Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / సుత్తనిపాత-అట్ఠకథా • Suttanipāta-aṭṭhakathā |
౭. తిస్సమేత్తేయ్యసుత్తవణ్ణనా
7. Tissametteyyasuttavaṇṇanā
౮౨౧. మేథునమనుయుత్తస్సాతి తిస్సమేత్తేయ్యసుత్తం. కా ఉప్పత్తి? భగవతి కిర సావత్థియం విహరన్తే తిస్సమేత్తేయ్యా నామ ద్వే సహాయా సావత్థిం అగమంసు. తే సాయన్హసమయం మహాజనం జేతవనాభిముఖం గచ్ఛన్తం దిస్వా ‘‘కుహిం గచ్ఛథా’’తి పుచ్ఛింసు. తతో తేహి ‘‘బుద్ధో లోకే ఉప్పన్నో, బహుజనహితాయ ధమ్మం దేసేతి, తం సోతుం జేతవనం గచ్ఛామా’’తి వుత్తే ‘‘మయమ్పి సోస్సామా’’తి అగమంసు. తే అవఞ్ఝధమ్మదేసకస్స భగవతో ధమ్మదేసనం సుత్వా పరిసన్తరే నిసిన్నావ చిన్తేసుం – ‘‘న సక్కా అగారమజ్ఝే ఠితేనాయం ధమ్మో పరిపూరేతు’’న్తి. అథ పక్కన్తే మహాజనే భగవన్తం పబ్బజ్జం యాచింసు. భగవా ‘‘ఇమే పబ్బాజేహీ’’తి అఞ్ఞతరం భిక్ఖుం ఆణాపేసి. సో తే పబ్బాజేత్వా తచపఞ్చకకమ్మట్ఠానం దత్వా అరఞ్ఞవాసం గన్తుమారద్ధో. మేత్తేయ్యో తిస్సం ఆహ – ‘‘ఆవుసో, ఉపజ్ఝాయో అరఞ్ఞం గచ్ఛతి, మయమ్పి గచ్ఛామా’’తి. తిస్సో ‘‘అలం ఆవుసో, భగవతో దస్సనం ధమ్మస్సవనఞ్చ అహం పిహేమి, గచ్ఛ త్వ’’న్తి వత్వా న అగమాసి. మేత్తేయ్యో ఉపజ్ఝాయేన సహ గన్త్వా అరఞ్ఞే సమణధమ్మం కరోన్తో న చిరస్సేవ అరహత్తం పాపుణి సద్ధిం ఆచరియుపజ్ఝాయేహి. తిస్సస్సాపి జేట్ఠభాతా బ్యాధినా కాలమకాసి. సో తం సుత్వా అత్తనో గామం అగమాసి, తత్ర నం ఞాతకా పలోభేత్వా ఉప్పబ్బాజేసుం. మేత్తేయ్యోపి ఆచరియుపజ్ఝాయేహి సద్ధిం సావత్థిం ఆగతో. అథ భగవా వుత్థవస్సో జనపదచారికం చరమానో అనుపుబ్బేన తం గామం పాపుణి. తత్థ మేత్తేయ్యో భగవన్తం వన్దిత్వా ‘‘ఇమస్మిం, భన్తే, గామే మమ గిహిసహాయో అత్థి, ముహుత్తం తావ ఆగమేథ అనుకమ్పం ఉపాదాయా’’తి వత్వా గామం పవిసిత్వా తం భగవతో సన్తికం ఆనేత్వా ఏకమన్తం ఠితో తస్సత్థాయ ఆదిగాథాయ భగవన్తం పఞ్హం పుచ్ఛి. తస్స భగవా బ్యాకరోన్తో అవసేసగాథాయో అభాసి. అయమస్స సుత్తస్స ఉప్పత్తి.
