Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / စူဠဝဂ္ဂပာဠိ • Cūḷavaggapāḷi |
တိဏဝတ္ထာရကံ
Tiṇavatthārakaṃ
၂၄၀. ‘‘သိယာ အာပတ္တာဓိကရဏံ ဧကံ သမထံ အနာဂမ္မ – ပဋိညာတကရဏံ, ဒ္ဝီဟိ သမထေဟိ သမ္မေယ္ယ – သမ္မုခာဝိနယေန စ, တိဏဝတ္ထာရကေန စာတိ? သိယာတိသ္သ ဝစနီယံ။ ယထာ ကထံ ဝိယ? ဣဓ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူနံ ဘဏ္ဍနဇာတာနံ ကလဟဇာတာနံ ဝိဝာဒာပန္နာနံ ဝိဟရတံ ဗဟုံ အသ္သာမဏကံ အဇ္ဈာစိဏ္ဏံ ဟောတိ ဘာသိတပရိက္ကန္တံ။ တတ္ရ စေ ဘိက္ခူနံ ဧဝံ ဟောတိ – ‘အမ္ဟာကံ ခော ဘဏ္ဍနဇာတာနံ ကလဟဇာတာနံ ဝိဝာဒာပန္နာနံ ဝိဟရတံ ဗဟုံ အသ္သာမဏကံ အဇ္ဈာစိဏ္ဏံ ဘာသိတပရိက္ကန္တံ။ သစေ မယံ ဣမာဟိ အာပတ္တီဟိ အညမညံ ကာရေသ္သာမ, သိယာပိ တံ အဓိကရဏံ ကက္ခဠတ္တာယ ဝာဠတ္တာယ ဘေဒာယ သံဝတ္တေယ္ယာ’တိ။ အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ဧဝရူပံ အဓိကရဏံ တိဏဝတ္ထာရကေန ဝူပသမေတုံ။ ဧဝဉ္စ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဝူပသမေတဗ္ဗံ။ သဗ္ဗေဟေဝ ဧကဇ္ဈံ သန္နိပတိတဗ္ဗံ, သန္နိပတိတ္ဝာ ဗ္ယတ္တေန ဘိက္ခုနာ ပဋိဗလေန သင္ဃော ဉာပေတဗ္ဗော –
240. ‘‘Siyā āpattādhikaraṇaṃ ekaṃ samathaṃ anāgamma – paṭiññātakaraṇaṃ, dvīhi samathehi sammeyya – sammukhāvinayena ca, tiṇavatthārakena cāti? Siyātissa vacanīyaṃ. Yathā kathaṃ viya? Idha pana, bhikkhave, bhikkhūnaṃ bhaṇḍanajātānaṃ kalahajātānaṃ vivādāpannānaṃ viharataṃ bahuṃ assāmaṇakaṃ ajjhāciṇṇaṃ hoti bhāsitaparikkantaṃ. Tatra ce bhikkhūnaṃ evaṃ hoti – ‘amhākaṃ kho bhaṇḍanajātānaṃ kalahajātānaṃ vivādāpannānaṃ viharataṃ bahuṃ assāmaṇakaṃ ajjhāciṇṇaṃ bhāsitaparikkantaṃ. Sace mayaṃ imāhi āpattīhi aññamaññaṃ kāressāma, siyāpi taṃ adhikaraṇaṃ kakkhaḷattāya vāḷattāya bhedāya saṃvatteyyā’ti. Anujānāmi, bhikkhave, evarūpaṃ adhikaraṇaṃ tiṇavatthārakena vūpasametuṃ. Evañca pana, bhikkhave, vūpasametabbaṃ. Sabbeheva ekajjhaṃ sannipatitabbaṃ, sannipatitvā byattena bhikkhunā paṭibalena saṅgho ñāpetabbo –
