Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / സംയുത്തനികായ • Saṃyuttanikāya

    ൨. തിസ്സസുത്തം

    2. Tissasuttaṃ

    ൮൪. സാവത്ഥിനിദാനം. തേന ഖോ പന സമയേന ആയസ്മാ തിസ്സോ ഭഗവതോ പിതുച്ഛാപുത്തോ സമ്ബഹുലാനം ഭിക്ഖൂനം ഏവമാരോചേതി – ‘‘അപി മേ, ആവുസോ, മധുരകജാതോ വിയ കായോ; ദിസാപി മേ ന പക്ഖായന്തി; ധമ്മാപി മം ന പടിഭന്തി; ഥിനമിദ്ധഞ്ച 1 മേ ചിത്തം പരിയാദായ തിട്ഠതി; അനഭിരതോ ച ബ്രഹ്മചരിയം ചരാമി; ഹോതി ച മേ ധമ്മേസു വിചികിച്ഛാ’’തി.

    84. Sāvatthinidānaṃ. Tena kho pana samayena āyasmā tisso bhagavato pitucchāputto sambahulānaṃ bhikkhūnaṃ evamāroceti – ‘‘api me, āvuso, madhurakajāto viya kāyo; disāpi me na pakkhāyanti; dhammāpi maṃ na paṭibhanti; thinamiddhañca 2 me cittaṃ pariyādāya tiṭṭhati; anabhirato ca brahmacariyaṃ carāmi; hoti ca me dhammesu vicikicchā’’ti.

    അഥ ഖോ സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖൂ യേന ഭഗവാ തേനുപസങ്കമിംസു; ഉപസങ്കമിത്വാ ഭഗവന്തം അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദിംസു. ഏകമന്തം നിസിന്നാ ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ ഭഗവന്തം ഏതദവോചും – ‘‘ആയസ്മാ, ഭന്തേ, തിസ്സോ ഭഗവതോ പിതുച്ഛാപുത്തോ സമ്ബഹുലാനം ഭിക്ഖൂനം ഏവമാരോചേതി – ‘അപി മേ, ആവുസോ, മധുരകജാതോ വിയ കായോ; ദിസാപി മേ ന പക്ഖായന്തി; ധമ്മാപി മം ന പടിഭന്തി; ഥിനമിദ്ധഞ്ച മേ ചിത്തം പരിയാദായ തിട്ഠതി; അനഭിരതോ ച ബ്രഹ്മചരിയം ചരാമി; ഹോതി ച മേ ധമ്മേസു വിചികിച്ഛാ’’’തി.

    Atha kho sambahulā bhikkhū yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘āyasmā, bhante, tisso bhagavato pitucchāputto sambahulānaṃ bhikkhūnaṃ evamāroceti – ‘api me, āvuso, madhurakajāto viya kāyo; disāpi me na pakkhāyanti; dhammāpi maṃ na paṭibhanti; thinamiddhañca me cittaṃ pariyādāya tiṭṭhati; anabhirato ca brahmacariyaṃ carāmi; hoti ca me dhammesu vicikicchā’’’ti.

