| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / သံယုတ္တနိကာယ • Saṃyuttanikāya |
၂. တိသ္သသုတ္တံ
2. Tissasuttaṃ
၈၄. သာဝတ္ထိနိဒာနံ။ တေန ခော ပန သမယေန အာယသ္မာ တိသ္သော ဘဂဝတော ပိတုစ္ဆာပုတ္တော သမ္ဗဟုလာနံ ဘိက္ခူနံ ဧဝမာရောစေတိ – ‘‘အပိ မေ, အာဝုသော, မဓုရကဇာတော ဝိယ ကာယော; ဒိသာပိ မေ န ပက္ခာယန္တိ; ဓမ္မာပိ မံ န ပဋိဘန္တိ; ထိနမိဒ္ဓဉ္စ 1 မေ စိတ္တံ ပရိယာဒာယ တိဋ္ဌတိ; အနဘိရတော စ ဗ္ရဟ္မစရိယံ စရာမိ; ဟောတိ စ မေ ဓမ္မေသု ဝိစိကိစ္ဆာ’’တိ။
84. Sāvatthinidānaṃ. Tena kho pana samayena āyasmā tisso bhagavato pitucchāputto sambahulānaṃ bhikkhūnaṃ evamāroceti – ‘‘api me, āvuso, madhurakajāto viya kāyo; disāpi me na pakkhāyanti; dhammāpi maṃ na paṭibhanti; thinamiddhañca 2 me cittaṃ pariyādāya tiṭṭhati; anabhirato ca brahmacariyaṃ carāmi; hoti ca me dhammesu vicikicchā’’ti.
အထ ခော သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိံသု; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခော တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစုံ – ‘‘အာယသ္မာ, ဘန္တေ, တိသ္သော ဘဂဝတော ပိတုစ္ဆာပုတ္တော သမ္ဗဟုလာနံ ဘိက္ခူနံ ဧဝမာရောစေတိ – ‘အပိ မေ, အာဝုသော, မဓုရကဇာတော ဝိယ ကာယော; ဒိသာပိ မေ န ပက္ခာယန္တိ; ဓမ္မာပိ မံ န ပဋိဘန္တိ; ထိနမိဒ္ဓဉ္စ မေ စိတ္တံ ပရိယာဒာယ တိဋ္ဌတိ; အနဘိရတော စ ဗ္ရဟ္မစရိယံ စရာမိ; ဟောတိ စ မေ ဓမ္မေသု ဝိစိကိစ္ဆာ’’’တိ။
Atha kho sambahulā bhikkhū yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘āyasmā, bhante, tisso bhagavato pitucchāputto sambahulānaṃ bhikkhūnaṃ evamāroceti – ‘api me, āvuso, madhurakajāto viya kāyo; disāpi me na pakkhāyanti; dhammāpi maṃ na paṭibhanti; thinamiddhañca me cittaṃ pariyādāya tiṭṭhati; anabhirato ca brahmacariyaṃ carāmi; hoti ca me dhammesu vicikicchā’’’ti.
အထ ခော ဘဂဝာ အညတရံ ဘိက္ခုံ အာမန္တေသိ – ‘‘ဧဟိ တ္ဝံ, ဘိက္ခု, မမ ဝစနေန တိသ္သံ ဘိက္ခုံ အာမန္တေဟီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခော သော ဘိက္ခု ဘဂဝတော ပဋိသ္သုတ္ဝာ ယေနာယသ္မာ တိသ္သော တေနုပသင္ကမိ ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ အာယသ္မန္တံ တိသ္သံ ဧတဒဝောစ – ‘‘သတ္ထာ တံ, အာဝုသော တိသ္သ, အာမန္တေတီ’’တိ။ ‘‘ဧဝမာဝုသော’’တိ ခော အာယသ္မာ တိသ္သော တသ္သ ဘိက္ခုနော ပဋိသ္သုတ္ဝာ ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခော အာယသ္မန္တံ တိသ္သံ ဘဂဝာ ဧတဒဝောစ – ‘‘သစ္စံ ကိရ တ္ဝံ, တိသ္သ, သမ္ဗဟုလာနံ ဘိက္ခူနံ ဧဝမာရောစေသိ – ‘အပိ မေ, အာဝုသော, မဓုရကဇာတော ဝိယ ကာယော။ပေ.။ ဟောတိ စ မေ ဓမ္မေသု ဝိစိကိစ္ဆာ’’’တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘တံ ကိံ မညသိ, တိသ္သ, ရူပေ အဝိဂတရာဂသ္သ အဝိဂတစ္ဆန္ဒသ္သ အဝိဂတပေမသ္သ အဝိဂတပိပာသသ္သ အဝိဂတပရိဠာဟသ္သ အဝိဂတတဏ္ဟသ္သ, တသ္သ ရူပသ္သ ဝိပရိဏာမညထာဘာဝာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒောမနသ္သုပာယာသာ’’တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။
Atha kho bhagavā aññataraṃ bhikkhuṃ āmantesi – ‘‘ehi tvaṃ, bhikkhu, mama vacanena tissaṃ bhikkhuṃ āmantehī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho so bhikkhu bhagavato paṭissutvā yenāyasmā tisso tenupasaṅkami ; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ tissaṃ etadavoca – ‘‘satthā taṃ, āvuso tissa, āmantetī’’ti. ‘‘Evamāvuso’’ti kho āyasmā tisso tassa bhikkhuno paṭissutvā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho āyasmantaṃ tissaṃ bhagavā etadavoca – ‘‘saccaṃ kira tvaṃ, tissa, sambahulānaṃ bhikkhūnaṃ evamārocesi – ‘api me, āvuso, madhurakajāto viya kāyo…pe… hoti ca me dhammesu vicikicchā’’’ti? ‘‘Evaṃ, bhante’’. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, tissa, rūpe avigatarāgassa avigatacchandassa avigatapemassa avigatapipāsassa avigatapariḷāhassa avigatataṇhassa, tassa rūpassa vipariṇāmaññathābhāvā uppajjanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā’’ti? ‘‘Evaṃ, bhante’’.
‘‘သာဓု သာဓု, တိသ္သ! ဧဝဉ္ဟေတံ, တိသ္သ, ဟောတိ။ ယထာ တံ ရူပေ အဝိဂတရာဂသ္သ။ ဝေဒနာယ။ သညာယ။ သင္ခာရေသု အဝိဂတရာဂသ္သ။ပေ.။ တေသံ သင္ခာရာနံ ဝိပရိဏာမညထာဘာဝာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒောမနသ္သုပာယာသာ’’တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။
‘‘Sādhu sādhu, tissa! Evañhetaṃ, tissa, hoti. Yathā taṃ rūpe avigatarāgassa… vedanāya… saññāya… saṅkhāresu avigatarāgassa…pe… tesaṃ saṅkhārānaṃ vipariṇāmaññathābhāvā uppajjanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā’’ti? ‘‘Evaṃ, bhante’’.
‘‘သာဓု သာဓု, တိသ္သ! ဧဝဉ္ဟေတံ, တိသ္သ, ဟောတိ။ ယထာ တံ ဝိညာဏေ အဝိဂတရာဂသ္သ အဝိဂတစ္ဆန္ဒသ္သ အဝိဂတပေမသ္သ အဝိဂတပိပာသသ္သ အဝိဂတပရိဠာဟသ္သ အဝိဂတတဏ္ဟသ္သ, တသ္သ ဝိညာဏသ္သ ဝိပရိဏာမညထာဘာဝာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒောမနသ္သုပာယာသာ’’တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။
‘‘Sādhu sādhu, tissa! Evañhetaṃ, tissa, hoti. Yathā taṃ viññāṇe avigatarāgassa avigatacchandassa avigatapemassa avigatapipāsassa avigatapariḷāhassa avigatataṇhassa, tassa viññāṇassa vipariṇāmaññathābhāvā uppajjanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā’’ti? ‘‘Evaṃ, bhante’’.
‘‘သာဓု သာဓု, တိသ္သ! ဧဝဉ္ဟေတံ, တိသ္သ, ဟောတိ။ ယထာ တံ ဝိညာဏေ အဝိဂတရာဂသ္သ။ တံ ကိံ မညသိ, တိသ္သ, ရူပေ ဝိဂတရာဂသ္သ ဝိဂတစ္ဆန္ဒသ္သ ဝိဂတပေမသ္သ ဝိဂတပိပာသသ္သ ဝိဂတပရိဠာဟသ္သ ဝိဂတတဏ္ဟသ္သ, တသ္သ ရူပသ္သ ဝိပရိဏာမညထာဘာဝာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒောမနသ္သုပာယာသာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။
‘‘Sādhu sādhu, tissa! Evañhetaṃ, tissa, hoti. Yathā taṃ viññāṇe avigatarāgassa. Taṃ kiṃ maññasi, tissa, rūpe vigatarāgassa vigatacchandassa vigatapemassa vigatapipāsassa vigatapariḷāhassa vigatataṇhassa, tassa rūpassa vipariṇāmaññathābhāvā uppajjanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’.