‘‘သုဏာတု မေ, ဘန္တေ, သင္ဃော။ အမ္ဟာကံ ဘဏ္ဍနဇာတာနံ ကလဟဇာတာနံ ဝိဝာဒာပန္နာနံ ဝိဟရတံ ဗဟုံ အသ္သာမဏကံ အဇ္ဈာစိဏ္ဏံ ဘာသိတပရိက္ကန္တံ။ သစေ မယံ ဣမာဟိ အာပတ္တီဟိ အညမညံ ကာရေသ္သာမ, သိယာပိ တံ အဓိကရဏံ ကက္ခဠတ္တာယ ဝာဠတ္တာယ ဘေဒာယ သံဝတ္တေယ္ယ ။ ယဒိ သင္ဃသ္သ ပတ္တကလ္လံ, သင္ဃော ဣမံ အဓိကရဏံ တိဏဝတ္ထာရကေန ဝူပသမေယ္ယ, ဌပေတ္ဝာ ထုလ္လဝဇ္ဇံ, ဌပေတ္ဝာ ဂိဟိပ္ပဋိသံယုတ္တန္တိ။ ‘‘ဧကတောပက္ခိကာနံ ဘိက္ခူနံ ဗ္ယတ္တေန ဘိက္ခုနာ ပဋိဗလေန သကော ပက္ခော ဉာပေတဗ္ဗော –
‘‘Suṇātu me, bhante, saṅgho. Amhākaṃ bhaṇḍanajātānaṃ kalahajātānaṃ vivādāpannānaṃ viharataṃ bahuṃ assāmaṇakaṃ ajjhāciṇṇaṃ bhāsitaparikkantaṃ. Sace mayaṃ imāhi āpattīhi aññamaññaṃ kāressāma, siyāpi taṃ adhikaraṇaṃ kakkhaḷattāya vāḷattāya bhedāya saṃvatteyya . Yadi saṅghassa pattakallaṃ, saṅgho imaṃ adhikaraṇaṃ tiṇavatthārakena vūpasameyya, ṭhapetvā thullavajjaṃ, ṭhapetvā gihippaṭisaṃyuttanti. ‘‘Ekatopakkhikānaṃ bhikkhūnaṃ byattena bhikkhunā paṭibalena sako pakkho ñāpetabbo –
‘‘သုဏန္တု မေ အာယသ္မန္တာ။ အမ္ဟာကံ ဘဏ္ဍနဇာတာနံ ကလဟဇာတာနံ ဝိဝာဒာပန္နာနံ ဝိဟရတံ ဗဟုံ အသ္သာမဏကံ အဇ္ဈာစိဏ္ဏံ ဘာသိတပရိက္ကန္တံ။ သစေ မယံ ဣမာဟိ အာပတ္တီဟိ အညမညံ ကာရေသ္သာမ, သိယာပိ တံ အဓိကရဏံ ကက္ခဠတ္တာယ ဝာဠတ္တာယ ဘေဒာယ သံဝတ္တေယ္ယ။ ယဒာယသ္မန္တာနံ ပတ္တကလ္လံ, အဟံ ယာ စေဝ အာယသ္မန္တာနံ အာပတ္တိ, ယာ စ အတ္တနော အာပတ္တိ, အာယသ္မန္တာနဉ္စေဝ အတ္ထာယ, အတ္တနော စ အတ္ထာယ, သင္ဃမဇ္ဈေ တိဏဝတ္ထာရကေန ဒေသေယ္ယံ, ဌပေတ္ဝာ ထုလ္လဝဇ္ဇံ, ဌပေတ္ဝာ ဂိဟိပ္ပဋိသံယုတ္တန္တိ။
‘‘Suṇantu me āyasmantā. Amhākaṃ bhaṇḍanajātānaṃ kalahajātānaṃ vivādāpannānaṃ viharataṃ bahuṃ assāmaṇakaṃ ajjhāciṇṇaṃ bhāsitaparikkantaṃ. Sace mayaṃ imāhi āpattīhi aññamaññaṃ kāressāma, siyāpi taṃ adhikaraṇaṃ kakkhaḷattāya vāḷattāya bhedāya saṃvatteyya. Yadāyasmantānaṃ pattakallaṃ, ahaṃ yā ceva āyasmantānaṃ āpatti, yā ca attano āpatti, āyasmantānañceva atthāya, attano ca atthāya, saṅghamajjhe tiṇavatthārakena deseyyaṃ, ṭhapetvā thullavajjaṃ, ṭhapetvā gihippaṭisaṃyuttanti.
