Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਮਹਾવਗ੍ਗਪਾਲ਼ਿ • Mahāvaggapāḷi |
੪੯. ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤવਤ੍ਥੁ
49. Tiracchānagatavatthu
੧੧੧. ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਨਾਗੋ ਨਾਗਯੋਨਿਯਾ ਅਟ੍ਟੀਯਤਿ ਹਰਾਯਤਿ ਜਿਗੁਚ੍ਛਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਤਸ੍ਸ ਨਾਗਸ੍ਸ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਕੇਨ ਨੁ ਖੋ ਅਹਂ ਉਪਾਯੇਨ ਨਾਗਯੋਨਿਯਾ ਚ ਪਰਿਮੁਚ੍ਚੇਯ੍ਯਂ ਖਿਪ੍ਪਞ੍ਚ ਮਨੁਸ੍ਸਤ੍ਤਂ ਪਟਿਲਭੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਤਸ੍ਸ ਨਾਗਸ੍ਸ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਇਮੇ ਖੋ ਸਮਣਾ ਸਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤਿਯਾ ਧਮ੍ਮਚਾਰਿਨੋ ਸਮਚਾਰਿਨੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰਿਨੋ ਸਚ੍ਚવਾਦਿਨੋ ਸੀਲવਨ੍ਤੋ ਕਲ੍ਯਾਣਧਮ੍ਮਾ। ਸਚੇ ਖੋ ਅਹਂ ਸਮਣੇਸੁ ਸਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤਿਯੇਸੁ ਪਬ੍ਬਜੇਯ੍ਯਂ, ਏવਾਹਂ ਨਾਗਯੋਨਿਯਾ ਚ ਪਰਿਮੁਚ੍ਚੇਯ੍ਯਂ, ਖਿਪ੍ਪਞ੍ਚ ਮਨੁਸ੍ਸਤ੍ਤਂ ਪਟਿਲਭੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਸੋ ਨਾਗੋ ਮਾਣવਕવਣ੍ਣੇਨ ਭਿਕ੍ਖੂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਯਾਚਿ। ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੂ ਪਬ੍ਬਾਜੇਸੁਂ, ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਸੁਂ। ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਸੋ ਨਾਗੋ ਅਞ੍ਞਤਰੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਚ੍ਚਨ੍ਤਿਮੇ વਿਹਾਰੇ ਪਟਿવਸਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਪਚ੍ਚੂਸਸਮਯਂ ਪਚ੍ਚੁਟ੍ਠਾਯ ਅਜ੍ਝੋਕਾਸੇ ਚਙ੍ਕਮਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਸੋ ਨਾਗੋ ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੇ વਿਸ੍ਸਟ੍ਠੋ ਨਿਦ੍ਦਂ ਓਕ੍ਕਮਿ। ਸਬ੍ਬੋ વਿਹਾਰੋ ਅਹਿਨਾ ਪੁਣ੍ਣੋ, વਾਤਪਾਨੇਹਿ ਭੋਗਾ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ વਿਹਾਰਂ ਪવਿਸਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਕવਾਟਂ ਪਣਾਮੇਨ੍ਤੋ ਅਦ੍ਦਸ ਸਬ੍ਬਂ વਿਹਾਰਂ ਅਹਿਨਾ ਪੁਣ੍ਣਂ, વਾਤਪਾਨੇਹਿ ਭੋਗੇ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੇ, ਦਿਸ੍વਾਨ ਭੀਤੋ વਿਸ੍ਸਰਮਕਾਸਿ। ਭਿਕ੍ਖੂ ਉਪਧਾવਿਤ੍વਾ ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਏਤਦવੋਚੁਂ – ‘‘ਕਿਸ੍ਸ ਤ੍વਂ, ਆવੁਸੋ, વਿਸ੍ਸਰਮਕਾਸੀ’’ਤਿ? ‘‘ਅਯਂ, ਆવੁਸੋ, ਸਬ੍ਬੋ વਿਹਾਰੋ ਅਹਿਨਾ ਪੁਣ੍ਣੋ, વਾਤਪਾਨੇਹਿ ਭੋਗਾ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਾ’’ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਸੋ ਨਾਗੋ ਤੇਨ ਸਦ੍ਦੇਨ ਪਟਿਬੁਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਸਕੇ ਆਸਨੇ ਨਿਸੀਦਿ। ਭਿਕ੍ਖੂ ਏવਮਾਹਂਸੁ – ‘‘ਕੋਸਿ ਤ੍વਂ, ਆવੁਸੋ’’ਤਿ? ‘‘ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਨਾਗੋ’’ਤਿ। ‘‘ਕਿਸ੍ਸ ਪਨ ਤ੍વਂ, ਆવੁਸੋ, ਏવਰੂਪਂ ਅਕਾਸੀ’’ਤਿ? ਅਥ ਖੋ ਸੋ ਨਾਗੋ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਸਿ। ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗવਤੋ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਸੁਂ। ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਨਿਦਾਨੇ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਪਕਰਣੇ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤਾਪੇਤ੍વਾ ਤਂ ਨਾਗਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇ ਖੋਤ੍ਥ ਨਾਗਾ ਅવਿਰੁਲ਼੍ਹਿਧਮ੍ਮਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਧਮ੍ਮવਿਨਯੇ। ਗਚ੍ਛ ਤ੍વਂ, ਨਾਗ, ਤਤ੍ਥੇવ ਚਾਤੁਦ੍ਦਸੇ ਪਨ੍ਨਰਸੇ ਅਟ੍ਠਮਿਯਾ ਚ ਪਕ੍ਖਸ੍ਸ ਉਪੋਸਥਂ ਉਪવਸ, ਏવਂ ਤ੍વਂ ਨਾਗਯੋਨਿਯਾ ਚ ਪਰਿਮੁਚ੍ਚਿਸ੍ਸਸਿ, ਖਿਪ੍ਪਞ੍ਚ ਮਨੁਸ੍ਸਤ੍ਤਂ ਪਟਿਲਭਿਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਸੋ ਨਾਗੋ ਅવਿਰੁਲ਼੍ਹਿਧਮ੍ਮੋ ਕਿਰਾਹਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਧਮ੍ਮવਿਨਯੇਤਿ ਦੁਕ੍ਖੀ ਦੁਮ੍ਮਨੋ ਅਸ੍ਸੂਨਿ ਪવਤ੍ਤਯਮਾਨੋ વਿਸ੍ਸਰਂ ਕਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ। ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਦ੍વੇਮੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਚ੍ਚਯਾ ਨਾਗਸ੍ਸ ਸਭਾવਪਾਤੁਕਮ੍ਮਾਯ। ਯਦਾ ਚ ਸਜਾਤਿਯਾ ਮੇਥੁਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਸੇવਤਿ, ਯਦਾ ਚ વਿਸ੍ਸਟ੍ਠੋ ਨਿਦ੍ਦਂ ਓਕ੍ਕਮਤਿ – ਇਮੇ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਦ੍વੇ ਪਚ੍ਚਯਾ ਨਾਗਸ੍ਸ ਸਭਾવਪਾਤੁਕਮ੍ਮਾਯ । ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਨ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬੋ, ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਨਾਸੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ।
111. Tena kho pana samayena aññataro nāgo nāgayoniyā aṭṭīyati harāyati jigucchati. Atha kho tassa nāgassa etadahosi – ‘‘kena nu kho ahaṃ upāyena nāgayoniyā ca parimucceyyaṃ khippañca manussattaṃ paṭilabheyya’’nti. Atha kho tassa nāgassa etadahosi – ‘‘ime kho samaṇā sakyaputtiyā dhammacārino samacārino brahmacārino saccavādino sīlavanto kalyāṇadhammā. Sace kho ahaṃ samaṇesu sakyaputtiyesu pabbajeyyaṃ, evāhaṃ nāgayoniyā ca parimucceyyaṃ, khippañca manussattaṃ paṭilabheyya’’nti. Atha kho so nāgo māṇavakavaṇṇena bhikkhū upasaṅkamitvā pabbajjaṃ yāci. Taṃ bhikkhū pabbājesuṃ, upasampādesuṃ. Tena kho pana samayena so nāgo aññatarena bhikkhunā saddhiṃ paccantime vihāre paṭivasati. Atha kho so bhikkhu rattiyā paccūsasamayaṃ paccuṭṭhāya ajjhokāse caṅkamati. Atha kho so nāgo tassa bhikkhuno nikkhante vissaṭṭho niddaṃ okkami. Sabbo vihāro ahinā puṇṇo, vātapānehi bhogā nikkhantā honti. Atha kho so bhikkhu vihāraṃ pavisissāmīti kavāṭaṃ paṇāmento addasa sabbaṃ vihāraṃ ahinā puṇṇaṃ, vātapānehi bhoge nikkhante, disvāna bhīto vissaramakāsi. Bhikkhū upadhāvitvā taṃ bhikkhuṃ etadavocuṃ – ‘‘kissa tvaṃ, āvuso, vissaramakāsī’’ti? ‘‘Ayaṃ, āvuso, sabbo vihāro ahinā puṇṇo, vātapānehi bhogā nikkhantā’’ti. Atha kho so nāgo tena saddena paṭibujjhitvā sake āsane nisīdi. Bhikkhū evamāhaṃsu – ‘‘kosi tvaṃ, āvuso’’ti? ‘‘Ahaṃ, bhante, nāgo’’ti. ‘‘Kissa pana tvaṃ, āvuso, evarūpaṃ akāsī’’ti? Atha kho so nāgo bhikkhūnaṃ etamatthaṃ ārocesi. Bhikkhū bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. Atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne etasmiṃ pakaraṇe bhikkhusaṅghaṃ sannipātāpetvā taṃ nāgaṃ etadavoca – ‘‘tumhe khottha nāgā aviruḷhidhammā imasmiṃ dhammavinaye. Gaccha tvaṃ, nāga, tattheva cātuddase pannarase aṭṭhamiyā ca pakkhassa uposathaṃ upavasa, evaṃ tvaṃ nāgayoniyā ca parimuccissasi, khippañca manussattaṃ paṭilabhissasī’’ti. Atha kho so nāgo aviruḷhidhammo kirāhaṃ imasmiṃ dhammavinayeti dukkhī dummano assūni pavattayamāno vissaraṃ katvā pakkāmi. Atha kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘dveme, bhikkhave, paccayā nāgassa sabhāvapātukammāya. Yadā ca sajātiyā methunaṃ dhammaṃ paṭisevati, yadā ca vissaṭṭho niddaṃ okkamati – ime kho, bhikkhave, dve paccayā nāgassa sabhāvapātukammāya . Tiracchānagato, bhikkhave, anupasampanno na upasampādetabbo, upasampanno nāsetabbo’’ti.
Related texts:
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਮਹਾવਗ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Mahāvagga-aṭṭhakathā / ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤવਤ੍ਥੁਕਥਾ • Tiracchānagatavatthukathā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨੀ-ਟੀਕਾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ਤਿਤ੍ਥਿਯਪਕ੍ਕਨ੍ਤਕਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Titthiyapakkantakakathāvaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿ-ਟੀਕਾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤવਤ੍ਥੁਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Tiracchānagatavatthukathāvaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨੀ-ਟੀਕਾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ਤਿਰਚ੍ਛਾਨવਤ੍ਥੁਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Tiracchānavatthukathāvaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਪਾਚਿਤ੍ਯਾਦਿਯੋਜਨਾਪਾਲ਼ਿ • Pācityādiyojanāpāḷi / ੪੯. ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤવਤ੍ਥੁ • 49. Tiracchānagatavatthu