Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / చూళనిద్దేసపాళి • Cūḷaniddesapāḷi |
౨. తిస్సమేత్తేయ్యమాణవపుచ్ఛానిద్దేసో
2. Tissametteyyamāṇavapucchāniddeso
౯.
9.
కోధ సన్తుసితో లోకే, [ఇచ్చాయస్మా తిస్సమేత్తేయ్యో]
Kodhasantusito loke, [iccāyasmā tissametteyyo]
కస్స నో సన్తి ఇఞ్జితా;
Kassa no santi iñjitā;
కో ఉభన్తమభిఞ్ఞాయ, మజ్ఝే మన్తా న లిప్పతి;
Ko ubhantamabhiññāya, majjhe mantā na lippati;
కం బ్రూసి మహాపురిసోతి, కో ఇధ సిబ్బినిమచ్చగా.
Kaṃ brūsi mahāpurisoti, ko idha sibbinimaccagā.
కోధ సన్తుసితో లోకేతి కో లోకే తుట్ఠో సన్తుట్ఠో అత్తమనో పరిపుణ్ణసఙ్కప్పోతి – కోధ సన్తుసితో లోకే.
Kodha santusito loketi ko loke tuṭṭho santuṭṭho attamano paripuṇṇasaṅkappoti – kodha santusito loke.
ఇచ్చాయస్మా తిస్సమేత్తేయ్యోతి. ఇచ్చాతి పదసన్ధి పదసంసగ్గో పదపారిపూరీ అక్ఖరసమవాయో బ్యఞ్జనసిలిట్ఠతా పదానుపుబ్బతాపేతం – ఇచ్చాతి. ఆయస్మాతి పియవచనం గరువచనం సగారవసప్పతిస్సాధివచనమేతం – ఆయస్మాతి. తిస్సోతి తస్స బ్రాహ్మణస్స నామం సఙ్ఖా సమఞ్ఞా పఞ్ఞత్తి వోహారో నామం నామకమ్మం నామధేయ్యం నిరుత్తి బ్యఞ్జనం అభిలాపో. మేత్తేయ్యోతి తస్స బ్రాహ్మణస్స గోత్తం సఙ్ఖా సమఞ్ఞా పఞ్ఞత్తి వోహారోతి – ఇచ్చాయస్మా తిస్సమేత్తేయ్యో.
Iccāyasmātissametteyyoti. Iccāti padasandhi padasaṃsaggo padapāripūrī akkharasamavāyo byañjanasiliṭṭhatā padānupubbatāpetaṃ – iccāti. Āyasmāti piyavacanaṃ garuvacanaṃ sagāravasappatissādhivacanametaṃ – āyasmāti. Tissoti tassa brāhmaṇassa nāmaṃ saṅkhā samaññā paññatti vohāro nāmaṃ nāmakammaṃ nāmadheyyaṃ nirutti byañjanaṃ abhilāpo. Metteyyoti tassa brāhmaṇassa gottaṃ saṅkhā samaññā paññatti vohāroti – iccāyasmā tissametteyyo.
కస్స నో సన్తి ఇఞ్జితాతి తణ్హిఞ్జితం దిట్ఠిఞ్జితం మానిఞ్జితం కిలేసిఞ్జితం కామిఞ్జితం. కస్సిమే ఇఞ్జితా నత్థి న సన్తి న సంవిజ్జన్తి నుపలబ్భన్తి పహీనా సముచ్ఛిన్నా వూపసన్తా పటిపస్సద్ధా అభబ్బుప్పత్తికా ఞాణగ్గినా దడ్ఢాతి – కస్స నో సన్తి ఇఞ్జితా.
Kassa no santi iñjitāti taṇhiñjitaṃ diṭṭhiñjitaṃ māniñjitaṃ kilesiñjitaṃ kāmiñjitaṃ. Kassime iñjitā natthi na santi na saṃvijjanti nupalabbhanti pahīnā samucchinnā vūpasantā paṭipassaddhā abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhāti – kassa no santi iñjitā.
కో ఉభన్తమభిఞ్ఞాయాతి కో ఉభో అన్తే అభిఞ్ఞాయ జానిత్వా తులయిత్వా తీరయిత్వా విభావయిత్వా విభూతం కత్వాతి – కో ఉభన్తమభిఞ్ఞాయ.
Ko ubhantamabhiññāyāti ko ubho ante abhiññāya jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvāti – ko ubhantamabhiññāya.