၂၄၁. ‘‘အထာပရေသံ ဧကတောပက္ခိကာနံ ဘိက္ခူနံ ဗ္ယတ္တေန ဘိက္ခုနာ ပဋိဗလေန သကော ပက္ခော ဉာပေတဗ္ဗော –
241. ‘‘Athāparesaṃ ekatopakkhikānaṃ bhikkhūnaṃ byattena bhikkhunā paṭibalena sako pakkho ñāpetabbo –
‘‘သုဏန္တု မေ အာယသ္မန္တာ။ အမ္ဟာကံ ဘဏ္ဍနဇာတာနံ ကလဟဇာတာနံ ဝိဝာဒာပန္နာနံ ဝိဟရတံ ဗဟုံ အသ္သာမဏကံ အဇ္ဈာစိဏ္ဏံ ဘာသိတပရိက္ကန္တံ။ သစေ မယံ ဣမာဟိ အာပတ္တီဟိ အညမညံ ကာရေသ္သာမ, သိယာပိ တံ အဓိကရဏံ ကက္ခဠတ္တာယ ဝာဠတ္တာယ ဘေဒာယ သံဝတ္တေယ္ယ။ ယဒာယသ္မန္တာနံ ပတ္တကလ္လံ, အဟံ ယာ စေဝ အာယသ္မန္တာနံ အာပတ္တိ, ယာ စ အတ္တနော အာပတ္တိ, အာယသ္မန္တာနဉ္စေဝ အတ္ထာယ, အတ္တနော စ အတ္ထာယ, သင္ဃမဇ္ဈေ တိဏဝတ္ထာရကေန ဒေသေယ္ယံ, ဌပေတ္ဝာ ထုလ္လဝဇ္ဇံ, ဌပေတ္ဝာ ဂိဟိပ္ပဋိသံယုတ္တန္တိ။
‘‘Suṇantu me āyasmantā. Amhākaṃ bhaṇḍanajātānaṃ kalahajātānaṃ vivādāpannānaṃ viharataṃ bahuṃ assāmaṇakaṃ ajjhāciṇṇaṃ bhāsitaparikkantaṃ. Sace mayaṃ imāhi āpattīhi aññamaññaṃ kāressāma, siyāpi taṃ adhikaraṇaṃ kakkhaḷattāya vāḷattāya bhedāya saṃvatteyya. Yadāyasmantānaṃ pattakallaṃ, ahaṃ yā ceva āyasmantānaṃ āpatti, yā ca attano āpatti, āyasmantānañceva atthāya, attano ca atthāya, saṅghamajjhe tiṇavatthārakena deseyyaṃ, ṭhapetvā thullavajjaṃ, ṭhapetvā gihippaṭisaṃyuttanti.
