Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / പാചിത്യാദിയോജനാപാളി • Pācityādiyojanāpāḷi

    ൪൯. തിരച്ഛാനഗതവത്ഥു

    49. Tiracchānagatavatthu

    ൧൧൧. ദേവസമ്പത്തിസദിസം ഇസ്സരിയസമ്പത്തിം അനുഭവന്തോപി സോ നാഗോ കസ്മാ നാഗയോനിയാ അട്ടീയതീതി ആഹ ‘‘കിഞ്ചാപീ’’തിആദി.

    111. Devasampattisadisaṃ issariyasampattiṃ anubhavantopi so nāgo kasmā nāgayoniyā aṭṭīyatīti āha ‘‘kiñcāpī’’tiādi.

    തത്ഥ കിഞ്ചാപി അനുഭോതീതി സമ്ബന്ധോ. കിഞ്ചാപിസദ്ദോ ഹേത്ഥ സമ്ഭാവനാജോതകോ, പനസദ്ദോ ഗരഹത്ഥജോതകോ. കുസലവിപാകേനാതി അഹേതുകകുസലവിപാകേന. തസ്സാതി നാഗസ്സ. സജാതിയാതി സമാനജാതിയാ നാഗിയാ. ഉദകസഞ്ചാരിമണ്ഡൂകഭക്ഖന്തി ഉദകേ സഞ്ചരണസീലം മണ്ഡൂകസങ്ഖാതം ഭക്ഖം പാതുഭവതീതി യോജനാ. സോതി നാഗോ. അട്ടീയതീതി അരമണം പീളിയതി. ഹരായതീതി ഏത്ഥ ഹരേധാതു ലജ്ജനത്ഥോതി ആഹ ‘‘ലജ്ജതീ’’തി. ഏകാരന്തോ ധാതു ഭൂവാദിഗണികോ (സദ്ദനീതിധാതുമാലായം ൧൬ രകാരന്തധാതു). ജിഗുച്ഛതീതി ഏത്ഥ ഗുപധാതുയാ കമ്മം ദസ്സേന്തോ ആഹ ‘‘അത്തഭാവ’’ന്തി. ‘‘തസ്സ ഭിക്ഖുനോ’’തിപദസ്സ ‘‘നിക്ഖന്തേ’’തിപദേന യോജിതബ്ബത്താ ഭുമ്മത്ഥേ സാമിവചനന്തി ആഹ ‘‘തസ്മിം ഭിക്ഖുസ്മി’’ന്തി. അഥ വാ തസ്സ ഭിക്ഖുനോതി സാമിയോഗത്താ ‘‘നിക്ഖന്തേ’’തി ഏത്ഥ ഭാവത്ഥേ മാനപച്ചയോതി ആഹ ‘‘നിക്ഖമനേ’’തി. ഇമിനാ നിക്ഖന്തേതി ഏത്ഥ ന അന്തപച്ചയോ, മാനപച്ചയസ്സേവ അന്തഭാവം കത്വാ വുത്തോതി ദസ്സേതി. വിസ്സട്ഠോതി സതിവിസ്സജ്ജിതോ. തസ്മിന്തി ഭിക്ഖുമ്ഹി. കപിമിദ്ധവസേനേവാതി കപിനോ മിദ്ധവസേന ഏവ. അഥ വാ കപിമിദ്ധവസേന നിദ്ദായന്തോ ഇവ നിദ്ദായന്തോതി യോജനാ. പടിനിപജ്ജീതി പുന നിപജ്ജി. വിസ്സരമകാസീതി ഏത്ഥ വിസദ്ദോ വിരൂപത്ഥജോതകോ, സരസദ്ദോ സദ്ദവാചകോതി ദസ്സേന്തോ ആഹ ‘‘വിരൂപം മഹാസദ്ദമകാസീ’’തി.

    Tattha kiñcāpi anubhotīti sambandho. Kiñcāpisaddo hettha sambhāvanājotako, panasaddo garahatthajotako. Kusalavipākenāti ahetukakusalavipākena. Tassāti nāgassa. Sajātiyāti samānajātiyā nāgiyā. Udakasañcārimaṇḍūkabhakkhanti udake sañcaraṇasīlaṃ maṇḍūkasaṅkhātaṃ bhakkhaṃ pātubhavatīti yojanā. Soti nāgo. Aṭṭīyatīti aramaṇaṃ pīḷiyati. Harāyatīti ettha haredhātu lajjanatthoti āha ‘‘lajjatī’’ti. Ekāranto dhātu bhūvādigaṇiko (saddanītidhātumālāyaṃ 16 rakārantadhātu). Jigucchatīti ettha gupadhātuyā kammaṃ dassento āha ‘‘attabhāva’’nti. ‘‘Tassa bhikkhuno’’tipadassa ‘‘nikkhante’’tipadena yojitabbattā bhummatthe sāmivacananti āha ‘‘tasmiṃ bhikkhusmi’’nti. Atha vā tassa bhikkhunoti sāmiyogattā ‘‘nikkhante’’ti ettha bhāvatthe mānapaccayoti āha ‘‘nikkhamane’’ti. Iminā nikkhanteti ettha na antapaccayo, mānapaccayasseva antabhāvaṃ katvā vuttoti dasseti. Vissaṭṭhoti sativissajjito. Tasminti bhikkhumhi. Kapimiddhavasenevāti kapino middhavasena eva. Atha vā kapimiddhavasena niddāyanto iva niddāyantoti yojanā. Paṭinipajjīti puna nipajji. Vissaramakāsīti ettha visaddo virūpatthajotako, sarasaddo saddavācakoti dassento āha ‘‘virūpaṃ mahāsaddamakāsī’’ti.

    ‘‘അകാരസ്സ ലോപം കത്വാ’’തി ഇമിനാ തുമ്ഹേ ഖോത്ഥാതി ഏത്ഥ ‘‘തുമ്ഹേ ഖോ അത്ഥാ’’തി പദവിഭാഗം കത്വാ ഓകാരതോ പരസ്സ അകാരസ്സ ലോപം ദസ്സേതി. ‘‘അകാരസ്സാലോപ’’ന്തിപി പാഠോ. ഏവഞ്ഹി സതി അകാരസ്സ അലോപം കത്വാതി അത്ഥോ ദട്ഠബ്ബോ. ഇമിനാ ‘‘തുമ്ഹേ ഖോ അത്ഥാ’’തി പദച്ഛേദം കത്വാ അകാരേ പരേ ഓകാരസ്സ വകാരം കത്വാ തുമ്ഹേ ഖ്വത്ഥാ’’തി പാഠോ ദസ്സിതോ. കസ്മാ ഇമസ്മിം ധമ്മവിനയേ അവിരൂള്ഹിധമ്മാതി ആഹ ‘‘ഝാന…പേ॰… അഭബ്ബത്താ’’തി. ‘‘ഭവഥാ’’തി ഇമിനാ അത്ഥാതി ഏത്ഥ അസധാതു സത്തത്ഥവാചകോ ഥവിഭത്തീതി ദസ്സേതി. സജാതിയാതി ഏത്ഥ സമാനാ ജാതി ഏതിസ്സാതി സജാതീതി വുത്തേ നാഗീ ഏവാതി ആഹ ‘‘നാഗിയാ ഏവാ’’തി. മനുസ്സിത്ഥിആദീതി ഏത്ഥ ആദിസദ്ദേന തിരച്ഛാനഗതിത്ഥീപേതിത്ഥീദേവിത്ഥിയോ സങ്ഗണ്ഹാതി. ‘‘ദ്വേമേ ഭിക്ഖവേ പച്ചയാ’’തി ദേസനാ സാവസേസദേസനാതി ദസ്സേന്തോ ആഹ ‘‘ഏത്ഥ ചാ’’തി. ഏത്ഥാതി തിരച്ഛാനഗതവത്ഥുമ്ഹി. അഭിണ്ഹന്തി അഭിക്ഖണം പുനപ്പുനന്തി അത്ഥോ.

    ‘‘Akārassa lopaṃ katvā’’ti iminā tumhe khotthāti ettha ‘‘tumhe kho atthā’’ti padavibhāgaṃ katvā okārato parassa akārassa lopaṃ dasseti. ‘‘Akārassālopa’’ntipi pāṭho. Evañhi sati akārassa alopaṃ katvāti attho daṭṭhabbo. Iminā ‘‘tumhe kho atthā’’ti padacchedaṃ katvā akāre pare okārassa vakāraṃ katvā tumhe khvatthā’’ti pāṭho dassito. Kasmā imasmiṃ dhammavinaye avirūḷhidhammāti āha ‘‘jhāna…pe… abhabbattā’’ti. ‘‘Bhavathā’’ti iminā atthāti ettha asadhātu sattatthavācako thavibhattīti dasseti. Sajātiyāti ettha samānā jāti etissāti sajātīti vutte nāgī evāti āha ‘‘nāgiyā evā’’ti. Manussitthiādīti ettha ādisaddena tiracchānagatitthīpetitthīdevitthiyo saṅgaṇhāti. ‘‘Dveme bhikkhave paccayā’’ti desanā sāvasesadesanāti dassento āha ‘‘ettha cā’’ti. Etthāti tiracchānagatavatthumhi. Abhiṇhanti abhikkhaṇaṃ punappunanti attho.

    തിരച്ഛാനഗതോതി ഏത്ഥ കിം അപായപരിയാപന്നോ ദുഗ്ഗതിഅഹേതുകപടിസന്ധികോവാധിപ്പേതോതി ആഹ ‘‘നാഗോ വാ ഹോതൂ’’തിആദി.

    Tiracchānagatoti ettha kiṃ apāyapariyāpanno duggatiahetukapaṭisandhikovādhippetoti āha ‘‘nāgo vā hotū’’tiādi.







    Related texts:



    തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / വിനയപിടക • Vinayapiṭaka / മഹാവഗ്ഗപാളി • Mahāvaggapāḷi / ൪൯. തിരച്ഛാനഗതവത്ഥു • 49. Tiracchānagatavatthu

    അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / വിനയപിടക (അട്ഠകഥാ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / മഹാവഗ്ഗ-അട്ഠകഥാ • Mahāvagga-aṭṭhakathā / തിരച്ഛാനഗതവത്ഥുകഥാ • Tiracchānagatavatthukathā

    ടീകാ • Tīkā / വിനയപിടക (ടീകാ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / സാരത്ഥദീപനീ-ടീകാ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / തിത്ഥിയപക്കന്തകകഥാവണ്ണനാ • Titthiyapakkantakakathāvaṇṇanā

    ടീകാ • Tīkā / വിനയപിടക (ടീകാ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / വജിരബുദ്ധി-ടീകാ • Vajirabuddhi-ṭīkā / തിരച്ഛാനഗതവത്ഥുകഥാവണ്ണനാ • Tiracchānagatavatthukathāvaṇṇanā

    ടീകാ • Tīkā / വിനയപിടക (ടീകാ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / വിമതിവിനോദനീ-ടീകാ • Vimativinodanī-ṭīkā / തിരച്ഛാനവത്ഥുകഥാവണ്ണനാ • Tiracchānavatthukathāvaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact