| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
២. តិឋានសុត្តវណ្ណនា
2. Tiṭhānasuttavaṇṇanā
៤២. ទុតិយេ វិគតមលមច្ឆេរេនាតិ វិគតមច្ឆរិយមលេន។ មុត្តចាគោតិ វិស្សដ្ឋចាគោ។ បយតបាណីតិ ធោតហត្ថោ។ អស្សទ្ធោ ហិ សតក្ខត្តុំ ហត្ថេ ធោវិត្វាបិ មលិនហត្ថោវ ហោតិ, សទ្ធោ បន ទានាភិរតត្តា មលិនហត្ថោបិ ធោតហត្ថោវ។ វោស្សគ្គរតោតិ វោស្សគ្គសង្ខាតេ ទានេ រតោ។ យាចយោគោតិ យាចិតុំ យុត្តោ, យាចកេហិ វា យោគោ អស្សាតិបិ យាចយោគោ។ ទានសំវិភាគរតោតិ ទានំ ទទន្តោ សំវិភាគញ្ច ករោន្តោ ទានសំវិភាគរតោ នាម ហោតិ។
42. Dutiye vigatamalamaccherenāti vigatamacchariyamalena. Muttacāgoti vissaṭṭhacāgo. Payatapāṇīti dhotahattho. Assaddho hi satakkhattuṃ hatthe dhovitvāpi malinahatthova hoti, saddho pana dānābhiratattā malinahatthopi dhotahatthova. Vossaggaratoti vossaggasaṅkhāte dāne rato. Yācayogoti yācituṃ yutto, yācakehi vā yogo assātipi yācayogo. Dānasaṃvibhāgaratoti dānaṃ dadanto saṃvibhāgañca karonto dānasaṃvibhāgarato nāma hoti.
ទស្សនកាមោ សីលវតន្តិ ទសបិ យោជនានិ វីសម្បិ តិំសម្បិ យោជនសតម្បិ គន្ត្វា សីលសម្បន្នេ ទដ្ឋុកាមោ ហោតិ បាដលិបុត្តកព្រាហ្មណោ វិយ សទ្ធាតិស្សមហារាជា វិយ ច។ បាដលិបុត្តស្ស កិរ នគរទ្វារេ សាលាយ និសិន្នា ទ្វេ ព្រាហ្មណា កាឡវល្លិមណ្ឌបវាសិមហានាគត្ថេរស្ស គុណកថំ សុត្វា ‘‘អម្ហេហិ តំ ភិក្ខុំ ទដ្ឋុំ វដ្ដតី’’តិ ទ្វេបិ ជនា និក្ខមិំសុ។ ឯកោ អន្តរាមគ្គេ កាលមកាសិ។ ឯកោ សមុទ្ទតីរំ បត្វា នាវាយ មហាតិត្ថបដ្ដនេ ឱរុយ្ហ អនុរាធបុរំ អាគន្ត្វា ‘‘កាឡវល្លិមណ្ឌបោ កុហិ’’ន្តិ បុច្ឆិ។ រោហណជនបទេតិ។ សោ អនុបុព្ពេន ថេរស្ស វសនដ្ឋានំ បត្វា ចូឡនគរគាមេ ធុរឃរេ និវាសំ គហេត្វា ថេរស្ស អាហារំ សម្បាទេត្វា បាតោវ វុដ្ឋាយ ថេរស្ស វសនដ្ឋានំ បុច្ឆិត្វា គន្ត្វា ជនបរិយន្តេ ឋិតោ ថេរំ ទូរតោវ អាគច្ឆន្តំ ទិស្វា សកិំ តត្ថេវ ឋិតោ វន្ទិត្វា បុន ឧបសង្កមិត្វា គោប្ផកេសុ ទឡ្ហំ គហេត្វា វន្ទន្តោ ‘‘ឧច្ចា, ភន្តេ, តុម្ហេ’’តិ អាហ។ ថេរោ ច នាតិឧច្ចោ នាតិរស្សោ បមាណយុត្តោវ, តេន នំ បុន អាហ – ‘‘នាតិឧច្ចា តុម្ហេ, តុម្ហាកំ បន គុណា មេចកវណ្ណស្ស សមុទ្ទស្ស មត្ថកេន គន្ត្វា សកលជម្ពុទីបតលំ អជ្ឈោត្ថរិត្វា គតា, អហម្បិ បាដលិបុត្តនគរទ្វារេ និសិន្នោ តុម្ហាកំ គុណកថំ អស្សោសិ’’ន្តិ។ សោ ថេរស្ស ភិក្ខាហារំ ទត្វា អត្តនោ តិចីវរំ បដិយាទេត្វា ថេរស្ស សន្តិកេ បព្ពជិត្វា តស្សោវាទេ បតិដ្ឋាយ កតិបាហេនេវ អរហត្តំ បាបុណិ។
Dassanakāmo sīlavatanti dasapi yojanāni vīsampi tiṃsampi yojanasatampi gantvā sīlasampanne daṭṭhukāmo hoti pāṭaliputtakabrāhmaṇo viya saddhātissamahārājā viya ca. Pāṭaliputtassa kira nagaradvāre sālāya nisinnā dve brāhmaṇā kāḷavallimaṇḍapavāsimahānāgattherassa guṇakathaṃ sutvā ‘‘amhehi taṃ bhikkhuṃ daṭṭhuṃ vaṭṭatī’’ti dvepi janā nikkhamiṃsu. Eko antarāmagge kālamakāsi. Eko samuddatīraṃ patvā nāvāya mahātitthapaṭṭane oruyha anurādhapuraṃ āgantvā ‘‘kāḷavallimaṇḍapo kuhi’’nti pucchi. Rohaṇajanapadeti. So anupubbena therassa vasanaṭṭhānaṃ patvā cūḷanagaragāme dhuraghare nivāsaṃ gahetvā therassa āhāraṃ sampādetvā pātova vuṭṭhāya therassa vasanaṭṭhānaṃ pucchitvā gantvā janapariyante ṭhito theraṃ dūratova āgacchantaṃ disvā sakiṃ tattheva ṭhito vanditvā puna upasaṅkamitvā gopphakesu daḷhaṃ gahetvā vandanto ‘‘uccā, bhante, tumhe’’ti āha. Thero ca nātiucco nātirasso pamāṇayuttova, tena naṃ puna āha – ‘‘nātiuccā tumhe, tumhākaṃ pana guṇā mecakavaṇṇassa samuddassa matthakena gantvā sakalajambudīpatalaṃ ajjhottharitvā gatā, ahampi pāṭaliputtanagaradvāre nisinno tumhākaṃ guṇakathaṃ assosi’’nti. So therassa bhikkhāhāraṃ datvā attano ticīvaraṃ paṭiyādetvā therassa santike pabbajitvā tassovāde patiṭṭhāya katipāheneva arahattaṃ pāpuṇi.