    അഥ ഖോ ഭഗവാ അഞ്ഞതരം ഭിക്ഖും ആമന്തേസി – ‘‘ഏഹി ത്വം, ഭിക്ഖു, മമ വചനേന തിസ്സം ഭിക്ഖും ആമന്തേഹീ’’തി. ‘‘ഏവം, ഭന്തേ’’തി ഖോ സോ ഭിക്ഖു ഭഗവതോ പടിസ്സുത്വാ യേനായസ്മാ തിസ്സോ തേനുപസങ്കമി ; ഉപസങ്കമിത്വാ ആയസ്മന്തം തിസ്സം ഏതദവോച – ‘‘സത്ഥാ തം, ആവുസോ തിസ്സ, ആമന്തേതീ’’തി. ‘‘ഏവമാവുസോ’’തി ഖോ ആയസ്മാ തിസ്സോ തസ്സ ഭിക്ഖുനോ പടിസ്സുത്വാ യേന ഭഗവാ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ഭഗവന്തം അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദി. ഏകമന്തം നിസിന്നം ഖോ ആയസ്മന്തം തിസ്സം ഭഗവാ ഏതദവോച – ‘‘സച്ചം കിര ത്വം, തിസ്സ, സമ്ബഹുലാനം ഭിക്ഖൂനം ഏവമാരോചേസി – ‘അപി മേ, ആവുസോ, മധുരകജാതോ വിയ കായോ…പേ॰… ഹോതി ച മേ ധമ്മേസു വിചികിച്ഛാ’’’തി? ‘‘ഏവം, ഭന്തേ’’. ‘‘തം കിം മഞ്ഞസി, തിസ്സ, രൂപേ അവിഗതരാഗസ്സ അവിഗതച്ഛന്ദസ്സ അവിഗതപേമസ്സ അവിഗതപിപാസസ്സ അവിഗതപരിളാഹസ്സ അവിഗതതണ്ഹസ്സ, തസ്സ രൂപസ്സ വിപരിണാമഞ്ഞഥാഭാവാ ഉപ്പജ്ജന്തി സോകപരിദേവദുക്ഖദോമനസ്സുപായാസാ’’തി? ‘‘ഏവം, ഭന്തേ’’.

    Atha kho bhagavā aññataraṃ bhikkhuṃ āmantesi – ‘‘ehi tvaṃ, bhikkhu, mama vacanena tissaṃ bhikkhuṃ āmantehī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho so bhikkhu bhagavato paṭissutvā yenāyasmā tisso tenupasaṅkami ; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ tissaṃ etadavoca – ‘‘satthā taṃ, āvuso tissa, āmantetī’’ti. ‘‘Evamāvuso’’ti kho āyasmā tisso tassa bhikkhuno paṭissutvā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho āyasmantaṃ tissaṃ bhagavā etadavoca – ‘‘saccaṃ kira tvaṃ, tissa, sambahulānaṃ bhikkhūnaṃ evamārocesi – ‘api me, āvuso, madhurakajāto viya kāyo…pe… hoti ca me dhammesu vicikicchā’’’ti? ‘‘Evaṃ, bhante’’. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, tissa, rūpe avigatarāgassa avigatacchandassa avigatapemassa avigatapipāsassa avigatapariḷāhassa avigatataṇhassa, tassa rūpassa vipariṇāmaññathābhāvā uppajjanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā’’ti? ‘‘Evaṃ, bhante’’.

    ‘‘സാധു സാധു, തിസ്സ! ഏവഞ്ഹേതം, തിസ്സ, ഹോതി. യഥാ തം രൂപേ അവിഗതരാഗസ്സ… വേദനായ… സഞ്ഞായ… സങ്ഖാരേസു അവിഗതരാഗസ്സ…പേ॰… തേസം സങ്ഖാരാനം വിപരിണാമഞ്ഞഥാഭാവാ ഉപ്പജ്ജന്തി സോകപരിദേവദുക്ഖദോമനസ്സുപായാസാ’’തി? ‘‘ഏവം, ഭന്തേ’’.

    ‘‘Sādhu sādhu, tissa! Evañhetaṃ, tissa, hoti. Yathā taṃ rūpe avigatarāgassa… vedanāya… saññāya… saṅkhāresu avigatarāgassa…pe… tesaṃ saṅkhārānaṃ vipariṇāmaññathābhāvā uppajjanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā’’ti? ‘‘Evaṃ, bhante’’.

    ‘‘സാധു സാധു, തിസ്സ! ഏവഞ്ഹേതം, തിസ്സ, ഹോതി. യഥാ തം വിഞ്ഞാണേ അവിഗതരാഗസ്സ അവിഗതച്ഛന്ദസ്സ അവിഗതപേമസ്സ അവിഗതപിപാസസ്സ അവിഗതപരിളാഹസ്സ അവിഗതതണ്ഹസ്സ, തസ്സ വിഞ്ഞാണസ്സ വിപരിണാമഞ്ഞഥാഭാവാ ഉപ്പജ്ജന്തി സോകപരിദേവദുക്ഖദോമനസ്സുപായാസാ’’തി? ‘‘ഏവം, ഭന്തേ’’.

