| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಮಹಾವಗ್ಗಪಾಳಿ • Mahāvaggapāḷi |
೪೯. ತಿರಚ್ಛಾನಗತವತ್ಥು
49. Tiracchānagatavatthu
೧೧೧. ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಅಞ್ಞತರೋ ನಾಗೋ ನಾಗಯೋನಿಯಾ ಅಟ್ಟೀಯತಿ ಹರಾಯತಿ ಜಿಗುಚ್ಛತಿ। ಅಥ ಖೋ ತಸ್ಸ ನಾಗಸ್ಸ ಏತದಹೋಸಿ – ‘‘ಕೇನ ನು ಖೋ ಅಹಂ ಉಪಾಯೇನ ನಾಗಯೋನಿಯಾ ಚ ಪರಿಮುಚ್ಚೇಯ್ಯಂ ಖಿಪ್ಪಞ್ಚ ಮನುಸ್ಸತ್ತಂ ಪಟಿಲಭೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ। ಅಥ ಖೋ ತಸ್ಸ ನಾಗಸ್ಸ ಏತದಹೋಸಿ – ‘‘ಇಮೇ ಖೋ ಸಮಣಾ ಸಕ್ಯಪುತ್ತಿಯಾ ಧಮ್ಮಚಾರಿನೋ ಸಮಚಾರಿನೋ ಬ್ರಹ್ಮಚಾರಿನೋ ಸಚ್ಚವಾದಿನೋ ಸೀಲವನ್ತೋ ಕಲ್ಯಾಣಧಮ್ಮಾ। ಸಚೇ ಖೋ ಅಹಂ ಸಮಣೇಸು ಸಕ್ಯಪುತ್ತಿಯೇಸು ಪಬ್ಬಜೇಯ್ಯಂ, ಏವಾಹಂ ನಾಗಯೋನಿಯಾ ಚ ಪರಿಮುಚ್ಚೇಯ್ಯಂ, ಖಿಪ್ಪಞ್ಚ ಮನುಸ್ಸತ್ತಂ ಪಟಿಲಭೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ। ಅಥ ಖೋ ಸೋ ನಾಗೋ ಮಾಣವಕವಣ್ಣೇನ ಭಿಕ್ಖೂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಪಬ್ಬಜ್ಜಂ ಯಾಚಿ। ತಂ ಭಿಕ್ಖೂ ಪಬ್ಬಾಜೇಸುಂ, ಉಪಸಮ್ಪಾದೇಸುಂ। ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಸೋ ನಾಗೋ ಅಞ್ಞತರೇನ ಭಿಕ್ಖುನಾ ಸದ್ಧಿಂ ಪಚ್ಚನ್ತಿಮೇ ವಿಹಾರೇ ಪಟಿವಸತಿ। ಅಥ ಖೋ ಸೋ ಭಿಕ್ಖು ರತ್ತಿಯಾ ಪಚ್ಚೂಸಸಮಯಂ ಪಚ್ಚುಟ್ಠಾಯ ಅಜ್ಝೋಕಾಸೇ ಚಙ್ಕಮತಿ। ಅಥ ಖೋ ಸೋ ನಾಗೋ ತಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ನಿಕ್ಖನ್ತೇ ವಿಸ್ಸಟ್ಠೋ ನಿದ್ದಂ ಓಕ್ಕಮಿ। ಸಬ್ಬೋ ವಿಹಾರೋ ಅಹಿನಾ ಪುಣ್ಣೋ, ವಾತಪಾನೇಹಿ ಭೋಗಾ ನಿಕ್ಖನ್ತಾ ಹೋನ್ತಿ। ಅಥ ಖೋ ಸೋ ಭಿಕ್ಖು ವಿಹಾರಂ ಪವಿಸಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಕವಾಟಂ ಪಣಾಮೇನ್ತೋ ಅದ್ದಸ ಸಬ್ಬಂ ವಿಹಾರಂ ಅಹಿನಾ ಪುಣ್ಣಂ, ವಾತಪಾನೇಹಿ ಭೋಗೇ ನಿಕ್ಖನ್ತೇ, ದಿಸ್ವಾನ ಭೀತೋ ವಿಸ್ಸರಮಕಾಸಿ। ಭಿಕ್ಖೂ ಉಪಧಾವಿತ್ವಾ ತಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಏತದವೋಚುಂ – ‘‘ಕಿಸ್ಸ ತ್ವಂ, ಆವುಸೋ, ವಿಸ್ಸರಮಕಾಸೀ’’ತಿ? ‘‘ಅಯಂ, ಆವುಸೋ, ಸಬ್ಬೋ ವಿಹಾರೋ ಅಹಿನಾ ಪುಣ್ಣೋ, ವಾತಪಾನೇಹಿ ಭೋಗಾ ನಿಕ್ಖನ್ತಾ’’ತಿ। ಅಥ ಖೋ ಸೋ ನಾಗೋ ತೇನ ಸದ್ದೇನ ಪಟಿಬುಜ್ಝಿತ್ವಾ ಸಕೇ ಆಸನೇ ನಿಸೀದಿ। ಭಿಕ್ಖೂ ಏವಮಾಹಂಸು – ‘‘ಕೋಸಿ ತ್ವಂ, ಆವುಸೋ’’ತಿ? ‘‘ಅಹಂ, ಭನ್ತೇ, ನಾಗೋ’’ತಿ। ‘‘ಕಿಸ್ಸ ಪನ ತ್ವಂ, ಆವುಸೋ, ಏವರೂಪಂ ಅಕಾಸೀ’’ತಿ? ಅಥ ಖೋ ಸೋ ನಾಗೋ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಏತಮತ್ಥಂ ಆರೋಚೇಸಿ। ಭಿಕ್ಖೂ ಭಗವತೋ ಏತಮತ್ಥಂ ಆರೋಚೇಸುಂ। ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ಏತಸ್ಮಿಂ ನಿದಾನೇ ಏತಸ್ಮಿಂ ಪಕರಣೇ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಂ ಸನ್ನಿಪಾತಾಪೇತ್ವಾ ತಂ ನಾಗಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ತುಮ್ಹೇ ಖೋತ್ಥ ನಾಗಾ ಅವಿರುಳ್ಹಿಧಮ್ಮಾ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಧಮ್ಮವಿನಯೇ। ಗಚ್ಛ ತ್ವಂ, ನಾಗ, ತತ್ಥೇವ ಚಾತುದ್ದಸೇ ಪನ್ನರಸೇ ಅಟ್ಠಮಿಯಾ ಚ ಪಕ್ಖಸ್ಸ ಉಪೋಸಥಂ ಉಪವಸ, ಏವಂ ತ್ವಂ ನಾಗಯೋನಿಯಾ ಚ ಪರಿಮುಚ್ಚಿಸ್ಸಸಿ, ಖಿಪ್ಪಞ್ಚ ಮನುಸ್ಸತ್ತಂ ಪಟಿಲಭಿಸ್ಸಸೀ’’ತಿ। ಅಥ ಖೋ ಸೋ ನಾಗೋ ಅವಿರುಳ್ಹಿಧಮ್ಮೋ ಕಿರಾಹಂ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಧಮ್ಮವಿನಯೇತಿ ದುಕ್ಖೀ ದುಮ್ಮನೋ ಅಸ್ಸೂನಿ ಪವತ್ತಯಮಾನೋ ವಿಸ್ಸರಂ ಕತ್ವಾ ಪಕ್ಕಾಮಿ। ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಮನ್ತೇಸಿ – ‘‘ದ್ವೇಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಚ್ಚಯಾ ನಾಗಸ್ಸ ಸಭಾವಪಾತುಕಮ್ಮಾಯ। ಯದಾ ಚ ಸಜಾತಿಯಾ ಮೇಥುನಂ ಧಮ್ಮಂ ಪಟಿಸೇವತಿ, ಯದಾ ಚ ವಿಸ್ಸಟ್ಠೋ ನಿದ್ದಂ ಓಕ್ಕಮತಿ – ಇಮೇ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದ್ವೇ ಪಚ್ಚಯಾ ನಾಗಸ್ಸ ಸಭಾವಪಾತುಕಮ್ಮಾಯ । ತಿರಚ್ಛಾನಗತೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅನುಪಸಮ್ಪನ್ನೋ ನ ಉಪಸಮ್ಪಾದೇತಬ್ಬೋ, ಉಪಸಮ್ಪನ್ನೋ ನಾಸೇತಬ್ಬೋ’’ತಿ।
111. Tena kho pana samayena aññataro nāgo nāgayoniyā aṭṭīyati harāyati jigucchati. Atha kho tassa nāgassa etadahosi – ‘‘kena nu kho ahaṃ upāyena nāgayoniyā ca parimucceyyaṃ khippañca manussattaṃ paṭilabheyya’’nti. Atha kho tassa nāgassa etadahosi – ‘‘ime kho samaṇā sakyaputtiyā dhammacārino samacārino brahmacārino saccavādino sīlavanto kalyāṇadhammā. Sace kho ahaṃ samaṇesu sakyaputtiyesu pabbajeyyaṃ, evāhaṃ nāgayoniyā ca parimucceyyaṃ, khippañca manussattaṃ paṭilabheyya’’nti. Atha kho so nāgo māṇavakavaṇṇena bhikkhū upasaṅkamitvā pabbajjaṃ yāci. Taṃ bhikkhū pabbājesuṃ, upasampādesuṃ. Tena kho pana samayena so nāgo aññatarena bhikkhunā saddhiṃ paccantime vihāre paṭivasati. Atha kho so bhikkhu rattiyā paccūsasamayaṃ paccuṭṭhāya ajjhokāse caṅkamati. Atha kho so nāgo tassa bhikkhuno nikkhante vissaṭṭho niddaṃ okkami. Sabbo vihāro ahinā puṇṇo, vātapānehi bhogā nikkhantā honti. Atha kho so bhikkhu vihāraṃ pavisissāmīti kavāṭaṃ paṇāmento addasa sabbaṃ vihāraṃ ahinā puṇṇaṃ, vātapānehi bhoge nikkhante, disvāna bhīto vissaramakāsi. Bhikkhū upadhāvitvā taṃ bhikkhuṃ etadavocuṃ – ‘‘kissa