| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / အင္ဂုတ္တရနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
၂. တိဌာနသုတ္တဝဏ္ဏနာ
2. Tiṭhānasuttavaṇṇanā
၄၂. ဒုတိယေ ဝိဂတမလမစ္ဆေရေနာတိ ဝိဂတမစ္ဆရိယမလေန။ မုတ္တစာဂောတိ ဝိသ္သဋ္ဌစာဂော။ ပယတပာဏီတိ ဓောတဟတ္ထော။ အသ္သဒ္ဓော ဟိ သတက္ခတ္တုံ ဟတ္ထေ ဓောဝိတ္ဝာပိ မလိနဟတ္ထောဝ ဟောတိ, သဒ္ဓော ပန ဒာနာဘိရတတ္တာ မလိနဟတ္ထောပိ ဓောတဟတ္ထောဝ။ ဝောသ္သဂ္ဂရတောတိ ဝောသ္သဂ္ဂသင္ခာတေ ဒာနေ ရတော။ ယာစယောဂောတိ ယာစိတုံ ယုတ္တော, ယာစကေဟိ ဝာ ယောဂော အသ္သာတိပိ ယာစယောဂော။ ဒာနသံဝိဘာဂရတောတိ ဒာနံ ဒဒန္တော သံဝိဘာဂဉ္စ ကရောန္တော ဒာနသံဝိဘာဂရတော နာမ ဟောတိ။
42. Dutiye vigatamalamaccherenāti vigatamacchariyamalena. Muttacāgoti vissaṭṭhacāgo. Payatapāṇīti dhotahattho. Assaddho hi satakkhattuṃ hatthe dhovitvāpi malinahatthova hoti, saddho pana dānābhiratattā malinahatthopi dhotahatthova. Vossaggaratoti vossaggasaṅkhāte dāne rato. Yācayogoti yācituṃ yutto, yācakehi vā yogo assātipi yācayogo. Dānasaṃvibhāgaratoti dānaṃ dadanto saṃvibhāgañca karonto dānasaṃvibhāgarato nāma hoti.
ဒသ္သနကာမော သီလဝတန္တိ ဒသပိ ယောဇနာနိ ဝီသမ္ပိ တိံသမ္ပိ ယောဇနသတမ္ပိ ဂန္တ္ဝာ သီလသမ္ပန္နေ ဒဋ္ဌုကာမော ဟောတိ ပာဋလိပုတ္တကဗ္ရာဟ္မဏော ဝိယ သဒ္ဓာတိသ္သမဟာရာဇာ ဝိယ စ။ ပာဋလိပုတ္တသ္သ ကိရ နဂရဒ္ဝာရေ သာလာယ နိသိန္နာ ဒ္ဝေ ဗ္ရာဟ္မဏာ ကာဠဝလ္လိမဏ္ဍပဝာသိမဟာနာဂတ္ထေရသ္သ ဂုဏကထံ သုတ္ဝာ ‘‘အမ္ဟေဟိ တံ ဘိက္ခုံ ဒဋ္ဌုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဒ္ဝေပိ ဇနာ နိက္ခမိံသု။ ဧကော အန္တရာမဂ္ဂေ ကာလမကာသိ။ ဧကော သမုဒ္ဒတီရံ ပတ္ဝာ နာဝာယ မဟာတိတ္ထပဋ္ဋနေ ဩရုယ္ဟ အနုရာဓပုရံ အာဂန္တ္ဝာ ‘‘ကာဠဝလ္လိမဏ္ဍပော ကုဟိ’’န္တိ ပုစ္ဆိ။ ရောဟဏဇနပဒေတိ။ သော အနုပုဗ္ဗေန ထေရသ္သ ဝသနဋ္ဌာနံ ပတ္ဝာ စူဠနဂရဂာမေ ဓုရဃရေ နိဝာသံ ဂဟေတ္ဝာ ထေရသ္သ အာဟာရံ သမ္ပာဒေတ္ဝာ ပာတောဝ ဝုဋ္ဌာယ ထေရသ္သ ဝသနဋ္ဌာနံ ပုစ္ဆိတ္ဝာ ဂန္တ္ဝာ ဇနပရိယန္တေ ဌိတော ထေရံ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တံ ဒိသ္ဝာ သကိံ တတ္ထေဝ ဌိတော ဝန္ဒိတ္ဝာ ပုန ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဂောပ္ဖကေသု ဒဠ္ဟံ ဂဟေတ္ဝာ ဝန္ဒန္တော ‘‘ဥစ္စာ, ဘန္တေ, တုမ္ဟေ’’တိ အာဟ။ ထေရော စ နာတိဥစ္စော နာတိရသ္သော ပမာဏယုတ္တောဝ, တေန နံ ပုန အာဟ – ‘‘နာတိဥစ္စာ တုမ္ဟေ, တုမ္ဟာကံ ပန ဂုဏာ မေစကဝဏ္ဏသ္သ သမုဒ္ဒသ္သ မတ္ထကေန ဂန္တ္ဝာ သကလဇမ္ဗုဒီပတလံ အဇ္ဈောတ္ထရိတ္ဝာ ဂတာ, အဟမ္ပိ ပာဋလိပုတ္တနဂရဒ္ဝာရေ နိသိန္နော တုမ္ဟာကံ ဂုဏကထံ အသ္သောသိ’’န္တိ။ သော ထေရသ္သ ဘိက္ခာဟာရံ ဒတ္ဝာ အတ္တနော တိစီဝရံ ပဋိယာဒေတ္ဝာ ထေရသ္သ သန္တိကေ ပဗ္ဗဇိတ္ဝာ တသ္သောဝာဒေ ပတိဋ္ဌာယ ကတိပာဟေနေဝ အရဟတ္တံ ပာပုဏိ။
Dassanakāmo sīlavatanti dasapi yojanāni vīsampi tiṃsampi yojanasatampi gantvā sīlasampanne daṭṭhukāmo hoti pāṭaliputtakabrāhmaṇo viya saddhātissamahārājā viya ca. Pāṭaliputtassa kira nagaradvāre sālāya nisinnā dve brāhmaṇā kāḷavallimaṇḍapavāsimahānāgattherassa guṇakathaṃ sutvā ‘‘amhehi taṃ bhikkhuṃ daṭṭhuṃ vaṭṭatī’’ti dvepi janā nikkhamiṃsu. Eko antarāmagge kālamakāsi. Eko samuddatīraṃ patvā nāvāya mahātitthapaṭṭane oruyha anurādhapuraṃ āgantvā ‘‘kāḷavallimaṇḍapo kuhi’’nti pucchi. Rohaṇajanapadeti. So anupubbena therassa vasanaṭṭhānaṃ patvā cūḷanagaragāme dhuraghare nivāsaṃ gahetvā therassa āhāraṃ sampādetvā pātova vuṭṭhāya therassa vasanaṭṭhānaṃ pucchitvā gantvā janapariyante ṭhito theraṃ dūratova āgacchantaṃ disvā sakiṃ tattheva ṭhito vanditvā puna upasaṅkamitvā gopphakesu daḷhaṃ gahetvā vandanto ‘‘uccā, bhante, tumhe’’ti āha. Thero ca nātiucco nātirasso pamāṇayuttova, tena naṃ puna āha – ‘‘nātiuccā tumhe, tumhākaṃ pana guṇā mecakavaṇṇassa samuddassa matthakena gantvā sakalajambudīpatalaṃ ajjhottharitvā gatā, ahampi pāṭaliputtanagaradvāre nisinno tumhākaṃ guṇakathaṃ assosi’’nti. So therassa bhikkhāhāraṃ datvā attano ticīvaraṃ paṭiyādetvā therassa santike pabbajitvā tassovāde patiṭṭhāya katipāheneva arahattaṃ pāpuṇi.