၂၄၂. ‘‘အထာပရေသံ ဧကတောပက္ခိကာနံ ဘိက္ခူနံ ဗ္ယတ္တေန ဘိက္ခုနာ ပဋိဗလေန သင္ဃော ဉာပေတဗ္ဗော –
242. ‘‘Athāparesaṃ ekatopakkhikānaṃ bhikkhūnaṃ byattena bhikkhunā paṭibalena saṅgho ñāpetabbo –
‘‘သုဏာတု မေ, ဘန္တေ, သင္ဃော။ အမ္ဟာကံ ဘဏ္ဍနဇာတာနံ ကလဟဇာတာနံ ဝိဝာဒာပန္နာနံ ဝိဟရတံ ဗဟုံ အသ္သာမဏကံ အဇ္ဈာစိဏ္ဏံ ဘာသိတပရိက္ကန္တံ။ သစေ မယံ ဣမာဟိ အာပတ္တီဟိ အညမညံ ကာရေသ္သာမ, သိယာပိ တံ အဓိကရဏံ ကက္ခဠတ္တာယ ဝာဠတ္တာယ ဘေဒာယ သံဝတ္တေယ္ယ။ ယဒိ သင္ဃသ္သ ပတ္တကလ္လံ, အဟံ ယာ စေဝ ဣမေသံ အာယသ္မန္တာနံ အာပတ္တိ, ယာ စ အတ္တနော အာပတ္တိ, ဣမေသဉ္စေဝ အာယသ္မန္တာနံ အတ္ထာယ, အတ္တနော စ အတ္ထာယ, သင္ဃမဇ္ဈေ တိဏဝတ္ထာရကေန ဒေသေယ္ယံ, ဌပေတ္ဝာ ထုလ္လဝဇ္ဇံ, ဌပေတ္ဝာ ဂိဟိပ္ပဋိသံယုတ္တံ။ ဧသာ ဉတ္တိ။
‘‘Suṇātu me, bhante, saṅgho. Amhākaṃ bhaṇḍanajātānaṃ kalahajātānaṃ vivādāpannānaṃ viharataṃ bahuṃ assāmaṇakaṃ ajjhāciṇṇaṃ bhāsitaparikkantaṃ. Sace mayaṃ imāhi āpattīhi aññamaññaṃ kāressāma, siyāpi taṃ adhikaraṇaṃ kakkhaḷattāya vāḷattāya bhedāya saṃvatteyya. Yadi saṅghassa pattakallaṃ, ahaṃ yā ceva imesaṃ āyasmantānaṃ āpatti, yā ca attano āpatti, imesañceva āyasmantānaṃ atthāya, attano ca atthāya, saṅghamajjhe tiṇavatthārakena deseyyaṃ, ṭhapetvā thullavajjaṃ, ṭhapetvā gihippaṭisaṃyuttaṃ. Esā ñatti.
‘‘သုဏာတု မေ, ဘန္တေ, သင္ဃော။ အမ္ဟာကံ ဘဏ္ဍနဇာတာနံ ကလဟဇာတာနံ ဝိဝာဒာပန္နာနံ ဝိဟရတံ ဗဟုံ အသ္သာမဏကံ အဇ္ဈာစိဏ္ဏံ ဘာသိတပရိက္ကန္တံ။ သစေ မယံ ဣမာဟိ အာပတ္တီဟိ အညမညံ ကာရေသ္သာမ, သိယာပိ တံ အဓိကရဏံ ကက္ခဠတ္တာယ ဝာဠတ္တာယ ဘေဒာယ သံဝတ္တေယ္ယ။ အဟံ ယာ စေဝ ဣမေသံ အာယသ္မန္တာနံ အာပတ္တိ, ယာ စ အတ္တနော အာပတ္တိ, ဣမေသဉ္စေဝ အာယသ္မန္တာနံ အတ္ထာယ, အတ္တနော စ အတ္ထာယ, သင္ဃမဇ္ဈေ တိဏဝတ္ထာရကေန ဒေသေမိ, ဌပေတ္ဝာ ထုလ္လဝဇ္ဇံ, ဌပေတ္ဝာ ဂိဟိပ္ပဋိသံယုတ္တံ။ ယသ္သာယသ္မတော ခမတိ အမ္ဟာကံ ဣမာသံ အာပတ္တီနံ သင္ဃမဇ္ဈေ တိဏဝတ္ထာရကေန ဒေသနာ, ဌပေတ္ဝာ ထုလ္လဝဇ္ဇံ, ဌပေတ္ဝာ ဂိဟိပ္ပဋိသံယုတ္တံ, သော တုဏ္ဟသ္သ; ယသ္သ နက္ခမတိ, သော ဘာသေယ္ယ။