మజ్ఝే మన్తా న లిప్పతీతి మజ్ఝే మన్తాయ న లిప్పతి, అలిత్తో అనుపలిత్తో నిక్ఖన్తో నిస్సటో విప్పముత్తో విసఞ్ఞుత్తో విమరియాదికతేన చేతసా విహరతీతి – మజ్ఝే మన్తా న లిప్పతి.
Majjhe mantā na lippatīti majjhe mantāya na lippati, alitto anupalitto nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā viharatīti – majjhe mantā na lippati.
కం బ్రూసి మహాపురిసోతి మహాపురిసో అగ్గపురిసో సేట్ఠపురిసో విసేట్ఠపురిసో పామోక్ఖపురిసో ఉత్తమపురిసో పధానపురిసో పవరపురిసోతి. కం బ్రూసి కం కథేసి కం మఞ్ఞసి కం భణసి కం పస్సతి కం వోహరసీతి – కం బ్రూసి మహాపురిసోతి.
Kaṃ brūsi mahāpurisoti mahāpuriso aggapuriso seṭṭhapuriso viseṭṭhapuriso pāmokkhapuriso uttamapuriso padhānapuriso pavarapurisoti. Kaṃ brūsi kaṃ kathesi kaṃ maññasi kaṃ bhaṇasi kaṃ passati kaṃ voharasīti – kaṃ brūsi mahāpurisoti.
కో ఇధ సిబ్బినిమచ్చగాతి కో ఇధ సిబ్బినిం తణ్హం అజ్ఝగా ఉపచ్చగా అతిక్కన్తో సమతిక్కన్తో వీతివత్తోతి – కో ఇధ సిబ్బినిమచ్చగా. తేనాహ సో బ్రాహ్మణో –
Ko idha sibbinimaccagāti ko idha sibbiniṃ taṇhaṃ ajjhagā upaccagā atikkanto samatikkanto vītivattoti – ko idha sibbinimaccagā. Tenāha so brāhmaṇo –
‘‘కోధ సన్తుసితో లోకే, [ఇచ్చాయస్మా తిస్సమేత్తేయ్యో]
‘‘Kodha santusito loke, [iccāyasmā tissametteyyo]
కస్స నో సన్తి ఇఞ్జితా;
Kassa no santi iñjitā;
కో ఉభన్తమభిఞ్ఞాయ, మజ్ఝే మన్తా న లిప్పతి;
Ko ubhantamabhiññāya, majjhe mantā na lippati;
కం బ్రూసి మహాపురిసోతి, కో ఇధ సిబ్బినిమచ్చగా’’తి.
Kaṃ brūsi mahāpurisoti, ko idha sibbinimaccagā’’ti.
౧౦.
10.
కామేసు బ్రహ్మచరియవా, [మేత్తేయ్యాతి భగవా]
Kāmesubrahmacariyavā, [metteyyāti bhagavā]
వీతతణ్హో సదా సతో;
Vītataṇho sadā sato;
సఙ్ఖాయ నిబ్బుతో భిక్ఖు, తస్స నో సన్తి ఇఞ్జితా.
Saṅkhāya nibbuto bhikkhu, tassa no santi iñjitā.
కామేసు బ్రహ్మచరియవాతి. కామాతి ఉద్దానతో ద్వే కామా – వత్థుకామా చ కిలేసకామా చ…పే॰… ఇమే వుచ్చన్తి వత్థుకామా…పే॰… ఇమే వుచ్చన్తి కిలేసకామా. బ్రహ్మచరియం వుచ్చతి అసద్ధమ్మసమాపత్తియా ఆరతి విరతి పటివిరతి వేరమణీ అకిరియా అకరణం అనజ్ఝాపత్తి వేలాఅనతిక్కమో. అపి చ, నిప్పరియాయేన బ్రహ్మచరియం వుచ్చతి అరియో అట్ఠఙ్గికో మగ్గో, సేయ్యథిదం – సమ్మాదిట్ఠి, సమ్మాసఙ్కప్పో, సమ్మావాచా, సమ్మాకమ్మన్తో, సమ్మాఆజీవో, సమ్మావాయామో, సమ్మాసతి, సమ్మాసమాధి. యో ఇమినా అరియేన అట్ఠఙ్గికేన మగ్గేన ఉపేతో సముపేతో ఉపాగతో సముపాగతో ఉపపన్నో సముపపన్నో సమన్నాగతో, సో వుచ్చతి బ్రహ్మచరియవా. యథా చ ధనేన ధనవాతి వుచ్చతి, భోగేన భోగవాతి వుచ్చతి, యసేన యసవాతి వుచ్చతి, సిప్పేన సిప్పవాతి వుచ్చతి, సీలేన సీలవాతి వుచ్చతి, వీరియేన వీరియవాతి వుచ్చతి, పఞ్ఞాయ పఞ్ఞవాతి వుచ్చతి, విజ్జాయ విజ్జవాతి వుచ్చతి – ఏవమేవ యో ఇమినా అరియేన అట్ఠఙ్గికేన మగ్గేన ఉపేతో సముపేతో ఉపాగతో సముపాగతో ఉపపన్నో సముపపన్నో సమన్నాగతో, సో వుచ్చతి బ్రహ్మచరియవాతి – కామేసు బ్రహ్మచరియవా.