သဒ္ဓာတိသ္သမဟာရာဇာပိ, ‘‘ဘန္တေ, မယ္ဟံ ဝန္ဒိတဗ္ဗယုတ္တကံ ဧကံ အယ္ယံ အာစိက္ခထာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ဘိက္ခူ ‘‘မင္ဂလဝာသီ ကုဋ္ဋတိသ္သတ္ထေရော’’တိ အာဟံသု။ ရာဇာ မဟာပရိဝာရေန ပဉ္စယောဇနမဂ္ဂံ အဂမာသိ။ ထေရော ‘‘ကိံ သဒ္ဒော ဧသော, အာဝုသော’’တိ ဘိက္ခုသင္ဃံ ပုစ္ဆိ။ ‘‘ရာဇာ, ဘန္တေ, တုမ္ဟာကံ ဒသ္သနတ္ထာယ အာဂတော’’တိ။ ထေရော စိန္တေသိ – ‘‘ကိံ မယ္ဟံ မဟလ္လကကာလေ ရာဇဂေဟေ ကမ္မ’’န္တိ ဒိဝာဋ္ဌာနေ မဉ္စေ နိပဇ္ဇိတ္ဝာ ဘူမိယံ လေခံ လိခန္တော အစ္ဆိ။ ရာဇာ ‘‘ကဟံ ထေရော’’တိ ပုစ္ဆိတ္ဝာ ‘‘ဒိဝာဋ္ဌာနေ’’တိ သုတ္ဝာ တတ္ထ ဂစ္ဆန္တော ထေရံ ဘူမိယံ လေခံ လိခန္တံ ဒိသ္ဝာ ‘‘ခီဏာသဝသ္သ နာမ ဟတ္ထကုက္ကုစ္စံ နတ္ထိ, နာယံ ခီဏာသဝော’’တိ အဝန္ဒိတ္ဝာဝ နိဝတ္တိ။ ဘိက္ခုသင္ဃော ထေရံ အာဟ – ‘‘ဘန္တေ, ဧဝံဝိဓသ္သ သဒ္ဓသ္သ ပသန္နသ္သ ရညော ကသ္မာ ဝိပ္ပဋိသာရံ ကရိတ္ထာ’’တိ။ ‘‘အာဝုသော, ရညော ပသာဒရက္ခနံ န တုမ္ဟာကံ ဘာရော, မဟလ္လကတ္ထေရသ္သ ဘာရော’’တိ ဝတ္ဝာ အပရဘာဂေ အနုပာဒိသေသာယ နိဗ္ဗာနဓာတုယာ ပရိနိဗ္ဗာယန္တော ဘိက္ခုသင္ဃံ အာဟ – ‘‘မယ္ဟံ ကူဋာဂာရမ္ဟိ အညမ္ပိ ပလ္လင္ကံ အတ္ထရထာ’’တိ။ တသ္မိံ အတ္ထတေ ထေရော – ‘‘ဣဒံ ကူဋာဂာရံ အန္တရေ အပ္ပတိဋ္ဌဟိတ္ဝာ ရညာ ဒိဋ္ဌကာလေယေဝ ဘူမိယံ ပတိဋ္ဌာတူ’’တိ အဓိဋ္ဌဟိတ္ဝာ ပရိနိဗ္ဗာယိ။ ကူဋာဂာရံ ပဉ္စယောဇနမဂ္ဂံ အာကာသေန အဂမာသိ။ ပဉ္စယောဇနမဂ္ဂေ ဓဇံ ဓာရေတုံ သမတ္ထာ ရုက္ခာ ဓဇပဂ္ဂဟိတာဝ အဟေသုံ။ ဂစ္ဆာပိ ဂုမ္ဗာပိ သဗ္ဗေ ကူဋာဂာရာဘိမုခာ ဟုတ္ဝာ အဋ္ဌံသု။
Saddhātissamahārājāpi, ‘‘bhante, mayhaṃ vanditabbayuttakaṃ ekaṃ ayyaṃ ācikkhathā’’ti pucchi. Bhikkhū ‘‘maṅgalavāsī kuṭṭatissatthero’’ti āhaṃsu. Rājā mahāparivārena pañcayojanamaggaṃ agamāsi. Thero ‘‘kiṃ saddo eso, āvuso’’ti bhikkhusaṅghaṃ pucchi. ‘‘Rājā, bhante, tumhākaṃ dassanatthāya āgato’’ti. Thero cintesi – ‘‘kiṃ mayhaṃ mahallakakāle rājagehe kamma’’nti divāṭṭhāne mañce nipajjitvā bhūmiyaṃ lekhaṃ likhanto acchi. Rājā ‘‘kahaṃ thero’’ti pucchitvā ‘‘divāṭṭhāne’’ti sutvā tattha gacchanto theraṃ bhūmiyaṃ lekhaṃ likhantaṃ disvā ‘‘khīṇāsavassa nāma hatthakukkuccaṃ natthi, nāyaṃ khīṇāsavo’’ti avanditvāva nivatti. Bhikkhusaṅgho theraṃ āha – ‘‘bhante, evaṃvidhassa saddhassa pasannassa rañño kasmā vippaṭisāraṃ karitthā’’ti. ‘‘Āvuso, rañño pasādarakkhanaṃ na tumhākaṃ bhāro, mahallakattherassa bhāro’’ti vatvā aparabhāge anupādisesāya nibbānadhātuyā parinibbāyanto bhikkhusaṅghaṃ āha – ‘‘mayhaṃ kūṭāgāramhi aññampi pallaṅkaṃ attharathā’’ti. Tasmiṃ atthate thero – ‘‘idaṃ kūṭāgāraṃ antare appatiṭṭhahitvā raññā diṭṭhakāleyeva bhūmiyaṃ patiṭṭhātū’’ti adhiṭṭhahitvā parinibbāyi. Kūṭāgāraṃ pañcayojanamaggaṃ ākāsena agamāsi. Pañcayojanamagge dhajaṃ dhāretuṃ samatthā rukkhā dhajapaggahitāva ahesuṃ. Gacchāpi gumbāpi sabbe kūṭāgārābhimukhā hutvā aṭṭhaṃsu.
ရညောပိ ပဏ္ဏံ ပဟိဏိံသု ‘‘ထေရော ပရိနိဗ္ဗုတော, ကူဋာဂာရံ အာကာသေန အာဂစ္ဆတီ’’တိ။ ရာဇာ န သဒ္ဒဟိ။ ကူဋာဂာရံ အာကာသေန ဂန္တ္ဝာ ထူပာရာမံ ပဒက္ခိဏံ ကတ္ဝာ သိလာစေတိယဋ္ဌာနံ အဂမာသိ။ စေတိယံ သဟ ဝတ္ထုနာ ဥပ္ပတိတ္ဝာ ကူဋာဂာရမတ္ထကေ အဋ္ဌာသိ, သာဓုကာရသဟသ္သာနိ ပဝတ္တိံသု ။ တသ္မိံ ခဏေ မဟာဗ္ယဂ္ဃတ္ထေရော နာမ လောဟပာသာဒေ သတ္တမကူဋာဂာရေ နိသိန္နော ဘိက္ခူနံ ဝိနယကမ္မံ ကရောန္တော တံ သဒ္ဒံ သုတ္ဝာ ‘‘ကိံ သဒ္ဒော ဧသော’’တိ ပဋိပုစ္ဆိ။ ဘန္တေ, မင္ဂလဝာသီ ကုဋ္ဋတိသ္သတ္ထေရော ပရိနိဗ္ဗုတော, ကူဋာဂာရံ ပဉ္စယောဇနမဂ္ဂံ အာကာသေန အာဂတံ, တတ္ထ သော သာဓုကာရသဒ္ဒောတိ။ အာဝုသော, ပုညဝန္တေ နိသ္သာယ သက္ကာရံ လဘိသ္သာမာတိ အန္တေဝာသိကေ ခမာပေတ္ဝာ အာကာသေနေဝ အာဂန္တ္ဝာ တံ ကူဋာဂာရံ ပဝိသိတ္ဝာ ဒုတိယမဉ္စေ နိသီဒိတ္ဝာ အနုပာဒိသေသာယ နိဗ္ဗာနဓာတုယာ ပရိနိဗ္ဗာယိ။ ရာဇာ ဂန္ဓပုပ္ဖစုဏ္ဏာနိ အာဒာယ ဂန္တ္ဝာ အာကာသေ ဌိတံ ကူဋာဂာရံ ဒိသ္ဝာ ကူဋာဂာရံ ပူဇေသိ။ တသ္မိံ ခဏေ ကူဋာဂာရံ ဩတရိတ္ဝာ ပထဝိယံ ပတိဋ္ဌိတံ။ ရာဇာ မဟာသက္ကာရေန သရီရကိစ္စံ ကာရေတ္ဝာ ဓာတုယော ဂဟေတ္ဝာ စေတိယံ အကာသိ။ ဧဝရူပာ သီလဝန္တာနံ ဒသ္သနကာမာ နာမ ဟောန္တိ။
Raññopi paṇṇaṃ pahiṇiṃsu ‘‘thero parinibbuto, kūṭāgāraṃ ākāsena āgacchatī’’ti. Rājā na saddahi. Kūṭāgāraṃ ākāsena gantvā thūpārāmaṃ padakkhiṇaṃ katvā silācetiyaṭṭhānaṃ agamāsi. Cetiyaṃ saha vatthunā uppatitvā kūṭāgāramatthake aṭṭhāsi, sādhukārasahassāni pavattiṃsu . Tasmiṃ khaṇe mahābyagghatthero nāma lohapāsāde sattamakūṭāgāre nisinno bhikkhūnaṃ vinayakammaṃ karonto taṃ saddaṃ sutvā ‘‘kiṃ saddo eso’’ti paṭipucchi. Bhante, maṅgalavāsī kuṭṭatissatthero parinibbuto, kūṭāgāraṃ pañcayojanamaggaṃ ākāsena āgataṃ, tattha so sādhukārasaddoti. Āvuso, puññavante nissāya sakkāraṃ labhissāmāti antevāsike khamāpetvā ākāseneva āgantvā taṃ kūṭāgāraṃ pavisitvā dutiyamañce nisīditvā anupādisesāya nibbānadhātuyā parinibbāyi. Rājā gandhapupphacuṇṇāni ādāya gantvā ākāse ṭhitaṃ kūṭāgāraṃ disvā kūṭāgāraṃ pūjesi. Tasmiṃ khaṇe kūṭāgāraṃ otaritvā pathaviyaṃ patiṭṭhitaṃ. Rājā mahāsakkārena sarīrakiccaṃ kāretvā dhātuyo gahetvā cetiyaṃ akāsi. Evarūpā sīlavantānaṃ dassanakāmā nāma honti.
သဒ္ဓမ္မံ သောတုမိစ္ဆတီတိ တထာဂတပ္ပဝေဒိတံ သဒ္ဓမ္မံ သောတုကာမော ဟောတိ ပိဏ္ဍပာတိကတ္ထေရာဒယော ဝိယ။ ဂင္ဂာဝနဝာလိအင္ဂဏမ္ဟိ ကိရ တိံသ ဘိက္ခူ ဝသ္သံ ဥပဂတာ အန္ဝဒ္ဓမာသံ ဥပောသထဒိဝသေ စတုပစ္စယသန္တောသဘာဝနာရာမမဟာအရိယဝံသဉ္စ (အ. နိ. ၄.၂၈) ကထေန္တိ။ ဧကော ပိဏ္ဍပာတိကတ္ထေရော ပစ္ဆာဘာဂေန အာဂန္တ္ဝာ ပဋိစ္ဆန္နဋ္ဌာနေ နိသီဒိ။ အထ နံ ဧကော ဂောနသော ဇင္ဃပိဏ္ဍိမံသံ သဏ္ဍာသေန ဂဏ္ဟန္တော ဝိယ ဍံသိ။ ထေရော ဩလောကေန္တော ဂောနသံ ဒိသ္ဝာ ‘‘အဇ္ဇ ဓမ္မသ္သဝနန္တရာယံ န ကရိသ္သာမီ’’တိ ဂောနသံ ဂဟေတ္ဝာ ထဝိကာယ ပက္ခိပိတ္ဝာ ထဝိကာမုခံ ဗန္ဓိတ္ဝာ အဝိဒူရေ ဌာနေ ဌပေတ္ဝာ ဓမ္မံ သုဏန္တောဝ နိသီဒိ။ အရုဏုဂ္ဂမနဉ္စ ဝိသံ ဝိက္ခမ္ဘေတ္ဝာ ထေရသ္သ တိဏ္ဏံ ဖလာနံ ပာပုဏနဉ္စ ဝိသသ္သ ဒဋ္ဌဋ္ဌာနေနေဝ ဩတရိတ္ဝာ ပထဝိပဝိသနဉ္စ ဓမ္မကထိကတ္ထေရသ္သ ဓမ္မကထာနိဋ္ဌာပနဉ္စ ဧကက္ခဏေယေဝ အဟောသိ။ တတော ထေရော အာဟ – ‘‘အာဝုသော ဧကော မေ စောရော ဂဟိတော’’တိ ထဝိကံ မုဉ္စိတ္ဝာ ဂောနသံ ဝိသ္သဇ္ဇေသိ။ ဘိက္ခူ ဒိသ္ဝာ ‘‘ကာယ ဝေလာယ ဒဋ္ဌတ္ထ, ဘန္တေ’’တိ ပုစ္ဆိံသု။ ဟိယ္ယော သာယန္ဟသမယေ, အာဝုသောတိ။ ကသ္မာ, ဘန္တေ, ဧဝံ ဘာရိယံ ကမ္မံ ကရိတ္ထာတိ။ အာဝုသော, သစာဟံ ဒီဃဇာတိကေန ဒဋ္ဌောတိ ဝဒေယ္ယံ, နယိမံ ဧတ္တကံ အာနိသံသံ လဘေယ္ယန္တိ။ ဣဒံ တာဝ ပိဏ္ဍပာတိကတ္ထေရသ္သ ဝတ္ထု။
Saddhammaṃ sotumicchatīti tathāgatappaveditaṃ saddhammaṃ sotukāmo hoti piṇḍapātikattherādayo viya. Gaṅgāvanavāliaṅgaṇamhi kira tiṃsa bhikkhū vassaṃ upagatā anvaddhamāsaṃ uposathadivase catupaccayasantosabhāvanārāmamahāariyavaṃsañca (a. ni. 4.28) kathenti. Eko piṇḍapātikatthero pacchābhāgena āgantvā paṭicchannaṭṭhāne nisīdi. Atha naṃ eko gonaso jaṅghapiṇḍimaṃsaṃ saṇḍāsena gaṇhanto viya ḍaṃsi. Thero olokento gonasaṃ disvā ‘‘ajja dhammassavanantarāyaṃ na karissāmī’’ti gonasaṃ gahetvā thavikāya pakkhipitvā thavikāmukhaṃ bandhitvā avidūre ṭhāne ṭhapetvā dhammaṃ suṇantova nisīdi. Aruṇuggamanañca visaṃ vikkhambhetvā therassa tiṇṇaṃ phalānaṃ pāpuṇanañca visassa daṭṭhaṭṭhāneneva otaritvā pathavipavisanañca dhammakathikattherassa dhammakathāniṭṭhāpanañca ekakkhaṇeyeva ahosi. Tato thero āha – ‘‘āvuso eko me coro gahito’’ti thavikaṃ muñcitvā gonasaṃ vissajjesi. Bhikkhū disvā ‘‘kāya velāya daṭṭhattha, bhante’’ti pucchiṃsu. Hiyyo sāyanhasamaye, āvusoti. Kasmā, bhante, evaṃ bhāriyaṃ kammaṃ karitthāti. Āvuso, sacāhaṃ dīghajātikena daṭṭhoti vadeyyaṃ, nayimaṃ ettakaṃ ānisaṃsaṃ labheyyanti. Idaṃ tāva piṇḍapātikattherassa vatthu.
ဒီဃဝာပိယမ္ပိ ‘‘မဟာဇာတကဘာဏကတ္ထေရော ဂာထာသဟသ္သံ မဟာဝေသ္သန္တရံ ကထေသ္သတီ’’တိ တိသ္သမဟာဂာမေ တိသ္သမဟာဝိဟာရဝာသီ ဧကော ဒဟရော သုတ္ဝာ တတော နိက္ခမိတ္ဝာ ဧကာဟေနေဝ နဝယောဇနမဂ္ဂံ အာဂတော။ တသ္မိံယေဝ ခဏေ ထေရော ဓမ္မကထံ အာရဘိ။ ဒဟရော ဒူရမဂ္ဂာဂမနေန သဉ္ဇာတကာယဒရထတ္တာ ပဋ္ဌာနဂာထာယ သဒ္ဓိံ အဝသာနဂာထံယေဝ ဝဝတ္ထပေသိ။ တတော ထေရသ္သ ‘‘ဣဒမဝောစာ’’တိ ဝတ္ဝာ ဥဋ္ဌာယ ဂမနကာလေ ‘‘မယ္ဟံ အာဂမနကမ္မံ မောဃံ ဇာတ’’န္တိ ရောဒမာနော အဋ္ဌာသိ။ ဧကော မနုသ္သော တံ ကထံ သုတ္ဝာ ဂန္တ္ဝာ ထေရသ္သ အာရောစေသိ, ‘‘ဘန္တေ, ‘တုမ္ဟာကံ ဓမ္မကထံ သောသ္သာမီ’တိ ဧကော ဒဟရဘိက္ခု တိသ္သမဟာဝိဟာရာ အာဂတော, သော ‘ကာယဒရထဘာဝေန မေ အာဂမနံ မောဃံ ဇာတ’န္တိ ရောဒမာနော ဌိတော’’တိ။ ဂစ္ဆထ သညာပေထ နံ ‘‘ပုန သ္ဝေ ကထေသ္သာမာ’’တိ။ သော ပုနဒိဝသေ ထေရသ္သ ဓမ္မကထံ သုတ္ဝာ သောတာပတ္တိဖလံ ပာပုဏိ။
Dīghavāpiyampi ‘‘mahājātakabhāṇakatthero gāthāsahassaṃ mahāvessantaraṃ kathessatī’’ti tissamahāgāme tissamahāvihāravāsī eko daharo sutvā tato nikkhamitvā ekāheneva navayojanamaggaṃ āgato. Tasmiṃyeva khaṇe thero dhammakathaṃ ārabhi. Daharo dūramaggāgamanena sañjātakāyadarathattā paṭṭhānagāthāya saddhiṃ avasānagāthaṃyeva vavatthapesi. Tato therassa ‘‘idamavocā’’ti vatvā uṭṭhāya gamanakāle ‘‘mayhaṃ āgamanakammaṃ moghaṃ jāta’’nti rodamāno aṭṭhāsi. Eko manusso taṃ kathaṃ sutvā gantvā therassa ārocesi, ‘‘bhante, ‘tumhākaṃ dhammakathaṃ sossāmī’ti eko daharabhikkhu tissamahāvihārā āgato, so ‘kāyadarathabhāvena me āgamanaṃ moghaṃ jāta’nti rodamāno ṭhito’’ti. Gacchatha saññāpetha naṃ ‘‘puna sve kathessāmā’’ti. So punadivase therassa dhammakathaṃ sutvā sotāpattiphalaṃ pāpuṇi.