សទ្ធាតិស្សមហារាជាបិ, ‘‘ភន្តេ, មយ្ហំ វន្ទិតព្ពយុត្តកំ ឯកំ អយ្យំ អាចិក្ខថា’’តិ បុច្ឆិ។ ភិក្ខូ ‘‘មង្គលវាសី កុដ្ដតិស្សត្ថេរោ’’តិ អាហំសុ។ រាជា មហាបរិវារេន បញ្ចយោជនមគ្គំ អគមាសិ។ ថេរោ ‘‘កិំ សទ្ទោ ឯសោ, អាវុសោ’’តិ ភិក្ខុសង្ឃំ បុច្ឆិ។ ‘‘រាជា, ភន្តេ, តុម្ហាកំ ទស្សនត្ថាយ អាគតោ’’តិ។ ថេរោ ចិន្តេសិ – ‘‘កិំ មយ្ហំ មហល្លកកាលេ រាជគេហេ កម្ម’’ន្តិ ទិវាដ្ឋានេ មញ្ចេ និបជ្ជិត្វា ភូមិយំ លេខំ លិខន្តោ អច្ឆិ។ រាជា ‘‘កហំ ថេរោ’’តិ បុច្ឆិត្វា ‘‘ទិវាដ្ឋានេ’’តិ សុត្វា តត្ថ គច្ឆន្តោ ថេរំ ភូមិយំ លេខំ លិខន្តំ ទិស្វា ‘‘ខីណាសវស្ស នាម ហត្ថកុក្កុច្ចំ នត្ថិ, នាយំ ខីណាសវោ’’តិ អវន្ទិត្វាវ និវត្តិ។ ភិក្ខុសង្ឃោ ថេរំ អាហ – ‘‘ភន្តេ, ឯវំវិធស្ស សទ្ធស្ស បសន្នស្ស រញ្ញោ កស្មា វិប្បដិសារំ ករិត្ថា’’តិ។ ‘‘អាវុសោ, រញ្ញោ បសាទរក្ខនំ ន តុម្ហាកំ ភារោ, មហល្លកត្ថេរស្ស ភារោ’’តិ វត្វា អបរភាគេ អនុបាទិសេសាយ និព្ពានធាតុយា បរិនិព្ពាយន្តោ ភិក្ខុសង្ឃំ អាហ – ‘‘មយ្ហំ កូដាគារម្ហិ អញ្ញម្បិ បល្លង្កំ អត្ថរថា’’តិ។ តស្មិំ អត្ថតេ ថេរោ – ‘‘ឥទំ កូដាគារំ អន្តរេ អប្បតិដ្ឋហិត្វា រញ្ញា ទិដ្ឋកាលេយេវ ភូមិយំ បតិដ្ឋាតូ’’តិ អធិដ្ឋហិត្វា បរិនិព្ពាយិ។ កូដាគារំ បញ្ចយោជនមគ្គំ អាកាសេន អគមាសិ។ បញ្ចយោជនមគ្គេ ធជំ ធារេតុំ សមត្ថា រុក្ខា ធជបគ្គហិតាវ អហេសុំ។ គច្ឆាបិ គុម្ពាបិ សព្ពេ កូដាគារាភិមុខា ហុត្វា អដ្ឋំសុ។
Saddhātissamahārājāpi, ‘‘bhante, mayhaṃ vanditabbayuttakaṃ ekaṃ ayyaṃ ācikkhathā’’ti pucchi. Bhikkhū ‘‘maṅgalavāsī kuṭṭatissatthero’’ti āhaṃsu. Rājā mahāparivārena pañcayojanamaggaṃ agamāsi. Thero ‘‘kiṃ saddo eso, āvuso’’ti bhikkhusaṅghaṃ pucchi. ‘‘Rājā, bhante, tumhākaṃ dassanatthāya āgato’’ti. Thero cintesi – ‘‘kiṃ mayhaṃ mahallakakāle rājagehe kamma’’nti divāṭṭhāne mañce nipajjitvā bhūmiyaṃ lekhaṃ likhanto acchi. Rājā ‘‘kahaṃ thero’’ti pucchitvā ‘‘divāṭṭhāne’’ti sutvā tattha gacchanto theraṃ bhūmiyaṃ lekhaṃ likhantaṃ disvā ‘‘khīṇāsavassa nāma hatthakukkuccaṃ natthi, nāyaṃ khīṇāsavo’’ti avanditvāva nivatti. Bhikkhusaṅgho theraṃ āha – ‘‘bhante, evaṃvidhassa saddhassa pasannassa rañño kasmā vippaṭisāraṃ karitthā’’ti. ‘‘Āvuso, rañño pasādarakkhanaṃ na tumhākaṃ bhāro, mahallakattherassa bhāro’’ti vatvā aparabhāge anupādisesāya nibbānadhātuyā parinibbāyanto bhikkhusaṅghaṃ āha – ‘‘mayhaṃ kūṭāgāramhi aññampi pallaṅkaṃ attharathā’’ti. Tasmiṃ atthate thero – ‘‘idaṃ kūṭāgāraṃ antare appatiṭṭhahitvā raññā diṭṭhakāleyeva bhūmiyaṃ patiṭṭhātū’’ti adhiṭṭhahitvā parinibbāyi. Kūṭāgāraṃ pañcayojanamaggaṃ ākāsena agamāsi. Pañcayojanamagge dhajaṃ dhāretuṃ samatthā rukkhā dhajapaggahitāva ahesuṃ. Gacchāpi gumbāpi sabbe kūṭāgārābhimukhā hutvā aṭṭhaṃsu.
រញ្ញោបិ បណ្ណំ បហិណិំសុ ‘‘ថេរោ បរិនិព្ពុតោ, កូដាគារំ អាកាសេន អាគច្ឆតី’’តិ។ រាជា ន សទ្ទហិ។ កូដាគារំ អាកាសេន គន្ត្វា ថូបារាមំ បទក្ខិណំ កត្វា សិលាចេតិយដ្ឋានំ អគមាសិ។ ចេតិយំ សហ វត្ថុនា ឧប្បតិត្វា កូដាគារមត្ថកេ អដ្ឋាសិ, សាធុការសហស្សានិ បវត្តិំសុ ។ តស្មិំ ខណេ មហាព្យគ្ឃត្ថេរោ នាម លោហបាសាទេ សត្តមកូដាគារេ និសិន្នោ ភិក្ខូនំ វិនយកម្មំ ករោន្តោ តំ សទ្ទំ សុត្វា ‘‘កិំ សទ្ទោ ឯសោ’’តិ បដិបុច្ឆិ។ ភន្តេ, មង្គលវាសី កុដ្ដតិស្សត្ថេរោ បរិនិព្ពុតោ, កូដាគារំ បញ្ចយោជនមគ្គំ អាកាសេន អាគតំ, តត្ថ សោ សាធុការសទ្ទោតិ។ អាវុសោ, បុញ្ញវន្តេ និស្សាយ សក្ការំ លភិស្សាមាតិ អន្តេវាសិកេ ខមាបេត្វា អាកាសេនេវ អាគន្ត្វា តំ កូដាគារំ បវិសិត្វា ទុតិយមញ្ចេ និសីទិត្វា អនុបាទិសេសាយ និព្ពានធាតុយា បរិនិព្ពាយិ។ រាជា គន្ធបុប្ផចុណ្ណានិ អាទាយ គន្ត្វា អាកាសេ ឋិតំ កូដាគារំ ទិស្វា កូដាគារំ បូជេសិ។ តស្មិំ ខណេ កូដាគារំ ឱតរិត្វា បថវិយំ បតិដ្ឋិតំ។ រាជា មហាសក្ការេន សរីរកិច្ចំ ការេត្វា ធាតុយោ គហេត្វា ចេតិយំ អកាសិ។ ឯវរូបា សីលវន្តានំ ទស្សនកាមា នាម ហោន្តិ។
Raññopi paṇṇaṃ pahiṇiṃsu ‘‘thero parinibbuto, kūṭāgāraṃ ākāsena āgacchatī’’ti. Rājā na saddahi. Kūṭāgāraṃ ākāsena gantvā thūpārāmaṃ padakkhiṇaṃ katvā silācetiyaṭṭhānaṃ agamāsi. Cetiyaṃ saha vatthunā uppatitvā kūṭāgāramatthake aṭṭhāsi, sādhukārasahassāni pavattiṃsu . Tasmiṃ khaṇe mahābyagghatthero nāma lohapāsāde sattamakūṭāgāre nisinno bhikkhūnaṃ vinayakammaṃ karonto taṃ saddaṃ sutvā ‘‘kiṃ saddo eso’’ti paṭipucchi. Bhante, maṅgalavāsī kuṭṭatissatthero parinibbuto, kūṭāgāraṃ pañcayojanamaggaṃ ākāsena āgataṃ, tattha so sādhukārasaddoti. Āvuso, puññavante nissāya sakkāraṃ labhissāmāti antevāsike khamāpetvā ākāseneva āgantvā taṃ kūṭāgāraṃ pavisitvā dutiyamañce nisīditvā anupādisesāya nibbānadhātuyā parinibbāyi. Rājā gandhapupphacuṇṇāni ādāya gantvā ākāse ṭhitaṃ kūṭāgāraṃ disvā kūṭāgāraṃ pūjesi. Tasmiṃ khaṇe kūṭāgāraṃ otaritvā pathaviyaṃ patiṭṭhitaṃ. Rājā mahāsakkārena sarīrakiccaṃ kāretvā dhātuyo gahetvā cetiyaṃ akāsi. Evarūpā sīlavantānaṃ dassanakāmā nāma honti.