Kāmesu brahmacariyavāti. Kāmāti uddānato dve kāmā – vatthukāmā ca kilesakāmā ca…pe… ime vuccanti vatthukāmā…pe… ime vuccanti kilesakāmā. Brahmacariyaṃ vuccati asaddhammasamāpattiyā ārati virati paṭivirati veramaṇī akiriyā akaraṇaṃ anajjhāpatti velāanatikkamo. Api ca, nippariyāyena brahmacariyaṃ vuccati ariyo aṭṭhaṅgiko maggo, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi, sammāsaṅkappo, sammāvācā, sammākammanto, sammāājīvo, sammāvāyāmo, sammāsati, sammāsamādhi. Yo iminā ariyena aṭṭhaṅgikena maggena upeto samupeto upāgato samupāgato upapanno samupapanno samannāgato, so vuccati brahmacariyavā. Yathā ca dhanena dhanavāti vuccati, bhogena bhogavāti vuccati, yasena yasavāti vuccati, sippena sippavāti vuccati, sīlena sīlavāti vuccati, vīriyena vīriyavāti vuccati, paññāya paññavāti vuccati, vijjāya vijjavāti vuccati – evameva yo iminā ariyena aṭṭhaṅgikena maggena upeto samupeto upāgato samupāgato upapanno samupapanno samannāgato, so vuccati brahmacariyavāti – kāmesu brahmacariyavā.
మేత్తేయ్యాతి భగవా తం బ్రాహ్మణం గోత్తేన ఆలపతి. భగవాతి గారవాధివచనమేతం…పే॰… సచ్ఛికా పఞ్ఞత్తి, యదిదం భగవాతి – మేత్తేయ్యాతి భగవా.
Metteyyāti bhagavā taṃ brāhmaṇaṃ gottena ālapati. Bhagavāti gāravādhivacanametaṃ…pe… sacchikā paññatti, yadidaṃ bhagavāti – metteyyāti bhagavā.
వీతతణ్హో సదా సతోతి. తణ్హాతి రూపతణ్హా…పే॰… ధమ్మతణ్హా. యస్సేసా తణ్హా పహీనా సముచ్ఛిన్నా వూపసన్తా పటిపస్సద్ధా అభబ్బుప్పత్తికా ఞాణగ్గినా దడ్ఢా, సో వుచ్చతి వీతతణ్హో చత్తతణ్హో వన్తతణ్హో ముత్తతణ్హో పహీనతణ్హో పటినిస్సట్ఠతణ్హో వీతరాగో చత్తరాగో వన్తరాగో ముత్తరాగో పహీనరాగో పటినిస్సట్ఠరాగో నిచ్ఛాతో నిబ్బుతో సీతిభూతో సుఖప్పటిసంవేదీ బ్రహ్మభూతేన అత్తనా విహరతి. సదాతి సదా సబ్బదా సబ్బకాలం నిచ్చకాలం ధువకాలం సతతం సమితం అబ్బోకిణ్ణం పోఙ్ఖానుపోఙ్ఖం 1 ఉదకూమికజాతం అవీచిసన్తతిసహితం 2 ఫస్సితం 3 పురేభత్తం పచ్ఛాభత్తం పురిమయామం మజ్ఝిమయామం పచ్ఛిమయామం కాళే జుణ్హే వస్సే హేమన్తే గిమ్హే పురిమే వయోఖన్ధే మజ్ఝిమే వయోఖన్ధే పచ్ఛిమే వయోఖన్ధే. సతోతి చతూహి కారణేహి సతో – కాయే కాయానుపస్సనాసతిపట్ఠానం భావేన్తో సతో, వేదనాసు వేదనానుపస్సనాసతిపట్ఠానం భావేన్తో సతో, చిత్తే చిత్తానుపస్సనాసతిపట్ఠానం భావేన్తో సతో, ధమ్మేసు ధమ్మానుపస్సనాసతిపట్ఠానం భావేన్తో సతో…పే॰… సో వుచ్చతి సతోతి – వీతతణ్హో సదా సతో.
