Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / అఙ్గుత్తరనికాయ • Aṅguttaranikāya |
(౭) ౨. మహావగ్గో
(7) 2. Mahāvaggo
౧. తిత్థాయతనాదిసుత్తం
1. Titthāyatanādisuttaṃ
౬౨. ‘‘తీణిమాని , భిక్ఖవే, తిత్థాయతనాని యాని పణ్డితేహి సమనుయుఞ్జియమానాని 1 సమనుగాహియమానాని సమనుభాసియమానాని పరమ్పి గన్త్వా అకిరియాయ సణ్ఠహన్తి. కతమాని తీణి? సన్తి, భిక్ఖవే, ఏకే సమణబ్రాహ్మణా ఏవంవాదినో ఏవందిట్ఠినో – ‘యం కిఞ్చాయం పురిసపుగ్గలో పటిసంవేదేతి సుఖం వా దుక్ఖం వా అదుక్ఖమసుఖం వా సబ్బం తం పుబ్బేకతహేతూ’తి. సన్తి, భిక్ఖవే, ఏకే సమణబ్రాహ్మణా ఏవంవాదినో ఏవందిట్ఠినో – ‘యం కిఞ్చాయం పురిసపుగ్గలో పటిసంవేదేతి సుఖం వా దుక్ఖం వా అదుక్ఖమసుఖం వా సబ్బం తం ఇస్సరనిమ్మానహేతూ’తి. సన్తి, భిక్ఖవే, ఏకే సమణబ్రాహ్మణా ఏవంవాదినో ఏవందిట్ఠినో – ‘యం కిఞ్చాయం పురిసపుగ్గలో పటిసంవేదేతి సుఖం వా దుక్ఖం వా అదుక్ఖమసుఖం వా సబ్బం తం అహేతుఅప్పచ్చయా’’’తి.
62. ‘‘Tīṇimāni , bhikkhave, titthāyatanāni yāni paṇḍitehi samanuyuñjiyamānāni 2 samanugāhiyamānāni samanubhāsiyamānāni parampi gantvā akiriyāya saṇṭhahanti. Katamāni tīṇi? Santi, bhikkhave, eke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘yaṃ kiñcāyaṃ purisapuggalo paṭisaṃvedeti sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā sabbaṃ taṃ pubbekatahetū’ti. Santi, bhikkhave, eke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘yaṃ kiñcāyaṃ purisapuggalo paṭisaṃvedeti sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā sabbaṃ taṃ issaranimmānahetū’ti. Santi, bhikkhave, eke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘yaṃ kiñcāyaṃ purisapuggalo paṭisaṃvedeti sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā sabbaṃ taṃ ahetuappaccayā’’’ti.
‘‘తత్ర, భిక్ఖవే, యే తే సమణబ్రాహ్మణా ఏవంవాదినో ఏవందిట్ఠినో – ‘యం కిఞ్చాయం పురిసపుగ్గలో పటిసంవేదేతి సుఖం వా దుక్ఖం వా అదుక్ఖమసుఖం వా సబ్బం తం పుబ్బేకతహేతూ’తి, త్యాహం ఉపసఙ్కమిత్వా ఏవం వదామి – ‘సచ్చం కిర తుమ్హే ఆయస్మన్తో ఏవంవాదినో ఏవందిట్ఠినో – యం కిఞ్చాయం పురిసపుగ్గలో పటిసంవేదేతి సుఖం వా దుక్ఖం వా అదుక్ఖమసుఖం వా సబ్బం తం పుబ్బేకతహేతూ’తి ? తే చ మే 3 ఏవం పుట్ఠా ‘ఆమా’తి 4 పటిజానన్తి. త్యాహం ఏవం వదామి – ‘తేనహాయస్మన్తో పాణాతిపాతినో భవిస్సన్తి పుబ్బేకతహేతు, అదిన్నాదాయినో భవిస్సన్తి పుబ్బేకతహేతు, అబ్రహ్మచారినో భవిస్సన్తి పుబ్బేకతహేతు, ముసావాదినో భవిస్సన్తి పుబ్బేకతహేతు, పిసుణవాచా భవిస్సన్తి పుబ్బేకతహేతు, ఫరుసవాచా భవిస్సన్తి పుబ్బేకతహేతు, సమ్ఫప్పలాపినో భవిస్సన్తి పుబ్బేకతహేతు, అభిజ్ఝాలునో భవిస్సన్తి పుబ్బేకతహేతు, బ్యాపన్నచిత్తా భవిస్సన్తి పుబ్బేకతహేతు, మిచ్ఛాదిట్ఠికా భవిస్సన్తి పుబ్బేకతహేతు’’’.
