| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සුත්‌තනිපාත-අට්‌ඨකථා • Suttanipāta-aṭṭhakathā |
7. තිස්‌සමෙත්‌තෙය්‍යසුත්‌තවණ්‌ණනා
7. Tissametteyyasuttavaṇṇanā
821. මෙථුනමනුයුත්‌තස්‌සාති තිස්‌සමෙත්‌තෙය්‍යසුත්‌තං. කා උප්‌පත්‌ති? භගවති කිර සාවත්‌ථියං විහරන්‌තෙ තිස්‌සමෙත්‌තෙය්‍යා නාම ද්‌වෙ සහායා සාවත්‌ථිං අගමංසු. තෙ සායන්‌හසමයං මහාජනං ජෙතවනාභිමුඛං ගච්‌ඡන්‌තං දිස්‌වා ‘‘කුහිං ගච්‌ඡථා’’ති පුච්‌ඡිංසු. තතො තෙහි ‘‘බුද්‌ධො ලොකෙ උප්‌පන්‌නො, බහුජනහිතාය ධම්‌මං දෙසෙති, තං සොතුං ජෙතවනං ගච්‌ඡාමා’’ති වුත්‌තෙ ‘‘මයම්‌පි සොස්‌සාමා’’ති අගමංසු. තෙ අවඤ්‌ඣධම්‌මදෙසකස්‌ස භගවතො ධම්‌මදෙසනං සුත්‌වා පරිසන්‌තරෙ නිසින්‌නාව චින්‌තෙසුං – ‘‘න සක්‌කා අගාරමජ්‌ඣෙ ඨිතෙනායං ධම්‌මො පරිපූරෙතු’’න්‌ති. අථ පක්‌කන්‌තෙ මහාජනෙ භගවන්‌තං පබ්‌බජ්‌ජං යාචිංසු. භගවා ‘‘ඉමෙ පබ්‌බාජෙහී’’ති අඤ්‌ඤතරං භික්‌ඛුං ආණාපෙසි. සො තෙ පබ්‌බාජෙත්‌වා තචපඤ්‌චකකම්‌මට්‌ඨානං දත්‌වා අරඤ්‌ඤවාසං ගන්‌තුමාරද්‌ධො. මෙත්‌තෙය්‍යො තිස්‌සං ආහ – ‘‘ආවුසො, උපජ්‌ඣායො අරඤ්‌ඤං ගච්‌ඡති, මයම්‌පි ගච්‌ඡාමා’’ති. තිස්‌සො ‘‘අලං ආවුසො, භගවතො දස්‌සනං ධම්‌මස්‌සවනඤ්‌ච අහං පිහෙමි, ගච්‌ඡ ත්‌ව’’න්‌ති වත්‌වා න අගමාසි. මෙත්‌තෙය්‍යො උපජ්‌ඣායෙන සහ ගන්‌ත්‌වා අරඤ්‌ඤෙ සමණධම්‌මං කරොන්‌තො න චිරස්‌සෙව අරහත්‌තං පාපුණි සද්‌ධිං ආචරියුපජ්‌ඣායෙහි. තිස්‌සස්‌සාපි ජෙට්‌ඨභාතා බ්‍යාධිනා කාලමකාසි. සො තං සුත්‌වා අත්‌තනො ගාමං අගමාසි, තත්‍ර නං ඤාතකා පලොභෙත්‌වා උප්‌පබ්‌බාජෙසුං. මෙත්‌තෙය්‍යොපි ආචරියුපජ්‌ඣායෙහි සද්‌ධිං සාවත්‌ථිං ආගතො. අථ භගවා වුත්‌ථවස්‌සො ජනපදචාරිකං චරමානො අනුපුබ්‌බෙන තං ගාමං පාපුණි. තත්‌ථ මෙත්‌තෙය්‍යො භගවන්‌තං වන්‌දිත්‌වා ‘‘ඉමස්‌මිං, භන්‌තෙ, ගාමෙ මම ගිහිසහායො අත්‌ථි, මුහුත්‌තං තාව ආගමෙථ අනුකම්‌පං උපාදායා’’ති වත්‌වා ගාමං පවිසිත්‌වා තං භගවතො සන්‌තිකං ආනෙත්‌වා එකමන්‌තං ඨිතො තස්‌සත්‌ථාය ආදිගාථාය භගවන්‌තං පඤ්‌හං පුච්‌ඡි. තස්‌ස භගවා බ්‍යාකරොන්‌තො අවසෙසගාථායො අභාසි. අයමස්‌ස සුත්‌තස්‌ස උප්‌පත්‌ති.
821.Methunamanuyuttassāti tissametteyyasuttaṃ. Kā uppatti? Bhagavati kira sāvatthiyaṃ viharante tissametteyyā nāma dve sahāyā sāvatthiṃ agamaṃsu. Te sāyanhasamayaṃ mahājanaṃ jetavanābhimukhaṃ gacchantaṃ disvā ‘‘kuhiṃ gacchathā’’ti pucchiṃsu. Tato tehi ‘‘buddho loke uppanno, bahujanahitāya dhammaṃ deseti, taṃ sotuṃ jetavanaṃ gacchāmā’’ti vutte ‘‘mayampi sossāmā’’ti agamaṃsu. Te avañjhadhammadesakassa bhagavato dhammadesanaṃ sutvā parisantare nisinnāva cintesuṃ – ‘‘na sakkā agāramajjhe ṭhitenāyaṃ dhammo paripūretu’’nti. Atha pakkante mahājane bhagavantaṃ pabbajjaṃ yāciṃsu. Bhagavā ‘‘ime pabbājehī’’ti aññataraṃ bhikkhuṃ āṇāpesi. So te pabbājetvā tacapañcakakammaṭṭhānaṃ datvā araññavāsaṃ gantumāraddho. Metteyyo tissaṃ āha – ‘‘āvuso, upajjhāyo araññaṃ gacchati, mayampi gacchāmā’’ti. Tisso ‘‘alaṃ āvuso, bhagavato dassanaṃ dhammassavanañca ahaṃ pihemi, gaccha tva’’nti vatvā na agamāsi. Metteyyo upajjhāyena saha gantvā araññe samaṇadhammaṃ karonto na cirasseva arahattaṃ pāpuṇi saddhiṃ ācariyupajjhāyehi. Tissassāpi jeṭṭhabhātā byādhinā kālamakāsi. So taṃ sutvā attano gāmaṃ agamāsi, tatra naṃ ñātakā palobhetvā uppabbājesuṃ. Metteyyopi ācariyupajjhāyehi saddhiṃ sāvatthiṃ āgato. Atha bhagavā vutthavasso janapadacārikaṃ caramāno anupubbena taṃ gāmaṃ pāpuṇi. Tattha metteyyo bhagavantaṃ vanditvā ‘‘imasmiṃ, bhante, gāme mama gihisahāyo atthi, muhuttaṃ tāva āgametha anukampaṃ upādāyā’’ti vatvā gāmaṃ pavisitvā taṃ bhagavato santikaṃ ānetvā ekamantaṃ ṭhito tassatthāya ādigāthāya bhagavantaṃ pañhaṃ pucchi. Tassa bhagavā byākaronto avasesagāthāyo abhāsi. Ayamassa suttassa uppatti.
තත්‌ථ මෙථුනමනුයුත්‌තස්‌සාති මෙථුනධම්‌මසමායුත්‌තස්‌ස. ඉතීති එවමාහ. ආයස්‌මාති පියවචනමෙතං, තිස්‌සොති නාමං තස්‌ස ථෙරස්‌ස. සො හි තිස්‌සොති නාමෙන. මෙත්‌තෙය්‍යොති ගොත්‌තං, ගොත්‌තවසෙනෙව චෙස පාකටො අහොසි. තස්‌මා අට්‌ඨුප්‌පත්‌තියං වුත්‌තං ‘‘තිස්‌සමෙත්‌තෙය්‍යා නාම ද්‌වෙ සහායා’’ති. විඝාතන්‌ති උපඝාතං. බ්‍රූහීති ආචික්‌ඛ. මාරිසාති පියවචනමෙතං, නිදුක්‌ඛාති වුත්‌තං හොති. සුත්‌වාන තව සාසනන්‌ති තව වචනං සුත්‌වා. විවෙකෙ සික්‌ඛිස්‌සාමසෙති සහායං ආරබ්‌භ ධම්‌මදෙසනං යාචන්‌තො භණති. සො පන සික්‌ඛිතසික්‌ඛොයෙව.
Tattha methunamanuyuttassāti methunadhammasamāyuttassa. Itīti evamāha. Āyasmāti piyavacanametaṃ, tissoti nāmaṃ tassa therassa. So hi tissoti nāmena. Metteyyoti gottaṃ, gottavaseneva cesa pākaṭo ahosi. Tasmā aṭṭhuppattiyaṃ vuttaṃ ‘‘tissametteyyā nāma dve sahāyā’’ti. Vighātanti upaghātaṃ. Brūhīti ācikkha. Mārisāti piyavacanametaṃ, nidukkhāti vuttaṃ hoti. Sutvāna tava sāsananti tava vacanaṃ sutvā. Viveke sikkhissāmaseti sahāyaṃ ārabbha dhammadesanaṃ yācanto bhaṇati. So pana sikkhitasikkhoyeva.
822. මුස්‌සතෙ වාපි සාසනන්‌ති පරියත්‌තිපටිපත්‌තිතො දුවිධම්‌පි සාසනං නස්‌සති. වාපීති පදපූරණමත්‌තං. එතං තස්‌මිං අනාරියන්‌ති තස්‌මිං පුග්‌ගලෙ එතං අනරියං, යදිදං මිච්‌ඡාපටිපදා.
822.Mussatevāpi sāsananti pariyattipaṭipattito duvidhampi sāsanaṃ nassati. Vāpīti padapūraṇamattaṃ. Etaṃ tasmiṃ anāriyanti tasmiṃ puggale etaṃ anariyaṃ, yadidaṃ micchāpaṭipadā.
823. එකො පුබ්‌බෙ චරිත්‌වානාති පබ්‌බජ්‌ජාසඞ්‌ඛාතෙන වා ගණවොස්‌සග්‌ගට්‌ඨෙන වා පුබ්‌බෙ එකො විහරිත්‌වා. යානං භන්‌තංව තං ලොකෙ, හීනමාහු පුථුජ්‌ජනන්‌ති තං විබ්‌භන්‌තකං පුග්‌ගලං යථා හත්‌ථියානාදියානං අදන්‌තං විසමං ආරොහති, ආරොහකම්‌පි භඤ්‌ජති, පපාතෙපි පපතති. එවං කායදුච්‌චරිතාදිවිසමාරොහනෙන නරකාදීසු, අත්‌ථභඤ්‌ජනෙන ජාතිපපාතාදීසු පපතනෙන ච යානං භන්‌තංව ආහු හීනං පුථුජ්‌ජනඤ්‌ච ආහූති.
823.Ekopubbe caritvānāti pabbajjāsaṅkhātena vā gaṇavossaggaṭṭhena vā pubbe eko viharitvā. Yānaṃ bhantaṃva taṃ loke, hīnamāhu puthujjananti taṃ vibbhantakaṃ puggalaṃ yathā hatthiyānādiyānaṃ adantaṃ visamaṃ ārohati, ārohakampi bhañjati, papātepi papatati. Evaṃ kāyaduccaritādivisamārohanena narakādīsu, atthabhañjanena jātipapātādīsu papatanena ca yānaṃ bhantaṃva āhu hīnaṃ puthujjanañca āhūti.
824-5. යසො කිත්‌ති චාති ලාභසක්‌කාරො පසංසා ච. පුබ්‌බෙති පබ්‌බජිතභාවෙ. හායතෙ වාපි තස්‌ස සාති තස්‌ස විබ්‌භන්‌තකස්‌ස සතො සො ච යසො සා ච කිත්‌ති හායති. එතම්‌පි දිස්‌වාති එතම්‌පි පුබ්‌බෙ යසකිත්‌තීනං භාවං පච්‌ඡා ච හානිං දිස්‌වා. සික්‌ඛෙථ මෙථුනං විප්‌පහාතවෙති තිස්‌සො සික්‌ඛා සික්‌ඛෙථ. කිං කාරණං? මෙථුනං විප්‌පහාතවෙ, මෙථුනප්‌පහානත්‌ථායාති වුත්‌තං හොති. යො හි මෙථුනං න විප්‌පජහති, සඞ්‌කප්‌පෙහි…පෙ.… තථාවිධො . තත්‌ථ පරෙතොති සමන්‌නාගතො. පරෙසං නිග්‌ඝොසන්‌ති උපජ්‌ඣායාදීනං නින්‌දාවචනං. මඞ්‌කු හොතීති දුම්‌මනො හොති.
824-5.Yaso kitti cāti lābhasakkāro pasaṃsā ca. Pubbeti pabbajitabhāve. Hāyate vāpi tassa sāti tassa vibbhantakassa sato so ca yaso sā ca kitti hāyati. Etampi disvāti etampi pubbe yasakittīnaṃ bhāvaṃ pacchā ca hāniṃ disvā. Sikkhetha methunaṃ vippahātaveti tisso sikkhā sikkhetha. Kiṃ kāraṇaṃ? Methunaṃ vippahātave, methunappahānatthāyāti vuttaṃ hoti. Yo hi methunaṃ na vippajahati, saṅkappehi…pe… tathāvidho. Tattha paretoti samannāgato. Paresaṃ nigghosanti upajjhāyādīnaṃ nindāvacanaṃ. Maṅku hotīti dummano hoti.
826. ඉතො පරා ගාථා පාකටසම්‌බන්‌ධා එව. තාසු සත්‌ථානීති කායදුච්‌චරිතාදීනි. තානි හි අත්‌තනො පරෙසඤ්‌ච ඡෙදනට්‌ඨෙන ‘‘සත්‌ථානී’’ති වුච්‌චන්‌ති. තෙසු චායං විසෙසතො චොදිතො මුසාවචනසත්‌ථානෙව කරොති – ‘‘ඉමිනා කාරණෙනාහං විබ්‌භන්‌තො’’ති භණන්‌තො. තෙනෙවාහ – ‘‘එස ඛ්‌වස්‌ස මහාගෙධො, මොසවජ්‌ජං පගාහතී’’ති. තත්‌ථ එස ඛ්‌වස්‌සාති එස ඛො අස්‌ස. මහාගෙධොති මහාබන්‌ධනං. කතමොති චෙ? යදිදං මොසවජ්‌ජං පගාහති, ස්‌වාස්‌ස මුසාවාදජ්‌ඣොගාහො මහාගෙධොති වෙදිතබ්‌බො.
826. Ito parā gāthā pākaṭasambandhā eva. Tāsu satthānīti kāyaduccaritādīni. Tāni hi attano paresañca chedanaṭṭhena ‘‘satthānī’’ti vuccanti. Tesu cāyaṃ visesato codito musāvacanasatthāneva karoti – ‘‘iminā kāraṇenāhaṃ vibbhanto’’ti bhaṇanto. Tenevāha – ‘‘esa khvassa mahāgedho, mosavajjaṃ pagāhatī’’ti. Tattha esa khvassāti esa kho assa. Mahāgedhoti mahābandhanaṃ. Katamoti ce? Yadidaṃ mosavajjaṃ pagāhati, svāssa musāvādajjhogāho mahāgedhoti veditabbo.
827. මන්‌දොව පරිකිස්‌සතීති පාණවධාදීනි කරොන්‌තො තතොනිදානඤ්‌ච දුක්‌ඛමනුභොන්‌තො භොගපරියෙසනරක්‌ඛනානි ච කරොන්‌තො මොමූහො විය පරිකිලිස්‌සති.
827.Mandova parikissatīti pāṇavadhādīni karonto tatonidānañca dukkhamanubhonto bhogapariyesanarakkhanāni ca karonto momūho viya parikilissati.
828-9. ‘‘එතමාදීනවං ඤත්‌වා, මුනි පුබ්‌බාපරෙ ඉධා’’ති එතං ‘‘යසො කිත්‌ති ච යා පුබ්‌බෙ, හායතෙවාපි තස්‌ස සා’’ති ඉතො පභුති වුත්‌තෙ පුබ්‌බාපරෙ ඉධ ඉමස්‌මිං සාසනෙ පුබ්‌බතො අපරෙ සමණභාවතො විබ්‌භන්‌තකභාවෙ ආදීනවං මුනි ඤත්‌වා. එතදරියානමුත්‌තමන්‌ති යදිදං විවෙකචරියා , එතං බුද්‌ධාදීනං අරියානං උත්‌තමං, තස්‌මා විවෙකඤ්‌ඤෙව සික්‌ඛෙථාති අධිප්‌පායො. න තෙන සෙට්‌ඨො මඤ්‌ඤෙථාති තෙන ච විවෙකෙන න අත්‌තානං ‘‘සෙට්‌ඨො අහ’’න්‌ති මඤ්‌ඤෙය්‍ය, තෙන ථද්‌ධො න භවෙය්‍යාති වුත්‌තං හොති.
828-9.‘‘Etamādīnavaṃ ñatvā, muni pubbāpare idhā’’ti etaṃ ‘‘yaso kitti ca yā pubbe, hāyatevāpi tassa sā’’ti ito pabhuti vutte pubbāpare idha imasmiṃ sāsane pubbato apare samaṇabhāvato vibbhantakabhāve ādīnavaṃ muni ñatvā. Etadariyānamuttamanti yadidaṃ vivekacariyā , etaṃ buddhādīnaṃ ariyānaṃ uttamaṃ, tasmā vivekaññeva sikkhethāti adhippāyo. Na tena seṭṭho maññethāti tena ca vivekena na attānaṃ ‘‘seṭṭho aha’’nti maññeyya, tena thaddho na bhaveyyāti vuttaṃ hoti.
830. රිත්‌තස්‌සාති විවිත්‌තස්‌ස කායදුච්‌චරිතාදීහි විරහිතස්‌ස. ඔඝතිණ්‌ණස්‌ස පිහයන්‌ති, කාමෙසු ගධිතා පජාති වත්‌ථුකාමෙසු ලග්‌ගා සත්‌තා තස්‌ස චතුරොඝතිණ්‌ණස්‌ස පිහයන්‌ති ඉණායිකා විය ආණණ්‍යස්‌සාති අරහත්‌තනිකූටෙන දෙසනං නිට්‌ඨාපෙසි. දෙසනාපරියොසානෙ තිස්‌සො සොතාපත්‌තිඵලං පත්‌වා පච්‌ඡා පබ්‌බජිත්‌වා අරහත්‌තං සච්‌ඡාකාසීති.
830.Rittassāti vivittassa kāyaduccaritādīhi virahitassa. Oghatiṇṇassa pihayanti, kāmesu gadhitā pajāti vatthukāmesu laggā sattā tassa caturoghatiṇṇassa pihayanti iṇāyikā viya āṇaṇyassāti arahattanikūṭena desanaṃ niṭṭhāpesi. Desanāpariyosāne tisso sotāpattiphalaṃ patvā pacchā pabbajitvā arahattaṃ sacchākāsīti.
පරමත්‌ථජොතිකාය ඛුද්‌දක-අට්‌ඨකථාය
Paramatthajotikāya khuddaka-aṭṭhakathāya
සුත්‌තනිපාත-අට්‌ඨකථාය තිස්‌සමෙත්‌තෙය්‍යසුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Suttanipāta-aṭṭhakathāya tissametteyyasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්‌දකනිකාය • Khuddakanikāya / සුත්‌තනිපාතපාළි • Suttanipātapāḷi / 7. තිස්‌සමෙත්‌තෙය්‍යසුත්‌තං • 7. Tissametteyyasuttaṃ
