Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / థేరగాథా-అట్ఠకథా • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ౭. తిస్సత్థేరగాథావణ్ణనా

    7. Tissattheragāthāvaṇṇanā

    బహూ సపత్తే లభతీతి ఆయస్మతో తిస్సత్థేరస్స గాథా. కా ఉప్పత్తి? అయమ్పి పురిమబుద్ధేసు కతాధికారో తత్థ తత్థ భవే వివట్టూపనిస్సయం పుఞ్ఞం ఉపచినన్తో పియదస్సిస్స భగవతో కాలే బ్రాహ్మణకులే నిబ్బత్తిత్వా విఞ్ఞుతం పత్తో సిప్పేసు నిప్ఫత్తిం గన్త్వా కామేసు ఆదీనవం దిస్వా ఘరావాసం పహాయ తాపసపబ్బజ్జం పబ్బజిత్వా అరఞ్ఞాయతనే సాలవనే అస్సమం కారేత్వా వసతి. భగవా తస్స అనుగ్గణ్హనత్థం అస్సమస్స అవిదూరే సాలవనే నిరోధం సమాపజ్జిత్వా నిసీది. సో అస్సమతో నిక్ఖమిత్వా ఫలాఫలత్థాయ గచ్ఛన్తో భగవన్తం దిస్వా పసన్నమానసో చత్తారో దణ్డే ఠపేత్వా భగవతో ఉపరి పుప్ఫితాహి సాలసాఖాహి సాఖామణ్డపం కత్వా సత్తాహం నవనవేహి సాలపుప్ఫేహి భగవన్తం పూజేన్తో అట్ఠాసి బుద్ధారమ్మణం పీతిం అవిజహన్తో. సత్థా సత్తాహస్స అచ్చయేన నిరోధతో వుట్ఠహిత్వా భిక్ఖుసఙ్ఘం చిన్తేసి. తావదేవ సతసహస్సమత్తా ఖీణాసవా సత్థారం పరివారేసుం. భగవా తస్స భావినిం సమ్పత్తిం విభావేన్తో అనుమోదనం వత్వా పక్కామి. సో తేన పుఞ్ఞకమ్మేన దేవలోకే నిబ్బత్తిత్వా అపరాపరం సుగతీసుయేవ సంసరన్తో ఇమస్మిం బుద్ధుప్పాదే రాజగహే బ్రాహ్మణకులే నిబ్బత్తిత్వా తిస్సోతి లద్ధనామో వయప్పత్తో తిణ్ణం వేదానం పారగూ హుత్వా పఞ్చమత్తాని మాణవకసతాని మన్తే వాచేన్తో లాభగ్గయసగ్గప్పత్తో హుత్వా సత్థు రాజగహగమనే బుద్ధానుభావం దిస్వా పటిలద్ధసద్ధో పబ్బజిత్వా విపస్సనం పట్ఠపేత్వా నచిరస్సేవ అరహత్తం పాపుణి. తేన వుత్తం అపదానే (అప॰ థేర ౨.౪౯.౧౯౦-౨౨౦) –

    Bahūsapatte labhatīti āyasmato tissattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayaṃ puññaṃ upacinanto piyadassissa bhagavato kāle brāhmaṇakule nibbattitvā viññutaṃ patto sippesu nipphattiṃ gantvā kāmesu ādīnavaṃ disvā gharāvāsaṃ pahāya tāpasapabbajjaṃ pabbajitvā araññāyatane sālavane assamaṃ kāretvā vasati. Bhagavā tassa anuggaṇhanatthaṃ assamassa avidūre sālavane nirodhaṃ samāpajjitvā nisīdi. So assamato nikkhamitvā phalāphalatthāya gacchanto bhagavantaṃ disvā pasannamānaso cattāro daṇḍe ṭhapetvā bhagavato upari pupphitāhi sālasākhāhi sākhāmaṇḍapaṃ katvā sattāhaṃ navanavehi sālapupphehi bhagavantaṃ pūjento aṭṭhāsi buddhārammaṇaṃ pītiṃ avijahanto. Satthā sattāhassa accayena nirodhato vuṭṭhahitvā bhikkhusaṅghaṃ cintesi. Tāvadeva satasahassamattā khīṇāsavā satthāraṃ parivāresuṃ. Bhagavā tassa bhāviniṃ sampattiṃ vibhāvento anumodanaṃ vatvā pakkāmi. So tena puññakammena devaloke nibbattitvā aparāparaṃ sugatīsuyeva saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde rājagahe brāhmaṇakule nibbattitvā tissoti laddhanāmo vayappatto tiṇṇaṃ vedānaṃ pāragū hutvā pañcamattāni māṇavakasatāni mante vācento lābhaggayasaggappatto hutvā satthu rājagahagamane buddhānubhāvaṃ disvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā vipassanaṃ paṭṭhapetvā nacirasseva arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.49.190-220) –

    ‘‘అజ్ఝోగాహేత్వా సాలవనం, సుకతో అస్సమో మమ;

    ‘‘Ajjhogāhetvā sālavanaṃ, sukato assamo mama;

    సాలపుప్ఫేహి సఞ్ఛన్నో, వసామి విపినే తదా.

    Sālapupphehi sañchanno, vasāmi vipine tadā.

    ‘‘పియదస్సీ చ భగవా, సయమ్భూ అగ్గపుగ్గలో;

    ‘‘Piyadassī ca bhagavā, sayambhū aggapuggalo;

    వివేకకామో సమ్బుద్ధో, సాలవనముపాగమి.

    Vivekakāmo sambuddho, sālavanamupāgami.

    ‘‘అస్సమా అభినిక్ఖమ్మ, పవనం అగమాసహం;

    ‘‘Assamā abhinikkhamma, pavanaṃ agamāsahaṃ;

    మూలఫలం గవేసన్తో, ఆహిణ్డామి వనే తదా.

    Mūlaphalaṃ gavesanto, āhiṇḍāmi vane tadā.

    ‘‘తత్థద్దసాసిం సమ్బుద్ధం, పియదస్సిం మహాయసం;

    ‘‘Tatthaddasāsiṃ sambuddhaṃ, piyadassiṃ mahāyasaṃ;

    సునిసిన్నం సమాపన్నం, విరోచన్తం మహావనే.

    Sunisinnaṃ samāpannaṃ, virocantaṃ mahāvane.

    ‘‘చతుదణ్డే ఠపేత్వాన, బుద్ధస్స ఉపరీ అహం;

    ‘‘Catudaṇḍe ṭhapetvāna, buddhassa uparī ahaṃ;

    మణ్డపం సుకతం కత్వా, సాలపుప్ఫేహి ఛాదయిం.

    Maṇḍapaṃ sukataṃ katvā, sālapupphehi chādayiṃ.

    ‘‘సత్తాహం ధారయిత్వాన, మణ్డపం సాలఛాదితం;

    ‘‘Sattāhaṃ dhārayitvāna, maṇḍapaṃ sālachāditaṃ;

    తత్థ చిత్తం పసాదేత్వా, బుద్ధసేట్ఠమవన్దహం.

    Tattha cittaṃ pasādetvā, buddhaseṭṭhamavandahaṃ.

    ‘‘భగవా తమ్హి సమయే, వుట్ఠహిత్వా సమాధితో;

    ‘‘Bhagavā tamhi samaye, vuṭṭhahitvā samādhito;

    యుగమత్తం పేక్ఖమానో, నిసీది పురిసుత్తమో.

    Yugamattaṃ pekkhamāno, nisīdi purisuttamo.

    ‘‘సావకో వరుణో నామ, పియదస్సిస్స సత్థునో;

    ‘‘Sāvako varuṇo nāma, piyadassissa satthuno;

    వసీసతసహస్సేహి, ఉపగచ్ఛి వినాయకం.

    Vasīsatasahassehi, upagacchi vināyakaṃ.

    ‘‘పియదస్సీ చ భగవా, లోకజేట్ఠో నరాసభో;

    ‘‘Piyadassī ca bhagavā, lokajeṭṭho narāsabho;

    భిక్ఖుసఙ్ఘే నిసీదిత్వాన, సితం పాతుకరీ జినో.