Vītataṇhosadā satoti. Taṇhāti rūpataṇhā…pe… dhammataṇhā. Yassesā taṇhā pahīnā samucchinnā vūpasantā paṭipassaddhā abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhā, so vuccati vītataṇho cattataṇho vantataṇho muttataṇho pahīnataṇho paṭinissaṭṭhataṇho vītarāgo cattarāgo vantarāgo muttarāgo pahīnarāgo paṭinissaṭṭharāgo nicchāto nibbuto sītibhūto sukhappaṭisaṃvedī brahmabhūtena attanā viharati. Sadāti sadā sabbadā sabbakālaṃ niccakālaṃ dhuvakālaṃ satataṃ samitaṃ abbokiṇṇaṃ poṅkhānupoṅkhaṃ 4 udakūmikajātaṃ avīcisantatisahitaṃ 5 phassitaṃ 6 purebhattaṃ pacchābhattaṃ purimayāmaṃ majjhimayāmaṃ pacchimayāmaṃ kāḷe juṇhe vasse hemante gimhe purime vayokhandhe majjhime vayokhandhe pacchime vayokhandhe. Satoti catūhi kāraṇehi sato – kāye kāyānupassanāsatipaṭṭhānaṃ bhāvento sato, vedanāsu vedanānupassanāsatipaṭṭhānaṃ bhāvento sato, citte cittānupassanāsatipaṭṭhānaṃ bhāvento sato, dhammesu dhammānupassanāsatipaṭṭhānaṃ bhāvento sato…pe… so vuccati satoti – vītataṇho sadā sato.
సఙ్ఖాయ నిబ్బుతో భిక్ఖూతి సఙ్ఖా వుచ్చతి ఞాణం. యా పఞ్ఞా పజాననా విచయో పవిచయో…పే॰… అమోహో ధమ్మవిచయో సమ్మాదిట్ఠి. సఙ్ఖాయాతి సఙ్ఖాయ జానిత్వా తులయిత్వా తీరయిత్వా విభావయిత్వా విభూతం కత్వా, ‘‘సబ్బే సఙ్ఖారా అనిచ్చా’’తి సఙ్ఖాయ జానిత్వా తులయిత్వా తీరయిత్వా విభావయిత్వా విభూతం కత్వా, ‘‘సబ్బే సఙ్ఖారా దుక్ఖా’’తి…పే॰… ‘‘సబ్బే ధమ్మా అనత్తా’’తి… ‘‘అవిజ్జాపచ్చయా సఙ్ఖారా’’తి… ‘‘యం కిఞ్చి సముదయధమ్మం సబ్బం తం నిరోధధమ్మ’’న్తి సఙ్ఖాయ జానిత్వా తులయిత్వా తీరయిత్వా విభావయిత్వా విభూతం కత్వా.
Saṅkhāya nibbuto bhikkhūti saṅkhā vuccati ñāṇaṃ. Yā paññā pajānanā vicayo pavicayo…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi. Saṅkhāyāti saṅkhāya jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā, ‘‘sabbe saṅkhārā aniccā’’ti saṅkhāya jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā, ‘‘sabbe saṅkhārā dukkhā’’ti…pe… ‘‘sabbe dhammā anattā’’ti… ‘‘avijjāpaccayā saṅkhārā’’ti… ‘‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’nti saṅkhāya jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā.
అథ వా, అనిచ్చతో సఙ్ఖాయ జానిత్వా…పే॰… దుక్ఖతో… రోగతో… గణ్డతో… సల్లతో…పే॰… నిస్సరణతో సఙ్ఖాయ జానిత్వా తులయిత్వా తీరయిత్వా విభావయిత్వా విభూతం కత్వా. నిబ్బుతోతి రాగస్స నిబ్బాపితత్తా నిబ్బుతో, దోసస్స నిబ్బాపితత్తా నిబ్బుతో, మోహస్స నిబ్బాపితత్తా నిబ్బుతో, కోధస్స… ఉపనాహస్స… మక్ఖస్స… పళాసస్స… ఇస్సాయ… మచ్ఛరియస్స… మాయాయ… సాఠేయ్యస్స… థమ్భస్స… సారమ్భస్స… మానస్స… అతిమానస్స… మదస్స… పమాదస్స… సబ్బకిలేసానం… సబ్బదుచ్చరితానం… సబ్బదరథానం … సబ్బపరిళాహానం… సబ్బసన్తాపానం… సబ్బాకుసలాభిసఙ్ఖారానం నిబ్బాపితత్తా నిబ్బుతో. భిక్ఖూతి సత్తన్నం ధమ్మానం భిన్నత్తా భిక్ఖు…పే॰… వుసితవా ఖీణపునబ్భవో స భిక్ఖూతి – సఙ్ఖాయ నిబ్బుతో భిక్ఖు.