    ‘‘Sādhu sādhu, tissa! Evañhetaṃ, tissa, hoti. Yathā taṃ viññāṇe avigatarāgassa avigatacchandassa avigatapemassa avigatapipāsassa avigatapariḷāhassa avigatataṇhassa, tassa viññāṇassa vipariṇāmaññathābhāvā uppajjanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā’’ti? ‘‘Evaṃ, bhante’’.

    ‘‘സാധു സാധു, തിസ്സ! ഏവഞ്ഹേതം, തിസ്സ, ഹോതി. യഥാ തം വിഞ്ഞാണേ അവിഗതരാഗസ്സ. തം കിം മഞ്ഞസി, തിസ്സ, രൂപേ വിഗതരാഗസ്സ വിഗതച്ഛന്ദസ്സ വിഗതപേമസ്സ വിഗതപിപാസസ്സ വിഗതപരിളാഹസ്സ വിഗതതണ്ഹസ്സ, തസ്സ രൂപസ്സ വിപരിണാമഞ്ഞഥാഭാവാ ഉപ്പജ്ജന്തി സോകപരിദേവദുക്ഖദോമനസ്സുപായാസാ’’തി? ‘‘നോ ഹേതം, ഭന്തേ’’.

    ‘‘Sādhu sādhu, tissa! Evañhetaṃ, tissa, hoti. Yathā taṃ viññāṇe avigatarāgassa. Taṃ kiṃ maññasi, tissa, rūpe vigatarāgassa vigatacchandassa vigatapemassa vigatapipāsassa vigatapariḷāhassa vigatataṇhassa, tassa rūpassa vipariṇāmaññathābhāvā uppajjanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’.

    ‘‘സാധു സാധു, തിസ്സ! ഏവഞ്ഹേതം, തിസ്സ, ഹോതി. യഥാ തം രൂപേ വിഗതരാഗസ്സ… വേദനായ… സഞ്ഞായ… സങ്ഖാരേസു വിഗതരാഗസ്സ… വിഞ്ഞാണേ വിഗതരാഗസ്സ വിഗതച്ഛന്ദസ്സ വിഗതപേമസ്സ വിഗതപിപാസസ്സ വിഗതപരിളാഹസ്സ വിഗതതണ്ഹസ്സ തസ്സ വിഞ്ഞാണസ്സ വിപരിണാമഞ്ഞഥാഭാവാ ഉപ്പജ്ജന്തി സോകപരിദേവദുക്ഖദോമനസ്സുപായാസാ’’തി? ‘‘നോ ഹേതം, ഭന്തേ’’.

    ‘‘Sādhu sādhu, tissa! Evañhetaṃ, tissa, hoti. Yathā taṃ rūpe vigatarāgassa… vedanāya… saññāya… saṅkhāresu vigatarāgassa… viññāṇe vigatarāgassa vigatacchandassa vigatapemassa vigatapipāsassa vigatapariḷāhassa vigatataṇhassa tassa viññāṇassa vipariṇāmaññathābhāvā uppajjanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’.

    ‘‘സാധു സാധു, തിസ്സ! ഏവഞ്ഹേതം, തിസ്സ, ഹോതി. യഥാ തം വിഞ്ഞാണേ വിഗതരാഗസ്സ. തം കിം മഞ്ഞസി, തിസ്സ, രൂപം നിച്ചം വാ അനിച്ചം വാ’’തി? ‘‘അനിച്ചം, ഭന്തേ’’. ‘‘വേദനാ … സഞ്ഞാ… സങ്ഖാരാ… വിഞ്ഞാണം നിച്ചം വാ അനിച്ചം വാ’’തി? ‘‘അനിച്ചം, ഭന്തേ’’. തസ്മാതിഹ…പേ॰… ഏവം പസ്സം…പേ॰… നാപരം ഇത്ഥത്തായാതി പജാനാതീ’’തി.

    ‘‘Sādhu sādhu, tissa! Evañhetaṃ, tissa, hoti. Yathā taṃ viññāṇe vigatarāgassa. Taṃ kiṃ maññasi, tissa, rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti? ‘‘Aniccaṃ, bhante’’. ‘‘Vedanā … saññā… saṅkhārā… viññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti? ‘‘Aniccaṃ, bhante’’. Tasmātiha…pe… evaṃ passaṃ…pe… nāparaṃ itthattāyāti pajānātī’’ti.

    ‘‘സേയ്യഥാപി, തിസ്സ, ദ്വേ പുരിസാ – ഏകോ പുരിസോ അമഗ്ഗകുസലോ, ഏകോ പുരിസോ മഗ്ഗകുസലോ. തമേനം സോ അമഗ്ഗകുസലോ പുരിസോ അമും മഗ്ഗകുസലം പുരിസം മഗ്ഗം പുച്ഛേയ്യ. സോ ഏവം വദേയ്യ – ‘ഏഹി, ഭോ പുരിസ, അയം മഗ്ഗോ. തേന മുഹുത്തം ഗച്ഛ. തേന മുഹുത്തം ഗന്ത്വാ ദക്ഖിസ്സസി ദ്വേധാപഥം, തത്ഥ വാമം മുഞ്ചിത്വാ ദക്ഖിണം ഗണ്ഹാഹി. തേന മുഹുത്തം ഗച്ഛ. തേന മുഹുത്തം ഗന്ത്വാ ദക്ഖിസ്സസി തിബ്ബം വനസണ്ഡം. തേന മുഹുത്തം ഗച്ഛ. തേന മുഹുത്തം ഗന്ത്വാ ദക്ഖിസ്സസി മഹന്തം നിന്നം പല്ലലം . തേന മുഹുത്തം ഗച്ഛ. തേന മുഹുത്തം ഗന്ത്വാ ദക്ഖിസ്സസി സോബ്ഭം പപാതം. തേന മുഹുത്തം ഗച്ഛ. തേന മുഹുത്തം ഗന്ത്വാ ദക്ഖിസ്സസി സമം ഭൂമിഭാഗം രമണീയ’’’ന്തി.

    ‘‘Seyyathāpi, tissa, dve purisā – eko puriso amaggakusalo, eko puriso maggakusalo. Tamenaṃ so amaggakusalo puriso amuṃ maggakusalaṃ purisaṃ maggaṃ puccheyya. So evaṃ vadeyya – ‘ehi, bho purisa, ayaṃ maggo. Tena muhuttaṃ gaccha. Tena muhuttaṃ gantvā dakkhissasi dvedhāpathaṃ, tattha vāmaṃ muñcitvā dakkhiṇaṃ gaṇhāhi. Tena muhuttaṃ gaccha. Tena muhuttaṃ gantvā dakkhissasi tibbaṃ vanasaṇḍaṃ. Tena muhuttaṃ gaccha. Tena muhuttaṃ gantvā dakkhissasi mahantaṃ ninnaṃ pallalaṃ . Tena muhuttaṃ gaccha. Tena muhuttaṃ gantvā dakkhissasi sobbhaṃ papātaṃ. Tena muhuttaṃ gaccha. Tena muhuttaṃ gantvā dakkhissasi samaṃ bhūmibhāgaṃ ramaṇīya’’’nti.