‘‘Suṇātu me, bhante, saṅgho. Amhākaṃ bhaṇḍanajātānaṃ kalahajātānaṃ vivādāpannānaṃ viharataṃ bahuṃ assāmaṇakaṃ ajjhāciṇṇaṃ bhāsitaparikkantaṃ. Sace mayaṃ imāhi āpattīhi aññamaññaṃ kāressāma, siyāpi taṃ adhikaraṇaṃ kakkhaḷattāya vāḷattāya bhedāya saṃvatteyya. Ahaṃ yā ceva imesaṃ āyasmantānaṃ āpatti, yā ca attano āpatti, imesañceva āyasmantānaṃ atthāya, attano ca atthāya, saṅghamajjhe tiṇavatthārakena desemi, ṭhapetvā thullavajjaṃ, ṭhapetvā gihippaṭisaṃyuttaṃ. Yassāyasmato khamati amhākaṃ imāsaṃ āpattīnaṃ saṅghamajjhe tiṇavatthārakena desanā, ṭhapetvā thullavajjaṃ, ṭhapetvā gihippaṭisaṃyuttaṃ, so tuṇhassa; yassa nakkhamati, so bhāseyya.
‘‘ဒေသိတာ အမ္ဟာကံ ဣမာ အာပတ္တိယော သင္ဃမဇ္ဈေ တိဏဝတ္ထာရကေန , ဌပေတ္ဝာ ထုလ္လဝဇ္ဇံ, ဌပေတ္ဝာ ဂိဟိပ္ပဋိသံယုတ္တံ။ ခမတိ သင္ဃသ္သ, တသ္မာ တုဏ္ဟီ, ဧဝမေတံ ဓာရယာမီ’’တိ။
‘‘Desitā amhākaṃ imā āpattiyo saṅghamajjhe tiṇavatthārakena , ṭhapetvā thullavajjaṃ, ṭhapetvā gihippaṭisaṃyuttaṃ. Khamati saṅghassa, tasmā tuṇhī, evametaṃ dhārayāmī’’ti.
‘‘အထာပရေသံ။ပေ.။ ဧဝမေတံ ဓာရယာမီ’’တိ။
‘‘Athāparesaṃ…pe… evametaṃ dhārayāmī’’ti.
‘‘ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, အဓိကရဏံ ဝူပသန္တံ။ ကေန ဝူပသန္တံ? သမ္မုခာဝိနယေန စ, တိဏဝတ္ထာရကေန စ။ ကိဉ္စ တတ္ထ သမ္မုခာဝိနယသ္မိံ? သင္ဃသမ္မုခတာ, ဓမ္မသမ္မုခတာ, ဝိနယသမ္မုခတာ, ပုဂ္ဂလသမ္မုခတာ။
‘‘Idaṃ vuccati, bhikkhave, adhikaraṇaṃ vūpasantaṃ. Kena vūpasantaṃ? Sammukhāvinayena ca, tiṇavatthārakena ca. Kiñca tattha sammukhāvinayasmiṃ? Saṅghasammukhatā, dhammasammukhatā, vinayasammukhatā, puggalasammukhatā.
‘‘ကာ စ တတ္ထ သင္ဃသမ္မုခတာ? ယာဝတိကာ ဘိက္ခူ ကမ္မပ္ပတ္တာ, တေ အာဂတာ ဟောန္တိ, ဆန္ဒာရဟာနံ ဆန္ဒော အာဟဋော ဟောတိ, သမ္မုခီဘူတာ န ပဋိက္ကောသန္တိ – အယံ တတ္ထ သင္ဃသမ္မုခတာ။
‘‘Kā ca tattha saṅghasammukhatā? Yāvatikā bhikkhū kammappattā, te āgatā honti, chandārahānaṃ chando āhaṭo hoti, sammukhībhūtā na paṭikkosanti – ayaṃ tattha saṅghasammukhatā.
