Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย (ฎีกา) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
๒. ติฐานสุตฺตวณฺณนา
2. Tiṭhānasuttavaṇṇanā
๔๒. ทุติเย มจฺฉริยเมว มลํ มจฺฉริยมลํ, จิตฺตสฺส มลีนสภาวาปาทนโต วิคตํ มจฺฉริยมลํ เอตฺถาติ วิคตมจฺฉริยมลํฯ เคธาภาเวน โกจิ กิญฺจิ เทโนฺตปิ ตตฺถ อาสตฺติํ น วิสฺสเชฺชติ, อยํ ปน น ตาทิโสติ อาห ‘‘วิสฺสฎฺฐจาโค’’ติฯ มลีนหโตฺถว จิตฺตวิสุทฺธิยา อภาวโตฯ โธตหโตฺถว โธตหเตฺถน กาตพฺพกิจฺจสาธนโตฯ เตน วุตฺตํ – ‘‘จิเตฺต สุเทฺธ วิสุชฺฌนฺติ, อิติ วุตฺตํ มเหสินา’’ติฯ ยาจิตุํ ยุโตฺต ยาจกานํ มโนรถปูรณโตฯ ยาจโยโค ปโยคาสเหหิ ยาจเกหิ สุฎฺฐุ ยุตฺตภาวโตฯ ตํสมงฺคี เอว ตตฺถ รโต นาม, น จิตฺตมเตฺตเนวาติ อาห ‘‘ทานํ…เป.… รโต นาม โหตี’’ติฯ
42. Dutiye macchariyameva malaṃ macchariyamalaṃ, cittassa malīnasabhāvāpādanato vigataṃ macchariyamalaṃ etthāti vigatamacchariyamalaṃ. Gedhābhāvena koci kiñci dentopi tattha āsattiṃ na vissajjeti, ayaṃ pana na tādisoti āha ‘‘vissaṭṭhacāgo’’ti. Malīnahatthova cittavisuddhiyā abhāvato. Dhotahatthova dhotahatthena kātabbakiccasādhanato. Tena vuttaṃ – ‘‘citte suddhe visujjhanti, iti vuttaṃ mahesinā’’ti. Yācituṃ yutto yācakānaṃ manorathapūraṇato. Yācayogo payogāsahehi yācakehi suṭṭhu yuttabhāvato. Taṃsamaṅgī eva tattha rato nāma, na cittamattenevāti āha ‘‘dānaṃ…pe… rato nāma hotī’’ti.
‘‘อุจฺจา, ภเนฺต’’ติ วตฺวา อยํ มํ อุจฺจโต วทตีติ จิเนฺตยฺยาติ ปุน ‘‘นาติอุจฺจา ตุเมฺห’’ติ อาห, สรีเรนาติ อธิปฺปาโยฯ เมจกวณฺณสฺสาติ นีโลภาสสฺสฯ ปุจฺฉีติ ภิกฺขู ปุจฺฉิฯ ภูมิยํ เลขํ ลิขโนฺต อจฺฉีติ ปฐมํ มเญฺจ นิปชฺชิตฺวา อุฎฺฐาย ภูมิยํ เลขํ ลิขโนฺต อจฺฉิ ‘‘อขีณาสโวติ มญฺญนา โหตู’’ติฯ ตถา หิ ราชา ขีณาสวสฺส นาม…เป.… นิวตฺติฯ ธชปคฺคหิตาวาติ ปคฺคหิตธชาวฯ สิลาเจติยฎฺฐานนฺติ ถูปารามสฺส จ มหาเจติยสฺส จ อนฺตเร สิลาย กตเจติยฎฺฐานํฯ เจติยํ…เป.… อฎฺฐาสิ สาวกสฺส ตํ กูฎาคารนฺติ กตฺวาฯ
‘‘Uccā, bhante’’ti vatvā ayaṃ maṃ uccato vadatīti cinteyyāti puna ‘‘nātiuccā tumhe’’ti āha, sarīrenāti adhippāyo. Mecakavaṇṇassāti nīlobhāsassa. Pucchīti bhikkhū pucchi. Bhūmiyaṃ lekhaṃ likhanto acchīti paṭhamaṃ mañce nipajjitvā uṭṭhāya bhūmiyaṃ lekhaṃ likhanto acchi ‘‘akhīṇāsavoti maññanā hotū’’ti. Tathā hi rājā khīṇāsavassa nāma…pe… nivatti. Dhajapaggahitāvāti paggahitadhajāva. Silācetiyaṭṭhānanti thūpārāmassa ca mahācetiyassa ca antare silāya katacetiyaṭṭhānaṃ. Cetiyaṃ…pe… aṭṭhāsi sāvakassa taṃ kūṭāgāranti katvā.