‘‘သာဓု သာဓု, တိသ္သ! ဧဝဉ္ဟေတံ, တိသ္သ, ဟောတိ။ ယထာ တံ ရူပေ ဝိဂတရာဂသ္သ။ ဝေဒနာယ။ သညာယ။ သင္ခာရေသု ဝိဂတရာဂသ္သ။ ဝိညာဏေ ဝိဂတရာဂသ္သ ဝိဂတစ္ဆန္ဒသ္သ ဝိဂတပေမသ္သ ဝိဂတပိပာသသ္သ ဝိဂတပရိဠာဟသ္သ ဝိဂတတဏ္ဟသ္သ တသ္သ ဝိညာဏသ္သ ဝိပရိဏာမညထာဘာဝာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒောမနသ္သုပာယာသာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။
‘‘Sādhu sādhu, tissa! Evañhetaṃ, tissa, hoti. Yathā taṃ rūpe vigatarāgassa… vedanāya… saññāya… saṅkhāresu vigatarāgassa… viññāṇe vigatarāgassa vigatacchandassa vigatapemassa vigatapipāsassa vigatapariḷāhassa vigatataṇhassa tassa viññāṇassa vipariṇāmaññathābhāvā uppajjanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’.
‘‘သာဓု သာဓု, တိသ္သ! ဧဝဉ္ဟေတံ, တိသ္သ, ဟောတိ။ ယထာ တံ ဝိညာဏေ ဝိဂတရာဂသ္သ။ တံ ကိံ မညသိ, တိသ္သ, ရူပံ နိစ္စံ ဝာ အနိစ္စံ ဝာ’’တိ? ‘‘အနိစ္စံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ဝေဒနာ ။ သညာ။ သင္ခာရာ။ ဝိညာဏံ နိစ္စံ ဝာ အနိစ္စံ ဝာ’’တိ? ‘‘အနိစ္စံ, ဘန္တေ’’။ တသ္မာတိဟ။ပေ.။ ဧဝံ ပသ္သံ။ပေ.။ နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာတိ ပဇာနာတီ’’တိ။
‘‘Sādhu sādhu, tissa! Evañhetaṃ, tissa, hoti. Yathā taṃ viññāṇe vigatarāgassa. Taṃ kiṃ maññasi, tissa, rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti? ‘‘Aniccaṃ, bhante’’. ‘‘Vedanā … saññā… saṅkhārā… viññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti? ‘‘Aniccaṃ, bhante’’. Tasmātiha…pe… evaṃ passaṃ…pe… nāparaṃ itthattāyāti pajānātī’’ti.
‘‘သေယ္ယထာပိ, တိသ္သ, ဒ္ဝေ ပုရိသာ – ဧကော ပုရိသော အမဂ္ဂကုသလော, ဧကော ပုရိသော မဂ္ဂကုသလော။ တမေနံ သော အမဂ္ဂကုသလော ပုရိသော အမုံ မဂ္ဂကုသလံ ပုရိသံ မဂ္ဂံ ပုစ္ဆေယ္ယ။ သော ဧဝံ ဝဒေယ္ယ – ‘ဧဟိ, ဘော ပုရိသ, အယံ မဂ္ဂော။ တေန မုဟုတ္တံ ဂစ္ဆ။ တေန မုဟုတ္တံ ဂန္တ္ဝာ ဒက္ခိသ္သသိ ဒ္ဝေဓာပထံ, တတ္ထ ဝာမံ မုဉ္စိတ္ဝာ ဒက္ခိဏံ ဂဏ္ဟာဟိ။ တေန မုဟုတ္တံ ဂစ္ဆ။ တေန မုဟုတ္တံ ဂန္တ္ဝာ ဒက္ခိသ္သသိ တိဗ္ဗံ ဝနသဏ္ဍံ။ တေန မုဟုတ္တံ ဂစ္ဆ။ တေန မုဟုတ္တံ ဂန္တ္ဝာ ဒက္ခိသ္သသိ မဟန္တံ နိန္နံ ပလ္လလံ ။ တေန မုဟုတ္တံ ဂစ္ဆ။ တေန မုဟုတ္တံ ဂန္တ္ဝာ ဒက္ခိသ္သသိ သောဗ္ဘံ ပပာတံ။ တေန မုဟုတ္တံ ဂစ္ဆ။ တေန မုဟုတ္တံ ဂန္တ္ဝာ ဒက္ခိသ္သသိ သမံ ဘူမိဘာဂံ ရမဏီယ’’’န္တိ။
‘‘Seyyathāpi, tissa, dve purisā – eko puriso amaggakusalo, eko puriso maggakusalo. Tamenaṃ so amaggakusalo puriso amuṃ maggakusalaṃ purisaṃ maggaṃ puccheyya. So evaṃ vadeyya – ‘ehi, bho purisa, ayaṃ maggo. Tena muhuttaṃ gaccha. Tena muhuttaṃ gantvā dakkhissasi dvedhāpathaṃ, tattha vāmaṃ muñcitvā dakkhiṇaṃ gaṇhāhi. Tena muhuttaṃ gaccha. Tena muhuttaṃ gantvā dakkhissasi tibbaṃ vanasaṇḍaṃ. Tena muhuttaṃ gaccha. Tena muhuttaṃ gantvā dakkhissasi mahantaṃ ninnaṃ pallalaṃ . Tena muhuttaṃ gaccha. Tena muhuttaṃ gantvā dakkhissasi sobbhaṃ papātaṃ. Tena muhuttaṃ gaccha. Tena muhuttaṃ gantvā dakkhissasi samaṃ bhūmibhāgaṃ ramaṇīya’’’nti.
‘‘ဥပမာ ခော မ္ယာယံ, တိသ္သ, ကတာ အတ္ထသ္သ ဝိညာပနာယ။ အယံ စေဝေတ္ထ အတ္ထော – ‘ပုရိသော အမဂ္ဂကုသလော’တိ ခော, တိသ္သ, ပုထုဇ္ဇနသ္သေတံ အဓိဝစနံ။ ‘ပုရိသော မဂ္ဂကုသလော’တိ ခော, တိသ္သ, တထာဂတသ္သေတံ အဓိဝစနံ အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ။ ‘ဒ္ဝေဓာပထော’တိ ခော, တိသ္သ, ဝိစိကိစ္ဆာယေတံ အဓိဝစနံ ။ ‘ဝာမော မဂ္ဂော’တိ ခော, တိသ္သ, အဋ္ဌင္ဂိကသ္သေတံ မိစ္ဆာမဂ္ဂသ္သ အဓိဝစနံ, သေယ္ယထိဒံ – မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိယာ။ပေ.။ မိစ္ဆာသမာဓိသ္သ။ ‘ဒက္ခိဏော မဂ္ဂော’တိ ခော, တိသ္သ, အရိယသ္သေတံ အဋ္ဌင္ဂိကသ္သ မဂ္ဂသ္သ အဓိဝစနံ, သေယ္ယထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိယာ။ပေ.။ သမ္မာသမာဓိသ္သ။ ‘တိဗ္ဗော ဝနသဏ္ဍော’တိ ခော, တိသ္သ, အဝိဇ္ဇာယေတံ အဓိဝစနံ။ ‘မဟန္တံ နိန္နံ ပလ္လလ’န္တိ ခော, တိသ္သ, ကာမာနမေတံ အဓိဝစနံ။ ‘သောဗ္ဘော ပပာတော’တိ ခော, တိသ္သ, ကောဓူပာယာသသ္သေတံ အဓိဝစနံ။ ‘သမော ဘူမိဘာဂော ရမဏီယော’တိ ခော, တိသ္သ, နိဗ္ဗာနသ္သေတံ အဓိဝစနံ။ အဘိရမ, တိသ္သ, အဘိရမ, တိသ္သ! အဟမောဝာဒေန အဟမနုဂ္ဂဟေန အဟမနုသာသနိယာ’’တိ 3။
‘‘Upamā kho myāyaṃ, tissa, katā atthassa viññāpanāya. Ayaṃ cevettha attho – ‘puriso amaggakusalo’ti kho, tissa, puthujjanassetaṃ adhivacanaṃ. ‘Puriso maggakusalo’ti kho, tissa, tathāgatassetaṃ adhivacanaṃ arahato sammāsambuddhassa. ‘Dvedhāpatho’ti kho, tissa, vicikicchāyetaṃ adhivacanaṃ . ‘Vāmo maggo’ti kho, tissa, aṭṭhaṅgikassetaṃ micchāmaggassa adhivacanaṃ, seyyathidaṃ – micchādiṭṭhiyā…pe… micchāsamādhissa. ‘Dakkhiṇo maggo’ti kho, tissa, ariyassetaṃ aṭṭhaṅgikassa maggassa adhivacanaṃ, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhiyā…pe… sammāsamādhissa. ‘Tibbo vanasaṇḍo’ti kho, tissa, avijjāyetaṃ adhivacanaṃ. ‘Mahantaṃ ninnaṃ pallala’nti kho, tissa, kāmānametaṃ adhivacanaṃ. ‘Sobbho papāto’ti kho, tissa, kodhūpāyāsassetaṃ adhivacanaṃ. ‘Samo bhūmibhāgo ramaṇīyo’ti kho, tissa, nibbānassetaṃ adhivacanaṃ. Abhirama, tissa, abhirama, tissa! Ahamovādena ahamanuggahena ahamanusāsaniyā’’ti 4.
ဣဒမဝောစ ဘဂဝာ။ အတ္တမနော အာယသ္မာ တိသ္သော ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒီတိ။ ဒုတိယံ။
Idamavoca bhagavā. Attamano āyasmā tisso bhagavato bhāsitaṃ abhinandīti. Dutiyaṃ.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / သံယုတ္တနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ၂. တိသ္သသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 2. Tissasuttavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / သံယုတ္တနိကာယ (ဋီကာ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ၂. တိသ္သသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 2. Tissasuttavaṇṇanā