សទ្ធម្មំ សោតុមិច្ឆតីតិ តថាគតប្បវេទិតំ សទ្ធម្មំ សោតុកាមោ ហោតិ បិណ្ឌបាតិកត្ថេរាទយោ វិយ។ គង្គាវនវាលិអង្គណម្ហិ កិរ តិំស ភិក្ខូ វស្សំ ឧបគតា អន្វទ្ធមាសំ ឧបោសថទិវសេ ចតុបច្ចយសន្តោសភាវនារាមមហាអរិយវំសញ្ច (អ. និ. ៤.២៨) កថេន្តិ។ ឯកោ បិណ្ឌបាតិកត្ថេរោ បច្ឆាភាគេន អាគន្ត្វា បដិច្ឆន្នដ្ឋានេ និសីទិ។ អថ នំ ឯកោ គោនសោ ជង្ឃបិណ្ឌិមំសំ សណ្ឌាសេន គណ្ហន្តោ វិយ ឌំសិ។ ថេរោ ឱលោកេន្តោ គោនសំ ទិស្វា ‘‘អជ្ជ ធម្មស្សវនន្តរាយំ ន ករិស្សាមី’’តិ គោនសំ គហេត្វា ថវិកាយ បក្ខិបិត្វា ថវិកាមុខំ ពន្ធិត្វា អវិទូរេ ឋានេ ឋបេត្វា ធម្មំ សុណន្តោវ និសីទិ។ អរុណុគ្គមនញ្ច វិសំ វិក្ខម្ភេត្វា ថេរស្ស តិណ្ណំ ផលានំ បាបុណនញ្ច វិសស្ស ទដ្ឋដ្ឋានេនេវ ឱតរិត្វា បថវិបវិសនញ្ច ធម្មកថិកត្ថេរស្ស ធម្មកថានិដ្ឋាបនញ្ច ឯកក្ខណេយេវ អហោសិ។ តតោ ថេរោ អាហ – ‘‘អាវុសោ ឯកោ មេ ចោរោ គហិតោ’’តិ ថវិកំ មុញ្ចិត្វា គោនសំ វិស្សជ្ជេសិ។ ភិក្ខូ ទិស្វា ‘‘កាយ វេលាយ ទដ្ឋត្ថ, ភន្តេ’’តិ បុច្ឆិំសុ។ ហិយ្យោ សាយន្ហសមយេ, អាវុសោតិ។ កស្មា, ភន្តេ, ឯវំ ភារិយំ កម្មំ ករិត្ថាតិ។ អាវុសោ, សចាហំ ទីឃជាតិកេន ទដ្ឋោតិ វទេយ្យំ, នយិមំ ឯត្តកំ អានិសំសំ លភេយ្យន្តិ។ ឥទំ តាវ បិណ្ឌបាតិកត្ថេរស្ស វត្ថុ។
Saddhammaṃ sotumicchatīti tathāgatappaveditaṃ saddhammaṃ sotukāmo hoti piṇḍapātikattherādayo viya. Gaṅgāvanavāliaṅgaṇamhi kira tiṃsa bhikkhū vassaṃ upagatā anvaddhamāsaṃ uposathadivase catupaccayasantosabhāvanārāmamahāariyavaṃsañca (a. ni. 4.28) kathenti. Eko piṇḍapātikatthero pacchābhāgena āgantvā paṭicchannaṭṭhāne nisīdi. Atha naṃ eko gonaso jaṅghapiṇḍimaṃsaṃ saṇḍāsena gaṇhanto viya ḍaṃsi. Thero olokento gonasaṃ disvā ‘‘ajja dhammassavanantarāyaṃ na karissāmī’’ti gonasaṃ gahetvā thavikāya pakkhipitvā thavikāmukhaṃ bandhitvā avidūre ṭhāne ṭhapetvā dhammaṃ suṇantova nisīdi. Aruṇuggamanañca visaṃ vikkhambhetvā therassa tiṇṇaṃ phalānaṃ pāpuṇanañca visassa daṭṭhaṭṭhāneneva otaritvā pathavipavisanañca dhammakathikattherassa dhammakathāniṭṭhāpanañca ekakkhaṇeyeva ahosi. Tato thero āha – ‘‘āvuso eko me coro gahito’’ti thavikaṃ muñcitvā gonasaṃ vissajjesi. Bhikkhū disvā ‘‘kāya velāya daṭṭhattha, bhante’’ti pucchiṃsu. Hiyyo sāyanhasamaye, āvusoti. Kasmā, bhante, evaṃ bhāriyaṃ kammaṃ karitthāti. Āvuso, sacāhaṃ dīghajātikena daṭṭhoti vadeyyaṃ, nayimaṃ ettakaṃ ānisaṃsaṃ labheyyanti. Idaṃ tāva piṇḍapātikattherassa vatthu.
ទីឃវាបិយម្បិ ‘‘មហាជាតកភាណកត្ថេរោ គាថាសហស្សំ មហាវេស្សន្តរំ កថេស្សតី’’តិ តិស្សមហាគាមេ តិស្សមហាវិហារវាសី ឯកោ ទហរោ សុត្វា តតោ និក្ខមិត្វា ឯកាហេនេវ នវយោជនមគ្គំ អាគតោ។ តស្មិំយេវ ខណេ ថេរោ ធម្មកថំ អារភិ។ ទហរោ ទូរមគ្គាគមនេន សញ្ជាតកាយទរថត្តា បដ្ឋានគាថាយ សទ្ធិំ អវសានគាថំយេវ វវត្ថបេសិ។ តតោ ថេរស្ស ‘‘ឥទមវោចា’’តិ វត្វា ឧដ្ឋាយ គមនកាលេ ‘‘មយ្ហំ អាគមនកម្មំ មោឃំ ជាត’’ន្តិ រោទមានោ អដ្ឋាសិ។ ឯកោ មនុស្សោ តំ កថំ សុត្វា គន្ត្វា ថេរស្ស អារោចេសិ, ‘‘ភន្តេ, ‘តុម្ហាកំ ធម្មកថំ សោស្សាមី’តិ ឯកោ ទហរភិក្ខុ តិស្សមហាវិហារា អាគតោ, សោ ‘កាយទរថភាវេន មេ អាគមនំ មោឃំ ជាត’ន្តិ រោទមានោ ឋិតោ’’តិ។ គច្ឆថ សញ្ញាបេថ នំ ‘‘បុន ស្វេ កថេស្សាមា’’តិ។ សោ បុនទិវសេ ថេរស្ស ធម្មកថំ សុត្វា សោតាបត្តិផលំ បាបុណិ។
Dīghavāpiyampi ‘‘mahājātakabhāṇakatthero gāthāsahassaṃ mahāvessantaraṃ kathessatī’’ti tissamahāgāme tissamahāvihāravāsī eko daharo sutvā tato nikkhamitvā ekāheneva navayojanamaggaṃ āgato. Tasmiṃyeva khaṇe thero dhammakathaṃ ārabhi. Daharo dūramaggāgamanena sañjātakāyadarathattā paṭṭhānagāthāya saddhiṃ avasānagāthaṃyeva vavatthapesi. Tato therassa ‘‘idamavocā’’ti vatvā uṭṭhāya gamanakāle ‘‘mayhaṃ āgamanakammaṃ moghaṃ jāta’’nti rodamāno aṭṭhāsi. Eko manusso taṃ kathaṃ sutvā gantvā therassa ārocesi, ‘‘bhante, ‘tumhākaṃ dhammakathaṃ sossāmī’ti eko daharabhikkhu tissamahāvihārā āgato, so ‘kāyadarathabhāvena me āgamanaṃ moghaṃ jāta’nti rodamāno ṭhito’’ti. Gacchatha saññāpetha naṃ ‘‘puna sve kathessāmā’’ti. So punadivase therassa dhammakathaṃ sutvā sotāpattiphalaṃ pāpuṇi.
អបរាបិ ឧល្លកោលិកណ្ណិវាសិកា ឯកា ឥត្ថី បុត្តកំ បាយមានា ‘‘ទីឃភាណកមហាអភយត្ថេរោ នាម អរិយវំសបដិបទំ កថេតី’’តិ សុត្វា បញ្ចយោជនមគ្គំ គន្ត្វា ទិវាកថិកត្ថេរស្ស និសិន្នកាលេយេវ វិហារំ បវិសិត្វា ភូមិយំ បុត្តំ និបជ្ជាបេត្វា ទិវាកថិកត្ថេរស្ស ឋិតកាវ ធម្មំ អស្សោសិ។ សរភាណកេ ថេរេ ឧដ្ឋិតេ ទីឃភាណកមហាអភយត្ថេរោ ចតុបច្ចយសន្តោសភាវនារាមមហាអរិយវំសំ អារភិ។ សា ឋិតកាវ បគ្គណ្ហាតិ។ ថេរោ តយោ ឯវ បច្ចយេ កថេត្វា ឧដ្ឋានាការំ អកាសិ។ សា ឧបាសិកា អាហ – ‘‘អយ្យោ, ‘អរិយវំសំ កថេស្សាមី’តិ សិនិទ្ធភោជនំ ភុញ្ជិត្វា មធុរបានកំ បិវិត្វា យដ្ឋិមធុកតេលាទីហិ ភេសជ្ជំ កត្វា កថេតុំ យុត្តដ្ឋានេយេវ ឧដ្ឋហតី’’តិ។ ថេរោ ‘‘សាធុ, ភគិនី’’តិ វត្វា ឧបរិ ភាវនារាមំ បដ្ឋបេសិ។ អរុណុគ្គមនញ្ច ថេរស្ស ‘‘ឥទមវោចា’’តិ វចនញ្ច ឧបាសិកាយ សោតាបត្តិផលុប្បត្តិ ច ឯកក្ខណេយេវ អហោសិ។
Aparāpi ullakolikaṇṇivāsikā ekā itthī puttakaṃ pāyamānā ‘‘dīghabhāṇakamahāabhayatthero nāma ariyavaṃsapaṭipadaṃ kathetī’’ti sutvā pañcayojanamaggaṃ gantvā divākathikattherassa nisinnakāleyeva vihāraṃ pavisitvā bhūmiyaṃ puttaṃ nipajjāpetvā divākathikattherassa ṭhitakāva dhammaṃ assosi. Sarabhāṇake there uṭṭhite dīghabhāṇakamahāabhayatthero catupaccayasantosabhāvanārāmamahāariyavaṃsaṃ ārabhi. Sā ṭhitakāva paggaṇhāti. Thero tayo eva paccaye kathetvā uṭṭhānākāraṃ akāsi. Sā upāsikā āha – ‘‘ayyo, ‘ariyavaṃsaṃ kathessāmī’ti siniddhabhojanaṃ bhuñjitvā madhurapānakaṃ pivitvā yaṭṭhimadhukatelādīhi bhesajjaṃ katvā kathetuṃ yuttaṭṭhāneyeva uṭṭhahatī’’ti. Thero ‘‘sādhu, bhaginī’’ti vatvā upari bhāvanārāmaṃ paṭṭhapesi. Aruṇuggamanañca therassa ‘‘idamavocā’’ti vacanañca upāsikāya sotāpattiphaluppatti ca ekakkhaṇeyeva ahosi.
អបរាបិ កឡម្បរវាសិកា ឥត្ថី អង្កេន បុត្តំ អាទាយ ‘‘ធម្មំ សោស្សាមី’’តិ ចិត្តលបព្ពតំ គន្ត្វា ឯកំ រុក្ខំ និស្សាយ ទារកំ និបជ្ជាបេត្វា សយំ ឋិតកាវ ធម្មំ សុណាតិ។ រត្តិភាគសមនន្តរេ ឯកោ ទីឃជាតិកោ តស្សា បស្សន្តិយាយេវ សមីបេ និបន្នទារកំ ចតូហិ ទាឋាហិ ឌំសិត្វា អគមាសិ។ សា ចិន្តេសិ – ‘‘សចាហំ ‘បុត្តោ មេ សប្បេន ទដ្ឋោ’តិ វក្ខាមិ, ធម្មស្ស អន្តរាយោ ភវិស្សតិ។ អនេកក្ខត្តុំ ខោ បន មេ អយំ សំសារវដ្ដេ វដ្ដន្តិយា បុត្តោ អហោសិ, ធម្មមេវ ចរិស្សាមី’’តិ តិយាមរត្តិំ ឋិតកាវ ធម្មំ បគ្គណ្ហិត្វា សោតាបត្តិផលេ បតិដ្ឋាយ អរុណេ ឧគ្គតេ សច្ចកិរិយាយ បុត្តស្ស វិសំ និម្មថេត្វា បុត្តំ គហេត្វា គតា។ ឯវរូបា បុគ្គលា ធម្មំ សោតុកាមា នាម ហោន្តិ។
Aparāpi kaḷamparavāsikā itthī aṅkena puttaṃ ādāya ‘‘dhammaṃ sossāmī’’ti cittalapabbataṃ gantvā ekaṃ rukkhaṃ nissāya dārakaṃ nipajjāpetvā sayaṃ ṭhitakāva dhammaṃ suṇāti. Rattibhāgasamanantare eko dīghajātiko tassā passantiyāyeva samīpe nipannadārakaṃ catūhi dāṭhāhi ḍaṃsitvā agamāsi. Sā cintesi – ‘‘sacāhaṃ ‘putto me sappena daṭṭho’ti vakkhāmi, dhammassa antarāyo bhavissati. Anekakkhattuṃ kho pana me ayaṃ saṃsāravaṭṭe vaṭṭantiyā putto ahosi, dhammameva carissāmī’’ti tiyāmarattiṃ ṭhitakāva dhammaṃ paggaṇhitvā sotāpattiphale patiṭṭhāya aruṇe uggate saccakiriyāya puttassa visaṃ nimmathetvā puttaṃ gahetvā gatā. Evarūpā puggalā dhammaṃ sotukāmā nāma honti.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ • Aṅguttaranikāya / ២. តិឋានសុត្តំ • 2. Tiṭhānasuttaṃ
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / អង្គុត្តរនិកាយ (ដីកា) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ២. តិឋានសុត្តវណ្ណនា • 2. Tiṭhānasuttavaṇṇanā
