| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය • Aṅguttaranikāya |
(7) 2. මහාවග්‌ගො
(7) 2. Mahāvaggo
1. තිත්‌ථායතනාදිසුත්‌තං
1. Titthāyatanādisuttaṃ
62. ‘‘තීණිමානි , භික්‌ඛවෙ, තිත්‌ථායතනානි යානි පණ්‌ඩිතෙහි සමනුයුඤ්‌ජියමානානි 1 සමනුගාහියමානානි සමනුභාසියමානානි පරම්‌පි ගන්‌ත්‌වා අකිරියාය සණ්‌ඨහන්‌ති. කතමානි තීණි? සන්‌ති, භික්‌ඛවෙ, එකෙ සමණබ්‍රාහ්‌මණා එවංවාදිනො එවංදිට්‌ඨිනො – ‘යං කිඤ්‌චායං පුරිසපුග්‌ගලො පටිසංවෙදෙති සුඛං වා දුක්‌ඛං වා අදුක්‌ඛමසුඛං වා සබ්‌බං තං පුබ්‌බෙකතහෙතූ’ති. සන්‌ති, භික්‌ඛවෙ, එකෙ සමණබ්‍රාහ්‌මණා එවංවාදිනො එවංදිට්‌ඨිනො – ‘යං කිඤ්‌චායං පුරිසපුග්‌ගලො පටිසංවෙදෙති සුඛං වා දුක්‌ඛං වා අදුක්‌ඛමසුඛං වා සබ්‌බං තං ඉස්‌සරනිම්‌මානහෙතූ’ති. සන්‌ති, භික්‌ඛවෙ, එකෙ සමණබ්‍රාහ්‌මණා එවංවාදිනො එවංදිට්‌ඨිනො – ‘යං කිඤ්‌චායං පුරිසපුග්‌ගලො පටිසංවෙදෙති සුඛං වා දුක්‌ඛං වා අදුක්‌ඛමසුඛං වා සබ්‌බං තං අහෙතුඅප්‌පච්‌චයා’’’ති.
62. ‘‘Tīṇimāni , bhikkhave, titthāyatanāni yāni paṇḍitehi samanuyuñjiyamānāni 2 samanugāhiyamānāni samanubhāsiyamānāni parampi gantvā akiriyāya saṇṭhahanti. Katamāni tīṇi? Santi, bhikkhave, eke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘yaṃ kiñcāyaṃ purisapuggalo paṭisaṃvedeti sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā sabbaṃ taṃ pubbekatahetū’ti. Santi, bhikkhave, eke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘yaṃ kiñcāyaṃ purisapuggalo paṭisaṃvedeti sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā sabbaṃ taṃ issaranimmānahetū’ti. Santi, bhikkhave, eke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘yaṃ kiñcāyaṃ purisapuggalo paṭisaṃvedeti sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā sabbaṃ taṃ ahetuappaccayā’’’ti.
‘‘තත්‍ර, භික්‌ඛවෙ, යෙ තෙ සමණබ්‍රාහ්‌මණා එවංවාදිනො එවංදිට්‌ඨිනො – ‘යං කිඤ්‌චායං පුරිසපුග්‌ගලො පටිසංවෙදෙති සුඛං වා දුක්‌ඛං වා අදුක්‌ඛමසුඛං වා සබ්‌බං තං පුබ්‌බෙකතහෙතූ’ති, ත්‍යාහං උපසඞ්‌කමිත්‌වා එවං වදාමි – ‘සච්‌චං කිර තුම්‌හෙ ආයස්‌මන්‌තො එවංවාදිනො එවංදිට්‌ඨිනො – යං කිඤ්‌චායං පුරිසපුග්‌ගලො පටිසංවෙදෙති සුඛං වා දුක්‌ඛං වා අදුක්‌ඛමසුඛං වා සබ්‌බං තං පුබ්‌බෙකතහෙතූ’ති ? තෙ ච මෙ 3 එවං පුට්‌ඨා ‘ආමා’ති 4 පටිජානන්‌ති. ත්‍යාහං එවං වදාමි – ‘තෙනහායස්‌මන්‌තො පාණාතිපාතිනො භවිස්‌සන්‌ති පුබ්‌බෙකතහෙතු, අදින්‌නාදායිනො භවිස්‌සන්‌ති පුබ්‌බෙකතහෙතු, අබ්‍රහ්‌මචාරිනො භවිස්‌සන්‌ති පුබ්‌බෙකතහෙතු, මුසාවාදිනො භවිස්‌සන්‌ති පුබ්‌බෙකතහෙතු, පිසුණවාචා භවිස්‌සන්‌ති පුබ්‌බෙකතහෙතු, ඵරුසවාචා භවිස්‌සන්‌ති පුබ්‌බෙකතහෙතු, සම්‌ඵප්‌පලාපිනො භවිස්‌සන්‌ති පුබ්‌බෙකතහෙතු, අභිජ්‌ඣාලුනො භවිස්‌සන්‌ති පුබ්‌බෙකතහෙතු, බ්‍යාපන්‌නචිත්‌තා භවිස්‌සන්‌ති පුබ්‌බෙකතහෙතු, මිච්‌ඡාදිට්‌ඨිකා භවිස්‌සන්‌ති පුබ්‌බෙකතහෙතු’’’.
‘‘Tatra, bhikkhave, ye te samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘yaṃ kiñcāyaṃ purisapuggalo paṭisaṃvedeti sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā sabbaṃ taṃ pubbekatahetū’ti, tyāhaṃ upasaṅkamitvā evaṃ vadāmi – ‘saccaṃ kira tumhe āyasmanto evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – yaṃ kiñcāyaṃ purisapuggalo paṭisaṃvedeti sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā sabbaṃ taṃ pubbekatahetū’ti ? Te ca me 5 evaṃ puṭṭhā ‘āmā’ti 6 paṭijānanti. Tyāhaṃ evaṃ vadāmi – ‘tenahāyasmanto pāṇātipātino bhavissanti pubbekatahetu, adinnādāyino bhavissanti pubbekatahetu, abrahmacārino bhavissanti pubbekatahetu, musāvādino bhavissanti pubbekatahetu, pisuṇavācā bhavissanti pubbekatahetu, pharusavācā bhavissanti pubbekatahetu, samphappalāpino bhavissanti pubbekatahetu, abhijjhāluno bhavissanti pubbekatahetu, byāpannacittā bhavissanti pubbekatahetu, micchādiṭṭhikā bhavissanti pubbekatahetu’’’.
‘‘පුබ්‌බෙකතං ඛො පන, භික්‌ඛවෙ, සාරතො පච්‌චාගච්‌ඡතං න හොති ඡන්‌දො වා වායාමො වා ඉදං වා කරණීයං ඉදං වා අකරණීයන්‌ති. ඉති කරණීයාකරණීයෙ ඛො පන සච්‌චතො ථෙතතො අනුපලබ්‌භියමානෙ මුට්‌ඨස්‌සතීනං අනාරක්‌ඛානං විහරතං න හොති පච්‌චත්‌තං සහධම්‌මිකො සමණවාදො . අයං ඛො මෙ, භික්‌ඛවෙ, තෙසු සමණබ්‍රාහ්‌මණෙසු එවංවාදීසු එවංදිට්‌ඨීසු පඨමො සහධම්‌මිකො නිග්‌ගහො හොති.
‘‘Pubbekataṃ kho pana, bhikkhave, sārato paccāgacchataṃ na hoti chando vā vāyāmo vā idaṃ vā karaṇīyaṃ idaṃ vā akaraṇīyanti. Iti karaṇīyākaraṇīye kho pana saccato thetato anupalabbhiyamāne muṭṭhassatīnaṃ anārakkhānaṃ viharataṃ na hoti paccattaṃ sahadhammiko samaṇavādo . Ayaṃ kho me, bhikkhave, tesu samaṇabrāhmaṇesu evaṃvādīsu evaṃdiṭṭhīsu paṭhamo sahadhammiko niggaho hoti.
‘‘තත්‍ර, භික්‌ඛවෙ, යෙ තෙ සමණබ්‍රාහ්‌මණා එවංවාදිනො එවංදිට්‌ඨිනො – ‘යං කිඤ්‌චායං පුරිසපුග්‌ගලො පටිසංවෙදෙති සුඛං වා දුක්‌ඛං වා අදුක්‌ඛමසුඛං වා සබ්‌බං තං ඉස්‌සරනිම්‌මානහෙතූ’ති, ත්‍යාහං උපසඞ්‌කමිත්‌වා එවං වදාමි – ‘සච්‌චං කිර තුම්‌හෙ ආයස්‌මන්‌තො එවංවාදිනො එවදිට්‌ඨිනො – යං කිඤ්‌චායං පුරිසපුග්‌ගලො පටිසංවෙදෙති සුඛං වා දුක්‌ඛං වා අදුක්‌ඛමසුඛං වා සබ්‌බං තං ඉස්‌සරනිම්‌මානහෙතූ’ති? තෙ ච මෙ එවං පුට්‌ඨා ‘ආමා’ති පටිජානන්‌ති. ත්‍යාහං එවං වදාමි – ‘තෙනහායස්‌මන්‌තො පාණාතිපාතිනො භවිස්‌සන්‌ති ඉස්‌සරනිම්‌මානහෙතු, අදින්‌නාදායිනො භවිස්‌සන්‌ති ඉස්‌සරනිම්‌මානහෙතු, අබ්‍රහ්‌මචාරිනො භවිස්‌සන්‌ති ඉස්‌සරනිම්‌මානහෙතු, මුසාවාදිනො භවිස්‌සන්‌ති ඉස්‌සරනිම්‌මානහෙතු, පිසුණවාචා භවිස්‌සන්‌ති ඉස්‌සරනිම්‌මානහෙතු, ඵරුසවාචා භවිස්‌සන්‌ති ඉස්‌සරනිම්‌මානහෙතු, සම්‌ඵප්‌පලාපිනො භවිස්‌සන්‌ති ඉස්‌සරනිම්‌මානහෙතු, අභිජ්‌ඣාලුනො භවිස්‌සන්‌ති ඉස්‌සරනිම්‌මානහෙතු, බ්‍යාපන්‌නචිත්‌තා භවිස්‌සන්‌ති ඉස්‌සරනිම්‌මානහෙතු, මිච්‌ඡාදිට්‌ඨිකා භවිස්‌සන්‌ති ඉස්‌සරනිම්‌මානහෙතු’’’.
