| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / อปทาน-อฎฺฐกถา • Apadāna-aṭṭhakathā |
๓. ติสรณคมนิยเตฺถรอปทานวณฺณนา
3. Tisaraṇagamaniyattheraapadānavaṇṇanā
นคเร พนฺธุมติยาติอาทิกํ อายสฺมโต ติสรณคมนิยเตฺถรสฺส อปทานํฯ อยมฺปิ ปุริมพุเทฺธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว วิวฎฺฎูปนิสฺสยานิ ปุญฺญานิ อุปจินโนฺต วิปสฺสิสฺส ภควโต กาเล พนฺธุมตีนคเร กุลเคเห นิพฺพตฺติตฺวา อนฺธมาตาปิตโร อุปฎฺฐาสิฯ โส เอกทิวสํ จิเนฺตสิ – ‘‘อหํ มาตาปิตโร อุปฎฺฐหโนฺต ปพฺพชิตุํ น ลภามิ, ยํนูนาหํ ตีณิ สรณานิ คณฺหิสฺสามิ , เอวํ ทุคฺคติโต โมเจสฺสามี’’ติ นิสภํ นาม วิปสฺสิสฺส ภควโต อคฺคสาวกํ อุปสงฺกมิตฺวา ตีณิ สรณานิ คณฺหิฯ โส ตานิ วสฺสสตสหสฺสานิ รกฺขิตฺวา เตเนว กเมฺมน ตาวติํสภวเน นิพฺพโตฺต, ตโต ปรํ เทวมนุเสฺสสุ สํสรโนฺต อุภยสมฺปตฺติโย อนุภวิตฺวา อิมสฺมิํ พุทฺธุปฺปาเท สาวตฺถินคเร มหาสาลกุเล นิพฺพโตฺต วิญฺญุตํ ปโตฺต สตฺตวสฺสิโกว ทารเกหิ ปริวุโต เอกํ สงฺฆารามํ อคมาสิฯ ตตฺถ เอโก ขีณาสวเตฺถโร ตสฺส ธมฺมํ เทเสตฺวา สรณานิ อทาสิฯ โส ตานิ คเหตฺวา ปุเพฺพ อตฺตโน รกฺขิตานิ สรณานิ สริตฺวา วิปสฺสนํ วเฑฺฒตฺวา อรหตฺตํ ปาปุณิฯ ตํ อรหตฺตปฺปตฺตํ ภควา อุปสมฺปาเทสิฯ
Nagare bandhumatiyātiādikaṃ āyasmato tisaraṇagamaniyattherassa apadānaṃ. Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayāni puññāni upacinanto vipassissa bhagavato kāle bandhumatīnagare kulagehe nibbattitvā andhamātāpitaro upaṭṭhāsi. So ekadivasaṃ cintesi – ‘‘ahaṃ mātāpitaro upaṭṭhahanto pabbajituṃ na labhāmi, yaṃnūnāhaṃ tīṇi saraṇāni gaṇhissāmi , evaṃ duggatito mocessāmī’’ti nisabhaṃ nāma vipassissa bhagavato aggasāvakaṃ upasaṅkamitvā tīṇi saraṇāni gaṇhi. So tāni vassasatasahassāni rakkhitvā teneva kammena tāvatiṃsabhavane nibbatto, tato paraṃ devamanussesu saṃsaranto ubhayasampattiyo anubhavitvā imasmiṃ buddhuppāde sāvatthinagare mahāsālakule nibbatto viññutaṃ patto sattavassikova dārakehi parivuto ekaṃ saṅghārāmaṃ agamāsi. Tattha eko khīṇāsavatthero tassa dhammaṃ desetvā saraṇāni adāsi. So tāni gahetvā pubbe attano rakkhitāni saraṇāni saritvā vipassanaṃ vaḍḍhetvā arahattaṃ pāpuṇi. Taṃ arahattappattaṃ bhagavā upasampādesi.
๑๐๖. โส อรหตฺตปฺปโตฺต อุปสมฺปโนฺน หุตฺวา อตฺตโน ปุพฺพกมฺมํ สริตฺวา โสมนสฺสวเสน ปุพฺพจริตาปทานํ ปกาเสโนฺต นคเร พนฺธุมติยาติอาทิมาหฯ ตตฺถ มาตุ อุปฎฺฐาโก อหุนฺติ อหํ มาตาปิตูนํ อุปฎฺฐาโก ภรโก พนฺธุมตีนคเร อโหสินฺติ สมฺพโนฺธฯ
106. So arahattappatto upasampanno hutvā attano pubbakammaṃ saritvā somanassavasena pubbacaritāpadānaṃ pakāsento nagare bandhumatiyātiādimāha. Tattha mātu upaṭṭhāko ahunti ahaṃ mātāpitūnaṃ upaṭṭhāko bharako bandhumatīnagare ahosinti sambandho.
๑๐๘. ตมนฺธการปิหิตาติ โมหนฺธกาเรน ปิหิตา ฉาทิตาฯ ติวิธคฺคีหิ ฑยฺหเรติ ราคคฺคิโทสคฺคิโมหคฺคิสงฺขาเตหิ ตีหิ อคฺคีหิ ฑยฺหเร ฑยฺหนฺติ สเพฺพ สตฺตาติ สมฺพโนฺธฯ
108.Tamandhakārapihitāti mohandhakārena pihitā chāditā. Tividhaggīhi ḍayhareti rāgaggidosaggimohaggisaṅkhātehi tīhi aggīhi ḍayhare ḍayhanti sabbe sattāti sambandho.
๑๑๔. อฎฺฐ เหตู ลภามหนฺติ อฎฺฐ การณานิ สุขสฺส ปจฺจยภูตานิ การณานิ ลภามิ อหนฺติ อโตฺถฯ เสสํ สุวิเญฺญยฺยเมวาติฯ
114.Aṭṭha hetū labhāmahanti aṭṭha kāraṇāni sukhassa paccayabhūtāni kāraṇāni labhāmi ahanti attho. Sesaṃ suviññeyyamevāti.
ติสรณคมนิยเตฺถรอปทานวณฺณนา สมตฺตาฯ
Tisaraṇagamaniyattheraapadānavaṇṇanā samattā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / ขุทฺทกนิกาย • Khuddakanikāya / อปทานปาฬิ • Apadānapāḷi / ๓. ติสรณคมนิยเตฺถรอปทานํ • 3. Tisaraṇagamaniyattheraapadānaṃ
