| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / थेरीगाथा-अट्ठकथा • Therīgāthā-aṭṭhakathā |
४. तिस्साथेरीगाथावण्णना
4. Tissātherīgāthāvaṇṇanā
तिस्से सिक्खस्सु सिक्खायाति तिस्साय सिक्खमानाय गाथा। अयम्पि पुरिमबुद्धेसु कताधिकारा तत्थ तत्थ भवे विवट्टूपनिस्सयं कुसलं उपचिनित्वा सम्भतकुसलपच्चया इमस्मिं बुद्धुप्पादे कपिलवत्थुस्मिं सक्यराजकुले निब्बत्तित्वा वयप्पत्ता बोधिसत्तस्स ओरोधभूता पच्छा महापजापतिगोतमिया सद्धिं निक्खमित्वा पब्बजित्वा विपस्सनाय कम्मं करोति। तस्सा सत्था हेट्ठा वुत्तनयेनेव ओभासं विस्सज्जेत्वा –
Tisse sikkhassu sikkhāyāti tissāya sikkhamānāya gāthā. Ayampi purimabuddhesu katādhikārā tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayaṃ kusalaṃ upacinitvā sambhatakusalapaccayā imasmiṃ buddhuppāde kapilavatthusmiṃ sakyarājakule nibbattitvā vayappattā bodhisattassa orodhabhūtā pacchā mahāpajāpatigotamiyā saddhiṃ nikkhamitvā pabbajitvā vipassanāya kammaṃ karoti. Tassā satthā heṭṭhā vuttanayeneva obhāsaṃ vissajjetvā –
४.
4.
‘‘तिस्से सिक्खस्सु सिक्खाय, मा तं योगा उपच्चगुं।
‘‘Tisse sikkhassu sikkhāya, mā taṃ yogā upaccaguṃ;
सब्बयोगविसंयुत्ता, चर लोके अनासवा’’ति॥ – गाथं अभासि।
Sabbayogavisaṃyuttā, cara loke anāsavā’’ti. – gāthaṃ abhāsi;
तत्थ तिस्सेति तस्सा आलपनं। सिक्खस्सु सिक्खायाति अधिसीलसिक्खादिकाय तिविधाय सिक्खाय सिक्ख, मग्गसम्पयुत्ता तिस्सो सिक्खायो सम्पादेहीति अत्थो। इदानि तासं सम्पादने कारणमाह ‘‘मा तं योगा उपच्चगु’’न्ति मनुस्सत्तं, इन्द्रियावेकल्लं, बुद्धुप्पादो, सद्धापटिलाभोति इमे योगा समया दुल्लभक्खणा तं मा अतिक्कमुं। कामयोगादयो एव वा चत्तारो योगा तं मा उपच्चगुं मा अभिभवेय्युं। सब्बयोगविसंयुत्ताति सब्बेहि कामयोगादीहि योगेहि विमुत्ता ततो एव अनासवा हुत्वा लोके चर, दिट्ठसुखविहारेन विहराहीति अत्थो।
Tattha tisseti tassā ālapanaṃ. Sikkhassu sikkhāyāti adhisīlasikkhādikāya tividhāya sikkhāya sikkha, maggasampayuttā tisso sikkhāyo sampādehīti attho. Idāni tāsaṃ sampādane kāraṇamāha ‘‘mā taṃ yogā upaccagu’’nti manussattaṃ, indriyāvekallaṃ, buddhuppādo, saddhāpaṭilābhoti ime yogā samayā dullabhakkhaṇā taṃ mā atikkamuṃ. Kāmayogādayo eva vā cattāro yogā taṃ mā upaccaguṃ mā abhibhaveyyuṃ. Sabbayogavisaṃyuttāti sabbehi kāmayogādīhi yogehi vimuttā tato eva anāsavā hutvā loke cara, diṭṭhasukhavihārena viharāhīti attho.
सा तं गाथं सुत्वा विपस्सनं वड्ढेत्वा अरहत्तं पापुणीति आदिनयो हेट्ठा वुत्तनयेनेव वेदितब्बो।
Sā taṃ gāthaṃ sutvā vipassanaṃ vaḍḍhetvā arahattaṃ pāpuṇīti ādinayo heṭṭhā vuttanayeneva veditabbo.
तिस्साथेरीगाथावण्णना निट्ठिता।
Tissātherīgāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / खुद्दकनिकाय • Khuddakanikāya / थेरीगाथापाळि • Therīgāthāpāḷi / ४. तिस्साथेरीगाथा • 4. Tissātherīgāthā