Atha vā, aniccato saṅkhāya jānitvā…pe… dukkhato… rogato… gaṇḍato… sallato…pe… nissaraṇato saṅkhāya jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā. Nibbutoti rāgassa nibbāpitattā nibbuto, dosassa nibbāpitattā nibbuto, mohassa nibbāpitattā nibbuto, kodhassa… upanāhassa… makkhassa… paḷāsassa… issāya… macchariyassa… māyāya… sāṭheyyassa… thambhassa… sārambhassa… mānassa… atimānassa… madassa… pamādassa… sabbakilesānaṃ… sabbaduccaritānaṃ… sabbadarathānaṃ … sabbapariḷāhānaṃ… sabbasantāpānaṃ… sabbākusalābhisaṅkhārānaṃ nibbāpitattā nibbuto. Bhikkhūti sattannaṃ dhammānaṃ bhinnattā bhikkhu…pe… vusitavā khīṇapunabbhavo sa bhikkhūti – saṅkhāya nibbuto bhikkhu.
తస్స నో సన్తి ఇఞ్జితాతి. తస్సాతి అరహతో ఖీణాసవస్స. ఇఞ్జితాతి తణ్హిఞ్జితం దిట్ఠిఞ్జితం మానిఞ్జితం కిలేసిఞ్జితం కామిఞ్జితం. తస్సిమే ఇఞ్జితా నత్థి న సన్తి న సంవిజ్జన్తి నుపలబ్భన్తి పహీనా సముచ్ఛిన్నా వూపసన్తా పటిపస్సద్ధా అభబ్బుప్పత్తికా ఞాణగ్గినా దడ్ఢాతి – తస్స నో సన్తి ఇఞ్జితా. తేనాహ భగవా –
Tassa no santi iñjitāti. Tassāti arahato khīṇāsavassa. Iñjitāti taṇhiñjitaṃ diṭṭhiñjitaṃ māniñjitaṃ kilesiñjitaṃ kāmiñjitaṃ. Tassime iñjitā natthi na santi na saṃvijjanti nupalabbhanti pahīnā samucchinnā vūpasantā paṭipassaddhā abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhāti – tassa no santi iñjitā. Tenāha bhagavā –
‘‘కామేసు బ్రహ్మచరియవా, [మేత్తేయ్యాతి భగవా]
‘‘Kāmesu brahmacariyavā, [metteyyāti bhagavā]
వీతతణ్హో సదా సతో;
Vītataṇho sadā sato;
సఙ్ఖాయ నిబ్బుతో భిక్ఖు, తస్స నో సన్తి ఇఞ్జితా’’తి.
Saṅkhāya nibbuto bhikkhu, tassa no santi iñjitā’’ti.
౧౧.
11.
సో ఉభన్తమభిఞ్ఞాయ, మజ్ఝే మన్తా న లిప్పతి;
So ubhantamabhiññāya, majjhe mantā na lippati;
తం బ్రూమి మహాపురిసోతి, సో ఇధ సిబ్బినిమచ్చగా.
Taṃ brūmi mahāpurisoti, so idha sibbinimaccagā.
సో ఉభన్తమభిఞ్ఞాయ, మజ్ఝే మన్తా న లిప్పతీతి. అన్తాతి ఫస్సో ఏకో అన్తో, ఫస్ససముదయో దుతియో అన్తో, ఫస్సనిరోధో మజ్ఝే; అతీతం ఏకో అన్తో, అనాగతం దుతియో అన్తో, పచ్చుప్పన్నం మజ్ఝే; సుఖా వేదనా ఏకో అన్తో, దుక్ఖా వేదనా దుతియో అన్తో, అదుక్ఖమసుఖా వేదనా మజ్ఝే; నామం ఏకో అన్తో, రూపం దుతియో అన్తో, విఞ్ఞాణం మజ్ఝే; ఛ అజ్ఝత్తికాని ఆయతనాని ఏకో అన్తో, ఛ బాహిరాని ఆయతనాని దుతియో అన్తో, విఞ్ఞాణం మజ్ఝే; సక్కాయో ఏకో అన్తో, సక్కాయసముదయో దుతియో అన్తో, సక్కాయనిరోధో మజ్ఝే. మన్తా వుచ్చతి పఞ్ఞా, యా పఞ్ఞా పజాననా…పే॰… అమోహో ధమ్మవిచయో సమ్మాదిట్ఠి.
So ubhantamabhiññāya, majjhe mantā na lippatīti. Antāti phasso eko anto, phassasamudayo dutiyo anto, phassanirodho majjhe; atītaṃ eko anto, anāgataṃ dutiyo anto, paccuppannaṃ majjhe; sukhā vedanā eko anto, dukkhā vedanā dutiyo anto, adukkhamasukhā vedanā majjhe; nāmaṃ eko anto, rūpaṃ dutiyo anto, viññāṇaṃ majjhe; cha ajjhattikāni āyatanāni eko anto, cha bāhirāni āyatanāni dutiyo anto, viññāṇaṃ majjhe; sakkāyo eko anto, sakkāyasamudayo dutiyo anto, sakkāyanirodho majjhe. Mantā vuccati paññā, yā paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi.
లేపాతి ద్వే లేపా – తణ్హాలేపో చ దిట్ఠిలేపో చ. కతమో తణ్హాలేపో ? యావతా తణ్హాసఙ్ఖాతేన సీమకతం ఓధికతం 7 పరియన్తకతం పరిగ్గహితం మమాయితం – ‘‘ఇదం మమ, ఏతం మమ, ఏత్తకం మమ, ఏత్తావతా మమ రూపా సద్దా గన్ధా రసా ఫోట్ఠబ్బా అత్థరణా పావురణా దాసిదాసా అజేళకా కుక్కుటసూకరా హత్థిగవాస్సవళవా ఖేత్తం వత్థు హిరఞ్ఞం సువణ్ణం గామనిగమరాజధానియో రట్ఠఞ్చ జనపదో చ కోసో చ కోట్ఠాగారఞ్చ’’. కేవలమ్పి మహాపథవిం తణ్హావసేన మమాయతి. యావతా అట్ఠసతతణ్హావిచరితం – అయం తణ్హాలేపో.
Lepāti dve lepā – taṇhālepo ca diṭṭhilepo ca. Katamo taṇhālepo ? Yāvatā taṇhāsaṅkhātena sīmakataṃ odhikataṃ 8 pariyantakataṃ pariggahitaṃ mamāyitaṃ – ‘‘idaṃ mama, etaṃ mama, ettakaṃ mama, ettāvatā mama rūpā saddā gandhā rasā phoṭṭhabbā attharaṇā pāvuraṇā dāsidāsā ajeḷakā kukkuṭasūkarā hatthigavāssavaḷavā khettaṃ vatthu hiraññaṃ suvaṇṇaṃ gāmanigamarājadhāniyo raṭṭhañca janapado ca koso ca koṭṭhāgārañca’’. Kevalampi mahāpathaviṃ taṇhāvasena mamāyati. Yāvatā aṭṭhasatataṇhāvicaritaṃ – ayaṃ taṇhālepo.
కతమో దిట్ఠిలేపో? వీసతివత్థుకా సక్కాయదిట్ఠి, దసవత్థుకా మిచ్ఛాదిట్ఠి, దసవత్థుకా అన్తగ్గాహికా దిట్ఠి, యా ఏవరూపా దిట్ఠి దిట్ఠిగతం దిట్ఠిగహనం దిట్ఠికన్తారో దిట్ఠివిసూకాయికం దిట్ఠివిప్ఫన్దితం దిట్ఠిసంయోజనం గాహో పటిగ్గాహో అభినివేసో పరామాసో కుమ్మగ్గో మిచ్ఛాపథో మిచ్ఛత్తం తిత్థాయతనం విపరియేసగ్గాహో 9 విపరీతగ్గాహో విపల్లాసగ్గాహో మిచ్ఛాగాహో అయాథావకస్మిం యాథావకన్తి గాహో, యావతా ద్వాసట్ఠి దిట్ఠిగతాని – అయం దిట్ఠిలేపో.