ปจฺฉาภาเคนาติ ธมฺมกถิกสฺส เถรสฺส ปิฎฺฐิปเสฺสนฯ โคนโสติ มณฺฑลสโปฺปฯ ธมฺมสฺสวนนฺตราย พหูนํ สคฺคมคฺคปฺปฎิลาภนฺตราโย ภเวยฺยาติ อธิปฺปาเยน ‘‘ธมฺมสฺสวนนฺตรายํ น กริสฺสามี’’ติ จิเนฺตสิฯ วิสํ วิกฺขเมฺภตฺวาติ วิปสฺสนาเตเชน วิสเวคํ วิกฺขเมฺภตฺวาฯ คาถาสหสฺสนฺติ คาถาสหสฺสวนฺตํฯ ปฎฺฐานคาถายาติ ปฎฺฐาปนคาถาย, อาทิคาถายาติ อโตฺถฯ ปฎฺฐาน…เป.… อวสานคาถํ เอว ววตฺถเปสิ, น ทฺวินฺนํ อนฺตเร วุตฺตํ กิลนฺตกายตฺตาฯ สรภาณํ สายนฺหธมฺมกถาฯ ปคฺคณฺหาตีติ ปจฺจกฺขํ กโรนฺตี คณฺหาติ, สกฺกจฺจํ สุณาตีติ อโตฺถฯ ธมฺมกถนทิวเส ธมฺมกถิกานํ อกิลมนตฺถํ สทฺธา อุปาสกา สินิทฺธโภชนํ มธุปานกญฺจ เทนฺติ สรสฺส มธุรภาวาย สปฺปิมธุกเตลาทิญฺจ เภสชฺชํฯ เตนาห ‘‘อริยวํสํ กเถสฺสามี’’ติอาทิฯ จตูหิ ทาฐาหิ ฑํสิตฺวาติ ทฬฺหทฎฺฐภาวทสฺสนํฯ จริสฺสามีติ สมฺมาเนสฺสามิ, สกฺกจฺจํ สุณิสฺสามีติ อโตฺถฯ นิมฺมเถตฺวาติ นิมฺมทฺทิตฺวา, อปเนตฺวาติ อโตฺถฯ
Pacchābhāgenāti dhammakathikassa therassa piṭṭhipassena. Gonasoti maṇḍalasappo. Dhammassavanantarāya bahūnaṃ saggamaggappaṭilābhantarāyo bhaveyyāti adhippāyena ‘‘dhammassavanantarāyaṃ na karissāmī’’ti cintesi. Visaṃ vikkhambhetvāti vipassanātejena visavegaṃ vikkhambhetvā. Gāthāsahassanti gāthāsahassavantaṃ. Paṭṭhānagāthāyāti paṭṭhāpanagāthāya, ādigāthāyāti attho. Paṭṭhāna…pe… avasānagāthaṃ eva vavatthapesi, na dvinnaṃ antare vuttaṃ kilantakāyattā. Sarabhāṇaṃ sāyanhadhammakathā. Paggaṇhātīti paccakkhaṃ karontī gaṇhāti, sakkaccaṃ suṇātīti attho. Dhammakathanadivase dhammakathikānaṃ akilamanatthaṃ saddhā upāsakā siniddhabhojanaṃ madhupānakañca denti sarassa madhurabhāvāya sappimadhukatelādiñca bhesajjaṃ. Tenāha ‘‘ariyavaṃsaṃ kathessāmī’’tiādi. Catūhi dāṭhāhi ḍaṃsitvāti daḷhadaṭṭhabhāvadassanaṃ. Carissāmīti sammānessāmi, sakkaccaṃ suṇissāmīti attho. Nimmathetvāti nimmadditvā, apanetvāti attho.
ติฐานสุตฺตวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Tiṭhānasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย • Aṅguttaranikāya / ๒. ติฐานสุตฺตํ • 2. Tiṭhānasuttaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / องฺคุตฺตรนิกาย (อฎฺฐกถา) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ๒. ติฐานสุตฺตวณฺณนา • 2. Tiṭhānasuttavaṇṇanā