‘‘Tatra, bhikkhave, ye te samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘yaṃ kiñcāyaṃ purisapuggalo paṭisaṃvedeti sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā sabbaṃ taṃ pubbekatahetū’ti, tyāhaṃ upasaṅkamitvā evaṃ vadāmi – ‘saccaṃ kira tumhe āyasmanto evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – yaṃ kiñcāyaṃ purisapuggalo paṭisaṃvedeti sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā sabbaṃ taṃ pubbekatahetū’ti ? Te ca me 5 evaṃ puṭṭhā ‘āmā’ti 6 paṭijānanti. Tyāhaṃ evaṃ vadāmi – ‘tenahāyasmanto pāṇātipātino bhavissanti pubbekatahetu, adinnādāyino bhavissanti pubbekatahetu, abrahmacārino bhavissanti pubbekatahetu, musāvādino bhavissanti pubbekatahetu, pisuṇavācā bhavissanti pubbekatahetu, pharusavācā bhavissanti pubbekatahetu, samphappalāpino bhavissanti pubbekatahetu, abhijjhāluno bhavissanti pubbekatahetu, byāpannacittā bhavissanti pubbekatahetu, micchādiṭṭhikā bhavissanti pubbekatahetu’’’.
‘‘పుబ్బేకతం ఖో పన, భిక్ఖవే, సారతో పచ్చాగచ్ఛతం న హోతి ఛన్దో వా వాయామో వా ఇదం వా కరణీయం ఇదం వా అకరణీయన్తి. ఇతి కరణీయాకరణీయే ఖో పన సచ్చతో థేతతో అనుపలబ్భియమానే ముట్ఠస్సతీనం అనారక్ఖానం విహరతం న హోతి పచ్చత్తం సహధమ్మికో సమణవాదో . అయం ఖో మే, భిక్ఖవే, తేసు సమణబ్రాహ్మణేసు ఏవంవాదీసు ఏవందిట్ఠీసు పఠమో సహధమ్మికో నిగ్గహో హోతి.
‘‘Pubbekataṃ kho pana, bhikkhave, sārato paccāgacchataṃ na hoti chando vā vāyāmo vā idaṃ vā karaṇīyaṃ idaṃ vā akaraṇīyanti. Iti karaṇīyākaraṇīye kho pana saccato thetato anupalabbhiyamāne muṭṭhassatīnaṃ anārakkhānaṃ viharataṃ na hoti paccattaṃ sahadhammiko samaṇavādo . Ayaṃ kho me, bhikkhave, tesu samaṇabrāhmaṇesu evaṃvādīsu evaṃdiṭṭhīsu paṭhamo sahadhammiko niggaho hoti.
‘‘తత్ర, భిక్ఖవే, యే తే సమణబ్రాహ్మణా ఏవంవాదినో ఏవందిట్ఠినో – ‘యం కిఞ్చాయం పురిసపుగ్గలో పటిసంవేదేతి సుఖం వా దుక్ఖం వా అదుక్ఖమసుఖం వా సబ్బం తం ఇస్సరనిమ్మానహేతూ’తి, త్యాహం ఉపసఙ్కమిత్వా ఏవం వదామి – ‘సచ్చం కిర తుమ్హే ఆయస్మన్తో ఏవంవాదినో ఏవదిట్ఠినో – యం కిఞ్చాయం పురిసపుగ్గలో పటిసంవేదేతి సుఖం వా దుక్ఖం వా అదుక్ఖమసుఖం వా సబ్బం తం ఇస్సరనిమ్మానహేతూ’తి? తే చ మే ఏవం పుట్ఠా ‘ఆమా’తి పటిజానన్తి. త్యాహం ఏవం వదామి – ‘తేనహాయస్మన్తో పాణాతిపాతినో భవిస్సన్తి ఇస్సరనిమ్మానహేతు, అదిన్నాదాయినో భవిస్సన్తి ఇస్సరనిమ్మానహేతు, అబ్రహ్మచారినో భవిస్సన్తి ఇస్సరనిమ్మానహేతు, ముసావాదినో భవిస్సన్తి ఇస్సరనిమ్మానహేతు, పిసుణవాచా భవిస్సన్తి ఇస్సరనిమ్మానహేతు, ఫరుసవాచా భవిస్సన్తి ఇస్సరనిమ్మానహేతు, సమ్ఫప్పలాపినో భవిస్సన్తి ఇస్సరనిమ్మానహేతు, అభిజ్ఝాలునో భవిస్సన్తి ఇస్సరనిమ్మానహేతు, బ్యాపన్నచిత్తా భవిస్సన్తి ఇస్సరనిమ్మానహేతు, మిచ్ఛాదిట్ఠికా భవిస్సన్తి ఇస్సరనిమ్మానహేతు’’’.
‘‘Tatra, bhikkhave, ye te samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘yaṃ kiñcāyaṃ purisapuggalo paṭisaṃvedeti sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā sabbaṃ taṃ issaranimmānahetū’ti, tyāhaṃ upasaṅkamitvā evaṃ vadāmi – ‘saccaṃ kira tumhe āyasmanto evaṃvādino evadiṭṭhino – yaṃ kiñcāyaṃ purisapuggalo paṭisaṃvedeti sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā sabbaṃ taṃ issaranimmānahetū’ti? Te ca me evaṃ puṭṭhā ‘āmā’ti paṭijānanti. Tyāhaṃ evaṃ vadāmi – ‘tenahāyasmanto pāṇātipātino bhavissanti issaranimmānahetu, adinnādāyino bhavissanti issaranimmānahetu, abrahmacārino bhavissanti issaranimmānahetu, musāvādino bhavissanti issaranimmānahetu, pisuṇavācā bhavissanti issaranimmānahetu, pharusavācā bhavissanti issaranimmānahetu, samphappalāpino bhavissanti issaranimmānahetu, abhijjhāluno bhavissanti issaranimmānahetu, byāpannacittā bhavissanti issaranimmānahetu, micchādiṭṭhikā bhavissanti issaranimmānahetu’’’.
‘‘ఇస్సరనిమ్మానం ఖో పన, భిక్ఖవే, సారతో పచ్చాగచ్ఛతం న హోతి ఛన్దో వా వాయామో వా ఇదం వా కరణీయం ఇదం వా అకరణీయన్తి. ఇతి కరణీయాకరణీయే ఖో పన సచ్చతో థేతతో అనుపలబ్భియమానే ముట్ఠస్సతీనం అనారక్ఖానం విహరతం న హోతి పచ్చత్తం సహధమ్మికో సమణవాదో. అయం ఖో మే, భిక్ఖవే, తేసు సమణబ్రాహ్మణేసు ఏవంవాదీసు ఏవందిట్ఠీసు దుతియో సహధమ్మికో నిగ్గహో హోతి.
‘‘Issaranimmānaṃ kho pana, bhikkhave, sārato paccāgacchataṃ na hoti chando vā vāyāmo vā idaṃ vā karaṇīyaṃ idaṃ vā akaraṇīyanti. Iti karaṇīyākaraṇīye kho pana saccato thetato anupalabbhiyamāne muṭṭhassatīnaṃ anārakkhānaṃ viharataṃ na hoti paccattaṃ sahadhammiko samaṇavādo. Ayaṃ kho me, bhikkhave, tesu samaṇabrāhmaṇesu evaṃvādīsu evaṃdiṭṭhīsu dutiyo sahadhammiko niggaho hoti.
‘‘తత్ర , భిక్ఖవే, యే తే సమణబ్రాహ్మణా ఏవంవాదినో ఏవందిట్ఠినో – ‘యం కిం చాయం పురిసపుగ్గలో పటిసంవేదేతి సుఖం వా దుక్ఖం వా అదుక్ఖమసుఖం వా సబ్బం తం అహేతుఅప్పచ్చయా’తి, త్యాహం ఉపసఙ్కమిత్వా ఏవం వదామి – ‘సచ్చం కిర తుమ్హే ఆయస్మన్తో ఏవంవాదినో ఏవందిట్ఠినో – యం కిం చాయం పురిసపుగ్గలో పటిసంవేదేతి సుఖం వా దుక్ఖం వా అదుక్ఖమసుఖం వా సబ్బం తం అహేతుఅప్పచ్చయా’తి? తే చ మే ఏవం పుట్ఠా ‘ఆమా’తి పటిజానన్తి . త్యాహం ఏవం వదామి – ‘తేనహాయస్మన్తో పాణాతిపాతినో భవిస్సన్తి అహేతుఅప్పచ్చయా…పే॰… మిచ్ఛాదిట్ఠికా భవిస్సన్తి అహేతుఅప్పచ్చయా’’’.
‘‘Tatra , bhikkhave, ye te samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘yaṃ kiṃ cāyaṃ purisapuggalo paṭisaṃvedeti sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā sabbaṃ taṃ ahetuappaccayā’ti, tyāhaṃ upasaṅkamitvā evaṃ vadāmi – ‘saccaṃ kira tumhe āyasmanto evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – yaṃ kiṃ cāyaṃ purisapuggalo paṭisaṃvedeti sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā sabbaṃ taṃ ahetuappaccayā’ti? Te ca me evaṃ puṭṭhā ‘āmā’ti paṭijānanti . Tyāhaṃ evaṃ vadāmi – ‘tenahāyasmanto pāṇātipātino bhavissanti ahetuappaccayā…pe… micchādiṭṭhikā bhavissanti ahetuappaccayā’’’.
‘‘అహేతుఅప్పచ్చయం 7 ఖో పన, భిక్ఖవే, సారతో పచ్చాగచ్ఛతం న హోతి ఛన్దో వా వాయామో వా ఇదం వా కరణీయం ఇదం వా అకరణీయన్తి. ఇతి కరణీయాకరణీయే ఖో పన సచ్చతో థేతతో అనుపలబ్భియమానే ముట్ఠస్సతీనం అనారక్ఖానం విహరతం న హోతి పచ్చత్తం సహధమ్మికో సమణవాదో. అయం ఖో మే, భిక్ఖవే, తేసు సమణబ్రాహ్మణేసు ఏవంవాదీసు ఏవందిట్ఠీసు తతియో సహధమ్మికో నిగ్గహో హోతి.
‘‘Ahetuappaccayaṃ 8 kho pana, bhikkhave, sārato paccāgacchataṃ na hoti chando vā vāyāmo vā idaṃ vā karaṇīyaṃ idaṃ vā akaraṇīyanti. Iti karaṇīyākaraṇīye kho pana saccato thetato anupalabbhiyamāne muṭṭhassatīnaṃ anārakkhānaṃ viharataṃ na hoti paccattaṃ sahadhammiko samaṇavādo. Ayaṃ kho me, bhikkhave, tesu samaṇabrāhmaṇesu evaṃvādīsu evaṃdiṭṭhīsu tatiyo sahadhammiko niggaho hoti.
‘‘ఇమాని ఖో, భిక్ఖవే, తీణి తిత్థాయతనాని యాని పణ్డితేహి సమనుయుఞ్జియమానాని సమనుగాహియమానాని సమనుభాసియమానాని పరమ్పి గన్త్వా అకిరియాయ సణ్ఠహన్తి.
‘‘Imāni kho, bhikkhave, tīṇi titthāyatanāni yāni paṇḍitehi samanuyuñjiyamānāni samanugāhiyamānāni samanubhāsiyamānāni parampi gantvā akiriyāya saṇṭhahanti.
‘‘అయం ఖో పన, భిక్ఖవే, మయా ధమ్మో దేసితో అనిగ్గహితో అసంకిలిట్ఠో అనుపవజ్జో అప్పటికుట్ఠో సమణేహి బ్రాహ్మణేహి విఞ్ఞూహి. కతమో చ, భిక్ఖవే, మయా ధమ్మో దేసితో అనిగ్గహితో అసంకిలిట్ఠో అనుపవజ్జో అప్పటికుట్ఠో సమణేహి బ్రాహ్మణేహి విఞ్ఞూహి? ఇమా ఛ ధాతుయోతి, భిక్ఖవే, మయా ధమ్మో దేసితో అనిగ్గహితో అసంకిలిట్ఠో అనుపవజ్జో అప్పటికుట్ఠో సమణేహి బ్రాహ్మణేహి విఞ్ఞూహి. ఇమాని ఛ ఫస్సాయతనానీతి, భిక్ఖవే, మయా ధమ్మో దేసితో అనిగ్గహితో అసంకిలిట్ఠో అనుపవజ్జో అప్పటికుట్ఠో సమణేహి బ్రాహ్మణేహి విఞ్ఞూహి. ఇమే అట్ఠారస మనోపవిచారాతి, భిక్ఖవే, మయా ధమ్మో దేసితో అనిగ్గహితో అసంకిలిట్ఠో అనుపవజ్జో అప్పటికుట్ఠో సమణేహి బ్రాహ్మణేహి విఞ్ఞూహి. ఇమాని చత్తారి అరియసచ్చానీతి, భిక్ఖవే, మయా ధమ్మో దేసితో అనిగ్గహితో అసంకిలిట్ఠో అనుపవజ్జో అప్పటికుట్ఠో సమణేహి బ్రాహ్మణేహి విఞ్ఞూహి.
