Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / ථෙරීගාථා-අට්ඨකථා • Therīgāthā-aṭṭhakathā |
5-10. තිස්සාදිථෙරීගාථාවණ්ණනා
5-10. Tissāditherīgāthāvaṇṇanā
තිස්සෙ යුඤ්ජස්සු ධම්මෙහීති තිස්සාය ථෙරියා ගාථා . තස්සා වත්ථු තිස්සාසික්ඛමානාය වත්ථුසදිසං. අයං පන ථෙරී හුත්වා අරහත්තං පාපුණි. යථා ච අයං, එවං ඉතො පරං ධීරා, වීරා, මිත්තා, භද්රා, උපසමාති පඤ්චන්නං ථෙරීනං වත්ථු එකසදිසමෙව. සබ්බාපි ඉමා කපිලවත්ථුවාසිනියො බොධිසත්තස්ස ඔරොධභූතා මහාපජාපතිගොතමියා සද්ධිං නික්ඛන්තා ඔභාසගාථාය ච අරහත්තං පත්තා ඨපෙත්වා සත්තමිං. සා පන ඔභාසගාථාය විනා පගෙව සත්ථු සන්තිකෙ ලද්ධං ඔවාදං නිස්සාය විපස්සනං උස්සුක්කාපෙත්වා අරහත්තං පාපුණිත්වා උදානවසෙන ‘‘වීරා වීරෙහී’’ති ගාථං අභාසි. ඉතරාපි අරහත්තං පත්වා –
Tisseyuñjassu dhammehīti tissāya theriyā gāthā . Tassā vatthu tissāsikkhamānāya vatthusadisaṃ. Ayaṃ pana therī hutvā arahattaṃ pāpuṇi. Yathā ca ayaṃ, evaṃ ito paraṃ dhīrā, vīrā, mittā, bhadrā, upasamāti pañcannaṃ therīnaṃ vatthu ekasadisameva. Sabbāpi imā kapilavatthuvāsiniyo bodhisattassa orodhabhūtā mahāpajāpatigotamiyā saddhiṃ nikkhantā obhāsagāthāya ca arahattaṃ pattā ṭhapetvā sattamiṃ. Sā pana obhāsagāthāya vinā pageva satthu santike laddhaṃ ovādaṃ nissāya vipassanaṃ ussukkāpetvā arahattaṃ pāpuṇitvā udānavasena ‘‘vīrā vīrehī’’ti gāthaṃ abhāsi. Itarāpi arahattaṃ patvā –
5.
5.
‘‘තිස්සෙ යුඤ්ජස්සු ධම්මෙහි, ඛණො තං මා උපච්චගා;
‘‘Tisse yuñjassu dhammehi, khaṇo taṃ mā upaccagā;
ඛණාතීතා හි සොචන්ති, නිරයම්හි සමප්පිතා.
Khaṇātītā hi socanti, nirayamhi samappitā.
6.
6.
‘‘ධීරෙ නිරොධං ඵුසෙහි, සඤ්ඤාවූපසමං සුඛං;
‘‘Dhīre nirodhaṃ phusehi, saññāvūpasamaṃ sukhaṃ;
ආරාධයාහි නිබ්බානං, යොගක්ඛෙමමනුත්තරං.
Ārādhayāhi nibbānaṃ, yogakkhemamanuttaraṃ.
7.
7.
‘‘වීරා වීරෙහි ධම්මෙහි, භික්ඛුනී භාවිතින්ද්රියා;
‘‘Vīrā vīrehi dhammehi, bhikkhunī bhāvitindriyā;
ධාරෙති අන්තිමං දෙහං, ජෙත්වා මාරං සවාහනං.
Dhāreti antimaṃ dehaṃ, jetvā māraṃ savāhanaṃ.
8.
8.
‘‘සද්ධාය පබ්බජිත්වාන, මිත්තෙ මිත්තරතා භව;
‘‘Saddhāya pabbajitvāna, mitte mittaratā bhava;
භාවෙහි කුසලෙ ධම්මෙ, යොගක්ඛෙමස්ස පත්තියා.
Bhāvehi kusale dhamme, yogakkhemassa pattiyā.
9.
9.
‘‘සද්ධාය පබ්බජිත්වාන, භද්රෙ භද්රරතා භව;
‘‘Saddhāya pabbajitvāna, bhadre bhadraratā bhava;
භාවෙහි කුසලෙ ධම්මෙ, යොගක්ඛෙමමනුත්තරං.
Bhāvehi kusale dhamme, yogakkhemamanuttaraṃ.
10.
10.
‘‘උපසමෙ තරෙ ඔඝං, මච්චුධෙය්යං සුදුත්තරං;
‘‘Upasame tare oghaṃ, maccudheyyaṃ suduttaraṃ;
ධාරෙහි අන්තිමං දෙහං, ජෙත්වා මාරං සවාහන’’න්ති. – ගාථායො අභාසිංසු;
Dhārehi antimaṃ dehaṃ, jetvā māraṃ savāhana’’nti. – gāthāyo abhāsiṃsu;
තත්ථ යුඤ්ජස්සු ධම්මෙහීති සමථවිපස්සනාධම්මෙහි අරියෙහි බොධිපක්ඛියධම්මෙහි ච යුඤ්ජ යොගං කරොහි. ඛණො තං මා උපච්චගාති යො එවං යොගභාවනං න කරොති, තං පුග්ගලං පතිරූපදෙසෙ උප්පත්තික්ඛණො, ඡන්නං ආයතනානං අවෙකල්ලක්ඛණො, බුද්ධුප්පාදක්ඛණො, සද්ධාය පටිලද්ධක්ඛණො, සබ්බොපි අයං ඛණො අතික්කමති නාම. සො ඛණො තං මා අතික්කමි. ඛණාතීතාති යෙ හි ඛණං අතීතා, යෙ ච පුග්ගලෙ සො ඛණො අභීතො, තෙ නිරයම්හි සමප්පිතා හුත්වා සොචන්ති, තත්ථ නිබ්බත්තිත්වා මහාදුක්ඛං පච්චනුභවන්තීති අත්ථො.
Tattha yuñjassu dhammehīti samathavipassanādhammehi ariyehi bodhipakkhiyadhammehi ca yuñja yogaṃ karohi. Khaṇo taṃ mā upaccagāti yo evaṃ yogabhāvanaṃ na karoti, taṃ puggalaṃ patirūpadese uppattikkhaṇo, channaṃ āyatanānaṃ avekallakkhaṇo, buddhuppādakkhaṇo, saddhāya paṭiladdhakkhaṇo, sabbopi ayaṃ khaṇo atikkamati nāma. So khaṇo taṃ mā atikkami. Khaṇātītāti ye hi khaṇaṃ atītā, ye ca puggale so khaṇo abhīto, te nirayamhi samappitā hutvā socanti, tattha nibbattitvā mahādukkhaṃ paccanubhavantīti attho.
නිරොධං ඵුසෙහීති කිලෙසනිරොධං ඵුස්ස පටිලභ. සඤ්ඤාවූපසමං සුඛං, ආරාධයාහි නිබ්බානන්ති කාමසඤ්ඤාදීනං පාපසඤ්ඤානං උපසමනිමිත්තං අච්චන්තසුඛං නිබ්බානං ආරාධෙහි.
Nirodhaṃ phusehīti kilesanirodhaṃ phussa paṭilabha. Saññāvūpasamaṃ sukhaṃ, ārādhayāhi nibbānanti kāmasaññādīnaṃ pāpasaññānaṃ upasamanimittaṃ accantasukhaṃ nibbānaṃ ārādhehi.
වීරා වීරෙහි ධම්මෙහීති වීරියපධානතාය වීරෙහි තෙජුස්සදෙහි අරියමග්ගධම්මෙහි භාවිතින්ද්රියා වඩ්ඪිතසද්ධාදිඉන්ද්රියා වීරා භික්ඛුනී වත්ථුකාමෙහි සවාහනං කිලෙසමාරං ජිනිත්වා ආයතිං පුනබ්භවාභාවතො අන්තිමං දෙහං ධාරෙතීති ථෙරී අඤ්ඤං විය කත්වා අත්තානං දස්සෙති.
Vīrā vīrehi dhammehīti vīriyapadhānatāya vīrehi tejussadehi ariyamaggadhammehi bhāvitindriyā vaḍḍhitasaddhādiindriyā vīrā bhikkhunī vatthukāmehi savāhanaṃ kilesamāraṃ jinitvā āyatiṃ punabbhavābhāvato antimaṃ dehaṃ dhāretīti therī aññaṃ viya katvā attānaṃ dasseti.
මිත්තෙති තං ආලපති. මිත්තරතාති කල්යාණමිත්තෙසු අභිරතා. තත්ථ සක්කාරසම්මානකරණතා හොහි. භාවෙහි කුසලෙ ධම්මෙති අරියමග්ගධම්මෙ වඩ්ඪෙහි. යොගක්ඛෙමස්සාති අරහත්තස්ස නිබ්බානස්ස ච පත්තියා අධිගමාය.
Mitteti taṃ ālapati. Mittaratāti kalyāṇamittesu abhiratā. Tattha sakkārasammānakaraṇatā hohi. Bhāvehi kusale dhammeti ariyamaggadhamme vaḍḍhehi. Yogakkhemassāti arahattassa nibbānassa ca pattiyā adhigamāya.
භද්රෙති තං ආලපති. භද්රරතාති භද්රෙසු සීලාදිධම්මෙසු රතා අභිරතා හොහි. යොගක්ඛෙමමනුත්තරන්ති චතූහි යොගෙහි ඛෙමං අනුපද්දවං අනුත්තරං නිබ්බානං, තස්ස පත්තියා කුසලෙ බොධිපක්ඛියධම්මෙ භාවෙහීති අත්ථො.
Bhadreti taṃ ālapati. Bhadraratāti bhadresu sīlādidhammesu ratā abhiratā hohi. Yogakkhemamanuttaranti catūhi yogehi khemaṃ anupaddavaṃ anuttaraṃ nibbānaṃ, tassa pattiyā kusale bodhipakkhiyadhamme bhāvehīti attho.
උපසමෙති තං ආලපති. තරෙ ඔඝං මච්චුධෙය්යං සුදුත්තරන්ති මච්චු එත්ථ ධීයතීති මච්චුධෙය්යං, අනුපචිතකුසලසම්භාරෙහි සුට්ඨු දුත්තරන්ති සුදුත්තරං, සංසාරමහොඝං තරෙ අරියමග්ගනාවාය තරෙය්යාසි. ධාරෙහි අන්තිමං දෙහන්ති තස්ස තරණෙනෙව අන්තිමදෙහධරා හොහීති අත්ථො.
Upasameti taṃ ālapati. Tare oghaṃ maccudheyyaṃ suduttaranti maccu ettha dhīyatīti maccudheyyaṃ, anupacitakusalasambhārehi suṭṭhu duttaranti suduttaraṃ, saṃsāramahoghaṃ tare ariyamagganāvāya tareyyāsi. Dhārehi antimaṃ dehanti tassa taraṇeneva antimadehadharā hohīti attho.
තිස්සාදිථෙරීගාථාවණ්ණනා නිට්ඨිතා.
Tissāditherīgāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
නිට්ඨිතා පඨමවග්ගවණ්ණනා.
Niṭṭhitā paṭhamavaggavaṇṇanā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්දකනිකාය • Khuddakanikāya / ථෙරීගාථාපාළි • Therīgāthāpāḷi
5. අඤ්ඤතරාතිස්සාථෙරීගාථා • 5. Aññatarātissātherīgāthā
6. ධීරාථෙරීගාථා • 6. Dhīrātherīgāthā
7. වීරාථෙරීගාථා • 7. Vīrātherīgāthā
8. මිත්තාථෙරීගාථා • 8. Mittātherīgāthā
9. භද්රාථෙරීගාථා • 9. Bhadrātherīgāthā
10. උපසමාථෙරීගාථා • 10. Upasamātherīgāthā