‘‘Tatra, bhikkhave, ye te samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘yaṃ kiñcāyaṃ purisapuggalo paṭisaṃvedeti sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā sabbaṃ taṃ issaranimmānahetū’ti, tyāhaṃ upasaṅkamitvā evaṃ vadāmi – ‘saccaṃ kira tumhe āyasmanto evaṃvādino evadiṭṭhino – yaṃ kiñcāyaṃ purisapuggalo paṭisaṃvedeti sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā sabbaṃ taṃ issaranimmānahetū’ti? Te ca me evaṃ puṭṭhā ‘āmā’ti paṭijānanti. Tyāhaṃ evaṃ vadāmi – ‘tenahāyasmanto pāṇātipātino bhavissanti issaranimmānahetu, adinnādāyino bhavissanti issaranimmānahetu, abrahmacārino bhavissanti issaranimmānahetu, musāvādino bhavissanti issaranimmānahetu, pisuṇavācā bhavissanti issaranimmānahetu, pharusavācā bhavissanti issaranimmānahetu, samphappalāpino bhavissanti issaranimmānahetu, abhijjhāluno bhavissanti issaranimmānahetu, byāpannacittā bhavissanti issaranimmānahetu, micchādiṭṭhikā bhavissanti issaranimmānahetu’’’.
‘‘ඉස්‌සරනිම්‌මානං ඛො පන, භික්‌ඛවෙ, සාරතො පච්‌චාගච්‌ඡතං න හොති ඡන්‌දො වා වායාමො වා ඉදං වා කරණීයං ඉදං වා අකරණීයන්‌ති. ඉති කරණීයාකරණීයෙ ඛො පන සච්‌චතො ථෙතතො අනුපලබ්‌භියමානෙ මුට්‌ඨස්‌සතීනං අනාරක්‌ඛානං විහරතං න හොති පච්‌චත්‌තං සහධම්‌මිකො සමණවාදො. අයං ඛො මෙ, භික්‌ඛවෙ, තෙසු සමණබ්‍රාහ්‌මණෙසු එවංවාදීසු එවංදිට්‌ඨීසු දුතියො සහධම්‌මිකො නිග්‌ගහො හොති.
‘‘Issaranimmānaṃ kho pana, bhikkhave, sārato paccāgacchataṃ na hoti chando vā vāyāmo vā idaṃ vā karaṇīyaṃ idaṃ vā akaraṇīyanti. Iti karaṇīyākaraṇīye kho pana saccato thetato anupalabbhiyamāne muṭṭhassatīnaṃ anārakkhānaṃ viharataṃ na hoti paccattaṃ sahadhammiko samaṇavādo. Ayaṃ kho me, bhikkhave, tesu samaṇabrāhmaṇesu evaṃvādīsu evaṃdiṭṭhīsu dutiyo sahadhammiko niggaho hoti.
‘‘තත්‍ර , භික්‌ඛවෙ, යෙ තෙ සමණබ්‍රාහ්‌මණා එවංවාදිනො එවංදිට්‌ඨිනො – ‘යං කිං චායං පුරිසපුග්‌ගලො පටිසංවෙදෙති සුඛං වා දුක්‌ඛං වා අදුක්‌ඛමසුඛං වා සබ්‌බං තං අහෙතුඅප්‌පච්‌චයා’ති, ත්‍යාහං උපසඞ්‌කමිත්‌වා එවං වදාමි – ‘සච්‌චං කිර තුම්‌හෙ ආයස්‌මන්‌තො එවංවාදිනො එවංදිට්‌ඨිනො – යං කිං චායං පුරිසපුග්‌ගලො පටිසංවෙදෙති සුඛං වා දුක්‌ඛං වා අදුක්‌ඛමසුඛං වා සබ්‌බං තං අහෙතුඅප්‌පච්‌චයා’ති? තෙ ච මෙ එවං පුට්‌ඨා ‘ආමා’ති පටිජානන්‌ති . ත්‍යාහං එවං වදාමි – ‘තෙනහායස්‌මන්‌තො පාණාතිපාතිනො භවිස්‌සන්‌ති අහෙතුඅප්‌පච්‌චයා…පෙ.… මිච්‌ඡාදිට්‌ඨිකා භවිස්‌සන්‌ති අහෙතුඅප්‌පච්‌චයා’’’.