    Bhikkhusaṅghe nisīditvāna, sitaṃ pātukarī jino.

    ‘‘అనురుద్ధో ఉపట్ఠాకో, పియదస్సిస్స సత్థునో;

    ‘‘Anuruddho upaṭṭhāko, piyadassissa satthuno;

    ఏకంసం చీవరం కత్వా, అపుచ్ఛిత్థ మహామునిం.

    Ekaṃsaṃ cīvaraṃ katvā, apucchittha mahāmuniṃ.

    ‘‘కో ను ఖో భగవా హేతు, సితకమ్మస్స సత్థునో;

    ‘‘Ko nu kho bhagavā hetu, sitakammassa satthuno;

    కారణే విజ్జమానమ్హి, సత్థా పాతుకరే సితం.

    Kāraṇe vijjamānamhi, satthā pātukare sitaṃ.

    ‘‘సత్తాహం సాలచ్ఛదనం, యో మే ధారేసి మాణవో;

    ‘‘Sattāhaṃ sālacchadanaṃ, yo me dhāresi māṇavo;

    తస్స కమ్మం సరిత్వాన, సితం పాతుకరిం అహం.

    Tassa kammaṃ saritvāna, sitaṃ pātukariṃ ahaṃ.

    ‘‘అనోకాసం న పస్సామి, యత్థ పుఞ్ఞం విపచ్చతి;

    ‘‘Anokāsaṃ na passāmi, yattha puññaṃ vipaccati;

    దేవలోకే మనుస్సే వా, ఓకాసోవ న సమ్మతి.

    Devaloke manusse vā, okāsova na sammati.

    ‘‘దేవలోకే వసన్తస్స, పుఞ్ఞకమ్మసమఙ్గినో;

    ‘‘Devaloke vasantassa, puññakammasamaṅgino;

    యావతా పరిసా తస్స, సాలచ్ఛన్నా భవిస్సతి.

    Yāvatā parisā tassa, sālacchannā bhavissati.

    ‘‘తత్థ దిబ్బేహి నచ్చేహి, గీతేహి వాదితేహి చ;

    ‘‘Tattha dibbehi naccehi, gītehi vāditehi ca;

    రమిస్సతి సదా సన్తో, పుఞ్ఞకమ్మసమాహితో.

    Ramissati sadā santo, puññakammasamāhito.

    ‘‘యావతా పరిసా తస్స, గన్ధగన్ధీ భవిస్సతి;

    ‘‘Yāvatā parisā tassa, gandhagandhī bhavissati;

    సాలస్స పుప్ఫవస్సో చ, పవస్సిస్సతి తావదే.

    Sālassa pupphavasso ca, pavassissati tāvade.

    ‘‘తతో చుతోయం మనుజో, మానుసం ఆగమిస్సతి;

    ‘‘Tato cutoyaṃ manujo, mānusaṃ āgamissati;

    ఇధాపి సాలచ్ఛదనం, సబ్బకాలం ధరిస్సతి.

    Idhāpi sālacchadanaṃ, sabbakālaṃ dharissati.

    ‘‘ఇధ నచ్చఞ్చ గీతఞ్చ, సమ్మతాళసమాహితం;

    ‘‘Idha naccañca gītañca, sammatāḷasamāhitaṃ;

    పరివారేస్సన్తి మం నిచ్చం, బుద్ధపూజాయిదం ఫలం.

    Parivāressanti maṃ niccaṃ, buddhapūjāyidaṃ phalaṃ.

    ‘‘ఉగ్గచ్ఛన్తే చ సూరియే, సాలవస్సం పవస్సతి;

    ‘‘Uggacchante ca sūriye, sālavassaṃ pavassati;

    పుఞ్ఞకమ్మేన సంయుత్తం, వస్సతే సబ్బకాలికం.

    Puññakammena saṃyuttaṃ, vassate sabbakālikaṃ.

