| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / महावग्ग-अट्ठकथा • Mahāvagga-aṭṭhakathā |
तिरच्छानगतवत्थुकथा
Tiracchānagatavatthukathā
१११. नागयोनिया अट्टीयतीति एत्थ किञ्चापि सो पवत्तियं कुसलविपाकेन देवसम्पत्तिसदिसं इस्सरियसम्पत्तिं अनुभोति, अकुसलविपाकपटिसन्धिकस्स पन तस्स सजातिया मेथुनपटिसेवने च विस्सट्ठनिद्दोक्कमने च नागसरीरं पातुभवति उदकसञ्चारिकं मण्डूकभक्खं, तस्मा सो ताय नागयोनिया अट्टीयति। हरायतीति लज्जति। जिगुच्छतीति अत्तभावं जिगुच्छति। तस्स भिक्खुनो निक्खन्तेति तस्मिं भिक्खुस्मिं निक्खन्ते। अथ वा तस्स भिक्खुनो निक्खमनेति अत्थो। विस्सट्ठो निद्दं ओक्कमीति तस्मिं अनिक्खन्ते विस्सरभयेन सतिं अविस्सज्जित्वा कपिमिद्धवसेनेव निद्दायन्तो निक्खन्ते सतिं विस्सज्जित्वा विस्सट्ठो निरासङ्को महानिद्दं पटिपज्जि। विस्सरमकासीति भयवसेन समणसञ्ञं पहाय विरूपं महासद्दमकासि।
111.Nāgayoniyāaṭṭīyatīti ettha kiñcāpi so pavattiyaṃ kusalavipākena devasampattisadisaṃ issariyasampattiṃ anubhoti, akusalavipākapaṭisandhikassa pana tassa sajātiyā methunapaṭisevane ca vissaṭṭhaniddokkamane ca nāgasarīraṃ pātubhavati udakasañcārikaṃ maṇḍūkabhakkhaṃ, tasmā so tāya nāgayoniyā aṭṭīyati. Harāyatīti lajjati. Jigucchatīti attabhāvaṃ jigucchati. Tassa bhikkhuno nikkhanteti tasmiṃ bhikkhusmiṃ nikkhante. Atha vā tassa bhikkhuno nikkhamaneti attho. Vissaṭṭho niddaṃ okkamīti tasmiṃ anikkhante vissarabhayena satiṃ avissajjitvā kapimiddhavaseneva niddāyanto nikkhante satiṃ vissajjitvā vissaṭṭho nirāsaṅko mahāniddaṃ paṭipajji. Vissaramakāsīti bhayavasena samaṇasaññaṃ pahāya virūpaṃ mahāsaddamakāsi.
तुम्हे खोत्थाति तुम्हे खो अत्थ; अकारस्स लोपं कत्वा वुत्तं। तुम्हे खो नागा झानविपस्सनामग्गफलानं अभब्बत्ता इमस्मिं धम्मविनये अविरुळ्हिधम्मा अत्थ, विरुळ्हिधम्मा न भवथाति अयमेत्थ सङ्खेपत्थो। सजातियाति नागिया एव। यदा पन मनुस्सित्थिआदिभेदाय अञ्ञजातिया पटिसेवति, तदा देवपुत्तो विय होति। एत्थ च पवत्तियं अभिण्हं सभावपातुकम्मदस्सनवसेन ‘‘द्वे पच्चया’’ति वुत्तं। नागस्स पन पञ्चसु कालेसु सभावपातुकम्मं होति – पटिसन्धिकाले, तचजहनकाले, सजातिया मेथुनकाले, विस्सट्ठनिद्दोक्कमनकाले, चुतिकालेति।
Tumhe khotthāti tumhe kho attha; akārassa lopaṃ katvā vuttaṃ. Tumhe kho nāgā jhānavipassanāmaggaphalānaṃ abhabbattā imasmiṃ dhammavinaye aviruḷhidhammā attha, viruḷhidhammā na bhavathāti ayamettha saṅkhepattho. Sajātiyāti nāgiyā eva. Yadā pana manussitthiādibhedāya aññajātiyā paṭisevati, tadā devaputto viya hoti. Ettha ca pavattiyaṃ abhiṇhaṃ sabhāvapātukammadassanavasena ‘‘dve paccayā’’ti vuttaṃ. Nāgassa pana pañcasu kālesu sabhāvapātukammaṃ hoti – paṭisandhikāle, tacajahanakāle, sajātiyā methunakāle, vissaṭṭhaniddokkamanakāle, cutikāleti.
तिरच्छानगतो भिक्खवेति एत्थ नागो वा होतु सुपण्णमाणवकादीनं वा अञ्ञतरो, अन्तमसो सक्कं देवराजानं उपादाय यो कोचि अमनुस्सजातियो, सब्बोव इमस्मिं अत्थे तिरच्छानगतोति वेदितब्बो। सो नेव उपसम्पादेतब्बो, न पब्बाजेतब्बो, उपसम्पन्नोपि नासेतब्बोति।
Tiracchānagato bhikkhaveti ettha nāgo vā hotu supaṇṇamāṇavakādīnaṃ vā aññataro, antamaso sakkaṃ devarājānaṃ upādāya yo koci amanussajātiyo, sabbova imasmiṃ atthe tiracchānagatoti veditabbo. So neva upasampādetabbo, na pabbājetabbo, upasampannopi nāsetabboti.
तिरच्छानगतवत्थुकथा निट्ठिता।
Tiracchānagatavatthukathā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / महावग्गपाळि • Mahāvaggapāḷi / ४९. तिरच्छानगतवत्थु • 49. Tiracchānagatavatthu
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / तित्थियपक्कन्तककथावण्णना • Titthiyapakkantakakathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā / तिरच्छानगतवत्थुकथावण्णना • Tiracchānagatavatthukathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā / तिरच्छानवत्थुकथावण्णना • Tiracchānavatthukathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi / ४९. तिरच्छानगतवत्थु • 49. Tiracchānagatavatthu