‘‘Tatra , bhikkhave, ye te samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘yaṃ kiṃ cāyaṃ purisapuggalo paṭisaṃvedeti sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā sabbaṃ taṃ ahetuappaccayā’ti, tyāhaṃ upasaṅkamitvā evaṃ vadāmi – ‘saccaṃ kira tumhe āyasmanto evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – yaṃ kiṃ cāyaṃ purisapuggalo paṭisaṃvedeti sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā sabbaṃ taṃ ahetuappaccayā’ti? Te ca me evaṃ puṭṭhā ‘āmā’ti paṭijānanti . Tyāhaṃ evaṃ vadāmi – ‘tenahāyasmanto pāṇātipātino bhavissanti ahetuappaccayā…pe… micchādiṭṭhikā bhavissanti ahetuappaccayā’’’.
‘‘අහෙතුඅප්‌පච්‌චයං 7 ඛො පන, භික්‌ඛවෙ, සාරතො පච්‌චාගච්‌ඡතං න හොති ඡන්‌දො වා වායාමො වා ඉදං වා කරණීයං ඉදං වා අකරණීයන්‌ති. ඉති කරණීයාකරණීයෙ ඛො පන සච්‌චතො ථෙතතො අනුපලබ්‌භියමානෙ මුට්‌ඨස්‌සතීනං අනාරක්‌ඛානං විහරතං න හොති පච්‌චත්‌තං සහධම්‌මිකො සමණවාදො. අයං ඛො මෙ, භික්‌ඛවෙ, තෙසු සමණබ්‍රාහ්‌මණෙසු එවංවාදීසු එවංදිට්‌ඨීසු තතියො සහධම්‌මිකො නිග්‌ගහො හොති.
‘‘Ahetuappaccayaṃ 8 kho pana, bhikkhave, sārato paccāgacchataṃ na hoti chando vā vāyāmo vā idaṃ vā karaṇīyaṃ idaṃ vā akaraṇīyanti. Iti karaṇīyākaraṇīye kho pana saccato thetato anupalabbhiyamāne muṭṭhassatīnaṃ anārakkhānaṃ viharataṃ na hoti paccattaṃ sahadhammiko samaṇavādo. Ayaṃ kho me, bhikkhave, tesu samaṇabrāhmaṇesu evaṃvādīsu evaṃdiṭṭhīsu tatiyo sahadhammiko niggaho hoti.
‘‘ඉමානි ඛො, භික්‌ඛවෙ, තීණි තිත්‌ථායතනානි යානි පණ්‌ඩිතෙහි සමනුයුඤ්‌ජියමානානි සමනුගාහියමානානි සමනුභාසියමානානි පරම්‌පි ගන්‌ත්‌වා අකිරියාය සණ්‌ඨහන්‌ති.
‘‘Imāni kho, bhikkhave, tīṇi titthāyatanāni yāni paṇḍitehi samanuyuñjiyamānāni samanugāhiyamānāni samanubhāsiyamānāni parampi gantvā akiriyāya saṇṭhahanti.
‘‘අයං ඛො පන, භික්‌ඛවෙ, මයා ධම්‌මො දෙසිතො අනිග්‌ගහිතො අසංකිලිට්‌ඨො අනුපවජ්‌ජො අප්‌පටිකුට්‌ඨො සමණෙහි බ්‍රාහ්‌මණෙහි විඤ්‌ඤූහි. කතමො ච, භික්‌ඛවෙ, මයා ධම්‌මො දෙසිතො අනිග්‌ගහිතො අසංකිලිට්‌ඨො අනුපවජ්‌ජො අප්‌පටිකුට්‌ඨො සමණෙහි බ්‍රාහ්‌මණෙහි විඤ්‌ඤූහි? ඉමා ඡ ධාතුයොති, භික්‌ඛවෙ, මයා ධම්‌මො දෙසිතො අනිග්‌ගහිතො අසංකිලිට්‌ඨො අනුපවජ්‌ජො අප්‌පටිකුට්‌ඨො සමණෙහි බ්‍රාහ්‌මණෙහි විඤ්‌ඤූහි. ඉමානි ඡ ඵස්‌සායතනානීති, භික්‌ඛවෙ, මයා ධම්‌මො දෙසිතො අනිග්‌ගහිතො අසංකිලිට්‌ඨො අනුපවජ්‌ජො අප්‌පටිකුට්‌ඨො සමණෙහි බ්‍රාහ්‌මණෙහි විඤ්‌ඤූහි. ඉමෙ අට්‌ඨාරස මනොපවිචාරාති, භික්‌ඛවෙ, මයා ධම්‌මො දෙසිතො අනිග්‌ගහිතො අසංකිලිට්‌ඨො අනුපවජ්‌ජො අප්‌පටිකුට්‌ඨො සමණෙහි බ්‍රාහ්‌මණෙහි විඤ්‌ඤූහි. ඉමානි චත්‌තාරි අරියසච්‌චානීති, භික්‌ඛවෙ, මයා ධම්‌මො දෙසිතො අනිග්‌ගහිතො අසංකිලිට්‌ඨො අනුපවජ්‌ජො අප්‌පටිකුට්‌ඨො සමණෙහි බ්‍රාහ්‌මණෙහි විඤ්‌ඤූහි.
‘‘Ayaṃ kho pana, bhikkhave, mayā dhammo desito aniggahito asaṃkiliṭṭho anupavajjo appaṭikuṭṭho samaṇehi brāhmaṇehi viññūhi. Katamo ca, bhikkhave, mayā dhammo desito aniggahito asaṃkiliṭṭho anupavajjo appaṭikuṭṭho samaṇehi brāhmaṇehi viññūhi? Imā cha dhātuyoti, bhikkhave, mayā dhammo desito aniggahito asaṃkiliṭṭho anupavajjo appaṭikuṭṭho samaṇehi brāhmaṇehi viññūhi. Imāni cha phassāyatanānīti, bhikkhave, mayā dhammo desito aniggahito asaṃkiliṭṭho anupavajjo appaṭikuṭṭho samaṇehi brāhmaṇehi viññūhi. Ime aṭṭhārasa manopavicārāti, bhikkhave, mayā dhammo desito aniggahito asaṃkiliṭṭho anupavajjo appaṭikuṭṭho samaṇehi brāhmaṇehi viññūhi. Imāni cattāri ariyasaccānīti, bhikkhave, mayā dhammo desito aniggahito asaṃkiliṭṭho anupavajjo appaṭikuṭṭho samaṇehi brāhmaṇehi viññūhi.
‘‘ඉමා ඡ ධාතුයොති, භික්‌ඛවෙ, මයා ධම්‌මො දෙසිතො අනිග්‌ගහිතො අසංකිලිට්‌ඨො අනුපවජ්‌ජො අප්‌පටිකුට්‌ඨො සමණෙහි බ්‍රාහ්‌මණෙහි විඤ්‌ඤූහීති. ඉති ඛො පනෙතං වුත්‌තං. කිඤ්‌චෙතං පටිච්‌ච වුත්‌තං? ඡයිමා, භික්‌ඛවෙ , ධාතුයො – පථවීධාතු, ආපොධාතු, තෙජොධාතු, වායොධාතු, ආකාසධාතු, විඤ්‌ඤාණධාතු. ඉමා ඡ ධාතුයොති, භික්‌ඛවෙ, මයා ධම්‌මො දෙසිතො අනිග්‌ගහිතො අසංකිලිට්‌ඨො අනුපවජ්‌ජො අප්‌පටිකුට්‌ඨො සමණෙහි බ්‍රාහ්‌මණෙහි විඤ්‌ඤූහීති. ඉති යං තං වුත්‌තං, ඉදමෙතං පටිච්‌ච වුත්‌තං.
‘‘Imā cha dhātuyoti, bhikkhave, mayā dhammo desito aniggahito asaṃkiliṭṭho anupavajjo appaṭikuṭṭho samaṇehi brāhmaṇehi viññūhīti. Iti kho panetaṃ vuttaṃ. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Chayimā, bhikkhave , dhātuyo – pathavīdhātu, āpodhātu, tejodhātu, vāyodhātu, ākāsadhātu, viññāṇadhātu. Imā cha dhātuyoti, bhikkhave, mayā dhammo desito aniggahito asaṃkiliṭṭho anupavajjo appaṭikuṭṭho samaṇehi brāhmaṇehi viññūhīti. Iti yaṃ taṃ vuttaṃ, idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
‘‘ඉමානි ඡ ඵස්‌සායතනානීති, භික්‌ඛවෙ, මයා ධම්‌මො දෙසිතො අනිග්‌ගහිතො අසංකිලිට්‌ඨො අනුපවජ්‌ජො අප්‌පටිකුට්‌ඨො සමණෙහි බ්‍රාහ්‌මණෙහි විඤ්‌ඤූහීති. ඉති ඛො පනෙතං වුත්‌තං. කිඤ්‌චෙතං පටිච්‌ච වුත්‌තං? ඡයිමානි, භික්‌ඛවෙ, ඵස්‌සායතනානි – චක්‌ඛු ඵස්‌සායතනං, සොතං ඵස්‌සායතනං, ඝානං ඵස්‌සායතනං, ජිව්‌හා ඵස්‌සායතනං, කායො ඵස්‌සායතනං, මනො ඵස්‌සායතනං. ඉමානි ඡ ඵස්‌සායතනානීති, භික්‌ඛවෙ, මයා ධම්‌මො දෙසිතො අනිග්‌ගහිතො අසංකිලිට්‌ඨො අනුපවජ්‌ජො අප්‌පටිකුට්‌ඨො සමණෙහි බ්‍රාහ්‌මණෙහි විඤ්‌ඤූහීති. ඉති යං තං වුත්‌තං, ඉදමෙතං පටිච්‌ච වුත්‌තං.
‘‘Imāni cha phassāyatanānīti, bhikkhave, mayā dhammo desito aniggahito asaṃkiliṭṭho anupavajjo appaṭikuṭṭho samaṇehi brāhmaṇehi viññūhīti. Iti kho panetaṃ vuttaṃ. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Chayimāni, bhikkhave, phassāyatanāni – cakkhu phassāyatanaṃ, sotaṃ phassāyatanaṃ, ghānaṃ phassāyatanaṃ, jivhā phassāyatanaṃ, kāyo phassāyatanaṃ, mano phassāyatanaṃ. Imāni cha phassāyatanānīti, bhikkhave, mayā dhammo desito aniggahito asaṃkiliṭṭho anupavajjo appaṭikuṭṭho samaṇehi brāhmaṇehi viññūhīti. Iti yaṃ taṃ vuttaṃ, idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
‘‘ඉමෙ අට්‌ඨාරස මනොපවිචාරාති, භික්‌ඛවෙ, මයා ධම්‌මො දෙසිතො අනිග්‌ගහිතො අසංකිලිට්‌ඨො අනුපවජ්‌ජො අප්‌පටිකුට්‌ඨො සමණෙහි බ්‍රාහ්‌මණෙහි විඤ්‌ඤූහීති. ඉති ඛො පනෙතං වුත්‌තං. කිඤ්‌චෙතං පටිච්‌ච වුත්‌තං? චක්‌ඛුනා රූපං දිස්‌වා සොමනස්‌සට්‌ඨානියං රූපං උපවිචරති දොමනස්‌සට්‌ඨානියං රූපං උපවිචරති උපෙක්‌ඛාට්‌ඨානියං රූපං උපවිචරති, සොතෙන සද්‌දං සුත්‌වා… ඝානෙන ගන්‌ධං ඝායිත්‌වා… ජිව්‌හාය රසං සායිත්‌වා… කායෙන ඵොට්‌ඨබ්‌බං ඵුසිත්‌වා… මනසා ධම්‌මං විඤ්‌ඤාය සොමනස්‌සට්‌ඨානියං ධම්‌මං උපවිචරති දොමනස්‌සට්‌ඨානියං ධම්‌මං උපවිචරති උපෙක්‌ඛාට්‌ඨානියං ධම්‌මං උපවිචරති. ඉමෙ අට්‌ඨාරස මනොපවිචාරාති, භික්‌ඛවෙ, මයා ධම්‌මො දෙසිතො අනිග්‌ගහිතො අසංකිලිට්‌ඨො අනුපවජ්‌ජො අප්‌පටිකුට්‌ඨො සමණෙහි බ්‍රාහ්‌මණෙහි විඤ්‌ඤූහීති. ඉති යං තං වුත්‌තං, ඉදමෙතං පටිච්‌ච වුත්‌තං.
‘‘Ime aṭṭhārasa manopavicārāti, bhikkhave, mayā dhammo desito aniggahito asaṃkiliṭṭho anupavajjo appaṭikuṭṭho samaṇehi brāhmaṇehi viññūhīti. Iti kho panetaṃ vuttaṃ. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Cakkhunā rūpaṃ disvā somanassaṭṭhāniyaṃ rūpaṃ upavicarati domanassaṭṭhāniyaṃ rūpaṃ upavicarati upekkhāṭṭhāniyaṃ rūpaṃ upavicarati, sotena saddaṃ sutvā… ghānena gandhaṃ ghāyitvā… jivhāya rasaṃ sāyitvā… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā… manasā dhammaṃ viññāya somanassaṭṭhāniyaṃ dhammaṃ upavicarati domanassaṭṭhāniyaṃ dhammaṃ upavicarati upekkhāṭṭhāniyaṃ dhammaṃ upavicarati. Ime aṭṭhārasa manopavicārāti, bhikkhave, mayā dhammo desito aniggahito asaṃkiliṭṭho anupavajjo appaṭikuṭṭho samaṇehi brāhmaṇehi viññūhīti. Iti yaṃ taṃ vuttaṃ, idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
‘‘ඉමානි චත්‌තාරි අරියසච්‌චානීති, භික්‌ඛවෙ, මයා ධම්‌මො දෙසිතො අනිග්‌ගහිතො අසංකිලිට්‌ඨො අනුපවජ්‌ජො අප්‌පටිකුට්‌ඨො සමණෙහි බ්‍රාහ්‌මණෙහි විඤ්‌ඤූහීති. ඉති ඛො පනෙතං වුත්‌තං. කිඤ්‌චෙතං පටිච්‌ච වුත්‌තං? ඡන්‌නං, භික්‌ඛවෙ, ධාතූනං උපාදාය ගබ්‌භස්‌සාවක්‌කන්‌ති හොති; ඔක්‌කන්‌තියා සති නාමරූපං, නාමරූපපච්‌චයා සළායතනං, සළායතනපච්‌චයා ඵස්‌සො, ඵස්‌සපච්‌චයා වෙදනා. වෙදියමානස්‌ස ඛො පනාහං, භික්‌ඛවෙ, ඉදං දුක්‌ඛන්‌ති පඤ්‌ඤපෙමි, අයං දුක්‌ඛසමුදයොති පඤ්‌ඤපෙමි, අයං දුක්‌ඛනිරොධොති පඤ්‌ඤපෙමි, අයං දුක්‌ඛනිරොධගාමිනී පටිපදාති පඤ්‌ඤපෙමි.
‘‘Imāni cattāri ariyasaccānīti, bhikkhave, mayā dhammo desito aniggahito asaṃkiliṭṭho anupavajjo appaṭikuṭṭho samaṇehi brāhmaṇehi viññūhīti. Iti kho panetaṃ vuttaṃ. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Channaṃ, bhikkhave, dhātūnaṃ upādāya gabbhassāvakkanti hoti; okkantiyā sati nāmarūpaṃ, nāmarūpapaccayā saḷāyatanaṃ, saḷāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā. Vediyamānassa kho panāhaṃ, bhikkhave, idaṃ dukkhanti paññapemi, ayaṃ dukkhasamudayoti paññapemi, ayaṃ dukkhanirodhoti paññapemi, ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti paññapemi.
‘‘කතමඤ්‌ච, භික්‌ඛවෙ, දුක්‌ඛං අරියසච්‌චං? ජාතිපි දුක්‌ඛා, ජරාපි දුක්‌ඛා , ( ) 9 මරණම්‌පි දුක්‌ඛං , සොකපරිදෙවදුක්‌ඛදොමනස්‌සුපායාසාපි දුක්‌ඛා, (අප්‌පියෙහි සම්‌පයොගො දුක්‌ඛො, පියෙහි විප්‌පයොගො දුක්‌ඛො,) 10 යම්‌පිච්‌ඡං න ලභති තම්‌පි දුක්‌ඛං. සංඛිත්‌තෙන පඤ්‌චුපාදානක්‌ඛන්‌ධා දුක්‌ඛා. ඉදං වුච්‌චති, භික්‌ඛවෙ, දුක්‌ඛං අරියසච්‌චං.
‘‘Katamañca, bhikkhave, dukkhaṃ ariyasaccaṃ? Jātipi dukkhā, jarāpi dukkhā , ( ) 11 maraṇampi dukkhaṃ , sokaparidevadukkhadomanassupāyāsāpi dukkhā, (appiyehi sampayogo dukkho, piyehi vippayogo dukkho,) 12 yampicchaṃ na labhati tampi dukkhaṃ. Saṃkhittena pañcupādānakkhandhā dukkhā. Idaṃ vuccati, bhikkhave, dukkhaṃ ariyasaccaṃ.
‘‘කතමඤ්‌ච, භික්‌ඛවෙ, දුක්‌ඛසමුදයං 13 අරියසච්‌චං? අවිජ්‌ජාපච්‌චයා සඞ්‌ඛාරා, සඞ්‌ඛාරපච්‌චයා විඤ්‌ඤාණං, විඤ්‌ඤාණපච්‌චයා නාමරූපං, නාමරූපපච්‌චයා සළායතනං, සළායතනපච්‌චයා ඵස්‌සො, ඵස්‌සපච්‌චයා වෙදනා, වෙදනාපච්‌චයා තණ්‌හා, තණ්‌හාපච්‌චයා උපාදානං, උපාදානපච්‌චයා භවො, භවපච්‌චයා ජාති, ජාතිපච්‌චයා ජරාමරණං සොකපරිදෙවදුක්‌ඛදොමනස්‌සුපායාසා සම්‌භවන්‌ති. එවමෙතස්‌ස කෙවලස්‌ස දුක්‌ඛක්‌ඛන්‌ධස්‌ස සමුදයො හොති. ඉදං වුච්‌චති, භික්‌ඛවෙ, දුක්‌ඛසමුදයං අරියසච්‌චං.
‘‘Katamañca, bhikkhave, dukkhasamudayaṃ 14 ariyasaccaṃ? Avijjāpaccayā saṅkhārā, saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ, nāmarūpapaccayā saḷāyatanaṃ, saḷāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā taṇhā, taṇhāpaccayā upādānaṃ, upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā sambhavanti. Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti. Idaṃ vuccati, bhikkhave, dukkhasamudayaṃ ariyasaccaṃ.
‘‘කතමඤ්‌ච, භික්‌ඛවෙ, දුක්‌ඛනිරොධං 15 අරියසච්‌චං? අවිජ්‌ජාය ත්‌වෙව අසෙසවිරාගනිරොධා සඞ්‌ඛාරනිරොධො, සඞ්‌ඛාරනිරොධා විඤ්‌ඤාණනිරොධො, විඤ්‌ඤාණනිරොධා නාමරූපනිරොධො, නාමරූපනිරොධා සළායතනනිරොධො, සළායතනනිරොධා ඵස්‌සනිරොධො, ඵස්‌සනිරොධා වෙදනානිරොධො, වෙදනානිරොධා තණ්‌හානිරොධො, තණ්‌හානිරොධා උපාදානනිරොධො, උපාදානනිරොධා භවනිරොධො, භවනිරොධා ජාතිනිරොධො, ජාතිනිරොධා ජරාමරණං සොකපරිදෙවදුක්‌ඛදොමනස්‌සුපායාසා නිරුජ්‌ඣන්‌ති. එවමෙතස්‌ස කෙවලස්‌ස දුක්‌ඛක්‌ඛන්‌ධස්‌ස නිරොධො හොති. ඉදං වුච්‌චති, භික්‌ඛවෙ, දුක්‌ඛනිරොධං අරියසච්‌චං.
‘‘Katamañca, bhikkhave, dukkhanirodhaṃ 16 ariyasaccaṃ? Avijjāya tveva asesavirāganirodhā saṅkhāranirodho, saṅkhāranirodhā viññāṇanirodho, viññāṇanirodhā nāmarūpanirodho, nāmarūpanirodhā saḷāyatananirodho, saḷāyatananirodhā phassanirodho, phassanirodhā vedanānirodho, vedanānirodhā taṇhānirodho, taṇhānirodhā upādānanirodho, upādānanirodhā bhavanirodho, bhavanirodhā jātinirodho, jātinirodhā jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā nirujjhanti. Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hoti. Idaṃ vuccati, bhikkhave, dukkhanirodhaṃ ariyasaccaṃ.
‘‘කතමඤ්‌ච, භික්‌ඛවෙ, දුක්‌ඛනිරොධගාමිනී පටිපදා අරියසච්‌චං? අයමෙව අරියො අට්‌ඨඞ්‌ගිකො මග්‌ගො, සෙය්‍යථිදං – සම්‌මාදිට්‌ඨි, සම්‌මාසඞ්‌කප්‌පො, සම්‌මාවාචා, සම්‌මාකම්‌මන්‌තො, සම්‌මාආජීවො, සම්‌මාවායාමො, සම්‌මාසති, සම්‌මාසමාධි. ඉදං වුච්‌චති, භික්‌ඛවෙ, දුක්‌ඛනිරොධගාමිනී පටිපදා අරියසච්‌චං. ‘ඉමානි චත්‌තාරි අරියසච්‌චානී’ති, භික්‌ඛවෙ, මයා ධම්‌මො දෙසිතො අනිග්‌ගහිතො අසංකිලිට්‌ඨො අනුපවජ්‌ජො අප්‌පටිකුට්‌ඨො සමණෙහි බ්‍රාහ්‌මණෙහි විඤ්‌ඤූහීති. ඉති යං තං වුත්‌තං ඉදමෙතං පටිච්‌ච වුත්‌ත’’න්‌ති. පඨමං.
‘‘Katamañca, bhikkhave, dukkhanirodhagāminī paṭipadā ariyasaccaṃ? Ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi, sammāsaṅkappo, sammāvācā, sammākammanto, sammāājīvo, sammāvāyāmo, sammāsati, sammāsamādhi. Idaṃ vuccati, bhikkhave, dukkhanirodhagāminī paṭipadā ariyasaccaṃ. ‘Imāni cattāri ariyasaccānī’ti, bhikkhave, mayā dhammo desito aniggahito asaṃkiliṭṭho anupavajjo appaṭikuṭṭho samaṇehi brāhmaṇehi viññūhīti. Iti yaṃ taṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vutta’’nti. Paṭhamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / 1. තිත්‌ථායතනසුත්‌තවණ්‌ණනා • 1. Titthāyatanasuttavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (ටීකා) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / 1. තිත්‌ථායතනසුත්‌තවණ්‌ණනා • 1. Titthāyatanasuttavaṇṇanā