    ‘‘అట్ఠారసే కప్పసతే, ఓక్కాకకులసమ్భవో;

    ‘‘Aṭṭhārase kappasate, okkākakulasambhavo;

    గోతమో నామ గోత్తేన, సత్థా లోకే భవిస్సతి.

    Gotamo nāma gottena, satthā loke bhavissati.

    ‘‘తస్స ధమ్మేసు దాయాదో, ఓరసో ధమ్మనిమ్మితో;

    ‘‘Tassa dhammesu dāyādo, oraso dhammanimmito;

    సబ్బాసవే పరిఞ్ఞాయ, నిబ్బాయిస్సతినాసవో.

    Sabbāsave pariññāya, nibbāyissatināsavo.

    ‘‘ధమ్మం అభిసమేన్తస్స, సాలచ్ఛన్నం భవిస్సతి;

    ‘‘Dhammaṃ abhisamentassa, sālacchannaṃ bhavissati;

    చితకే ఝాయమానస్స, ఛదనం తత్థ హేస్సతి.

    Citake jhāyamānassa, chadanaṃ tattha hessati.

    ‘‘విపాకం కిత్తయిత్వాన, పియదస్సీ మహాముని;

    ‘‘Vipākaṃ kittayitvāna, piyadassī mahāmuni;

    పరిసాయ ధమ్మం దేసేసి, తప్పేన్తో ధమ్మవుట్ఠియా.

    Parisāya dhammaṃ desesi, tappento dhammavuṭṭhiyā.

    ‘‘తింసకప్పాని దేవేసు, దేవరజ్జమకారయిం;

    ‘‘Tiṃsakappāni devesu, devarajjamakārayiṃ;

    సట్ఠి చ సత్తక్ఖత్తుఞ్చ, చక్కవత్తీ అహోసహం.

    Saṭṭhi ca sattakkhattuñca, cakkavattī ahosahaṃ.

    ‘‘దేవలోకా ఇధాగన్త్వా, లభామి విపులం సుఖం;

    ‘‘Devalokā idhāgantvā, labhāmi vipulaṃ sukhaṃ;

    ఇధాపి సాలచ్ఛదనం, మణ్డపస్స ఇదం ఫలం.

    Idhāpi sālacchadanaṃ, maṇḍapassa idaṃ phalaṃ.

    ‘‘అయం పచ్ఛిమకో మయ్హం, చరిమో వత్తతే భవో;

    ‘‘Ayaṃ pacchimako mayhaṃ, carimo vattate bhavo;

    ఇధాపి సాలచ్ఛదనం, హేస్సతి సబ్బకాలికం.

    Idhāpi sālacchadanaṃ, hessati sabbakālikaṃ.

    ‘‘మహామునిం తోసయిత్వా, గోతమం సక్యపుఙ్గవం;

    ‘‘Mahāmuniṃ tosayitvā, gotamaṃ sakyapuṅgavaṃ;

    పత్తోమ్హి అచలం ఠానం, హిత్వా జయపరాజయం.

    Pattomhi acalaṃ ṭhānaṃ, hitvā jayaparājayaṃ.

    ‘‘అట్ఠారసే కప్పసతే, యం బుద్ధమభిపూజయిం;

    ‘‘Aṭṭhārase kappasate, yaṃ buddhamabhipūjayiṃ;

    దుగ్గతిం నాభిజానామి, బుద్ధపూజాయిదం ఫలం.

    Duggatiṃ nābhijānāmi, buddhapūjāyidaṃ phalaṃ.

    ‘‘కిలేసా ఝాపితా మయ్హం…పే॰… కతం బుద్ధస్స సాసన’’న్తి.

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    సో అరహత్తం పన పత్వా విసేసతో లాభగ్గయసగ్గప్పత్తో అహోసి. తత్థ కేచి పుథుజ్జనభిక్ఖూ థేరస్స లాభసక్కారం దిస్వా బాలభావేన అసహనాకారం పవేదేసుం. థేరో తం ఞత్వా లాభసక్కారే ఆదీనవం తత్థ అత్తనో అలగ్గభావఞ్చ పకాసేన్తో –

    So arahattaṃ pana patvā visesato lābhaggayasaggappatto ahosi. Tattha keci puthujjanabhikkhū therassa lābhasakkāraṃ disvā bālabhāvena asahanākāraṃ pavedesuṃ. Thero taṃ ñatvā lābhasakkāre ādīnavaṃ tattha attano alaggabhāvañca pakāsento –

    ౧౫౩.

    153.

    ‘‘బహూ సపత్తే లభతి, ముణ్డో సఙ్ఘాటిపారుతో;

    ‘‘Bahū sapatte labhati, muṇḍo saṅghāṭipāruto;

    లాభీ అన్నస్స పానస్స, వత్థస్స సయనస్స చ.

    Lābhī annassa pānassa, vatthassa sayanassa ca.

    ౧౫౪.

    154.

    ‘‘ఏతమాదీనవం ఞత్వా, సక్కారేసు మహబ్భయం;

    ‘‘Etamādīnavaṃ ñatvā, sakkāresu mahabbhayaṃ;

    అప్పలాభో అనవస్సుతో, సతో భిక్ఖు పరిబ్బజే’’తి. –

    Appalābho anavassuto, sato bhikkhu paribbaje’’ti. –

    గాథాద్వయం అభాసి.

    Gāthādvayaṃ abhāsi.

    తస్సత్థో – సిఖమ్పి అసేసేత్వా ముణ్డితకేసతాయ ముణ్డో, ఛిన్దిత్వా సఙ్ఘాటితకాసావధారితాయ సఙ్ఘాటిపారుతో, ఏవం వేవణ్ణియం అజ్ఝుపగతో పరాయత్తవుత్తికో పబ్బజితో సచే అన్నపానాదీనం లాభీ హోతి, సోపి బహూ సపత్తే లభతి, తస్స ఉసూయన్తా బహూ సమ్భవన్తి. తస్మా ఏతం ఏవరూపం లాభసక్కారేసు మహబ్భయం విపులభయం ఆదీనవం దోసం విదిత్వా అప్పిచ్ఛతం సన్తోసఞ్చ హదయే ఠపేత్వా అనవజ్జుప్పాదస్సాపి ఉప్పన్నస్స లాభస్స పరివజ్జనేన అప్పలాభో, తతో ఏవ తత్థ తణ్హావస్సుతాభావేన అనవస్సుతో, సంసారే భయస్స ఇక్ఖనతో భిన్నకిలేసతాయ వా భిక్ఖు సన్తుట్ఠిట్ఠానీయస్స సతిసమ్పజఞ్ఞస్స వసేన సతో హుత్వా పరిబ్బజే చరేయ్య విహరేయ్యాతి. తం సుత్వా తే భిక్ఖూ తావదేవ థేరం ఖమాపేసుం.

    Tassattho – sikhampi asesetvā muṇḍitakesatāya muṇḍo, chinditvā saṅghāṭitakāsāvadhāritāya saṅghāṭipāruto, evaṃ vevaṇṇiyaṃ ajjhupagato parāyattavuttiko pabbajito sace annapānādīnaṃ lābhī hoti, sopi bahū sapatte labhati, tassa usūyantā bahū sambhavanti. Tasmā etaṃ evarūpaṃ lābhasakkāresumahabbhayaṃ vipulabhayaṃ ādīnavaṃ dosaṃ viditvā appicchataṃ santosañca hadaye ṭhapetvā anavajjuppādassāpi uppannassa lābhassa parivajjanena appalābho, tato eva tattha taṇhāvassutābhāvena anavassuto, saṃsāre bhayassa ikkhanato bhinnakilesatāya vā bhikkhu santuṭṭhiṭṭhānīyassa satisampajaññassa vasena sato hutvā paribbaje careyya vihareyyāti. Taṃ sutvā te bhikkhū tāvadeva theraṃ khamāpesuṃ.

    తిస్సత్థేరగాథావణ్ణనా నిట్ఠితా.

    Tissattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / థేరగాథాపాళి • Theragāthāpāḷi / ౭. తిస్సత్థేరగాథా • 7. Tissattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact