Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ထေရီဂာထာ-အဋ္ဌကထာ • Therīgāthā-aṭṭhakathā |
၅-၁၀. တိသ္သာဒိထေရီဂာထာဝဏ္ဏနာ
5-10. Tissāditherīgāthāvaṇṇanā
တိသ္သေ ယုဉ္ဇသ္သု ဓမ္မေဟီတိ တိသ္သာယ ထေရိယာ ဂာထာ ။ တသ္သာ ဝတ္ထု တိသ္သာသိက္ခမာနာယ ဝတ္ထုသဒိသံ။ အယံ ပန ထေရီ ဟုတ္ဝာ အရဟတ္တံ ပာပုဏိ။ ယထာ စ အယံ, ဧဝံ ဣတော ပရံ ဓီရာ, ဝီရာ, မိတ္တာ, ဘဒ္ရာ, ဥပသမာတိ ပဉ္စန္နံ ထေရီနံ ဝတ္ထု ဧကသဒိသမေဝ။ သဗ္ဗာပိ ဣမာ ကပိလဝတ္ထုဝာသိနိယော ဗောဓိသတ္တသ္သ ဩရောဓဘူတာ မဟာပဇာပတိဂောတမိယာ သဒ္ဓိံ နိက္ခန္တာ ဩဘာသဂာထာယ စ အရဟတ္တံ ပတ္တာ ဌပေတ္ဝာ သတ္တမိံ။ သာ ပန ဩဘာသဂာထာယ ဝိနာ ပဂေဝ သတ္ထု သန္တိကေ လဒ္ဓံ ဩဝာဒံ နိသ္သာယ ဝိပသ္သနံ ဥသ္သုက္ကာပေတ္ဝာ အရဟတ္တံ ပာပုဏိတ္ဝာ ဥဒာနဝသေန ‘‘ဝီရာ ဝီရေဟီ’’တိ ဂာထံ အဘာသိ။ ဣတရာပိ အရဟတ္တံ ပတ္ဝာ –
Tisseyuñjassu dhammehīti tissāya theriyā gāthā . Tassā vatthu tissāsikkhamānāya vatthusadisaṃ. Ayaṃ pana therī hutvā arahattaṃ pāpuṇi. Yathā ca ayaṃ, evaṃ ito paraṃ dhīrā, vīrā, mittā, bhadrā, upasamāti pañcannaṃ therīnaṃ vatthu ekasadisameva. Sabbāpi imā kapilavatthuvāsiniyo bodhisattassa orodhabhūtā mahāpajāpatigotamiyā saddhiṃ nikkhantā obhāsagāthāya ca arahattaṃ pattā ṭhapetvā sattamiṃ. Sā pana obhāsagāthāya vinā pageva satthu santike laddhaṃ ovādaṃ nissāya vipassanaṃ ussukkāpetvā arahattaṃ pāpuṇitvā udānavasena ‘‘vīrā vīrehī’’ti gāthaṃ abhāsi. Itarāpi arahattaṃ patvā –
၅.
5.
‘‘တိသ္သေ ယုဉ္ဇသ္သု ဓမ္မေဟိ၊ ခဏော တံ မာ ဥပစ္စဂာ။
‘‘Tisse yuñjassu dhammehi, khaṇo taṃ mā upaccagā;
ခဏာတီတာ ဟိ သောစန္တိ၊ နိရယမ္ဟိ သမပ္ပိတာ။
Khaṇātītā hi socanti, nirayamhi samappitā.
၆.
6.
‘‘ဓီရေ နိရောဓံ ဖုသေဟိ၊ သညာဝူပသမံ သုခံ။
‘‘Dhīre nirodhaṃ phusehi, saññāvūpasamaṃ sukhaṃ;
အာရာဓယာဟိ နိဗ္ဗာနံ၊ ယောဂက္ခေမမနုတ္တရံ။
Ārādhayāhi nibbānaṃ, yogakkhemamanuttaraṃ.
၇.
7.
‘‘ဝီရာ ဝီရေဟိ ဓမ္မေဟိ၊ ဘိက္ခုနီ ဘာဝိတိန္ဒ္ရိယာ။
‘‘Vīrā vīrehi dhammehi, bhikkhunī bhāvitindriyā;
ဓာရေတိ အန္တိမံ ဒေဟံ၊ ဇေတ္ဝာ မာရံ သဝာဟနံ။
Dhāreti antimaṃ dehaṃ, jetvā māraṃ savāhanaṃ.
၈.
8.
‘‘သဒ္ဓာယ ပဗ္ဗဇိတ္ဝာန၊ မိတ္တေ မိတ္တရတာ ဘဝ။
‘‘Saddhāya pabbajitvāna, mitte mittaratā bhava;
ဘာဝေဟိ ကုသလေ ဓမ္မေ၊ ယောဂက္ခေမသ္သ ပတ္တိယာ။
Bhāvehi kusale dhamme, yogakkhemassa pattiyā.
၉.
9.
‘‘သဒ္ဓာယ ပဗ္ဗဇိတ္ဝာန၊ ဘဒ္ရေ ဘဒ္ရရတာ ဘဝ။
‘‘Saddhāya pabbajitvāna, bhadre bhadraratā bhava;
ဘာဝေဟိ ကုသလေ ဓမ္မေ၊ ယောဂက္ခေမမနုတ္တရံ။
Bhāvehi kusale dhamme, yogakkhemamanuttaraṃ.
၁၀.
10.
‘‘ဥပသမေ တရေ ဩဃံ၊ မစ္စုဓေယ္ယံ သုဒုတ္တရံ။
‘‘Upasame tare oghaṃ, maccudheyyaṃ suduttaraṃ;
ဓာရေဟိ အန္တိမံ ဒေဟံ၊ ဇေတ္ဝာ မာရံ သဝာဟန’’န္တိ။ – ဂာထာယော အဘာသိံသု။
Dhārehi antimaṃ dehaṃ, jetvā māraṃ savāhana’’nti. – gāthāyo abhāsiṃsu;
တတ္ထ ယုဉ္ဇသ္သု ဓမ္မေဟီတိ သမထဝိပသ္သနာဓမ္မေဟိ အရိယေဟိ ဗောဓိပက္ခိယဓမ္မေဟိ စ ယုဉ္ဇ ယောဂံ ကရောဟိ။ ခဏော တံ မာ ဥပစ္စဂာတိ ယော ဧဝံ ယောဂဘာဝနံ န ကရောတိ, တံ ပုဂ္ဂလံ ပတိရူပဒေသေ ဥပ္ပတ္တိက္ခဏော, ဆန္နံ အာယတနာနံ အဝေကလ္လက္ခဏော, ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒက္ခဏော, သဒ္ဓာယ ပဋိလဒ္ဓက္ခဏော, သဗ္ဗောပိ အယံ ခဏော အတိက္ကမတိ နာမ။ သော ခဏော တံ မာ အတိက္ကမိ။ ခဏာတီတာတိ ယေ ဟိ ခဏံ အတီတာ, ယေ စ ပုဂ္ဂလေ သော ခဏော အဘီတော, တေ နိရယမ္ဟိ သမပ္ပိတာ ဟုတ္ဝာ သောစန္တိ, တတ္ထ နိဗ္ဗတ္တိတ္ဝာ မဟာဒုက္ခံ ပစ္စနုဘဝန္တီတိ အတ္ထော။
Tattha yuñjassu dhammehīti samathavipassanādhammehi ariyehi bodhipakkhiyadhammehi ca yuñja yogaṃ karohi. Khaṇo taṃ mā upaccagāti yo evaṃ yogabhāvanaṃ na karoti, taṃ puggalaṃ patirūpadese uppattikkhaṇo, channaṃ āyatanānaṃ avekallakkhaṇo, buddhuppādakkhaṇo, saddhāya paṭiladdhakkhaṇo, sabbopi ayaṃ khaṇo atikkamati nāma. So khaṇo taṃ mā atikkami. Khaṇātītāti ye hi khaṇaṃ atītā, ye ca puggale so khaṇo abhīto, te nirayamhi samappitā hutvā socanti, tattha nibbattitvā mahādukkhaṃ paccanubhavantīti attho.
နိရောဓံ ဖုသေဟီတိ ကိလေသနိရောဓံ ဖုသ္သ ပဋိလဘ။ သညာဝူပသမံ သုခံ, အာရာဓယာဟိ နိဗ္ဗာနန္တိ ကာမသညာဒီနံ ပာပသညာနံ ဥပသမနိမိတ္တံ အစ္စန္တသုခံ နိဗ္ဗာနံ အာရာဓေဟိ။
Nirodhaṃ phusehīti kilesanirodhaṃ phussa paṭilabha. Saññāvūpasamaṃ sukhaṃ, ārādhayāhi nibbānanti kāmasaññādīnaṃ pāpasaññānaṃ upasamanimittaṃ accantasukhaṃ nibbānaṃ ārādhehi.
ဝီရာ ဝီရေဟိ ဓမ္မေဟီတိ ဝီရိယပဓာနတာယ ဝီရေဟိ တေဇုသ္သဒေဟိ အရိယမဂ္ဂဓမ္မေဟိ ဘာဝိတိန္ဒ္ရိယာ ဝဍ္ဎိတသဒ္ဓာဒိဣန္ဒ္ရိယာ ဝီရာ ဘိက္ခုနီ ဝတ္ထုကာမေဟိ သဝာဟနံ ကိလေသမာရံ ဇိနိတ္ဝာ အာယတိံ ပုနဗ္ဘဝာဘာဝတော အန္တိမံ ဒေဟံ ဓာရေတီတိ ထေရီ အညံ ဝိယ ကတ္ဝာ အတ္တာနံ ဒသ္သေတိ။
Vīrā vīrehi dhammehīti vīriyapadhānatāya vīrehi tejussadehi ariyamaggadhammehi bhāvitindriyā vaḍḍhitasaddhādiindriyā vīrā bhikkhunī vatthukāmehi savāhanaṃ kilesamāraṃ jinitvā āyatiṃ punabbhavābhāvato antimaṃ dehaṃ dhāretīti therī aññaṃ viya katvā attānaṃ dasseti.
မိတ္တေတိ တံ အာလပတိ။ မိတ္တရတာတိ ကလ္ယာဏမိတ္တေသု အဘိရတာ။ တတ္ထ သက္ကာရသမ္မာနကရဏတာ ဟောဟိ။ ဘာဝေဟိ ကုသလေ ဓမ္မေတိ အရိယမဂ္ဂဓမ္မေ ဝဍ္ဎေဟိ။ ယောဂက္ခေမသ္သာတိ အရဟတ္တသ္သ နိဗ္ဗာနသ္သ စ ပတ္တိယာ အဓိဂမာယ။
Mitteti taṃ ālapati. Mittaratāti kalyāṇamittesu abhiratā. Tattha sakkārasammānakaraṇatā hohi. Bhāvehi kusale dhammeti ariyamaggadhamme vaḍḍhehi. Yogakkhemassāti arahattassa nibbānassa ca pattiyā adhigamāya.
ဘဒ္ရေတိ တံ အာလပတိ။ ဘဒ္ရရတာတိ ဘဒ္ရေသု သီလာဒိဓမ္မေသု ရတာ အဘိရတာ ဟောဟိ။ ယောဂက္ခေမမနုတ္တရန္တိ စတူဟိ ယောဂေဟိ ခေမံ အနုပဒ္ဒဝံ အနုတ္တရံ နိဗ္ဗာနံ, တသ္သ ပတ္တိယာ ကုသလေ ဗောဓိပက္ခိယဓမ္မေ ဘာဝေဟီတိ အတ္ထော။
Bhadreti taṃ ālapati. Bhadraratāti bhadresu sīlādidhammesu ratā abhiratā hohi. Yogakkhemamanuttaranti catūhi yogehi khemaṃ anupaddavaṃ anuttaraṃ nibbānaṃ, tassa pattiyā kusale bodhipakkhiyadhamme bhāvehīti attho.
ဥပသမေတိ တံ အာလပတိ။ တရေ ဩဃံ မစ္စုဓေယ္ယံ သုဒုတ္တရန္တိ မစ္စု ဧတ္ထ ဓီယတီတိ မစ္စုဓေယ္ယံ, အနုပစိတကုသလသမ္ဘာရေဟိ သုဋ္ဌု ဒုတ္တရန္တိ သုဒုတ္တရံ, သံသာရမဟောဃံ တရေ အရိယမဂ္ဂနာဝာယ တရေယ္ယာသိ။ ဓာရေဟိ အန္တိမံ ဒေဟန္တိ တသ္သ တရဏေနေဝ အန္တိမဒေဟဓရာ ဟောဟီတိ အတ္ထော။
Upasameti taṃ ālapati. Tare oghaṃ maccudheyyaṃ suduttaranti maccu ettha dhīyatīti maccudheyyaṃ, anupacitakusalasambhārehi suṭṭhu duttaranti suduttaraṃ, saṃsāramahoghaṃ tare ariyamagganāvāya tareyyāsi. Dhārehi antimaṃ dehanti tassa taraṇeneva antimadehadharā hohīti attho.
တိသ္သာဒိထေရီဂာထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Tissāditherīgāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
နိဋ္ဌိတာ ပဌမဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ။
Niṭṭhitā paṭhamavaggavaṇṇanā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ခုဒ္ဒကနိကာယ • Khuddakanikāya / ထေရီဂာထာပာဠိ • Therīgāthāpāḷi
၅. အညတရာတိသ္သာထေရီဂာထာ • 5. Aññatarātissātherīgāthā
၆. ဓီရာထေရီဂာထာ • 6. Dhīrātherīgāthā
၇. ဝီရာထေရီဂာထာ • 7. Vīrātherīgāthā
၈. မိတ္တာထေရီဂာထာ • 8. Mittātherīgāthā
၉. ဘဒ္ရာထေရီဂာထာ • 9. Bhadrātherīgāthā
၁၀. ဥပသမာထေရီဂာထာ • 10. Upasamātherīgāthā