    ‘‘ഉപമാ ഖോ മ്യായം, തിസ്സ, കതാ അത്ഥസ്സ വിഞ്ഞാപനായ. അയം ചേവേത്ഥ അത്ഥോ – ‘പുരിസോ അമഗ്ഗകുസലോ’തി ഖോ, തിസ്സ, പുഥുജ്ജനസ്സേതം അധിവചനം. ‘പുരിസോ മഗ്ഗകുസലോ’തി ഖോ, തിസ്സ, തഥാഗതസ്സേതം അധിവചനം അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ. ‘ദ്വേധാപഥോ’തി ഖോ, തിസ്സ, വിചികിച്ഛായേതം അധിവചനം . ‘വാമോ മഗ്ഗോ’തി ഖോ, തിസ്സ, അട്ഠങ്ഗികസ്സേതം മിച്ഛാമഗ്ഗസ്സ അധിവചനം, സേയ്യഥിദം – മിച്ഛാദിട്ഠിയാ…പേ॰… മിച്ഛാസമാധിസ്സ. ‘ദക്ഖിണോ മഗ്ഗോ’തി ഖോ, തിസ്സ, അരിയസ്സേതം അട്ഠങ്ഗികസ്സ മഗ്ഗസ്സ അധിവചനം, സേയ്യഥിദം – സമ്മാദിട്ഠിയാ…പേ॰… സമ്മാസമാധിസ്സ. ‘തിബ്ബോ വനസണ്ഡോ’തി ഖോ, തിസ്സ, അവിജ്ജായേതം അധിവചനം. ‘മഹന്തം നിന്നം പല്ലല’ന്തി ഖോ, തിസ്സ, കാമാനമേതം അധിവചനം. ‘സോബ്ഭോ പപാതോ’തി ഖോ, തിസ്സ, കോധൂപായാസസ്സേതം അധിവചനം. ‘സമോ ഭൂമിഭാഗോ രമണീയോ’തി ഖോ, തിസ്സ, നിബ്ബാനസ്സേതം അധിവചനം. അഭിരമ, തിസ്സ, അഭിരമ, തിസ്സ! അഹമോവാദേന അഹമനുഗ്ഗഹേന അഹമനുസാസനിയാ’’തി 3.

    ‘‘Upamā kho myāyaṃ, tissa, katā atthassa viññāpanāya. Ayaṃ cevettha attho – ‘puriso amaggakusalo’ti kho, tissa, puthujjanassetaṃ adhivacanaṃ. ‘Puriso maggakusalo’ti kho, tissa, tathāgatassetaṃ adhivacanaṃ arahato sammāsambuddhassa. ‘Dvedhāpatho’ti kho, tissa, vicikicchāyetaṃ adhivacanaṃ . ‘Vāmo maggo’ti kho, tissa, aṭṭhaṅgikassetaṃ micchāmaggassa adhivacanaṃ, seyyathidaṃ – micchādiṭṭhiyā…pe… micchāsamādhissa. ‘Dakkhiṇo maggo’ti kho, tissa, ariyassetaṃ aṭṭhaṅgikassa maggassa adhivacanaṃ, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhiyā…pe… sammāsamādhissa. ‘Tibbo vanasaṇḍo’ti kho, tissa, avijjāyetaṃ adhivacanaṃ. ‘Mahantaṃ ninnaṃ pallala’nti kho, tissa, kāmānametaṃ adhivacanaṃ. ‘Sobbho papāto’ti kho, tissa, kodhūpāyāsassetaṃ adhivacanaṃ. ‘Samo bhūmibhāgo ramaṇīyo’ti kho, tissa, nibbānassetaṃ adhivacanaṃ. Abhirama, tissa, abhirama, tissa! Ahamovādena ahamanuggahena ahamanusāsaniyā’’ti 4.

    ഇദമവോച ഭഗവാ. അത്തമനോ ആയസ്മാ തിസ്സോ ഭഗവതോ ഭാസിതം അഭിനന്ദീതി. ദുതിയം.

    Idamavoca bhagavā. Attamano āyasmā tisso bhagavato bhāsitaṃ abhinandīti. Dutiyaṃ.







    Footnotes:
    1. ഥീനമിദ്ധഞ്ച (സീ॰ സ്യാ॰ കം॰ പീ॰)
    2. thīnamiddhañca (sī. syā. kaṃ. pī.)
    3. അഹമാമിസധമ്മാനുഗ്ഗഹേന മമോവാദേന മമാനുസാസനിയാതി (ക॰)
    4. ahamāmisadhammānuggahena mamovādena mamānusāsaniyāti (ka.)



    Related texts:



    അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / സുത്തപിടക (അട്ഠകഥാ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / സംയുത്തനികായ (അട്ഠകഥാ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ൨. തിസ്സസുത്തവണ്ണനാ • 2. Tissasuttavaṇṇanā

    ടീകാ • Tīkā / സുത്തപിടക (ടീകാ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / സംയുത്തനികായ (ടീകാ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ൨. തിസ്സസുത്തവണ്ണനാ • 2. Tissasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact