Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / වජිරබුද්ධි-ටීකා • Vajirabuddhi-ṭīkā |
තිණවත්ථාරකාදිකථාවණ්ණනා
Tiṇavatthārakādikathāvaṇṇanā
214. ‘‘සබ්බෙහෙව එකජ්ඣං සන්නිපතිතබ්බ’’න්ති ඡන්දදානස්ස පටික්ඛිත්තත්තා පවාරණක්ඛන්ධකට්ඨකථායඤ්ච ‘‘භින්නස්ස හි සඞ්ඝස්ස සමග්ගකරණකාලෙ, තිණවත්ථාරකසමථෙ, ඉමස්මිඤ්ච පවාරණසඞ්ගහෙති ඉමෙසු තීසු ඨානෙසු ඡන්දං දාතුං න වට්ටතී’’ති (මහාව. අට්ඨ. 241) වුත්තත්තා ඉධ ආගන්ත්වා වා ඡන්දං දත්වා පරිවෙණාදීසු නිසින්නාති ඉදං විරුජ්ඣති විය ඛායතීති චෙ? න ඛායති අධිප්පායඤ්ඤූනං. අයඤ්හෙත්ථ අධිප්පායො – විසුජ්ඣිතුකාමෙහි සබ්බෙහෙව සන්නිපතිතබ්බං, අසන්නිපතිතස්ස නත්ථි සුද්ධි ඡන්දදායකස්ස. කෙවලං තං කම්මං සන්නිපතිතානං සම්පජ්ජති. අට්ඨකථායං විසුජ්ඣිතුකාමානං ඡන්දං දාතුං න වට්ටතීති අධිප්පායො. ඉතරථා පාළියා ච විරුජ්ඣති. ‘‘ඨපෙත්වා යෙ න තත්ථ හොතී’’ති හි අයං පාළි සන්නිපාතං ආගන්ත්වා ඡන්දං දත්වා ඨිතානං අත්ථිතං දීපෙති. නිස්සීමගතෙ සන්ධාය වුත්තං සියාති චෙ? නිස්සීමගතෙ ඨපෙත්වා ඉධ කිං, තස්මා යො සාමග්ගීඋපොසථෙ ඡන්දං දත්වා තිට්ඨති චෙ, නානාසංවාසකභූමියංයෙව තිට්ඨති, තස්ස ඡන්දදායකස්ස පවාරණසඞ්ගහොපි නත්ථි. යො ච තිණවත්ථාරකකම්මෙ නාගච්ඡති, සො තාහි ආපත්තීහි න සුජ්ඣතීති වෙදිතබ්බං. යස්ස එතං න රුච්චති , තස්ස පරිවාරෙ වුත්තපරිසතො කම්මවිපත්තිලක්ඛණං විරුජ්ඣති, තත්ථ හි කෙවලං ඡන්දාරහානං ඡන්දො අනාහටො හොති සචෙ, අකතං තබ්බිපරීතෙන සම්පත්තිදීපනතොති වුත්තං හොති. තථා පත්තකල්ලලක්ඛණම්පි විරුජ්ඣති. තෙසු තීසු ඨානෙසු කම්මප්පත්තායෙව සබ්බෙ, න තත්ථ ඡන්දාරහො අත්ථීති චෙ? න, චතුවග්ගාදිකරණවිභාජනෙ අවිසෙසෙත්වා ඡන්දාරහස්ස ආගතත්තා, තං සාමඤ්ඤතො වුත්තං. ඉදඤ්ච ආවෙණිකලක්ඛණං, තෙනෙව සතිපි දිට්ඨාවිකම්මෙ ඉදං පටිකුට්ඨකතං න හොතීති චෙ? න, නානත්තසභාවතො. ඉධ හි යෙ පන ‘‘න මෙතං ඛමතී’ති අඤ්ඤමඤ්ඤං දිට්ඨාවිකම්මං කරොන්තී’’ති (චූළව. අට්ඨ. 214) වචනතො න සඞ්ඝස්ස දිට්ඨාවිකම්මං කතං. තස්මිං සති පටිකුට්ඨකතමෙව හොති. අඤ්ඤථා පුබ්බභාගා තා ඤත්තියො නිරත්ථිකා සියුං, න ච පරිවාරට්ඨකථායං ඡන්දාරහාධිකාරෙ නයො දින්නො. පවාරණක්ඛන්ධකට්ඨකථායං ‘‘තීසු ඨානෙසු ඡන්දං දාතුං න වට්ටතී’’ති (මහාව. අට්ඨ. 241) වුත්තත්තා විරුජ්ඣතීති චෙ? න, අට්ඨකථාය පමාණභාවෙ සති ‘‘ඉධ ඡන්දං දත්වා පරිවෙණාදීසු නිසින්නා’’තිආදි වචනෙ සුද්ධිකාමතො එව ගහිතෙ සබ්බං න විරුජ්ඣතීති එකෙ. ‘‘ආගන්ත්වා වා ඡන්දං දත්වා පරිවෙණාදීසු නිසින්නා, තෙ ආපත්තීහි න වුට්ඨහන්තී’’ති ඉදං න වත්තබ්බං. කස්මා? හෙට්ඨා ‘‘සබ්බෙහෙව එකජ්ඣං සන්නිපතිතබ්බ’’න්ති ඡන්දදානස්ස පටික්ඛෙපවචනතො අට්ඨකථායං ‘‘තීසු ඨානෙසු ඡන්දං දාතුං න වට්ටතී’’ති වුත්තත්තා, අන්ධකට්ඨකථායම්පි තථෙව වුත්තත්තා චාති? න, එකජ්ඣමෙව කම්මෙ කරීයමානෙ යො ඉධ ‘‘සුණාතු මෙ, භන්තෙ, සඞ්ඝො, අම්හාකං…පෙ.… ගිහිපටිසංයුත්ත’’න්ති සාධාරණඤත්තිං ඨපෙත්වා පුන ‘‘සුණන්තු මෙ, ආයස්මන්තා’’තිආදිනා අසාධාරණඤත්තියො ඨපෙත්වා ‘‘සුණාතු මෙ, භන්තෙ සඞ්ඝො, අම්හාකං…පෙ.… එවමෙතං ධාරයාමී’’ති එකතොපක්ඛිකානං සන්ධියා කතාය තදනන්තරෙ කෙනචි කරණීයෙන ඡන්දං දත්වා ගච්ඡති, තස්ස ආපත්තීහි වුට්ඨානං නත්ථි. අපරෙසම්පි එකතොපක්ඛිකානං අබ්භන්තරෙ ඨිතත්තා විභූතත්තා කරණස්ස අයමත්ථොව වුත්තො. සාධාරණවසෙන දුතියාය ඤත්තියා ඨපිතාය යෙ තස්මිං ඛණෙ ඤත්තිදුතියකම්මවාචාසු අනාරද්ධාසු, අපරියොසිතාසු වා ඡන්දං දත්වා ගච්ඡන්ති, තෙසම්පි න වුට්ඨාති එව. යෙ න තත්ථ හොන්තීති පදස්ස ච යෙ වුත්තප්පකාරෙන නයෙන තත්ථ න හොන්තීති අත්ථො ගහෙතබ්බො. වුත්තප්පකාරත්ථදීපනත්ථඤ්ච අට්ඨකථායං ‘‘ඡන්දං දත්වා පරිවෙණාදීසු නිසින්නා’’ති ඉදමෙව අවත්වා ‘‘යෙ පන තෙහි වා සද්ධිං ආපත්තිං ආපජ්ජිත්වාපි තත්ථ අනාගතා, ආගන්ත්වා වා ඡන්දං දත්වා පරිවෙණාදීසු නිසින්නා’’ති වුත්තං, එවං පුබ්බෙනාපරං සන්ධීයති. ‘‘පාළියා ච තත්ථ දිට්ඨාවිකම්මෙන කම්මස්ස අකුප්පතා වෙදිතබ්බා’’ති වුත්තං.
214. ‘‘Sabbeheva ekajjhaṃ sannipatitabba’’nti chandadānassa paṭikkhittattā pavāraṇakkhandhakaṭṭhakathāyañca ‘‘bhinnassa hi saṅghassa samaggakaraṇakāle, tiṇavatthārakasamathe, imasmiñca pavāraṇasaṅgaheti imesu tīsu ṭhānesu chandaṃ dātuṃ na vaṭṭatī’’ti (mahāva. aṭṭha. 241) vuttattā idha āgantvā vā chandaṃ datvā pariveṇādīsu nisinnāti idaṃ virujjhati viya khāyatīti ce? Na khāyati adhippāyaññūnaṃ. Ayañhettha adhippāyo – visujjhitukāmehi sabbeheva sannipatitabbaṃ, asannipatitassa natthi suddhi chandadāyakassa. Kevalaṃ taṃ kammaṃ sannipatitānaṃ sampajjati. Aṭṭhakathāyaṃ visujjhitukāmānaṃ chandaṃ dātuṃ na vaṭṭatīti adhippāyo. Itarathā pāḷiyā ca virujjhati. ‘‘Ṭhapetvā ye na tattha hotī’’ti hi ayaṃ pāḷi sannipātaṃ āgantvā chandaṃ datvā ṭhitānaṃ atthitaṃ dīpeti. Nissīmagate sandhāya vuttaṃ siyāti ce? Nissīmagate ṭhapetvā idha kiṃ, tasmā yo sāmaggīuposathe chandaṃ datvā tiṭṭhati ce, nānāsaṃvāsakabhūmiyaṃyeva tiṭṭhati, tassa chandadāyakassa pavāraṇasaṅgahopi natthi. Yo ca tiṇavatthārakakamme nāgacchati, so tāhi āpattīhi na sujjhatīti veditabbaṃ. Yassa etaṃ na ruccati , tassa parivāre vuttaparisato kammavipattilakkhaṇaṃ virujjhati, tattha hi kevalaṃ chandārahānaṃ chando anāhaṭo hoti sace, akataṃ tabbiparītena sampattidīpanatoti vuttaṃ hoti. Tathā pattakallalakkhaṇampi virujjhati. Tesu tīsu ṭhānesu kammappattāyeva sabbe, na tattha chandāraho atthīti ce? Na, catuvaggādikaraṇavibhājane avisesetvā chandārahassa āgatattā, taṃ sāmaññato vuttaṃ. Idañca āveṇikalakkhaṇaṃ, teneva satipi diṭṭhāvikamme idaṃ paṭikuṭṭhakataṃ na hotīti ce? Na, nānattasabhāvato. Idha hi ye pana ‘‘na metaṃ khamatī’ti aññamaññaṃ diṭṭhāvikammaṃ karontī’’ti (cūḷava. aṭṭha. 214) vacanato na saṅghassa diṭṭhāvikammaṃ kataṃ. Tasmiṃ sati paṭikuṭṭhakatameva hoti. Aññathā pubbabhāgā tā ñattiyo niratthikā siyuṃ, na ca parivāraṭṭhakathāyaṃ chandārahādhikāre nayo dinno. Pavāraṇakkhandhakaṭṭhakathāyaṃ ‘‘tīsu ṭhānesu chandaṃ dātuṃ na vaṭṭatī’’ti (mahāva. aṭṭha. 241) vuttattā virujjhatīti ce? Na, aṭṭhakathāya pamāṇabhāve sati ‘‘idha chandaṃ datvā pariveṇādīsu nisinnā’’tiādi vacane suddhikāmato eva gahite sabbaṃ na virujjhatīti eke. ‘‘Āgantvā vā chandaṃ datvā pariveṇādīsu nisinnā, te āpattīhi na vuṭṭhahantī’’ti idaṃ na vattabbaṃ. Kasmā? Heṭṭhā ‘‘sabbeheva ekajjhaṃ sannipatitabba’’nti chandadānassa paṭikkhepavacanato aṭṭhakathāyaṃ ‘‘tīsu ṭhānesu chandaṃ dātuṃ na vaṭṭatī’’ti vuttattā, andhakaṭṭhakathāyampi tatheva vuttattā cāti? Na, ekajjhameva kamme karīyamāne yo idha ‘‘suṇātu me, bhante, saṅgho, amhākaṃ…pe… gihipaṭisaṃyutta’’nti sādhāraṇañattiṃ ṭhapetvā puna ‘‘suṇantu me, āyasmantā’’tiādinā asādhāraṇañattiyo ṭhapetvā ‘‘suṇātu me, bhante saṅgho, amhākaṃ…pe… evametaṃ dhārayāmī’’ti ekatopakkhikānaṃ sandhiyā katāya tadanantare kenaci karaṇīyena chandaṃ datvā gacchati, tassa āpattīhi vuṭṭhānaṃ natthi. Aparesampi ekatopakkhikānaṃ abbhantare ṭhitattā vibhūtattā karaṇassa ayamatthova vutto. Sādhāraṇavasena dutiyāya ñattiyā ṭhapitāya ye tasmiṃ khaṇe ñattidutiyakammavācāsu anāraddhāsu, apariyositāsu vā chandaṃ datvā gacchanti, tesampi na vuṭṭhāti eva. Ye na tattha hontīti padassa ca ye vuttappakārena nayena tattha na hontīti attho gahetabbo. Vuttappakāratthadīpanatthañca aṭṭhakathāyaṃ ‘‘chandaṃ datvā pariveṇādīsu nisinnā’’ti idameva avatvā ‘‘ye pana tehi vā saddhiṃ āpattiṃ āpajjitvāpi tattha anāgatā, āgantvā vā chandaṃ datvā pariveṇādīsu nisinnā’’ti vuttaṃ, evaṃ pubbenāparaṃ sandhīyati. ‘‘Pāḷiyā ca tattha diṭṭhāvikammena kammassa akuppatā veditabbā’’ti vuttaṃ.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / විනයපිටක • Vinayapiṭaka / චූළවග්ගපාළි • Cūḷavaggapāḷi / 7. තිණවත්ථාරකං • 7. Tiṇavatthārakaṃ
අට්ඨකථා • Aṭṭhakathā / විනයපිටක (අට්ඨකථා) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / චූළවග්ග-අට්ඨකථා • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / තිණවත්ථාරකාදිකථා • Tiṇavatthārakādikathā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / පාචිත්යාදියොජනාපාළි • Pācityādiyojanāpāḷi / 7. තිණවත්ථාරකාදිකථා • 7. Tiṇavatthārakādikathā