| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / सुत्तनिपात-अट्ठकथा • Suttanipāta-aṭṭhakathā |
२. तिस्समेत्तेय्यसुत्तवण्णना
2. Tissametteyyasuttavaṇṇanā
१०४७. कोध सन्तुस्सितोति तिस्समेत्तेय्यसुत्तं। का उप्पत्ति? सब्बसुत्तानं पुच्छावसिका एव उप्पत्ति। ते हि ब्राह्मणा ‘‘कतावकासा पुच्छव्हो’’ति भगवता पवारितत्ता अत्तनो अत्तनो संसयं पुच्छिंसु। पुट्ठो पुट्ठो च तेसं भगवा ब्याकासि। एवं पुच्छावसिकानेवेतानि सुत्तानीति वेदितब्बानि।
1047.Kodhasantussitoti tissametteyyasuttaṃ. Kā uppatti? Sabbasuttānaṃ pucchāvasikā eva uppatti. Te hi brāhmaṇā ‘‘katāvakāsā pucchavho’’ti bhagavatā pavāritattā attano attano saṃsayaṃ pucchiṃsu. Puṭṭho puṭṭho ca tesaṃ bhagavā byākāsi. Evaṃ pucchāvasikānevetāni suttānīti veditabbāni.
निट्ठिते पन अजितपञ्हे ‘‘कथं लोकं अवेक्खन्तं, मच्चुराजा न पस्सती’’ति (सु॰ नि॰ ११२४; चूळनि॰ पिङ्गियमाणवपुच्छा १४४) एवं मोघराजा पुच्छितुं आरभि। तं ‘‘न तावस्स इन्द्रियानि परिपाकं गतानी’’ति ञत्वा भगवा ‘‘तिट्ठ त्वं, मोघराज, अञ्ञो पुच्छतू’’ति पटिक्खिपि। ततो तिस्समेत्तेय्यो अत्तनो संसयं पुच्छन्तो ‘‘कोधा’’ति गाथमाह। तत्थ कोध सन्तुस्सितोति को इध तुट्ठो। इञ्जिताति तण्हादिट्ठिविप्फन्दितानि। उभन्तमभिञ्ञायाति उभो अन्ते अभिजानित्वा। मन्ता न लिप्पतीति पञ्ञाय न लिप्पति।
Niṭṭhite pana ajitapañhe ‘‘kathaṃ lokaṃ avekkhantaṃ, maccurājā na passatī’’ti (su. ni. 1124; cūḷani. piṅgiyamāṇavapucchā 144) evaṃ mogharājā pucchituṃ ārabhi. Taṃ ‘‘na tāvassa indriyāni paripākaṃ gatānī’’ti ñatvā bhagavā ‘‘tiṭṭha tvaṃ, mogharāja, añño pucchatū’’ti paṭikkhipi. Tato tissametteyyo attano saṃsayaṃ pucchanto ‘‘kodhā’’ti gāthamāha. Tattha kodha santussitoti ko idha tuṭṭho. Iñjitāti taṇhādiṭṭhivipphanditāni. Ubhantamabhiññāyāti ubho ante abhijānitvā. Mantā na lippatīti paññāya na lippati.
१०४८-९. तस्सेतमत्थं ब्याकरोन्तो भगवा ‘‘कामेसू’’ति गाथाद्वयमाह। तत्थ कामेसु ब्रह्मचरियवाति कामनिमित्तं ब्रह्मचरियवा, कामेसु आदीनवं दिस्वा मग्गब्रह्मचरियेन समन्नागतोति वुत्तं होति। एत्तावता सन्तुसितं दस्सेति, ‘‘वीततण्हो’’तिआदीहि अनिञ्जितं । तत्थ सङ्खाय निब्बुतोति अनिच्चादिवसेन धम्मे वीमंसित्वा रागादिनिब्बानेन निब्बुतो। सेसं तत्थ तत्थ वुत्तनयत्ता पाकटमेव।
1048-9. Tassetamatthaṃ byākaronto bhagavā ‘‘kāmesū’’ti gāthādvayamāha. Tattha kāmesu brahmacariyavāti kāmanimittaṃ brahmacariyavā, kāmesu ādīnavaṃ disvā maggabrahmacariyena samannāgatoti vuttaṃ hoti. Ettāvatā santusitaṃ dasseti, ‘‘vītataṇho’’tiādīhi aniñjitaṃ . Tattha saṅkhāya nibbutoti aniccādivasena dhamme vīmaṃsitvā rāgādinibbānena nibbuto. Sesaṃ tattha tattha vuttanayattā pākaṭameva.
एवं भगवा इमम्पि सुत्तं अरहत्तनिकूटेनेव देसेसि। देसनापरियोसाने अयम्पि ब्राह्मणो अरहत्ते पतिट्ठासि सद्धिं अन्तेवासिसहस्सेन, अञ्ञेसञ्च अनेकसहस्सानं धम्मचक्खुं उदपादि। सेसं पुब्बसदिसमेवाति।
Evaṃ bhagavā imampi suttaṃ arahattanikūṭeneva desesi. Desanāpariyosāne ayampi brāhmaṇo arahatte patiṭṭhāsi saddhiṃ antevāsisahassena, aññesañca anekasahassānaṃ dhammacakkhuṃ udapādi. Sesaṃ pubbasadisamevāti.
परमत्थजोतिकाय खुद्दक-अट्ठकथाय
Paramatthajotikāya khuddaka-aṭṭhakathāya
सुत्तनिपात-अट्ठकथाय तिस्समेत्तेय्यसुत्तवण्णना निट्ठिता।
Suttanipāta-aṭṭhakathāya tissametteyyasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / खुद्दकनिकाय • Khuddakanikāya / सुत्तनिपातपाळि • Suttanipātapāḷi / २. तिस्समेत्तेय्यमाणवपुच्छा • 2. Tissametteyyamāṇavapucchā