‘‘ကာ စ တတ္ထ ဓမ္မသမ္မုခတာ, ဝိနယသမ္မုခတာ? ယေန ဓမ္မေန ယေန ဝိနယေန ယေန သတ္ထုသာသနေန တံ အဓိကရဏံ ဝူပသမ္မတိ – အယံ တတ္ထ ဓမ္မသမ္မုခတာ , ဝိနယသမ္မုခတာ။
‘‘Kā ca tattha dhammasammukhatā, vinayasammukhatā? Yena dhammena yena vinayena yena satthusāsanena taṃ adhikaraṇaṃ vūpasammati – ayaṃ tattha dhammasammukhatā , vinayasammukhatā.
‘‘ကာ စ တတ္ထ ပုဂ္ဂလသမ္မုခတာ? ယော စ ဒေသေတိ, ယသ္သ စ ဒေသေတိ, ဥဘော သမ္မုခီဘူတာ ဟောန္တိ – အယံ တတ္ထ ပုဂ္ဂလသမ္မုခတာ။
‘‘Kā ca tattha puggalasammukhatā? Yo ca deseti, yassa ca deseti, ubho sammukhībhūtā honti – ayaṃ tattha puggalasammukhatā.
‘‘ကိဉ္စ တတ္ထ တိဏဝတ္ထာရကသ္မိံ? ယာ တိဏဝတ္ထာရကသ္သ ကမ္မသ္သ ကိရိယာ ကရဏံ ဥပဂမနံ အဇ္ဈုပဂမနံ အဓိဝာသနာ အပ္ပဋိက္ကောသနာ – ဣဒံ တတ္ထ တိဏဝတ္ထာရကသ္မိံ။ ဧဝံ ဝူပသန္တံ စေ, ဘိက္ခဝေ, အဓိကရဏံ ပဋိဂ္ဂာဟကော ဥက္ကောဋေတိ, ဥက္ကောဋနကံ ပာစိတ္တိယံ; ဆန္ဒဒာယကော ခီယတိ, ခီယနကံ ပာစိတ္တိယံ။
‘‘Kiñca tattha tiṇavatthārakasmiṃ? Yā tiṇavatthārakassa kammassa kiriyā karaṇaṃ upagamanaṃ ajjhupagamanaṃ adhivāsanā appaṭikkosanā – idaṃ tattha tiṇavatthārakasmiṃ. Evaṃ vūpasantaṃ ce, bhikkhave, adhikaraṇaṃ paṭiggāhako ukkoṭeti, ukkoṭanakaṃ pācittiyaṃ; chandadāyako khīyati, khīyanakaṃ pācittiyaṃ.
1 ‘‘ကိစ္စာဓိကရဏံ ကတိဟိ သမထေဟိ သမ္မတိ? ကိစ္စာဓိကရဏံ ဧကေန သမထေန သမ္မတိ – သမ္မုခာဝိနယေနာ’’တိ။
2 ‘‘Kiccādhikaraṇaṃ katihi samathehi sammati? Kiccādhikaraṇaṃ ekena samathena sammati – sammukhāvinayenā’’ti.
သမထက္ခန္ဓကံ နိဋ္ဌိတံ စတုတ္ထံ။
Samathakkhandhakaṃ niṭṭhitaṃ catutthaṃ.
Footnotes:
Related texts:
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / သာရတ္ထဒီပနီ-ဋီကာ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / အဓိကရဏဝူပသမနသမထကထာဝဏ္ဏနာ • Adhikaraṇavūpasamanasamathakathāvaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ဝဇိရဗုဒ္ဓိ-ဋီကာ • Vajirabuddhi-ṭīkā / အဓိကရဏကထာဝဏ္ဏနာ • Adhikaraṇakathāvaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ဝိမတိဝိနောဒနီ-ဋီကာ • Vimativinodanī-ṭīkā / အဓိကရဏဝူပသမနသမထကထာဒိဝဏ္ဏနာ • Adhikaraṇavūpasamanasamathakathādivaṇṇanā