‘‘Ayaṃ kho pana, bhikkhave, mayā dhammo desito aniggahito asaṃkiliṭṭho anupavajjo appaṭikuṭṭho samaṇehi brāhmaṇehi viññūhi. Katamo ca, bhikkhave, mayā dhammo desito aniggahito asaṃkiliṭṭho anupavajjo appaṭikuṭṭho samaṇehi brāhmaṇehi viññūhi? Imā cha dhātuyoti, bhikkhave, mayā dhammo desito aniggahito asaṃkiliṭṭho anupavajjo appaṭikuṭṭho samaṇehi brāhmaṇehi viññūhi. Imāni cha phassāyatanānīti, bhikkhave, mayā dhammo desito aniggahito asaṃkiliṭṭho anupavajjo appaṭikuṭṭho samaṇehi brāhmaṇehi viññūhi. Ime aṭṭhārasa manopavicārāti, bhikkhave, mayā dhammo desito aniggahito asaṃkiliṭṭho anupavajjo appaṭikuṭṭho samaṇehi brāhmaṇehi viññūhi. Imāni cattāri ariyasaccānīti, bhikkhave, mayā dhammo desito aniggahito asaṃkiliṭṭho anupavajjo appaṭikuṭṭho samaṇehi brāhmaṇehi viññūhi.
‘‘ఇమా ఛ ధాతుయోతి, భిక్ఖవే, మయా ధమ్మో దేసితో అనిగ్గహితో అసంకిలిట్ఠో అనుపవజ్జో అప్పటికుట్ఠో సమణేహి బ్రాహ్మణేహి విఞ్ఞూహీతి. ఇతి ఖో పనేతం వుత్తం. కిఞ్చేతం పటిచ్చ వుత్తం? ఛయిమా, భిక్ఖవే , ధాతుయో – పథవీధాతు, ఆపోధాతు, తేజోధాతు, వాయోధాతు, ఆకాసధాతు, విఞ్ఞాణధాతు. ఇమా ఛ ధాతుయోతి, భిక్ఖవే, మయా ధమ్మో దేసితో అనిగ్గహితో అసంకిలిట్ఠో అనుపవజ్జో అప్పటికుట్ఠో సమణేహి బ్రాహ్మణేహి విఞ్ఞూహీతి. ఇతి యం తం వుత్తం, ఇదమేతం పటిచ్చ వుత్తం.
‘‘Imā cha dhātuyoti, bhikkhave, mayā dhammo desito aniggahito asaṃkiliṭṭho anupavajjo appaṭikuṭṭho samaṇehi brāhmaṇehi viññūhīti. Iti kho panetaṃ vuttaṃ. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Chayimā, bhikkhave , dhātuyo – pathavīdhātu, āpodhātu, tejodhātu, vāyodhātu, ākāsadhātu, viññāṇadhātu. Imā cha dhātuyoti, bhikkhave, mayā dhammo desito aniggahito asaṃkiliṭṭho anupavajjo appaṭikuṭṭho samaṇehi brāhmaṇehi viññūhīti. Iti yaṃ taṃ vuttaṃ, idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
‘‘ఇమాని ఛ ఫస్సాయతనానీతి, భిక్ఖవే, మయా ధమ్మో దేసితో అనిగ్గహితో అసంకిలిట్ఠో అనుపవజ్జో అప్పటికుట్ఠో సమణేహి బ్రాహ్మణేహి విఞ్ఞూహీతి. ఇతి ఖో పనేతం వుత్తం. కిఞ్చేతం పటిచ్చ వుత్తం? ఛయిమాని, భిక్ఖవే, ఫస్సాయతనాని – చక్ఖు ఫస్సాయతనం, సోతం ఫస్సాయతనం, ఘానం ఫస్సాయతనం, జివ్హా ఫస్సాయతనం, కాయో ఫస్సాయతనం, మనో ఫస్సాయతనం. ఇమాని ఛ ఫస్సాయతనానీతి, భిక్ఖవే, మయా ధమ్మో దేసితో అనిగ్గహితో అసంకిలిట్ఠో అనుపవజ్జో అప్పటికుట్ఠో సమణేహి బ్రాహ్మణేహి విఞ్ఞూహీతి. ఇతి యం తం వుత్తం, ఇదమేతం పటిచ్చ వుత్తం.
‘‘Imāni cha phassāyatanānīti, bhikkhave, mayā dhammo desito aniggahito asaṃkiliṭṭho anupavajjo appaṭikuṭṭho samaṇehi brāhmaṇehi viññūhīti. Iti kho panetaṃ vuttaṃ. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Chayimāni, bhikkhave, phassāyatanāni – cakkhu phassāyatanaṃ, sotaṃ phassāyatanaṃ, ghānaṃ phassāyatanaṃ, jivhā phassāyatanaṃ, kāyo phassāyatanaṃ, mano phassāyatanaṃ. Imāni cha phassāyatanānīti, bhikkhave, mayā dhammo desito aniggahito asaṃkiliṭṭho anupavajjo appaṭikuṭṭho samaṇehi brāhmaṇehi viññūhīti. Iti yaṃ taṃ vuttaṃ, idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
‘‘ఇమే అట్ఠారస మనోపవిచారాతి, భిక్ఖవే, మయా ధమ్మో దేసితో అనిగ్గహితో అసంకిలిట్ఠో అనుపవజ్జో అప్పటికుట్ఠో సమణేహి బ్రాహ్మణేహి విఞ్ఞూహీతి. ఇతి ఖో పనేతం వుత్తం. కిఞ్చేతం పటిచ్చ వుత్తం? చక్ఖునా రూపం దిస్వా సోమనస్సట్ఠానియం రూపం ఉపవిచరతి దోమనస్సట్ఠానియం రూపం ఉపవిచరతి ఉపేక్ఖాట్ఠానియం రూపం ఉపవిచరతి, సోతేన సద్దం సుత్వా… ఘానేన గన్ధం ఘాయిత్వా… జివ్హాయ రసం సాయిత్వా… కాయేన ఫోట్ఠబ్బం ఫుసిత్వా… మనసా ధమ్మం విఞ్ఞాయ సోమనస్సట్ఠానియం ధమ్మం ఉపవిచరతి దోమనస్సట్ఠానియం ధమ్మం ఉపవిచరతి ఉపేక్ఖాట్ఠానియం ధమ్మం ఉపవిచరతి. ఇమే అట్ఠారస మనోపవిచారాతి, భిక్ఖవే, మయా ధమ్మో దేసితో అనిగ్గహితో అసంకిలిట్ఠో అనుపవజ్జో అప్పటికుట్ఠో సమణేహి బ్రాహ్మణేహి విఞ్ఞూహీతి. ఇతి యం తం వుత్తం, ఇదమేతం పటిచ్చ వుత్తం.
‘‘Ime aṭṭhārasa manopavicārāti, bhikkhave, mayā dhammo desito aniggahito asaṃkiliṭṭho anupavajjo appaṭikuṭṭho samaṇehi brāhmaṇehi viññūhīti. Iti kho panetaṃ vuttaṃ. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Cakkhunā rūpaṃ disvā somanassaṭṭhāniyaṃ rūpaṃ upavicarati domanassaṭṭhāniyaṃ rūpaṃ upavicarati upekkhāṭṭhāniyaṃ rūpaṃ upavicarati, sotena saddaṃ sutvā… ghānena gandhaṃ ghāyitvā… jivhāya rasaṃ sāyitvā… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā… manasā dhammaṃ viññāya somanassaṭṭhāniyaṃ dhammaṃ upavicarati domanassaṭṭhāniyaṃ dhammaṃ upavicarati upekkhāṭṭhāniyaṃ dhammaṃ upavicarati. Ime aṭṭhārasa manopavicārāti, bhikkhave, mayā dhammo desito aniggahito asaṃkiliṭṭho anupavajjo appaṭikuṭṭho samaṇehi brāhmaṇehi viññūhīti. Iti yaṃ taṃ vuttaṃ, idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
‘‘ఇమాని చత్తారి అరియసచ్చానీతి, భిక్ఖవే, మయా ధమ్మో దేసితో అనిగ్గహితో అసంకిలిట్ఠో అనుపవజ్జో అప్పటికుట్ఠో సమణేహి బ్రాహ్మణేహి విఞ్ఞూహీతి. ఇతి ఖో పనేతం వుత్తం. కిఞ్చేతం పటిచ్చ వుత్తం? ఛన్నం, భిక్ఖవే, ధాతూనం ఉపాదాయ గబ్భస్సావక్కన్తి హోతి; ఓక్కన్తియా సతి నామరూపం, నామరూపపచ్చయా సళాయతనం, సళాయతనపచ్చయా ఫస్సో, ఫస్సపచ్చయా వేదనా. వేదియమానస్స ఖో పనాహం, భిక్ఖవే, ఇదం దుక్ఖన్తి పఞ్ఞపేమి, అయం దుక్ఖసముదయోతి పఞ్ఞపేమి, అయం దుక్ఖనిరోధోతి పఞ్ఞపేమి, అయం దుక్ఖనిరోధగామినీ పటిపదాతి పఞ్ఞపేమి.
‘‘Imāni cattāri ariyasaccānīti, bhikkhave, mayā dhammo desito aniggahito asaṃkiliṭṭho anupavajjo appaṭikuṭṭho samaṇehi brāhmaṇehi viññūhīti. Iti kho panetaṃ vuttaṃ. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Channaṃ, bhikkhave, dhātūnaṃ upādāya gabbhassāvakkanti hoti; okkantiyā sati nāmarūpaṃ, nāmarūpapaccayā saḷāyatanaṃ, saḷāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā. Vediyamānassa kho panāhaṃ, bhikkhave, idaṃ dukkhanti paññapemi, ayaṃ dukkhasamudayoti paññapemi, ayaṃ dukkhanirodhoti paññapemi, ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti paññapemi.
‘‘కతమఞ్చ, భిక్ఖవే, దుక్ఖం అరియసచ్చం? జాతిపి దుక్ఖా, జరాపి దుక్ఖా , ( ) 9 మరణమ్పి దుక్ఖం , సోకపరిదేవదుక్ఖదోమనస్సుపాయాసాపి దుక్ఖా, (అప్పియేహి సమ్పయోగో దుక్ఖో, పియేహి విప్పయోగో దుక్ఖో,) 10 యమ్పిచ్ఛం న లభతి తమ్పి దుక్ఖం. సంఖిత్తేన పఞ్చుపాదానక్ఖన్ధా దుక్ఖా. ఇదం వుచ్చతి, భిక్ఖవే, దుక్ఖం అరియసచ్చం.
‘‘Katamañca, bhikkhave, dukkhaṃ ariyasaccaṃ? Jātipi dukkhā, jarāpi dukkhā , ( ) 11 maraṇampi dukkhaṃ , sokaparidevadukkhadomanassupāyāsāpi dukkhā, (appiyehi sampayogo dukkho, piyehi vippayogo dukkho,) 12 yampicchaṃ na labhati tampi dukkhaṃ. Saṃkhittena pañcupādānakkhandhā dukkhā. Idaṃ vuccati, bhikkhave, dukkhaṃ ariyasaccaṃ.
‘‘కతమఞ్చ, భిక్ఖవే, దుక్ఖసముదయం 13 అరియసచ్చం? అవిజ్జాపచ్చయా సఙ్ఖారా, సఙ్ఖారపచ్చయా విఞ్ఞాణం, విఞ్ఞాణపచ్చయా నామరూపం, నామరూపపచ్చయా సళాయతనం, సళాయతనపచ్చయా ఫస్సో, ఫస్సపచ్చయా వేదనా, వేదనాపచ్చయా తణ్హా, తణ్హాపచ్చయా ఉపాదానం, ఉపాదానపచ్చయా భవో, భవపచ్చయా జాతి, జాతిపచ్చయా జరామరణం సోకపరిదేవదుక్ఖదోమనస్సుపాయాసా సమ్భవన్తి. ఏవమేతస్స కేవలస్స దుక్ఖక్ఖన్ధస్స సముదయో హోతి. ఇదం వుచ్చతి, భిక్ఖవే, దుక్ఖసముదయం అరియసచ్చం.
‘‘Katamañca, bhikkhave, dukkhasamudayaṃ 14 ariyasaccaṃ? Avijjāpaccayā saṅkhārā, saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ, nāmarūpapaccayā saḷāyatanaṃ, saḷāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā taṇhā, taṇhāpaccayā upādānaṃ, upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā sambhavanti. Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti. Idaṃ vuccati, bhikkhave, dukkhasamudayaṃ ariyasaccaṃ.
‘‘కతమఞ్చ, భిక్ఖవే, దుక్ఖనిరోధం 15 అరియసచ్చం? అవిజ్జాయ త్వేవ అసేసవిరాగనిరోధా సఙ్ఖారనిరోధో, సఙ్ఖారనిరోధా విఞ్ఞాణనిరోధో, విఞ్ఞాణనిరోధా నామరూపనిరోధో, నామరూపనిరోధా సళాయతననిరోధో, సళాయతననిరోధా ఫస్సనిరోధో, ఫస్సనిరోధా వేదనానిరోధో, వేదనానిరోధా తణ్హానిరోధో, తణ్హానిరోధా ఉపాదాననిరోధో, ఉపాదాననిరోధా భవనిరోధో, భవనిరోధా జాతినిరోధో, జాతినిరోధా జరామరణం సోకపరిదేవదుక్ఖదోమనస్సుపాయాసా నిరుజ్ఝన్తి. ఏవమేతస్స కేవలస్స దుక్ఖక్ఖన్ధస్స నిరోధో హోతి. ఇదం వుచ్చతి, భిక్ఖవే, దుక్ఖనిరోధం అరియసచ్చం.
‘‘Katamañca, bhikkhave, dukkhanirodhaṃ 16 ariyasaccaṃ? Avijjāya tveva asesavirāganirodhā saṅkhāranirodho, saṅkhāranirodhā viññāṇanirodho, viññāṇanirodhā nāmarūpanirodho, nāmarūpanirodhā saḷāyatananirodho, saḷāyatananirodhā phassanirodho, phassanirodhā vedanānirodho, vedanānirodhā taṇhānirodho, taṇhānirodhā upādānanirodho, upādānanirodhā bhavanirodho, bhavanirodhā jātinirodho, jātinirodhā jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā nirujjhanti. Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hoti. Idaṃ vuccati, bhikkhave, dukkhanirodhaṃ ariyasaccaṃ.
‘‘కతమఞ్చ, భిక్ఖవే, దుక్ఖనిరోధగామినీ పటిపదా అరియసచ్చం? అయమేవ అరియో అట్ఠఙ్గికో మగ్గో, సేయ్యథిదం – సమ్మాదిట్ఠి, సమ్మాసఙ్కప్పో, సమ్మావాచా, సమ్మాకమ్మన్తో, సమ్మాఆజీవో, సమ్మావాయామో, సమ్మాసతి, సమ్మాసమాధి. ఇదం వుచ్చతి, భిక్ఖవే, దుక్ఖనిరోధగామినీ పటిపదా అరియసచ్చం. ‘ఇమాని చత్తారి అరియసచ్చానీ’తి, భిక్ఖవే, మయా ధమ్మో దేసితో అనిగ్గహితో అసంకిలిట్ఠో అనుపవజ్జో అప్పటికుట్ఠో సమణేహి బ్రాహ్మణేహి విఞ్ఞూహీతి. ఇతి యం తం వుత్తం ఇదమేతం పటిచ్చ వుత్త’’న్తి. పఠమం.
‘‘Katamañca, bhikkhave, dukkhanirodhagāminī paṭipadā ariyasaccaṃ? Ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi, sammāsaṅkappo, sammāvācā, sammākammanto, sammāājīvo, sammāvāyāmo, sammāsati, sammāsamādhi. Idaṃ vuccati, bhikkhave, dukkhanirodhagāminī paṭipadā ariyasaccaṃ. ‘Imāni cattāri ariyasaccānī’ti, bhikkhave, mayā dhammo desito aniggahito asaṃkiliṭṭho anupavajjo appaṭikuṭṭho samaṇehi brāhmaṇehi viññūhīti. Iti yaṃ taṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vutta’’nti. Paṭhamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / సుత్తపిటక (అట్ఠకథా) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / అఙ్గుత్తరనికాయ (అట్ఠకథా) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ౧. తిత్థాయతనసుత్తవణ్ణనా • 1. Titthāyatanasuttavaṇṇanā
టీకా • Tīkā / సుత్తపిటక (టీకా) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / అఙ్గుత్తరనికాయ (టీకా) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ౧. తిత్థాయతనసుత్తవణ్ణనా • 1. Titthāyatanasuttavaṇṇanā