikalakkhaṇaṃ, teneva satipi diṭṭhāvikamme idaṃ paṭikuṭṭhakataṃ na hotīti ce? Na, nānattasabhāvato. Idha hi ye pana ‘‘na metaṃ khamatī’ti aññamaññaṃ diṭṭhāvikammaṃ karontī’’ti (cūḷava. aṭṭha. 214) vacanato na saṅghassa diṭṭhāvikammaṃ kataṃ. Tasmiṃ sati paṭikuṭṭhakatameva hoti. Aññathā pubbabhāgā tā ñattiyo niratthikā siyuṃ, na ca parivāraṭṭhakathāyaṃ chandārahādhikāre nayo dinno. Pavāraṇakkhandhakaṭṭhakathāyaṃ ‘‘tīsu ṭhānesu chandaṃ dātuṃ na vaṭṭatī’’ti (mahāva. aṭṭha. 241) vuttattā virujjhatīti ce? Na, aṭṭhakathāya pamāṇabhāve sati ‘‘idha chandaṃ datvā pariveṇādīsu nisinnā’’tiādi vacane suddhikāmato eva gahite sabbaṃ na virujjhatīti eke. ‘‘Āgantvā vā chandaṃ datvā pariveṇādīsu nisinnā, te āpattīhi na vuṭṭhahantī’’ti idaṃ na vattabbaṃ. Kasmā? Heṭṭhā ‘‘sabbeheva ekajjhaṃ sannipatitabba’’nti chandadānassa paṭikkhepavacanato aṭṭhakathāyaṃ ‘‘tīsu ṭhānesu chandaṃ dātuṃ na vaṭṭatī’’ti vuttattā, andhakaṭṭhakathāyampi tatheva vuttattā cāti? Na, ekajjhameva kamme karīyamāne yo idha ‘‘suṇātu me, bhante, saṅgho, amhākaṃ…pe… gihipaṭisaṃyutta’’nti sādhāraṇañattiṃ ṭhapetvā puna ‘‘suṇantu me, āyasmantā’’tiādinā asādhāraṇañattiyo ṭhapetvā ‘‘suṇātu me, bhante saṅgho, amhākaṃ…pe… evametaṃ dhārayāmī’’ti ekatopakkhikānaṃ sandhiyā katāya tadanantare kenaci karaṇīyena chandaṃ datvā gacchati, tassa āpattīhi vuṭṭhānaṃ natthi. Aparesampi ekatopakkhikānaṃ abbhantare ṭhitattā vibhūtattā karaṇassa ayamatthova vutto. Sādhāraṇavasena dutiyāya ñattiyā ṭhapitāya ye tasmiṃ khaṇe ñattidutiyakammavācāsu anāraddhāsu, apariyositāsu vā chandaṃ datvā gacchanti, tesampi na vuṭṭhāti eva. Ye na tattha hontīti padassa ca ye vuttappakārena nayena tattha na hontīti attho gahetabbo. Vuttappakāratthadīpanatthañca aṭṭhakathāyaṃ ‘‘chandaṃ datvā pariveṇādīsu nisinnā’’ti idameva avatvā ‘‘ye pana tehi vā saddhiṃ āpattiṃ āpajjitvāpi tattha anāgatā, āgantvā vā chandaṃ datvā pariveṇādīsu nisinnā’’ti vuttaṃ, evaṃ pubbenāparaṃ sandhīyati. ‘‘Pāḷiyā ca tattha diṭṭhāvikammena kammassa akuppatā veditabbā’’ti vuttaṃ.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / វិនយបិដក • Vinayapiṭaka / ចូឡវគ្គបាឡិ • Cūḷavaggapāḷi / ៧. តិណវត្ថារកំ • 7. Tiṇavatthārakaṃ
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / វិនយបិដក (អដ្ឋកថា) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ចូឡវគ្គ-អដ្ឋកថា • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / តិណវត្ថារកាទិកថា • Tiṇavatthārakādikathā
ដីកា • Tīkā / វិនយបិដក (ដីកា) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / បាចិត្យាទិយោជនាបាឡិ • Pācityādiyojanāpāḷi / ៧. តិណវត្ថារកាទិកថា • 7. Tiṇavatthārakādikathā