အပရာပိ ဥလ္လကောလိကဏ္ဏိဝာသိကာ ဧကာ ဣတ္ထီ ပုတ္တကံ ပာယမာနာ ‘‘ဒီဃဘာဏကမဟာအဘယတ္ထေရော နာမ အရိယဝံသပဋိပဒံ ကထေတီ’’တိ သုတ္ဝာ ပဉ္စယောဇနမဂ္ဂံ ဂန္တ္ဝာ ဒိဝာကထိကတ္ထေရသ္သ နိသိန္နကာလေယေဝ ဝိဟာရံ ပဝိသိတ္ဝာ ဘူမိယံ ပုတ္တံ နိပဇ္ဇာပေတ္ဝာ ဒိဝာကထိကတ္ထေရသ္သ ဌိတကာဝ ဓမ္မံ အသ္သောသိ။ သရဘာဏကေ ထေရေ ဥဋ္ဌိတေ ဒီဃဘာဏကမဟာအဘယတ္ထေရော စတုပစ္စယသန္တောသဘာဝနာရာမမဟာအရိယဝံသံ အာရဘိ။ သာ ဌိတကာဝ ပဂ္ဂဏ္ဟာတိ။ ထေရော တယော ဧဝ ပစ္စယေ ကထေတ္ဝာ ဥဋ္ဌာနာကာရံ အကာသိ။ သာ ဥပာသိကာ အာဟ – ‘‘အယ္ယော, ‘အရိယဝံသံ ကထေသ္သာမီ’တိ သိနိဒ္ဓဘောဇနံ ဘုဉ္ဇိတ္ဝာ မဓုရပာနကံ ပိဝိတ္ဝာ ယဋ္ဌိမဓုကတေလာဒီဟိ ဘေသဇ္ဇံ ကတ္ဝာ ကထေတုံ ယုတ္တဋ္ဌာနေယေဝ ဥဋ္ဌဟတီ’’တိ။ ထေရော ‘‘သာဓု, ဘဂိနီ’’တိ ဝတ္ဝာ ဥပရိ ဘာဝနာရာမံ ပဋ္ဌပေသိ။ အရုဏုဂ္ဂမနဉ္စ ထေရသ္သ ‘‘ဣဒမဝောစာ’’တိ ဝစနဉ္စ ဥပာသိကာယ သောတာပတ္တိဖလုပ္ပတ္တိ စ ဧကက္ခဏေယေဝ အဟောသိ။
Aparāpi ullakolikaṇṇivāsikā ekā itthī puttakaṃ pāyamānā ‘‘dīghabhāṇakamahāabhayatthero nāma ariyavaṃsapaṭipadaṃ kathetī’’ti sutvā pañcayojanamaggaṃ gantvā divākathikattherassa nisinnakāleyeva vihāraṃ pavisitvā bhūmiyaṃ puttaṃ nipajjāpetvā divākathikattherassa ṭhitakāva dhammaṃ assosi. Sarabhāṇake there uṭṭhite dīghabhāṇakamahāabhayatthero catupaccayasantosabhāvanārāmamahāariyavaṃsaṃ ārabhi. Sā ṭhitakāva paggaṇhāti. Thero tayo eva paccaye kathetvā uṭṭhānākāraṃ akāsi. Sā upāsikā āha – ‘‘ayyo, ‘ariyavaṃsaṃ kathessāmī’ti siniddhabhojanaṃ bhuñjitvā madhurapānakaṃ pivitvā yaṭṭhimadhukatelādīhi bhesajjaṃ katvā kathetuṃ yuttaṭṭhāneyeva uṭṭhahatī’’ti. Thero ‘‘sādhu, bhaginī’’ti vatvā upari bhāvanārāmaṃ paṭṭhapesi. Aruṇuggamanañca therassa ‘‘idamavocā’’ti vacanañca upāsikāya sotāpattiphaluppatti ca ekakkhaṇeyeva ahosi.