821.Methunamanuyuttassāti tissametteyyasuttaṃ. Kā uppatti? Bhagavati kira sāvatthiyaṃ viharante tissametteyyā nāma dve sahāyā sāvatthiṃ agamaṃsu. Te sāyanhasamayaṃ mahājanaṃ jetavanābhimukhaṃ gacchantaṃ disvā ‘‘kuhiṃ gacchathā’’ti pucchiṃsu. Tato tehi ‘‘buddho loke uppanno, bahujanahitāya dhammaṃ deseti, taṃ sotuṃ jetavanaṃ gacchāmā’’ti vutte ‘‘mayampi sossāmā’’ti agamaṃsu. Te avañjhadhammadesakassa bhagavato dhammadesanaṃ sutvā parisantare nisinnāva cintesuṃ – ‘‘na sakkā agāramajjhe ṭhitenāyaṃ dhammo paripūretu’’nti. Atha pakkante mahājane bhagavantaṃ pabbajjaṃ yāciṃsu. Bhagavā ‘‘ime pabbājehī’’ti aññataraṃ bhikkhuṃ āṇāpesi. So te pabbājetvā tacapañcakakammaṭṭhānaṃ datvā araññavāsaṃ gantumāraddho. Metteyyo tissaṃ āha – ‘‘āvuso, upajjhāyo araññaṃ gacchati, mayampi gacchāmā’’ti. Tisso ‘‘alaṃ āvuso, bhagavato dassanaṃ dhammassavanañca ahaṃ pihemi, gaccha tva’’nti vatvā na agamāsi. Metteyyo upajjhāyena saha gantvā araññe samaṇadhammaṃ karonto na cirasseva arahattaṃ pāpuṇi saddhiṃ ācariyupajjhāyehi. Tissassāpi jeṭṭhabhātā byādhinā kālamakāsi. So taṃ sutvā attano gāmaṃ agamāsi, tatra naṃ ñātakā palobhetvā uppabbājesuṃ. Metteyyopi ācariyupajjhāyehi saddhiṃ sāvatthiṃ āgato. Atha bhagavā vutthavasso janapadacārikaṃ caramāno anupubbena taṃ gāmaṃ pāpuṇi. Tattha metteyyo bhagavantaṃ vanditvā ‘‘imasmiṃ, bhante, gāme mama gihisahāyo atthi, muhuttaṃ tāva āgametha anukampaṃ upādāyā’’ti vatvā gāmaṃ pavisitvā taṃ bhagavato santikaṃ ānetvā ekamantaṃ ṭhito tassatthāya ādigāthāya bhagavantaṃ pañhaṃ pucchi. Tassa bhagavā byākaronto avasesagāthāyo abhāsi. Ayamassa suttassa uppatti.
తత్థ మేథునమనుయుత్తస్సాతి మేథునధమ్మసమాయుత్తస్స. ఇతీతి ఏవమాహ. ఆయస్మాతి పియవచనమేతం, తిస్సోతి నామం తస్స థేరస్స. సో హి తిస్సోతి నామేన. మేత్తేయ్యోతి గోత్తం, గోత్తవసేనేవ చేస పాకటో అహోసి. తస్మా అట్ఠుప్పత్తియం వుత్తం ‘‘తిస్సమేత్తేయ్యా నామ ద్వే సహాయా’’తి. విఘాతన్తి ఉపఘాతం. బ్రూహీతి ఆచిక్ఖ. మారిసాతి పియవచనమేతం, నిదుక్ఖాతి వుత్తం హోతి. సుత్వాన తవ సాసనన్తి తవ వచనం సుత్వా. వివేకే సిక్ఖిస్సామసేతి సహాయం ఆరబ్భ ధమ్మదేసనం యాచన్తో భణతి. సో పన సిక్ఖితసిక్ఖోయేవ.
Tattha methunamanuyuttassāti methunadhammasamāyuttassa. Itīti evamāha. Āyasmāti piyavacanametaṃ, tissoti nāmaṃ tassa therassa. So hi tissoti nāmena. Metteyyoti gottaṃ, gottavaseneva cesa pākaṭo ahosi. Tasmā aṭṭhuppattiyaṃ vuttaṃ ‘‘tissametteyyā nāma dve sahāyā’’ti. Vighātanti upaghātaṃ. Brūhīti ācikkha. Mārisāti piyavacanametaṃ, nidukkhāti vuttaṃ hoti. Sutvāna tava sāsananti tava vacanaṃ sutvā. Viveke sikkhissāmaseti sahāyaṃ ārabbha dhammadesanaṃ yācanto bhaṇati. So pana sikkhitasikkhoyeva.
౮౨౨. ముస్సతే వాపి సాసనన్తి పరియత్తిపటిపత్తితో దువిధమ్పి సాసనం నస్సతి. వాపీతి పదపూరణమత్తం. ఏతం తస్మిం అనారియన్తి తస్మిం పుగ్గలే ఏతం అనరియం, యదిదం మిచ్ఛాపటిపదా.
822.Mussatevāpi sāsananti pariyattipaṭipattito duvidhampi sāsanaṃ nassati. Vāpīti padapūraṇamattaṃ. Etaṃ tasmiṃ anāriyanti tasmiṃ puggale etaṃ anariyaṃ, yadidaṃ micchāpaṭipadā.
౮౨౩. ఏకో పుబ్బే చరిత్వానాతి పబ్బజ్జాసఙ్ఖాతేన వా గణవోస్సగ్గట్ఠేన వా పుబ్బే ఏకో విహరిత్వా. యానం భన్తంవ తం లోకే, హీనమాహు పుథుజ్జనన్తి తం విబ్భన్తకం పుగ్గలం యథా హత్థియానాదియానం అదన్తం విసమం ఆరోహతి, ఆరోహకమ్పి భఞ్జతి, పపాతేపి పపతతి. ఏవం కాయదుచ్చరితాదివిసమారోహనేన నరకాదీసు, అత్థభఞ్జనేన జాతిపపాతాదీసు పపతనేన చ యానం భన్తంవ ఆహు హీనం పుథుజ్జనఞ్చ ఆహూతి.
823.Ekopubbe caritvānāti pabbajjāsaṅkhātena vā gaṇavossaggaṭṭhena vā pubbe eko viharitvā. Yānaṃ bhantaṃva taṃ loke, hīnamāhu puthujjananti taṃ vibbhantakaṃ puggalaṃ yathā hatthiyānādiyānaṃ adantaṃ visamaṃ ārohati, ārohakampi bhañjati, papātepi papatati. Evaṃ kāyaduccaritādivisamārohanena narakādīsu, atthabhañjanena jātipapātādīsu papatanena ca yānaṃ bhantaṃva āhu hīnaṃ puthujjanañca āhūti.
౮౨౪-౫. యసో కిత్తి చాతి లాభసక్కారో పసంసా చ. పుబ్బేతి పబ్బజితభావే. హాయతే వాపి తస్స సాతి తస్స విబ్భన్తకస్స సతో సో చ యసో సా చ కిత్తి హాయతి. ఏతమ్పి దిస్వాతి ఏతమ్పి పుబ్బే యసకిత్తీనం భావం పచ్ఛా చ హానిం దిస్వా. సిక్ఖేథ మేథునం విప్పహాతవేతి తిస్సో సిక్ఖా సిక్ఖేథ. కిం కారణం? మేథునం విప్పహాతవే, మేథునప్పహానత్థాయాతి వుత్తం హోతి. యో హి మేథునం న విప్పజహతి, సఙ్కప్పేహి…పే॰… తథావిధో . తత్థ పరేతోతి సమన్నాగతో. పరేసం నిగ్ఘోసన్తి ఉపజ్ఝాయాదీనం నిన్దావచనం. మఙ్కు హోతీతి దుమ్మనో హోతి.
824-5.Yaso kitti cāti lābhasakkāro pasaṃsā ca. Pubbeti pabbajitabhāve. Hāyate vāpi tassa sāti tassa vibbhantakassa sato so ca yaso sā ca kitti hāyati. Etampi disvāti etampi pubbe yasakittīnaṃ bhāvaṃ pacchā ca hāniṃ disvā. Sikkhetha methunaṃ vippahātaveti tisso sikkhā sikkhetha. Kiṃ kāraṇaṃ? Methunaṃ vippahātave, methunappahānatthāyāti vuttaṃ hoti. Yo hi methunaṃ na vippajahati, saṅkappehi…pe… tathāvidho. Tattha paretoti samannāgato. Paresaṃ nigghosanti upajjhāyādīnaṃ nindāvacanaṃ. Maṅku hotīti dummano hoti.
౮౨౬. ఇతో పరా గాథా పాకటసమ్బన్ధా ఏవ. తాసు సత్థానీతి కాయదుచ్చరితాదీని. తాని హి అత్తనో పరేసఞ్చ ఛేదనట్ఠేన ‘‘సత్థానీ’’తి వుచ్చన్తి. తేసు చాయం విసేసతో చోదితో ముసావచనసత్థానేవ కరోతి – ‘‘ఇమినా కారణేనాహం విబ్భన్తో’’తి భణన్తో. తేనేవాహ – ‘‘ఏస ఖ్వస్స మహాగేధో, మోసవజ్జం పగాహతీ’’తి. తత్థ ఏస ఖ్వస్సాతి ఏస ఖో అస్స. మహాగేధోతి మహాబన్ధనం. కతమోతి చే? యదిదం మోసవజ్జం పగాహతి, స్వాస్స ముసావాదజ్ఝోగాహో మహాగేధోతి వేదితబ్బో.
826. Ito parā gāthā pākaṭasambandhā eva. Tāsu satthānīti kāyaduccaritādīni. Tāni hi attano paresañca chedanaṭṭhena ‘‘satthānī’’ti vuccanti. Tesu cāyaṃ visesato codito musāvacanasatthāneva karoti – ‘‘iminā kāraṇenāhaṃ vibbhanto’’ti bhaṇanto. Tenevāha – ‘‘esa khvassa mahāgedho, mosavajjaṃ pagāhatī’’ti. Tattha esa khvassāti esa kho assa. Mahāgedhoti mahābandhanaṃ. Katamoti ce? Yadidaṃ mosavajjaṃ pagāhati, svāssa musāvādajjhogāho mahāgedhoti veditabbo.
౮౨౭. మన్దోవ పరికిస్సతీతి పాణవధాదీని కరోన్తో తతోనిదానఞ్చ దుక్ఖమనుభోన్తో భోగపరియేసనరక్ఖనాని చ కరోన్తో మోమూహో వియ పరికిలిస్సతి.
827.Mandova parikissatīti pāṇavadhādīni karonto tatonidānañca dukkhamanubhonto bhogapariyesanarakkhanāni ca karonto momūho viya parikilissati.
౮౨౮-౯. ‘‘ఏతమాదీనవం ఞత్వా, ముని పుబ్బాపరే ఇధా’’తి ఏతం ‘‘యసో కిత్తి చ యా పుబ్బే, హాయతేవాపి తస్స సా’’తి ఇతో పభుతి వుత్తే పుబ్బాపరే ఇధ ఇమస్మిం సాసనే పుబ్బతో అపరే సమణభావతో విబ్భన్తకభావే ఆదీనవం ముని ఞత్వా. ఏతదరియానముత్తమన్తి యదిదం వివేకచరియా , ఏతం బుద్ధాదీనం అరియానం ఉత్తమం, తస్మా వివేకఞ్ఞేవ సిక్ఖేథాతి అధిప్పాయో. న తేన సేట్ఠో మఞ్ఞేథాతి తేన చ వివేకేన న అత్తానం ‘‘సేట్ఠో అహ’’న్తి మఞ్ఞేయ్య, తేన థద్ధో న భవేయ్యాతి వుత్తం హోతి.
828-9.‘‘Etamādīnavaṃ ñatvā, muni pubbāpare idhā’’ti etaṃ ‘‘yaso kitti ca yā pubbe, hāyatevāpi tassa sā’’ti ito pabhuti vutte pubbāpare idha imasmiṃ sāsane pubbato apare samaṇabhāvato vibbhantakabhāve ādīnavaṃ muni ñatvā. Etadariyānamuttamanti yadidaṃ vivekacariyā , etaṃ buddhādīnaṃ ariyānaṃ uttamaṃ, tasmā vivekaññeva sikkhethāti adhippāyo. Na tena seṭṭho maññethāti tena ca vivekena na attānaṃ ‘‘seṭṭho aha’’nti maññeyya, tena thaddho na bhaveyyāti vuttaṃ hoti.
౮౩౦. రిత్తస్సాతి వివిత్తస్స కాయదుచ్చరితాదీహి విరహితస్స. ఓఘతిణ్ణస్స పిహయన్తి, కామేసు గధితా పజాతి వత్థుకామేసు లగ్గా సత్తా తస్స చతురోఘతిణ్ణస్స పిహయన్తి ఇణాయికా వియ ఆణణ్యస్సాతి అరహత్తనికూటేన దేసనం నిట్ఠాపేసి. దేసనాపరియోసానే తిస్సో సోతాపత్తిఫలం పత్వా పచ్ఛా పబ్బజిత్వా అరహత్తం సచ్ఛాకాసీతి.
830.Rittassāti vivittassa kāyaduccaritādīhi virahitassa. Oghatiṇṇassa pihayanti, kāmesu gadhitā pajāti vatthukāmesu laggā sattā tassa caturoghatiṇṇassa pihayanti iṇāyikā viya āṇaṇyassāti arahattanikūṭena desanaṃ niṭṭhāpesi. Desanāpariyosāne tisso sotāpattiphalaṃ patvā pacchā pabbajitvā arahattaṃ sacchākāsīti.
పరమత్థజోతికాయ ఖుద్దక-అట్ఠకథాయ
Paramatthajotikāya khuddaka-aṭṭhakathāya
సుత్తనిపాత-అట్ఠకథాయ తిస్సమేత్తేయ్యసుత్తవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Suttanipāta-aṭṭhakathāya tissametteyyasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / సుత్తనిపాతపాళి • Suttanipātapāḷi / ౭. తిస్సమేత్తేయ్యసుత్తం • 7. Tissametteyyasuttaṃ