tvaṃ, āvuso, vissaramakāsī’’ti? ‘‘Ayaṃ, āvuso, sabbo vihāro ahinā puṇṇo, vātapānehi bhogā nikkhantā’’ti. Atha kho so nāgo tena saddena paṭibujjhitvā sake āsane nisīdi. Bhikkhū evamāhaṃsu – ‘‘kosi tvaṃ, āvuso’’ti? ‘‘Ahaṃ, bhante, nāgo’’ti. ‘‘Kissa pana tvaṃ, āvuso, evarūpaṃ akāsī’’ti? Atha kho so nāgo bhikkhūnaṃ etamatthaṃ ārocesi. Bhikkhū bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. Atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne etasmiṃ pakaraṇe bhikkhusaṅghaṃ sannipātāpetvā taṃ nāgaṃ etadavoca – ‘‘tumhe khottha nāgā aviruḷhidhammā imasmiṃ dhammavinaye. Gaccha tvaṃ, nāga, tattheva cātuddase pannarase aṭṭhamiyā ca pakkhassa uposathaṃ upavasa, evaṃ tvaṃ nāgayoniyā ca parimuccissasi, khippañca manussattaṃ paṭilabhissasī’’ti. Atha kho so nāgo aviruḷhidhammo kirāhaṃ imasmiṃ dhammavinayeti dukkhī dummano assūni pavattayamāno vissaraṃ katvā pakkāmi. Atha kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘dveme, bhikkhave, paccayā nāgassa sabhāvapātukammāya. Yadā ca sajātiyā methunaṃ dhammaṃ paṭisevati, yadā ca vissaṭṭho niddaṃ okkamati – ime kho, bhikkhave, dve paccayā nāgassa sabhāvapātukammāya . Tiracchānagato, bhikkhave, anupasampanno na upasampādetabbo, upasampanno nāsetabbo’’ti.
Related texts:
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಹಾವಗ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāvagga-aṭṭhakathā / ತಿರಚ್ಛಾನಗತವತ್ಥುಕಥಾ • Tiracchānagatavatthukathā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ತಿತ್ಥಿಯಪಕ್ಕನ್ತಕಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Titthiyapakkantakakathāvaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ತಿರಚ್ಛಾನಗತವತ್ಥುಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Tiracchānagatavatthukathāvaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ತಿರಚ್ಛಾನವತ್ಥುಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Tiracchānavatthukathāvaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಪಾಚಿತ್ಯಾದಿಯೋಜನಾಪಾಳಿ • Pācityādiyojanāpāḷi / ೪೯. ತಿರಚ್ಛಾನಗತವತ್ಥು • 49. Tiracchānagatavatthu