အပရာပိ ကဠမ္ပရဝာသိကာ ဣတ္ထီ အင္ကေန ပုတ္တံ အာဒာယ ‘‘ဓမ္မံ သောသ္သာမီ’’တိ စိတ္တလပဗ္ဗတံ ဂန္တ္ဝာ ဧကံ ရုက္ခံ နိသ္သာယ ဒာရကံ နိပဇ္ဇာပေတ္ဝာ သယံ ဌိတကာဝ ဓမ္မံ သုဏာတိ။ ရတ္တိဘာဂသမနန္တရေ ဧကော ဒီဃဇာတိကော တသ္သာ ပသ္သန္တိယာယေဝ သမီပေ နိပန္နဒာရကံ စတူဟိ ဒာဌာဟိ ဍံသိတ္ဝာ အဂမာသိ။ သာ စိန္တေသိ – ‘‘သစာဟံ ‘ပုတ္တော မေ သပ္ပေန ဒဋ္ဌော’တိ ဝက္ခာမိ, ဓမ္မသ္သ အန္တရာယော ဘဝိသ္သတိ။ အနေကက္ခတ္တုံ ခော ပန မေ အယံ သံသာရဝဋ္ဋေ ဝဋ္ဋန္တိယာ ပုတ္တော အဟောသိ, ဓမ္မမေဝ စရိသ္သာမီ’’တိ တိယာမရတ္တိံ ဌိတကာဝ ဓမ္မံ ပဂ္ဂဏ္ဟိတ္ဝာ သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌာယ အရုဏေ ဥဂ္ဂတေ သစ္စကိရိယာယ ပုတ္တသ္သ ဝိသံ နိမ္မထေတ္ဝာ ပုတ္တံ ဂဟေတ္ဝာ ဂတာ။ ဧဝရူပာ ပုဂ္ဂလာ ဓမ္မံ သောတုကာမာ နာမ ဟောန္တိ။
Aparāpi kaḷamparavāsikā itthī aṅkena puttaṃ ādāya ‘‘dhammaṃ sossāmī’’ti cittalapabbataṃ gantvā ekaṃ rukkhaṃ nissāya dārakaṃ nipajjāpetvā sayaṃ ṭhitakāva dhammaṃ suṇāti. Rattibhāgasamanantare eko dīghajātiko tassā passantiyāyeva samīpe nipannadārakaṃ catūhi dāṭhāhi ḍaṃsitvā agamāsi. Sā cintesi – ‘‘sacāhaṃ ‘putto me sappena daṭṭho’ti vakkhāmi, dhammassa antarāyo bhavissati. Anekakkhattuṃ kho pana me ayaṃ saṃsāravaṭṭe vaṭṭantiyā putto ahosi, dhammameva carissāmī’’ti tiyāmarattiṃ ṭhitakāva dhammaṃ paggaṇhitvā sotāpattiphale patiṭṭhāya aruṇe uggate saccakiriyāya puttassa visaṃ nimmathetvā puttaṃ gahetvā gatā. Evarūpā puggalā dhammaṃ sotukāmā nāma honti.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / အင္ဂုတ္တရနိကာယ • Aṅguttaranikāya / ၂. တိဌာနသုတ္တံ • 2. Tiṭhānasuttaṃ
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / အင္ဂုတ္တရနိကာယ (ဋီကာ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ၂. တိဌာနသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 2. Tiṭhānasuttavaṇṇanā