Katamo diṭṭhilepo? Vīsativatthukā sakkāyadiṭṭhi, dasavatthukā micchādiṭṭhi, dasavatthukā antaggāhikā diṭṭhi, yā evarūpā diṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ diṭṭhikantāro diṭṭhivisūkāyikaṃ diṭṭhivipphanditaṃ diṭṭhisaṃyojanaṃ gāho paṭiggāho abhiniveso parāmāso kummaggo micchāpatho micchattaṃ titthāyatanaṃ vipariyesaggāho 10 viparītaggāho vipallāsaggāho micchāgāho ayāthāvakasmiṃ yāthāvakanti gāho, yāvatā dvāsaṭṭhi diṭṭhigatāni – ayaṃ diṭṭhilepo.
సో ఉభన్తమభిఞ్ఞాయ, మజ్ఝే మన్తా న లిప్పతీతి సో ఉభో చ అన్తే మజ్ఝఞ్చ మన్తాయ అభిఞ్ఞాయ జానిత్వా తులయిత్వా తీరయిత్వా విభావయిత్వా విభూతం కత్వా న లిప్పతి న పలిప్పతి న ఉపలిప్పతి, అలిత్తో అసంలిత్తో అనుపలిత్తో నిక్ఖన్తో నిస్సటో విప్పముత్తో విసఞ్ఞుత్తో విమరియాదికతేన చేతసా విహరతీతి – సో ఉభన్తమభిఞ్ఞాయ మజ్ఝే మన్తా న లిప్పతి.
So ubhantamabhiññāya, majjhe mantā na lippatīti so ubho ca ante majjhañca mantāya abhiññāya jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā na lippati na palippati na upalippati, alitto asaṃlitto anupalitto nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā viharatīti – so ubhantamabhiññāya majjhe mantā na lippati.
తం బ్రూమి మహాపురిసోతి మహాపురిసో అగ్గపురిసో సేట్ఠపురిసో విసేట్ఠపురిసో పామోక్ఖపురిసో ఉత్తమపురిసో పవరపురిసో, తం బ్రూమి తం కథేమి తం భణామి తం దీపేమి తం వోహరామి.
Taṃbrūmi mahāpurisoti mahāpuriso aggapuriso seṭṭhapuriso viseṭṭhapuriso pāmokkhapuriso uttamapuriso pavarapuriso, taṃ brūmi taṃ kathemi taṃ bhaṇāmi taṃ dīpemi taṃ voharāmi.
ఆయస్మా సారిపుత్తో 11 భగవన్తం ఏతదవోచ – ‘‘మహాపురిసో మహాపురిసో’తి, భన్తే, వుచ్చతి. కిత్తావతా ను ఖో, భన్తే, మహాపురిసో హోతీ’’తి? ‘‘విముత్తచిత్తత్తా ఖ్వాహం, సారిపుత్త, మహాపురిసోతి వదామి, అవిముత్తచిత్తత్తా నో మహాపురిసోతి వదామి.
Āyasmā sāriputto 12 bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘mahāpuriso mahāpuriso’ti, bhante, vuccati. Kittāvatā nu kho, bhante, mahāpuriso hotī’’ti? ‘‘Vimuttacittattā khvāhaṃ, sāriputta, mahāpurisoti vadāmi, avimuttacittattā no mahāpurisoti vadāmi.
‘‘కథఞ్చ, సారిపుత్త, విముత్తచిత్తో హోతి? ఇధ, సారిపుత్త, భిక్ఖు అజ్ఝత్తం కాయే కాయానుపస్సీ విహరతి ఆతాపీ సమ్పజానో సతిమా వినేయ్య లోకే అభిజ్ఝాదోమనస్సం. తస్స కాయే కాయానుపస్సినో విహరతో చిత్తం విరజ్జతి విముచ్చతి అనుపాదాయ ఆసవేహి. వేదనాసు…పే॰… చిత్తే… ధమ్మేసు ధమ్మానుపస్సీ విహరతి ఆతాపీ సమ్పజానో సతిమా వినేయ్య లోకే అభిజ్ఝాదోమనస్సం. తస్స ధమ్మేసు ధమ్మానుపస్సినో విహరతో చిత్తం విరజ్జతి విముచ్చతి అనుపాదాయ ఆసవేహి. ఏవం ఖో, సారిపుత్త, భిక్ఖు విముత్తచిత్తో హోతి. విముత్తచిత్తత్తా ఖ్వాహం, సారిపుత్త, మహాపురిసోతి వదామి, అవిముత్తచిత్తత్తా నో మహాపురిసోతి వదామీ’’తి – తం బ్రూమి మహాపురిసోతి.
‘‘Kathañca, sāriputta, vimuttacitto hoti? Idha, sāriputta, bhikkhu ajjhattaṃ kāye kāyānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. Tassa kāye kāyānupassino viharato cittaṃ virajjati vimuccati anupādāya āsavehi. Vedanāsu…pe… citte… dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. Tassa dhammesu dhammānupassino viharato cittaṃ virajjati vimuccati anupādāya āsavehi. Evaṃ kho, sāriputta, bhikkhu vimuttacitto hoti. Vimuttacittattā khvāhaṃ, sāriputta, mahāpurisoti vadāmi, avimuttacittattā no mahāpurisoti vadāmī’’ti – taṃ brūmi mahāpurisoti.
సో ఇధ సిబ్బినిమచ్చగాతి సిబ్బినీ వుచ్చతి తణ్హా. యో రాగో సారాగో…పే॰… అభిజ్ఝా లోభో అకుసలమూలం, యస్సేసా సిబ్బినీ తణ్హా పహీనా సముచ్ఛిన్నా వూపసన్తా పటిపస్సద్ధా అభబ్బుప్పత్తికా ఞాణగ్గినా దడ్ఢా. సో సిబ్బినిం తణ్హం అచ్చగా ఉపచ్చగా అతిక్కన్తో సమతిక్కన్తో వీతివత్తోతి – సో ఇధ సిబ్బినిమచ్చగా. తేనాహ భగవా –
So idha sibbinimaccagāti sibbinī vuccati taṇhā. Yo rāgo sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlaṃ, yassesā sibbinī taṇhā pahīnā samucchinnā vūpasantā paṭipassaddhā abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhā. So sibbiniṃ taṇhaṃ accagā upaccagā atikkanto samatikkanto vītivattoti – so idha sibbinimaccagā. Tenāha bhagavā –
‘‘సో ఉభన్తమభిఞ్ఞాయ, మజ్ఝే మన్తా న లిప్పతి;
‘‘So ubhantamabhiññāya, majjhe mantā na lippati;
తం బ్రూమి మహాపురిసోతి, సో ఇధ సిబ్బినిమచ్చగా’’తి.
Taṃ brūmi mahāpurisoti, so idha sibbinimaccagā’’ti.
సహ గాథాపరియోసానా యే తే బ్రాహ్మణేన సద్ధిం ఏకచ్ఛన్దా ఏకపయోగా ఏకాధిప్పాయా ఏకవాసనవాసితా, తేసం అనేకపాణసహస్సానం విరజం వీతమలం ధమ్మచక్ఖుం ఉదపాది – ‘‘యం కిఞ్చి సముదయధమ్మం సబ్బం తం నిరోధధమ్మ’’న్తి. తస్స బ్రాహ్మణస్స అనుపాదాయ ఆసవేహి చిత్తం విముచ్చి. సహ అరహత్తప్పత్తా అజినజటావాకచీరతిదణ్డకమణ్డలుకేసా చ మస్సూ చ అన్తరహితా. భణ్డుకాసాయవత్థవసనో సఙ్ఘాటిపత్తచీవరధరో అన్వత్థపటిపత్తియా పఞ్జలికో భగవన్తం నమస్సమానో నిసిన్నో హోతి – ‘‘సత్థా మే భన్తే భగవా, సావకోహమస్మీ’’తి.
Saha gāthāpariyosānā ye te brāhmaṇena saddhiṃ ekacchandā ekapayogā ekādhippāyā ekavāsanavāsitā, tesaṃ anekapāṇasahassānaṃ virajaṃ vītamalaṃ dhammacakkhuṃ udapādi – ‘‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’nti. Tassa brāhmaṇassa anupādāya āsavehi cittaṃ vimucci. Saha arahattappattā ajinajaṭāvākacīratidaṇḍakamaṇḍalukesā ca massū ca antarahitā. Bhaṇḍukāsāyavatthavasano saṅghāṭipattacīvaradharo anvatthapaṭipattiyā pañjaliko bhagavantaṃ namassamāno nisinno hoti – ‘‘satthā me bhante bhagavā, sāvakohamasmī’’ti.
తిస్సమేత్తేయ్యమాణవపుచ్ఛానిద్దేసో దుతియో.
Tissametteyyamāṇavapucchāniddeso dutiyo.
Footnotes:
Related texts:
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / సుత్తపిటక (అట్ఠకథా) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ఖుద్దకనికాయ (అట్ఠకథా) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / చూళనిద్దేస-అట్ఠకథా • Cūḷaniddesa-aṭṭhakathā / ౨. తిస్సమేత్తేయ్యమాణవసుత్తనిద్దేసవణ్ణనా • 2. Tissametteyyamāṇavasuttaniddesavaṇṇanā