| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / အင္ဂုတ္တရနိကာယ • Aṅguttaranikāya |
(၇) ၂. မဟာဝဂ္ဂော
(7) 2. Mahāvaggo
၁. တိတ္ထာယတနာဒိသုတ္တံ
1. Titthāyatanādisuttaṃ
၆၂. ‘‘တီဏိမာနိ , ဘိက္ခဝေ, တိတ္ထာယတနာနိ ယာနိ ပဏ္ဍိတေဟိ သမနုယုဉ္ဇိယမာနာနိ 1 သမနုဂာဟိယမာနာနိ သမနုဘာသိယမာနာနိ ပရမ္ပိ ဂန္တ္ဝာ အကိရိယာယ သဏ္ဌဟန္တိ။ ကတမာနိ တီဏိ? သန္တိ, ဘိက္ခဝေ, ဧကေ သမဏဗ္ရာဟ္မဏာ ဧဝံဝာဒိနော ဧဝံဒိဋ္ဌိနော – ‘ယံ ကိဉ္စာယံ ပုရိသပုဂ္ဂလော ပဋိသံဝေဒေတိ သုခံ ဝာ ဒုက္ခံ ဝာ အဒုက္ခမသုခံ ဝာ သဗ္ဗံ တံ ပုဗ္ဗေကတဟေတူ’တိ။ သန္တိ, ဘိက္ခဝေ, ဧကေ သမဏဗ္ရာဟ္မဏာ ဧဝံဝာဒိနော ဧဝံဒိဋ္ဌိနော – ‘ယံ ကိဉ္စာယံ ပုရိသပုဂ္ဂလော ပဋိသံဝေဒေတိ သုခံ ဝာ ဒုက္ခံ ဝာ အဒုက္ခမသုခံ ဝာ သဗ္ဗံ တံ ဣသ္သရနိမ္မာနဟေတူ’တိ။ သန္တိ, ဘိက္ခဝေ, ဧကေ သမဏဗ္ရာဟ္မဏာ ဧဝံဝာဒိနော ဧဝံဒိဋ္ဌိနော – ‘ယံ ကိဉ္စာယံ ပုရိသပုဂ္ဂလော ပဋိသံဝေဒေတိ သုခံ ဝာ ဒုက္ခံ ဝာ အဒုက္ခမသုခံ ဝာ သဗ္ဗံ တံ အဟေတုအပ္ပစ္စယာ’’’တိ။
62. ‘‘Tīṇimāni , bhikkhave, titthāyatanāni yāni paṇḍitehi samanuyuñjiyamānāni 2 samanugāhiyamānāni samanubhāsiyamānāni parampi gantvā akiriyāya saṇṭhahanti. Katamāni tīṇi? Santi, bhikkhave, eke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘yaṃ kiñcāyaṃ purisapuggalo paṭisaṃvedeti sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā sabbaṃ taṃ pubbekatahetū’ti. Santi, bhikkhave, eke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘yaṃ kiñcāyaṃ purisapuggalo paṭisaṃvedeti sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā sabbaṃ taṃ issaranimmānahetū’ti. Santi, bhikkhave, eke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘yaṃ kiñcāyaṃ purisapuggalo paṭisaṃvedeti sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā sabbaṃ taṃ ahetuappaccayā’’’ti.
‘‘တတ္ရ, ဘိက္ခဝေ, ယေ တေ သမဏဗ္ရာဟ္မဏာ ဧဝံဝာဒိနော ဧဝံဒိဋ္ဌိနော – ‘ယံ ကိဉ္စာယံ ပုရိသပုဂ္ဂလော ပဋိသံဝေဒေတိ သုခံ ဝာ ဒုက္ခံ ဝာ အဒုက္ခမသုခံ ဝာ သဗ္ဗံ တံ ပုဗ္ဗေကတဟေတူ’တိ, တ္ယာဟံ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဧဝံ ဝဒာမိ – ‘သစ္စံ ကိရ တုမ္ဟေ အာယသ္မန္တော ဧဝံဝာဒိနော ဧဝံဒိဋ္ဌိနော – ယံ ကိဉ္စာယံ ပုရိသပုဂ္ဂလော ပဋိသံဝေဒေတိ သုခံ ဝာ ဒုက္ခံ ဝာ အဒုက္ခမသုခံ ဝာ သဗ္ဗံ တံ ပုဗ္ဗေကတဟေတူ’တိ ? တေ စ မေ 3 ဧဝံ ပုဋ္ဌာ ‘အာမာ’တိ 4 ပဋိဇာနန္တိ။ တ္ယာဟံ ဧဝံ ဝဒာမိ – ‘တေနဟာယသ္မန္တော ပာဏာတိပာတိနော ဘဝိသ္သန္တိ ပုဗ္ဗေကတဟေတု, အဒိန္နာဒာယိနော ဘဝိသ္သန္တိ ပုဗ္ဗေကတဟေတု, အဗ္ရဟ္မစာရိနော ဘဝိသ္သန္တိ ပုဗ္ဗေကတဟေတု, မုသာဝာဒိနော ဘဝိသ္သန္တိ ပုဗ္ဗေကတဟေတု, ပိသုဏဝာစာ ဘဝိသ္သန္တိ ပုဗ္ဗေကတဟေတု, ဖရုသဝာစာ ဘဝိသ္သန္တိ ပုဗ္ဗေကတဟေတု, သမ္ဖပ္ပလာပိနော ဘဝိသ္သန္တိ ပုဗ္ဗေကတဟေတု, အဘိဇ္ဈာလုနော ဘဝိသ္သန္တိ ပုဗ္ဗေကတဟေတု, ဗ္ယာပန္နစိတ္တာ ဘဝိသ္သန္တိ ပုဗ္ဗေကတဟေတု, မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကာ ဘဝိသ္သန္တိ ပုဗ္ဗေကတဟေတု’’’။
‘‘Tatra, bhikkhave, ye te samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘yaṃ kiñcāyaṃ purisapuggalo paṭisaṃvedeti sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā sabbaṃ taṃ pubbekatahetū’ti, tyāhaṃ upasaṅkamitvā evaṃ vadāmi – ‘saccaṃ kira tumhe āyasmanto evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – yaṃ kiñcāyaṃ purisapuggalo paṭisaṃvedeti sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā sabbaṃ taṃ pubbekatahetū’ti ? Te ca me 5 evaṃ puṭṭhā ‘āmā’ti 6 paṭijānanti. Tyāhaṃ evaṃ vadāmi – ‘tenahāyasmanto pāṇātipātino bhavissanti pubbekatahetu, adinnādāyino bhavissanti pubbekatahetu, abrahmacārino bhavissanti pubbekatahetu, musāvādino bhavissanti pubbekatahetu, pisuṇavācā bhavissanti pubbekatahetu, pharusavācā bhavissanti pubbekatahetu, samphappalāpino bhavissanti pubbekatahetu, abhijjhāluno bhavissanti pubbekatahetu, byāpannacittā bhavissanti pubbekatahetu, micchādiṭṭhikā bhavissanti pubbekatahetu’’’.
‘‘ပုဗ္ဗေကတံ ခော ပန, ဘိက္ခဝေ, သာရတော ပစ္စာဂစ္ဆတံ န ဟောတိ ဆန္ဒော ဝာ ဝာယာမော ဝာ ဣဒံ ဝာ ကရဏီယံ ဣဒံ ဝာ အကရဏီယန္တိ။ ဣတိ ကရဏီယာကရဏီယေ ခော ပန သစ္စတော ထေတတော အနုပလဗ္ဘိယမာနေ မုဋ္ဌသ္သတီနံ အနာရက္ခာနံ ဝိဟရတံ န ဟောတိ ပစ္စတ္တံ သဟဓမ္မိကော သမဏဝာဒော ။ အယံ ခော မေ, ဘိက္ခဝေ, တေသု သမဏဗ္ရာဟ္မဏေသု ဧဝံဝာဒီသု ဧဝံဒိဋ္ဌီသု ပဌမော သဟဓမ္မိကော နိဂ္ဂဟော ဟောတိ။
‘‘Pubbekataṃ kho pana, bhikkhave, sārato paccāgacchataṃ na hoti chando vā vāyāmo vā idaṃ vā karaṇīyaṃ idaṃ vā akaraṇīyanti. Iti karaṇīyākaraṇīye kho pana saccato thetato anupalabbhiyamāne muṭṭhassatīnaṃ anārakkhānaṃ viharataṃ na hoti paccattaṃ sahadhammiko samaṇavādo . Ayaṃ kho me, bhikkhave, tesu samaṇabrāhmaṇesu evaṃvādīsu evaṃdiṭṭhīsu paṭhamo sahadhammiko niggaho hoti.
‘‘တတ္ရ, ဘိက္ခဝေ, ယေ တေ သမဏဗ္ရာဟ္မဏာ ဧဝံဝာဒိနော ဧဝံဒိဋ္ဌိနော – ‘ယံ ကိဉ္စာယံ ပုရိသပုဂ္ဂလော ပဋိသံဝေဒေတိ သုခံ ဝာ ဒုက္ခံ ဝာ အဒုက္ခမသုခံ ဝာ သဗ္ဗံ တံ ဣသ္သရနိမ္မာနဟေတူ’တိ, တ္ယာဟံ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဧဝံ ဝဒာမိ – ‘သစ္စံ ကိရ တုမ္ဟေ အာယသ္မန္တော ဧဝံဝာဒိနော ဧဝဒိဋ္ဌိနော – ယံ ကိဉ္စာယံ ပုရိသပုဂ္ဂလော ပဋိသံဝေဒေတိ သုခံ ဝာ ဒုက္ခံ ဝာ အဒုက္ခမသုခံ ဝာ သဗ္ဗံ တံ ဣသ္သရနိမ္မာနဟေတူ’တိ? တေ စ မေ ဧဝံ ပုဋ္ဌာ ‘အာမာ’တိ ပဋိဇာနန္တိ။ တ္ယာဟံ ဧဝံ ဝဒာမိ – ‘တေနဟာယသ္မန္တော ပာဏာတိပာတိနော ဘဝိသ္သန္တိ ဣသ္သရနိမ္မာနဟေတု, အဒိန္နာဒာယိနော ဘဝိသ္သန္တိ ဣသ္သရနိမ္မာနဟေတု, အဗ္ရဟ္မစာရိနော ဘဝိသ္သန္တိ ဣသ္သရနိမ္မာနဟေတု, မုသာဝာဒိနော ဘဝိသ္သန္တိ ဣသ္သရနိမ္မာနဟေတု, ပိသုဏဝာစာ ဘဝိသ္သန္တိ ဣသ္သရနိမ္မာနဟေတု, ဖရုသဝာစာ ဘဝိသ္သန္တိ ဣသ္သရနိမ္မာနဟေတု, သမ္ဖပ္ပလာပိနော ဘဝိသ္သန္တိ ဣသ္သရနိမ္မာနဟေတု, အဘိဇ္ဈာလုနော ဘဝိသ္သန္တိ ဣသ္သရနိမ္မာနဟေတု, ဗ္ယာပန္နစိတ္တာ ဘဝိသ္သန္တိ ဣသ္သရနိမ္မာနဟေတု, မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကာ ဘဝိသ္သန္တိ ဣသ္သရနိမ္မာနဟေတု’’’။
‘‘Tatra, bhikkhave, ye te samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘yaṃ kiñcāyaṃ purisapuggalo paṭisaṃvedeti sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā sabbaṃ taṃ issaranimmānahetū’ti, tyāhaṃ upasaṅkamitvā evaṃ vadāmi – ‘saccaṃ kira tumhe āyasmanto evaṃvādino evadiṭṭhino – yaṃ kiñcāyaṃ purisapuggalo paṭisaṃvedeti sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā sabbaṃ taṃ issaranimmānahetū’ti? Te ca me evaṃ puṭṭhā ‘āmā’ti paṭijānanti. Tyāhaṃ evaṃ vadāmi – ‘tenahāyasmanto pāṇātipātino bhavissanti issaranimmānahetu, adinnādāyino bhavissanti issaranimmānahetu, abrahmacārino bhavissanti issaranimmānahetu, musāvādino bhavissanti issaranimmānahetu, pisuṇavācā bhavissanti issaranimmānahetu, pharusavācā bhavissanti issaranimmānahetu, samphappalāpino bhavissanti issaranimmānahetu, abhijjhāluno bhavissanti issaranimmānahetu, byāpannacittā bhavissanti issaranimmānahetu, micchādiṭṭhikā bhavissanti issaranimmānahetu’’’.
‘‘ဣသ္သရနိမ္မာနံ ခော ပန, ဘိက္ခဝေ, သာရတော ပစ္စာဂစ္ဆတံ န ဟောတိ ဆန္ဒော ဝာ ဝာယာမော ဝာ ဣဒံ ဝာ ကရဏီယံ ဣဒံ ဝာ အကရဏီယန္တိ။ ဣတိ ကရဏီယာကရဏီယေ ခော ပန သစ္စတော ထေတတော အနုပလဗ္ဘိယမာနေ မုဋ္ဌသ္သတီနံ အနာရက္ခာနံ ဝိဟရတံ န ဟောတိ ပစ္စတ္တံ သဟဓမ္မိကော သမဏဝာဒော။ အယံ ခော မေ, ဘိက္ခဝေ, တေသု သမဏဗ္ရာဟ္မဏေသု ဧဝံဝာဒီသု ဧဝံဒိဋ္ဌီသု ဒုတိယော သဟဓမ္မိကော နိဂ္ဂဟော ဟောတိ။
‘‘Issaranimmānaṃ kho pana, bhikkhave, sārato paccāgacchataṃ na hoti chando vā vāyāmo vā idaṃ vā karaṇīyaṃ idaṃ vā akaraṇīyanti. Iti karaṇīyākaraṇīye kho pana saccato thetato anupalabbhiyamāne muṭṭhassatīnaṃ anārakkhānaṃ viharataṃ na hoti paccattaṃ sahadhammiko samaṇavādo. Ayaṃ kho me, bhikkhave, tesu samaṇabrāhmaṇesu evaṃvādīsu evaṃdiṭṭhīsu dutiyo sahadhammiko niggaho hoti.
‘‘တတ္ရ , ဘိက္ခဝေ, ယေ တေ သမဏဗ္ရာဟ္မဏာ ဧဝံဝာဒိနော ဧဝံဒိဋ္ဌိနော – ‘ယံ ကိံ စာယံ ပုရိသပုဂ္ဂလော ပဋိသံဝေဒေတိ သုခံ ဝာ ဒုက္ခံ ဝာ အဒုက္ခမသုခံ ဝာ သဗ္ဗံ တံ အဟေတုအပ္ပစ္စယာ’တိ, တ္ယာဟံ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဧဝံ ဝဒာမိ – ‘သစ္စံ ကိရ တုမ္ဟေ အာယသ္မန္တော ဧဝံဝာဒိနော ဧဝံဒိဋ္ဌိနော – ယံ ကိံ စာယံ ပုရိသပုဂ္ဂလော ပဋိသံဝေဒေတိ သုခံ ဝာ ဒုက္ခံ ဝာ အဒုက္ခမသုခံ ဝာ သဗ္ဗံ တံ အဟေတုအပ္ပစ္စယာ’တိ? တေ စ မေ ဧဝံ ပုဋ္ဌာ ‘အာမာ’တိ ပဋိဇာနန္တိ ။ တ္ယာဟံ ဧဝံ ဝဒာမိ – ‘တေနဟာယသ္မန္တော ပာဏာတိပာတိနော ဘဝိသ္သန္တိ အဟေတုအပ္ပစ္စယာ။ပေ.။ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကာ ဘဝိသ္သန္တိ အဟေတုအပ္ပစ္စယာ’’’။
‘‘Tatra , bhikkhave, ye te samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘yaṃ kiṃ cāyaṃ purisapuggalo paṭisaṃvedeti sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā sabbaṃ taṃ ahetuappaccayā’ti, tyāhaṃ upasaṅkamitvā evaṃ vadāmi – ‘saccaṃ kira tumhe āyasmanto evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – yaṃ kiṃ cāyaṃ purisapuggalo paṭisaṃvedeti sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā sabbaṃ taṃ ahetuappaccayā’ti? Te ca me evaṃ puṭṭhā ‘āmā’ti paṭijānanti . Tyāhaṃ evaṃ vadāmi – ‘tenahāyasmanto pāṇātipātino bhavissanti ahetuappaccayā…pe… micchādiṭṭhikā bhavissanti ahetuappaccayā’’’.
‘‘အဟေတုအပ္ပစ္စယံ 7 ခော ပန, ဘိက္ခဝေ, သာရတော ပစ္စာဂစ္ဆတံ န ဟောတိ ဆန္ဒော ဝာ ဝာယာမော ဝာ ဣဒံ ဝာ ကရဏီယံ ဣဒံ ဝာ အကရဏီယန္တိ။ ဣတိ ကရဏီယာကရဏီယေ ခော ပန သစ္စတော ထေတတော အနုပလဗ္ဘိယမာနေ မုဋ္ဌသ္သတီနံ အနာရက္ခာနံ ဝိဟရတံ န ဟောတိ ပစ္စတ္တံ သဟဓမ္မိကော သမဏဝာဒော။ အယံ ခော မေ, ဘိက္ခဝေ, တေသု သမဏဗ္ရာဟ္မဏေသု ဧဝံဝာဒီသု ဧဝံဒိဋ္ဌီသု တတိယော သဟဓမ္မိကော နိဂ္ဂဟော ဟောတိ။
‘‘Ahetuappaccayaṃ 8 kho pana, bhikkhave, sārato paccāgacchataṃ na hoti chando vā vāyāmo vā idaṃ vā karaṇīyaṃ idaṃ vā akaraṇīyanti. Iti karaṇīyākaraṇīye kho pana saccato thetato anupalabbhiyamāne muṭṭhassatīnaṃ anārakkhānaṃ viharataṃ na hoti paccattaṃ sahadhammiko samaṇavādo. Ayaṃ kho me, bhikkhave, tesu samaṇabrāhmaṇesu evaṃvādīsu evaṃdiṭṭhīsu tatiyo sahadhammiko niggaho hoti.
‘‘ဣမာနိ ခော, ဘိက္ခဝေ, တီဏိ တိတ္ထာယတနာနိ ယာနိ ပဏ္ဍိတေဟိ သမနုယုဉ္ဇိယမာနာနိ သမနုဂာဟိယမာနာနိ သမနုဘာသိယမာနာနိ ပရမ္ပိ ဂန္တ္ဝာ အကိရိယာယ သဏ္ဌဟန္တိ။
‘‘Imāni kho, bhikkhave, tīṇi titthāyatanāni yāni paṇḍitehi samanuyuñjiyamānāni samanugāhiyamānāni samanubhāsiyamānāni parampi gantvā akiriyāya saṇṭhahanti.
‘‘အယံ ခော ပန, ဘိက္ခဝေ, မယာ ဓမ္မော ဒေသိတော အနိဂ္ဂဟိတော အသံကိလိဋ္ဌော အနုပဝဇ္ဇော အပ္ပဋိကုဋ္ဌော သမဏေဟိ ဗ္ရာဟ္မဏေဟိ ဝိညူဟိ။ ကတမော စ, ဘိက္ခဝေ, မယာ ဓမ္မော ဒေသိတော အနိဂ္ဂဟိတော အသံကိလိဋ္ဌော အနုပဝဇ္ဇော အပ္ပဋိကုဋ္ဌော သမဏေဟိ ဗ္ရာဟ္မဏေဟိ ဝိညူဟိ? ဣမာ ဆ ဓာတုယောတိ, ဘိက္ခဝေ, မယာ ဓမ္မော ဒေသိတော အနိဂ္ဂဟိတော အသံကိလိဋ္ဌော အနုပဝဇ္ဇော အပ္ပဋိကုဋ္ဌော သမဏေဟိ ဗ္ရာဟ္မဏေဟိ ဝိညူဟိ။ ဣမာနိ ဆ ဖသ္သာယတနာနီတိ, ဘိက္ခဝေ, မယာ ဓမ္မော ဒေသိတော အနိဂ္ဂဟိတော အသံကိလိဋ္ဌော အနုပဝဇ္ဇော အပ္ပဋိကုဋ္ဌော သမဏေဟိ ဗ္ရာဟ္မဏေဟိ ဝိညူဟိ။ ဣမေ အဋ္ဌာရသ မနောပဝိစာရာတိ, ဘိက္ခဝေ, မယာ ဓမ္မော ဒေသိတော အနိဂ္ဂဟိတော အသံကိလိဋ္ဌော အနုပဝဇ္ဇော အပ္ပဋိကုဋ္ဌော သမဏေဟိ ဗ္ရာဟ္မဏေဟိ ဝိညူဟိ။ ဣမာနိ စတ္တာရိ အရိယသစ္စာနီတိ, ဘိက္ခဝေ, မယာ ဓမ္မော ဒေသိတော အနိဂ္ဂဟိတော အသံကိလိဋ္ဌော အနုပဝဇ္ဇော အပ္ပဋိကုဋ္ဌော သမဏေဟိ ဗ္ရာဟ္မဏေဟိ ဝိညူဟိ။
‘‘Ayaṃ kho pana, bhikkhave, mayā dhammo desito aniggahito asaṃkiliṭṭho anupavajjo appaṭikuṭṭho samaṇehi brāhmaṇehi viññūhi. Katamo ca, bhikkhave, mayā dhammo desito aniggahito asaṃkiliṭṭho anupavajjo appaṭikuṭṭho samaṇehi brāhmaṇehi viññūhi? Imā cha dhātuyoti, bhikkhave, mayā dhammo desito aniggahito asaṃkiliṭṭho anupavajjo appaṭikuṭṭho samaṇehi brāhmaṇehi viññūhi. Imāni cha phassāyatanānīti, bhikkhave, mayā dhammo desito aniggahito asaṃkiliṭṭho anupavajjo appaṭikuṭṭho samaṇehi brāhmaṇehi viññūhi. Ime aṭṭhārasa manopavicārāti, bhikkhave, mayā dhammo desito aniggahito asaṃkiliṭṭho anupavajjo appaṭikuṭṭho samaṇehi brāhmaṇehi viññūhi. Imāni cattāri ariyasaccānīti, bhikkhave, mayā dhammo desito aniggahito asaṃkiliṭṭho anupavajjo appaṭikuṭṭho samaṇehi brāhmaṇehi viññūhi.
‘‘ဣမာ ဆ ဓာတုယောတိ, ဘိက္ခဝေ, မယာ ဓမ္မော ဒေသိတော အနိဂ္ဂဟိတော အသံကိလိဋ္ဌော အနုပဝဇ္ဇော အပ္ပဋိကုဋ္ဌော သမဏေဟိ ဗ္ရာဟ္မဏေဟိ ဝိညူဟီတိ။ ဣတိ ခော ပနေတံ ဝုတ္တံ။ ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ? ဆယိမာ, ဘိက္ခဝေ , ဓာတုယော – ပထဝီဓာတု, အာပောဓာတု, တေဇောဓာတု, ဝာယောဓာတု, အာကာသဓာတု, ဝိညာဏဓာတု။ ဣမာ ဆ ဓာတုယောတိ, ဘိက္ခဝေ, မယာ ဓမ္မော ဒေသိတော အနိဂ္ဂဟိတော အသံကိလိဋ္ဌော အနုပဝဇ္ဇော အပ္ပဋိကုဋ္ဌော သမဏေဟိ ဗ္ရာဟ္မဏေဟိ ဝိညူဟီတိ။ ဣတိ ယံ တံ ဝုတ္တံ, ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ။
‘‘Imā cha dhātuyoti, bhikkhave, mayā dhammo desito aniggahito asaṃkiliṭṭho anupavajjo appaṭikuṭṭho samaṇehi brāhmaṇehi viññūhīti. Iti kho panetaṃ vuttaṃ. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Chayimā, bhikkhave , dhātuyo – pathavīdhātu, āpodhātu, tejodhātu, vāyodhātu, ākāsadhātu, viññāṇadhātu. Imā cha dhātuyoti, bhikkhave, mayā dhammo desito aniggahito asaṃkiliṭṭho anupavajjo appaṭikuṭṭho samaṇehi brāhmaṇehi viññūhīti. Iti yaṃ taṃ vuttaṃ, idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
‘‘ဣမာနိ ဆ ဖသ္သာယတနာနီတိ, ဘိက္ခဝေ, မယာ ဓမ္မော ဒေသိတော အနိဂ္ဂဟိတော အသံကိလိဋ္ဌော အနုပဝဇ္ဇော အပ္ပဋိကုဋ္ဌော သမဏေဟိ ဗ္ရာဟ္မဏေဟိ ဝိညူဟီတိ။ ဣတိ ခော ပနေတံ ဝုတ္တံ။ ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ? ဆယိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, ဖသ္သာယတနာနိ – စက္ခု ဖသ္သာယတနံ, သောတံ ဖသ္သာယတနံ, ဃာနံ ဖသ္သာယတနံ, ဇိဝ္ဟာ ဖသ္သာယတနံ, ကာယော ဖသ္သာယတနံ, မနော ဖသ္သာယတနံ။ ဣမာနိ ဆ ဖသ္သာယတနာနီတိ, ဘိက္ခဝေ, မယာ ဓမ္မော ဒေသိတော အနိဂ္ဂဟိတော အသံကိလိဋ္ဌော အနုပဝဇ္ဇော အပ္ပဋိကုဋ္ဌော သမဏေဟိ ဗ္ရာဟ္မဏေဟိ ဝိညူဟီတိ။ ဣတိ ယံ တံ ဝုတ္တံ, ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ။
‘‘Imāni cha phassāyatanānīti, bhikkhave, mayā dhammo desito aniggahito asaṃkiliṭṭho anupavajjo appaṭikuṭṭho samaṇehi brāhmaṇehi viññūhīti. Iti kho panetaṃ vuttaṃ. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Chayimāni, bhikkhave, phassāyatanāni – cakkhu phassāyatanaṃ, sotaṃ phassāyatanaṃ, ghānaṃ phassāyatanaṃ, jivhā phassāyatanaṃ, kāyo phassāyatanaṃ, mano phassāyatanaṃ. Imāni cha phassāyatanānīti, bhikkhave, mayā dhammo desito aniggahito asaṃkiliṭṭho anupavajjo appaṭikuṭṭho samaṇehi brāhmaṇehi viññūhīti. Iti yaṃ taṃ vuttaṃ, idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
‘‘ဣမေ အဋ္ဌာရသ မနောပဝိစာရာတိ, ဘိက္ခဝေ, မယာ ဓမ္မော ဒေသိတော အနိဂ္ဂဟိတော အသံကိလိဋ္ဌော အနုပဝဇ္ဇော အပ္ပဋိကုဋ္ဌော သမဏေဟိ ဗ္ရာဟ္မဏေဟိ ဝိညူဟီတိ။ ဣတိ ခော ပနေတံ ဝုတ္တံ။ ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ? စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသ္ဝာ သောမနသ္သဋ္ဌာနိယံ ရူပံ ဥပဝိစရတိ ဒောမနသ္သဋ္ဌာနိယံ ရူပံ ဥပဝိစရတိ ဥပေက္ခာဋ္ဌာနိယံ ရူပံ ဥပဝိစရတိ, သောတေန သဒ္ဒံ သုတ္ဝာ။ ဃာနေန ဂန္ဓံ ဃာယိတ္ဝာ။ ဇိဝ္ဟာယ ရသံ သာယိတ္ဝာ။ ကာယေန ဖောဋ္ဌဗ္ဗံ ဖုသိတ္ဝာ။ မနသာ ဓမ္မံ ဝိညာယ သောမနသ္သဋ္ဌာနိယံ ဓမ္မံ ဥပဝိစရတိ ဒောမနသ္သဋ္ဌာနိယံ ဓမ္မံ ဥပဝိစရတိ ဥပေက္ခာဋ္ဌာနိယံ ဓမ္မံ ဥပဝိစရတိ။ ဣမေ အဋ္ဌာရသ မနောပဝိစာရာတိ, ဘိက္ခဝေ, မယာ ဓမ္မော ဒေသိတော အနိဂ္ဂဟိတော အသံကိလိဋ္ဌော အနုပဝဇ္ဇော အပ္ပဋိကုဋ္ဌော သမဏေဟိ ဗ္ရာဟ္မဏေဟိ ဝိညူဟီတိ။ ဣတိ ယံ တံ ဝုတ္တံ, ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ။
‘‘Ime aṭṭhārasa manopavicārāti, bhikkhave, mayā dhammo desito aniggahito asaṃkiliṭṭho anupavajjo appaṭikuṭṭho samaṇehi brāhmaṇehi viññūhīti. Iti kho panetaṃ vuttaṃ. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Cakkhunā rūpaṃ disvā somanassaṭṭhāniyaṃ rūpaṃ upavicarati domanassaṭṭhāniyaṃ rūpaṃ upavicarati upekkhāṭṭhāniyaṃ rūpaṃ upavicarati, sotena saddaṃ sutvā… ghānena gandhaṃ ghāyitvā… jivhāya rasaṃ sāyitvā… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā… manasā dhammaṃ viññāya somanassaṭṭhāniyaṃ dhammaṃ upavicarati domanassaṭṭhāniyaṃ dhammaṃ upavicarati upekkhāṭṭhāniyaṃ dhammaṃ upavicarati. Ime aṭṭhārasa manopavicārāti, bhikkhave, mayā dhammo desito aniggahito asaṃkiliṭṭho anupavajjo appaṭikuṭṭho samaṇehi brāhmaṇehi viññūhīti. Iti yaṃ taṃ vuttaṃ, idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
‘‘ဣမာနိ စတ္တာရိ အရိယသစ္စာနီတိ, ဘိက္ခဝေ, မယာ ဓမ္မော ဒေသိတော အနိဂ္ဂဟိတော အသံကိလိဋ္ဌော အနုပဝဇ္ဇော အပ္ပဋိကုဋ္ဌော သမဏေဟိ ဗ္ရာဟ္မဏေဟိ ဝိညူဟီတိ။ ဣတိ ခော ပနေတံ ဝုတ္တံ။ ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ? ဆန္နံ, ဘိက္ခဝေ, ဓာတူနံ ဥပာဒာယ ဂဗ္ဘသ္သာဝက္ကန္တိ ဟောတိ; ဩက္ကန္တိယာ သတိ နာမရူပံ, နာမရူပပစ္စယာ သဠာယတနံ, သဠာယတနပစ္စယာ ဖသ္သော, ဖသ္သပစ္စယာ ဝေဒနာ။ ဝေဒိယမာနသ္သ ခော ပနာဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဣဒံ ဒုက္ခန္တိ ပညပေမိ, အယံ ဒုက္ခသမုဒယောတိ ပညပေမိ, အယံ ဒုက္ခနိရောဓောတိ ပညပေမိ, အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂာမိနီ ပဋိပဒာတိ ပညပေမိ။
‘‘Imāni cattāri ariyasaccānīti, bhikkhave, mayā dhammo desito aniggahito asaṃkiliṭṭho anupavajjo appaṭikuṭṭho samaṇehi brāhmaṇehi viññūhīti. Iti kho panetaṃ vuttaṃ. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Channaṃ, bhikkhave, dhātūnaṃ upādāya gabbhassāvakkanti hoti; okkantiyā sati nāmarūpaṃ, nāmarūpapaccayā saḷāyatanaṃ, saḷāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā. Vediyamānassa kho panāhaṃ, bhikkhave, idaṃ dukkhanti paññapemi, ayaṃ dukkhasamudayoti paññapemi, ayaṃ dukkhanirodhoti paññapemi, ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti paññapemi.
‘‘ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဒုက္ခံ အရိယသစ္စံ? ဇာတိပိ ဒုက္ခာ, ဇရာပိ ဒုက္ခာ , ( ) 9 မရဏမ္ပိ ဒုက္ခံ , သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒောမနသ္သုပာယာသာပိ ဒုက္ခာ, (အပ္ပိယေဟိ သမ္ပယောဂော ဒုက္ခော, ပိယေဟိ ဝိပ္ပယောဂော ဒုက္ခော,) 10 ယမ္ပိစ္ဆံ န လဘတိ တမ္ပိ ဒုက္ခံ။ သံခိတ္တေန ပဉ္စုပာဒာနက္ခန္ဓာ ဒုက္ခာ။ ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဒုက္ခံ အရိယသစ္စံ။
‘‘Katamañca, bhikkhave, dukkhaṃ ariyasaccaṃ? Jātipi dukkhā, jarāpi dukkhā , ( ) 11 maraṇampi dukkhaṃ , sokaparidevadukkhadomanassupāyāsāpi dukkhā, (appiyehi sampayogo dukkho, piyehi vippayogo dukkho,) 12 yampicchaṃ na labhati tampi dukkhaṃ. Saṃkhittena pañcupādānakkhandhā dukkhā. Idaṃ vuccati, bhikkhave, dukkhaṃ ariyasaccaṃ.
‘‘ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဒုက္ခသမုဒယံ 13 အရိယသစ္စံ? အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင္ခာရာ, သင္ခာရပစ္စယာ ဝိညာဏံ, ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပံ, နာမရူပပစ္စယာ သဠာယတနံ, သဠာယတနပစ္စယာ ဖသ္သော, ဖသ္သပစ္စယာ ဝေဒနာ, ဝေဒနာပစ္စယာ တဏ္ဟာ, တဏ္ဟာပစ္စယာ ဥပာဒာနံ, ဥပာဒာနပစ္စယာ ဘဝော, ဘဝပစ္စယာ ဇာတိ, ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒောမနသ္သုပာယာသာ သမ္ဘဝန္တိ။ ဧဝမေတသ္သ ကေဝလသ္သ ဒုက္ခက္ခန္ဓသ္သ သမုဒယော ဟောတိ။ ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဒုက္ခသမုဒယံ အရိယသစ္စံ။
‘‘Katamañca, bhikkhave, dukkhasamudayaṃ 14 ariyasaccaṃ? Avijjāpaccayā saṅkhārā, saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ, nāmarūpapaccayā saḷāyatanaṃ, saḷāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā taṇhā, taṇhāpaccayā upādānaṃ, upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā sambhavanti. Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti. Idaṃ vuccati, bhikkhave, dukkhasamudayaṃ ariyasaccaṃ.
‘‘ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဒုက္ခနိရောဓံ 15 အရိယသစ္စံ? အဝိဇ္ဇာယ တ္ဝေဝ အသေသဝိရာဂနိရောဓာ သင္ခာရနိရောဓော, သင္ခာရနိရောဓာ ဝိညာဏနိရောဓော, ဝိညာဏနိရောဓာ နာမရူပနိရောဓော, နာမရူပနိရောဓာ သဠာယတနနိရောဓော, သဠာယတနနိရောဓာ ဖသ္သနိရောဓော, ဖသ္သနိရောဓာ ဝေဒနာနိရောဓော, ဝေဒနာနိရောဓာ တဏ္ဟာနိရောဓော, တဏ္ဟာနိရောဓာ ဥပာဒာနနိရောဓော, ဥပာဒာနနိရောဓာ ဘဝနိရောဓော, ဘဝနိရောဓာ ဇာတိနိရောဓော, ဇာတိနိရောဓာ ဇရာမရဏံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒောမနသ္သုပာယာသာ နိရုဇ္ဈန္တိ။ ဧဝမေတသ္သ ကေဝလသ္သ ဒုက္ခက္ခန္ဓသ္သ နိရောဓော ဟောတိ။ ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဒုက္ခနိရောဓံ အရိယသစ္စံ။
‘‘Katamañca, bhikkhave, dukkhanirodhaṃ 16 ariyasaccaṃ? Avijjāya tveva asesavirāganirodhā saṅkhāranirodho, saṅkhāranirodhā viññāṇanirodho, viññāṇanirodhā nāmarūpanirodho, nāmarūpanirodhā saḷāyatananirodho, saḷāyatananirodhā phassanirodho, phassanirodhā vedanānirodho, vedanānirodhā taṇhānirodho, taṇhānirodhā upādānanirodho, upādānanirodhā bhavanirodho, bhavanirodhā jātinirodho, jātinirodhā jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā nirujjhanti. Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hoti. Idaṃ vuccati, bhikkhave, dukkhanirodhaṃ ariyasaccaṃ.
‘‘ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဒုက္ခနိရောဓဂာမိနီ ပဋိပဒာ အရိယသစ္စံ? အယမေဝ အရိယော အဋ္ဌင္ဂိကော မဂ္ဂော, သေယ္ယထိဒံ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ, သမ္မာသင္ကပ္ပော, သမ္မာဝာစာ, သမ္မာကမ္မန္တော, သမ္မာအာဇီဝော, သမ္မာဝာယာမော, သမ္မာသတိ, သမ္မာသမာဓိ။ ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဒုက္ခနိရောဓဂာမိနီ ပဋိပဒာ အရိယသစ္စံ။ ‘ဣမာနိ စတ္တာရိ အရိယသစ္စာနီ’တိ, ဘိက္ခဝေ, မယာ ဓမ္မော ဒေသိတော အနိဂ္ဂဟိတော အသံကိလိဋ္ဌော အနုပဝဇ္ဇော အပ္ပဋိကုဋ္ဌော သမဏေဟိ ဗ္ရာဟ္မဏေဟိ ဝိညူဟီတိ။ ဣတိ ယံ တံ ဝုတ္တံ ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တ’’န္တိ။ ပဌမံ။
‘‘Katamañca, bhikkhave, dukkhanirodhagāminī paṭipadā ariyasaccaṃ? Ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi, sammāsaṅkappo, sammāvācā, sammākammanto, sammāājīvo, sammāvāyāmo, sammāsati, sammāsamādhi. Idaṃ vuccati, bhikkhave, dukkhanirodhagāminī paṭipadā ariyasaccaṃ. ‘Imāni cattāri ariyasaccānī’ti, bhikkhave, mayā dhammo desito aniggahito asaṃkiliṭṭho anupavajjo appaṭikuṭṭho samaṇehi brāhmaṇehi viññūhīti. Iti yaṃ taṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vutta’’nti. Paṭhamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / အင္ဂုတ္တရနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ၁. တိတ္ထာယတနသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 1. Titthāyatanasuttavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / အင္ဂုတ္တရနိကာယ (ဋီကာ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ၁. တိတ္ထာယတနသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 1. Titthāyatanasuttavaṇṇanā
