| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
(೭) ೨. ಮಹಾವಗ್ಗೋ
(7) 2. Mahāvaggo
೧. ತಿತ್ಥಾಯತನಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
1. Titthāyatanasuttavaṇṇanā
೬೨. ದುತಿಯಸ್ಸ ಪಠಮೇ ತಿತ್ಥಂ ನಾಮ ದ್ವಾಸಟ್ಠಿ ದಿಟ್ಠಿಯೋ ತಬ್ಬಿನಿಮುತ್ತಸ್ಸ ಕಸ್ಸಚಿ ದಿಟ್ಠಿವಿಪ್ಫನ್ದಿತಸ್ಸ ಅಭಾವತೋ। ಏತ್ಥ ಹಿ ಸತ್ತಾ ತರನ್ತಿ ಉಪ್ಪಿಲವನ್ತಿ ಉಮ್ಮುಜ್ಜನಿಮುಜ್ಜಂ ಕರೋನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ತಿತ್ಥ’’ನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಪಾರಗಮನಸಙ್ಖಾತಞ್ಹಿ ತರಣಂ ದಿಟ್ಠಿಗತಿಕಾನಂ ನತ್ಥಿ, ತತ್ಥೇವ ಅಪರಾಪರಂ ನಿಮುಜ್ಜನುಮ್ಮುಜ್ಜನವಸೇನ ಪಿಲವನಮೇವ ತೇಸಂ ತರಣಂ ನಾಮ। ಉಪ್ಪಾದಕಾತಿ ಪೂರಣಕಸ್ಸಪಾದಯೋ। ತಿತ್ಥೇ ಜಾತಾ ತಿತ್ಥಿಯಾ, ಯಥಾವುತ್ತಂ ವಾ ದಿಟ್ಠಿಗತಸಙ್ಖಾತಂ ತಿತ್ಥಂ ಏತೇಸಂ ಅತ್ಥೀತಿ ತಿತ್ಥಿಕಾ, ತಿತ್ಥಿಕಾ ಏವ ತಿತ್ಥಿಯಾ। ಮನೋರಮೇತಿ ಸಾದುಫಲಭರಿತತಾಯ ಅಭಯದಿಸತಾಯ ಚ ಮನೋರಮೇ। ಇಮೇಸುಯೇವ ತೀಸು ಠಾನೇಸೂತಿ ಯಥಾವುತ್ತೇಸು ತಿತ್ಥಾಯತನೇಸು।
62. Dutiyassa paṭhame titthaṃ nāma dvāsaṭṭhi diṭṭhiyo tabbinimuttassa kassaci diṭṭhivipphanditassa abhāvato. Ettha hi sattā taranti uppilavanti ummujjanimujjaṃ karonti, tasmā ‘‘tittha’’nti vuccati. Pāragamanasaṅkhātañhi taraṇaṃ diṭṭhigatikānaṃ natthi, tattheva aparāparaṃ nimujjanummujjanavasena pilavanameva tesaṃ taraṇaṃ nāma. Uppādakāti pūraṇakassapādayo. Titthe jātā titthiyā, yathāvuttaṃ vā diṭṭhigatasaṅkhātaṃ titthaṃ etesaṃ atthīti titthikā, titthikā eva titthiyā. Manorameti sāduphalabharitatāya abhayadisatāya ca manorame. Imesuyeva tīsu ṭhānesūti yathāvuttesu titthāyatanesu.
ಯೋ ಯಥಾ ಜಾನಾತಿ, ತಸ್ಸ ತಥಾ ವುಚ್ಚತೀತಿ ಇಮಿನಾ ಪುಗ್ಗಲಜ್ಝಾಸಯವಸೇನ ತಥಾ ವುತ್ತನ್ತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಪುಗ್ಗಲ-ಸದ್ದೋ ಚ ತಿಸ್ಸನ್ನಮ್ಪಿ ಪಕತೀನಂ ಸಾಧಾರಣೋ, ತಸ್ಮಾ ಪುರಿಸಗ್ಗಹಣೇನ ತತೋ ವಿಸೇಸನಂ ಯಥಾ ‘‘ಅಟ್ಠ ಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಾ’’ತಿ। ಪಟಿಸಂವಿದಿತಂ ಕರೋತೀತಿ ಕೇವಲಂ ಜಾನನವಸೇನ ವಿದಿತಂ ಕರೋತಿ। ಅನುಭವತಿ ವಾತಿ ವಿಪಾಕಲಕ್ಖಣಪ್ಪತ್ತಂ ಅನುಭವತಿ। ಪುಬ್ಬೇಕತಹೇತೂತಿ ಅನ್ತೋಗಧಾವಧಾರಣಂ ಪದನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಪುಬ್ಬೇಕತಕಮ್ಮಪಚ್ಚಯೇನೇವಾ’’ತಿ। ಇಮಿನಾತಿ ‘‘ಸಬ್ಬಂ ತಂ ಪುಬ್ಬೇಕತಹೇತೂ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ವಚನೇನ। ಕಮ್ಮವೇದನನ್ತಿ ಕುಸಲಾಕುಸಲಕಮ್ಮಸಹಜಂ ವೇದನಂ। ಕಿರಿಯವೇದನನ್ತಿ ‘‘ನೇವ ಕುಸಲಾಕುಸಲಾ ನ ಚ ಕಮ್ಮವಿಪಾಕಾ’’ತಿ ಏವಂ ವುತ್ತಂ ಕಿರಿಯಚಿತ್ತಸಹಜಂ ವೇದನಂ। ನ ಕೇವಲಞ್ಚ ತೇ ಕಮ್ಮಕಿರಿಯವೇದನಾ ಏವ ಪಟಿಕ್ಖಿಪನ್ತಿ, ಅಥ ಖೋ ಸಾಸನೇ ಲೋಕೇ ಚ ಪಾಕಟೇ ವಾತಾಬಾಧಾದಿರೋಗೇ ಚ ಪಟಿಕ್ಖಿಪನ್ತಿ ಏವಾತಿ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಯೇ ವಾ ಇಮೇ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಪಿತ್ತಸಮುಟ್ಠಾನಾತಿ ಪಿತ್ತವಿಕಾರಾಧಿಕಸಮ್ಭೂತಾ । ಅನನ್ತರದ್ವಯೇಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಸನ್ನಿಪಾತಿಕಾತಿ ಪಿತ್ತಾದೀನಂ ತಿಣ್ಣಮ್ಪಿ ವಿಕಾರಾನಂ ಸನ್ನಿಪಾತತೋ ಜಾತಾ। ಉತುಪರಿಣಾಮಜಾತಿ ಸೀತಾದಿಉತುನೋ ವಿಪರಿಣಾಮತೋ ವಿಸಮಪರಿವುತ್ತಿತೋ ಜಾತಾ। ವಿಸಮಪರಿಹಾರಜಾತಿ ಅಸಪ್ಪಾಯಾಹಾರಯೋಗಪಟಿಸೇವನವಸೇನ ಕಾಯಸ್ಸ ವಿಸಮಂ ಪರಿಹರಣತೋ ಜಾತಾ। ಓಪಕ್ಕಮಿಕಾತಿ ಉಪಕ್ಕಮತೋ ನಿಬ್ಬತ್ತಾ। ಕಮ್ಮವಿಪಾಕಜಾತಿ ಕಮ್ಮಸ್ಸ ವಿಪಾಕಭೂತಕ್ಖನ್ಧತೋ ಜಾತಾ। ವಿರೋಧಿಪಚ್ಚಯಸಮುಟ್ಠಾನಾ ಧಾತೂನಂ ವಿಕಾರಾವತ್ಥಾ, ತಪ್ಪಚ್ಚಯಾ ವಾ ದುಕ್ಖಾ ವೇದನಾ ಆಬಾಧನಟ್ಠೇನ ಆಬಾಧೋ, ಸೋ ಏವ ರುಜ್ಜನಟ್ಠೇನ ರೋಗೋ। ತತ್ಥ ‘‘ಯೋ ಯಾಪ್ಯಲಕ್ಖಣೋ, ಸೋ ರೋಗೋ, ಇತರೋ ಆಬಾಧೋ’’ತಿ ವದನ್ತಿ। ಸಬ್ಬೇಸಞ್ಚ ನೇಸಂ ತಂತಂಧಾತೂನಂ ವಿಸಮಂ ಆಸನ್ನಕಾರಣಂ, ನ ತಥಾ ಇತರಾನಿ। ತತ್ಥಾಪಿ ಚ ಪಕೋಪಾವತ್ಥಾ ಧಾತುಯೋ ಆಸನ್ನಕಾರಣಂ, ನ ತಥಾ ಪರಪಚ್ಚಯಾವತ್ಥಾತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಅಟ್ಠಮಂಯೇವ ಕಮ್ಮವಿಪಾಕಜಂ ಆಬಾಧಂ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ತಿ ‘‘ಸಬ್ಬಂ ತಂ ಪುಬ್ಬೇಕತಹೇತೂ’’ತಿ ವಿಪಲ್ಲಾಸಗ್ಗಾಹೇನ। ‘‘ಪುಬ್ಬೇ’’ತಿ ಪುರಾತನಸ್ಸೇವ ಕಮ್ಮಸ್ಸ ಗಹಿತತ್ತಾ ಉಪಪಜ್ಜವೇದನೀಯಮ್ಪಿ ತೇ ಪಟಿಕ್ಖಿಪನ್ತೀತಿ ವುತ್ತಂ ‘‘ದ್ವೇ ಪಟಿಬಾಹಿತ್ವಾ’’ತಿ। ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ತೀತಿ ಅನುಜಾನನ್ತಿ।
Yo yathā jānāti, tassa tathā vuccatīti iminā puggalajjhāsayavasena tathā vuttanti dasseti. Puggala-saddo ca tissannampi pakatīnaṃ sādhāraṇo, tasmā purisaggahaṇena tato visesanaṃ yathā ‘‘aṭṭha purisapuggalā’’ti. Paṭisaṃviditaṃ karotīti kevalaṃ jānanavasena viditaṃ karoti. Anubhavati vāti vipākalakkhaṇappattaṃ anubhavati. Pubbekatahetūti antogadhāvadhāraṇaṃ padanti āha ‘‘pubbekatakammapaccayenevā’’ti. Imināti ‘‘sabbaṃ taṃ pubbekatahetū’’ti iminā vacanena. Kammavedananti kusalākusalakammasahajaṃ vedanaṃ. Kiriyavedananti ‘‘neva kusalākusalā na ca kammavipākā’’ti evaṃ vuttaṃ kiriyacittasahajaṃ vedanaṃ. Na kevalañca te kammakiriyavedanā eva paṭikkhipanti, atha kho sāsane loke ca pākaṭe vātābādhādiroge ca paṭikkhipanti evāti dassetuṃ ‘‘ye vā ime’’tiādimāha. Tattha pittasamuṭṭhānāti pittavikārādhikasambhūtā . Anantaradvayepi eseva nayo. Sannipātikāti pittādīnaṃ tiṇṇampi vikārānaṃ sannipātato jātā. Utupariṇāmajāti sītādiutuno vipariṇāmato visamaparivuttito jātā. Visamaparihārajāti asappāyāhārayogapaṭisevanavasena kāyassa visamaṃ pariharaṇato jātā. Opakkamikāti upakkamato nibbattā. Kammavipākajāti kammassa vipākabhūtakkhandhato jātā. Virodhipaccayasamuṭṭhānā dhātūnaṃ vikārāvatthā, tappaccayā vā dukkhā vedanā ābādhanaṭṭhena ābādho, so eva rujjanaṭṭhena rogo. Tattha ‘‘yo yāpyalakkhaṇo, so rogo, itaro ābādho’’ti vadanti. Sabbesañca nesaṃ taṃtaṃdhātūnaṃ visamaṃ āsannakāraṇaṃ, na tathā itarāni. Tatthāpi ca pakopāvatthā dhātuyo āsannakāraṇaṃ, na tathā parapaccayāvatthāti daṭṭhabbaṃ. Aṭṭhamaṃyeva kammavipākajaṃ ābādhaṃ sampaṭicchanti ‘‘sabbaṃ taṃ pubbekatahetū’’ti vipallāsaggāhena. ‘‘Pubbe’’ti purātanasseva kammassa gahitattā upapajjavedanīyampi te paṭikkhipantīti vuttaṃ ‘‘dve paṭibāhitvā’’ti. Sampaṭicchantīti anujānanti.
ಅತ್ತನಾ ಕತಮೂಲಕೇನಾತಿ ಸಾಹತ್ಥಿಕಕಮ್ಮಹೇತು। ಆಣತ್ತಿಮೂಲಕೇನಾತಿ ಪರಸ್ಸ ಆಣಾಪನವಸೇನ ಕತಕಮ್ಮಹೇತು। ಇಮಾತಿ ತಿಸ್ಸೋ ವೇದನಾ। ಸಬ್ಬೇ ಪಟಿಬಾಹನ್ತೀತಿ ಸಬ್ಬೇ ರೋಗೇ ಪಟಿಸೇಧೇನ್ತಿ ಸಬ್ಬೇಸಮ್ಪಿ ತೇಸಂ ಏಕೇನ ಇಸ್ಸರೇನೇವ ನಿಮ್ಮಿತತ್ತಾ ತಬ್ಭಾವೀಭಾವಾಸಮ್ಭವತೋ। ಏಸ ನಯೋ ಸೇಸೇಸುಪಿ। ಸಬ್ಬಂ ಪಟಿಬಾಹನ್ತೀತಿ ಹೇತುಪಚ್ಚಯಪಟಿಸೇಧನತೋ ಸಬ್ಬಂ ನಿಸೇಧೇನ್ತಿ।
Attanā katamūlakenāti sāhatthikakammahetu. Āṇattimūlakenāti parassa āṇāpanavasena katakammahetu. Imāti tisso vedanā. Sabbe paṭibāhantīti sabbe roge paṭisedhenti sabbesampi tesaṃ ekena issareneva nimmitattā tabbhāvībhāvāsambhavato. Esa nayo sesesupi. Sabbaṃ paṭibāhantīti hetupaccayapaṭisedhanato sabbaṃ nisedhenti.
ಮಾತಿಕಂ ನಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾತಿ ತಿಣ್ಣಮ್ಪಿ ವೇದಾನಂ ಅಸಾರಭಾವದಸ್ಸನತ್ಥಂ ಉದ್ದೇಸಂ ಕತ್ವಾ। ತನ್ತಿ ತಂ ಮಾತಿಕಂ। ವಿಭಜಿತ್ವಾ ದಸ್ಸೇತುನ್ತಿ ದೋಸದಸ್ಸನವಸೇನೇವ ವಿಭಾಗತೋ ದಸ್ಸೇತುಂ। ಲದ್ಧಿಪತಿಟ್ಠಾಪನತ್ಥನ್ತಿ ಅತ್ತನೋ ಲದ್ಧಿಯಾ ಪಟಿಜಾನಾಪನತ್ಥಂ। ಲದ್ಧಿತೋ ಲದ್ಧಿಂ ಸಙ್ಕಮನ್ತೀತಿ ಮೂಲಲದ್ಧಿತೋ ಅಞ್ಞಲದ್ಧಿಂ ಉಪಗಚ್ಛನ್ತಿ ಪಟಿಜಾನನ್ತಿ। ಪುಬ್ಬೇಕತಹೇತುಯೇವ ಪಟಿಸಂವೇದೇತೀತಿ ಕಮ್ಮವೇದನಮ್ಪಿ ವಿಪಾಕವೇದನಂ ಕತ್ವಾ ವದನ್ತಿ। ದಿಟ್ಠಿಗತಿಕಾ ಹಿ ಬ್ಯಾಮೂಳ್ಹಚಿತ್ತಾ ಕಮ್ಮನ್ತರವಿಪಾಕನ್ತರಾದೀನಿ ಆಲೋಳೇನ್ತಿ, ಅಸಙ್ಕರತೋ ಸಞ್ಞಾಪೇತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋನ್ತಿ। ಯಥಾ ಚ ಅಕುಸಲಕಮ್ಮೇ, ಏವಂ ಕುಸಲಕಮ್ಮೇಪೀತಿ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಏವಂ ಪಾಣಾತಿಪಾತಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಏವನ್ತಿ ಯಥಾ ಪುಬ್ಬೇಕತಹೇತು ಏವ ಪಾಣಾತಿಪಾತಿನೋ ನಾಮ ಹೋನ್ತಿ, ನ ಇದಾನಿ ಸಯಂಕತಕಾರಣಾ, ಏವಂ ಪಾಣಾತಿಪಾತಾ ವಿರಮಣಮ್ಪಿ ಪುಬ್ಬೇಕತಹೇತು ಏವಾತಿ ವಿಚಾರಿಯಮಾನೋ ಪುಬ್ಬೇಕತವಾದೋ ಅಕಿರಿಯವಾದೋ ಏವ ಸಮ್ಪಜ್ಜತಿ।
Mātikaṃ nikkhipitvāti tiṇṇampi vedānaṃ asārabhāvadassanatthaṃ uddesaṃ katvā. Tanti taṃ mātikaṃ. Vibhajitvā dassetunti dosadassanavaseneva vibhāgato dassetuṃ. Laddhipatiṭṭhāpanatthanti attano laddhiyā paṭijānāpanatthaṃ. Laddhito laddhiṃ saṅkamantīti mūlaladdhito aññaladdhiṃ upagacchanti paṭijānanti. Pubbekatahetuyeva paṭisaṃvedetīti kammavedanampi vipākavedanaṃ katvā vadanti. Diṭṭhigatikā hi byāmūḷhacittā kammantaravipākantarādīni āloḷenti, asaṅkarato saññāpetuṃ na sakkonti. Yathā ca akusalakamme, evaṃ kusalakammepīti dassetuṃ ‘‘evaṃ pāṇātipātā’’tiādi vuttaṃ. Tattha evanti yathā pubbekatahetu eva pāṇātipātino nāma honti, na idāni sayaṃkatakāraṇā, evaṃ pāṇātipātā viramaṇampi pubbekatahetu evāti vicāriyamāno pubbekatavādo akiriyavādo eva sampajjati.
ಕತ್ತುಕಮ್ಯತಾಛನ್ದೋ ನ ತಣ್ಹಾಛನ್ದೋ। ಕತ್ತುಕಮ್ಯತಾತಿ ಕಾತುಮಿಚ್ಛಾ। ಪಚ್ಚತ್ತಪುರಿಸಕಾರೋತಿ ತೇನ ತೇನ ಪುರಿಸೇನ ಕತ್ತಬ್ಬಕಿಚ್ಚಂ ನ ಹೋತಿ ಪುಬ್ಬೇಕತಹೇತು ಏವ ಸಿಜ್ಝನತೋ। ಉಭಯಮ್ಪಿ ತಂ ಏಸ ನ ಲಬ್ಭತೀತಿ ಕತ್ತಬ್ಬಕರಣಂ ಸುಚರಿತಪೂರಣಂ, ಅಕತ್ತಬ್ಬಅಕರಣಂ ದುಚ್ಚರಿತವಿರತೀತಿ ಇದಂ ಉಭಯಮ್ಪಿ ಏಸ ನ ಲಭತಿ। ಸಮಣಾಪಿ ಹಿ ಪುಬ್ಬೇಕತಕಾರಣಾಯೇವ ಹೋನ್ತೀತಿ ಪುಬ್ಬೇಕತಕಾರಣಾಯೇವ ಸಮಣಾಪಿ ಹೋನ್ತಿ, ನ ಇದಾನಿ ಸಂವರಸಮಾದಾನಾದಿನಾ। ಅಸ್ಸಮಣಾಪಿ ಪುಬ್ಬೇಕತಕಾರಣಾಯೇವಾತಿ ಪುಬ್ಬೇಕತಕಾರಣಾಯೇವ ಅಸ್ಸಮಣಾಪಿ ಹೋನ್ತಿ, ನ ಸಂವರಭೇದೇನ।
Kattukamyatāchando na taṇhāchando. Kattukamyatāti kātumicchā. Paccattapurisakāroti tena tena purisena kattabbakiccaṃ na hoti pubbekatahetu eva sijjhanato. Ubhayampi taṃ esa na labbhatīti kattabbakaraṇaṃ sucaritapūraṇaṃ, akattabbaakaraṇaṃ duccaritaviratīti idaṃ ubhayampi esa na labhati. Samaṇāpi hi pubbekatakāraṇāyeva hontīti pubbekatakāraṇāyeva samaṇāpi honti, na idāni saṃvarasamādānādinā. Assamaṇāpi pubbekatakāraṇāyevāti pubbekatakāraṇāyeva assamaṇāpi honti, na saṃvarabhedena.
ಯಥಾ ಪುಬ್ಬೇಕತವಾದೇ ಛನ್ದವಾಯಾಮಾನಂ ಅಸಮ್ಭವತೋ ಪಚ್ಚತ್ತಪುರಿಸಕಾರಾನಂ ಅಭಾವೋ, ಏವಂ ಇಸ್ಸರನಿಮ್ಮಾನವಾದೇಪಿ ಇಸ್ಸರೇನೇವ ಸಬ್ಬಸ್ಸ ನಿಮ್ಮಿತಭಾವಾನುಜಾನನತೋತಿ ವುತ್ತಂ ‘‘ಪುಬ್ಬೇಕತವಾದೇ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬೋ’’ತಿ। ಏಸ ನಯೋ ಅಹೇತುಕವಾದೇಪೀತಿ ಆಹ ‘‘ತಥಾ ಅಹೇತುಕವಾದೇಪೀ’’ತಿ।
Yathā pubbekatavāde chandavāyāmānaṃ asambhavato paccattapurisakārānaṃ abhāvo, evaṃ issaranimmānavādepi issareneva sabbassa nimmitabhāvānujānanatoti vuttaṃ ‘‘pubbekatavāde vuttanayeneva veditabbo’’ti. Esa nayo ahetukavādepīti āha ‘‘tathā ahetukavādepī’’ti.
ಇಮೇಸನ್ತಿಆದಿನಾ ಇಮೇಸಂ ತಿತ್ಥಾಯತನಾನಂ ತುಚ್ಛಾಸಾರತಾಯ ಥುಸಕೋಟ್ಟನೇನ ಕುಣ್ಡಕಮತ್ತಸ್ಸಪಿ ಅಲಾಭೋ ವಿಯ ಪರಮತ್ಥಲೇಸಸ್ಸಪಿ ಅಭಾವೋ, ತಥಾ ಖಜ್ಜೋಪನಕೋಭಾಸತೋ ತೇಜಸೋ ಫುಲಿಙ್ಗಮತ್ತಸ್ಸಪಿ ಅಭಾವೋ ವಿಯ ಅನ್ಧವೇಣಿಕಸ್ಸಪಿ ಮಗ್ಗಸ್ಸ ಅಪ್ಪಟಿಲಾಭೋ ವಿಯ ಸದ್ದಮತ್ತಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಮಿಚ್ಛಾಭಾಗೇನ ವಿಪಲ್ಲತ್ಥತಾಯ ದದ್ದರಜಾತಕೇ (ಜಾ॰ ೧.೨.೪೩-೪೩) ಸಸಕಸದಿಸತಾ ಚ ವಿಭಾವಿತಾ ಹೋತಿ। ಸಾರಭಾವನ್ತಿ ಸೀಲಸಾರಾದಿಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ಸಾರಸಬ್ಭಾವಂ। ನಿಯ್ಯಾನಿಕಭಾವನ್ತಿ ಏಕನ್ತೇನೇವ ವಟ್ಟತೋ ನಿಯ್ಯಾನಾವಹಭಾವಂ। ಅನಿಗ್ಗಹಿತೋತಿ ನ ನಿಗ್ಗಹೇತಬ್ಬೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ನಿಗ್ಗಹೇತುಂ ಅಸಕ್ಕುಣೇಯ್ಯೋ’’ತಿ। ಅಸಂಕಿಲಿಟ್ಠೋತಿ ಸಂಕಿಲೇಸವಿರಹಿತೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ನಿಕ್ಕಿಲೇಸೋ’’ತಿಆದಿ। ಅನುಪವಜ್ಜೋತಿ ಧಮ್ಮತೋ ನ ಉಪವದಿತಬ್ಬೋ। ಅಪ್ಪಟಿಕುಟ್ಠೋ ನಾಮ ಅಪ್ಪಟಿಸೇಧನಂ ವಾ ಸಿಯಾ ಅನಕ್ಕೋಸನಂ ವಾತಿ ತದುಭಯಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಅಪ್ಪಟಿಬಾಹಿತೋ ಅನುಪಕ್ಕುಟ್ಠೋ’’ತಿ ಆಹ।
Imesantiādinā imesaṃ titthāyatanānaṃ tucchāsāratāya thusakoṭṭanena kuṇḍakamattassapi alābho viya paramatthalesassapi abhāvo, tathā khajjopanakobhāsato tejaso phuliṅgamattassapi abhāvo viya andhaveṇikassapi maggassa appaṭilābho viya saddamattaṃ nissāya micchābhāgena vipallatthatāya daddarajātake (jā. 1.2.43-43) sasakasadisatā ca vibhāvitā hoti. Sārabhāvanti sīlasārādisampattiyā sārasabbhāvaṃ. Niyyānikabhāvanti ekanteneva vaṭṭato niyyānāvahabhāvaṃ. Aniggahitoti na niggahetabbo. Tenāha ‘‘niggahetuṃ asakkuṇeyyo’’ti. Asaṃkiliṭṭhoti saṃkilesavirahito. Tenāha ‘‘nikkileso’’tiādi. Anupavajjoti dhammato na upavaditabbo. Appaṭikuṭṭho nāma appaṭisedhanaṃ vā siyā anakkosanaṃ vāti tadubhayaṃ dassento ‘‘appaṭibāhito anupakkuṭṭho’’ti āha.
ತಸ್ಸ ಧಮ್ಮಸ್ಸಾತಿ ‘‘ಅಯಂ ಖೋ ಪನ, ಭಿಕ್ಖವೇ’’ತಿಆದಿನಾ ಉದ್ಧಟಸ್ಸ ಧಮ್ಮಸ್ಸ। ಪಞ್ಹಂ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾತಿ ಕಥೇತುಕಮ್ಯತಾವಸೇನ ಪಞ್ಹಂ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ। ಯಥಾಪಟಿಪಾಟಿಯಾತಿ ಮಾತಿಕಾಯ ಯಥಾನಿಕ್ಖಿತ್ತಪ್ಪಟಿಪಾಟಿಯಾ। ಧಾತುಯೋತಿ ಸಭಾವಧಾರಣಟ್ಠೇನ ಧಾತುಯೋ। ತಾ ಪನ ಯಸ್ಮಾ ತಣ್ಹಾದಿಟ್ಠಿಕಪ್ಪನಾಪರಿಕಪ್ಪಿತಅತ್ತಸುಭಸುಖಸಸ್ಸತಾದಿಪಕತಿಆದಿಧುವಾದಿಜೀವಾದಿಕಾಯಾದಿಕಾ ವಿಯ ನ ಇಚ್ಛಾಸಭಾವಾ ದಿಟ್ಠಿಆದಿರಹಿತೇಹಿ ವಿಮುಚ್ಚಮಾನಉದುಮ್ಬರಪುಪ್ಫಾದಿಲೋಕವೋಹಾರವತ್ಥೂನಿ ವಿಯ ಚ ವಾಚಾವತ್ಥುಮತ್ತಾ, ಅಥ ಖೋ ಸಚ್ಚಪರಮತ್ಥಭೂತಾತಿ ಆಹ ‘‘ಸಭಾವಾ’’ತಿ, ಸಚ್ಚಸಭಾವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅತ್ತನೋ ಸಭಾವಂ ಧಾರೇನ್ತೀತಿ ಹಿ ಧಾತುಯೋ। ನಿಜ್ಜೀವನಿಸ್ಸತ್ತಭಾವಪ್ಪಕಾಸಕೋತಿ ಬಾಹಿರಪರಿಕಪ್ಪಿತಜೀವಾಭಾವಪ್ಪಕಾಸಕೋ ಲೋಕಿಯಮಹಾಜನಸಂಕಪ್ಪಿತಸತ್ತಾಭಾವಪ್ಪಕಾಸಕೋ ಚ। ಆಕರಟ್ಠೇನಾತಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜನಟ್ಠಾನಭಾವೇನ। ಉಪ್ಪತ್ತಿಟ್ಠಾನಮ್ಪಿ ಹಿ ಆಕರೋ ಆಯತನನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ ಯಥಾ ‘‘ಕಮ್ಬೋಜೋ ಅಸ್ಸಾನಂ ಆಯತನ’’ನ್ತಿ। ಮನೋಪವಿಚಾರಾತಿ ತಂ ತಂ ಆರಮ್ಮಣಂ ಉಪೇಚ್ಚ ಮನಸೋ ವಿವಿಧಚರಣಾಕಾರೋ। ಕೇಹಿ ಕತ್ಥಾತಿ ಆಹ ‘‘ವಿತಕ್ಕವಿಚಾರಪಾದೇಹೀ’’ತಿಆದಿ। ಅಟ್ಠಾರಸಸು ಠಾನೇಸೂತಿ ಛ ಸೋಮನಸ್ಸಟ್ಠಾನಿಯಾನಿ , ಛ ದೋಮನಸ್ಸಟ್ಠಾನಿಯಾನಿ, ಛ ಉಪೇಕ್ಖಾಟ್ಠಾನಿಯಾನೀತಿ ಏವಂ ಅಟ್ಠಾರಸಸು ಠಾನೇಸು।
Tassa dhammassāti ‘‘ayaṃ kho pana, bhikkhave’’tiādinā uddhaṭassa dhammassa. Pañhaṃ pucchitvāti kathetukamyatāvasena pañhaṃ pucchitvā. Yathāpaṭipāṭiyāti mātikāya yathānikkhittappaṭipāṭiyā. Dhātuyoti sabhāvadhāraṇaṭṭhena dhātuyo. Tā pana yasmā taṇhādiṭṭhikappanāparikappitaattasubhasukhasassatādipakatiādidhuvādijīvādikāyādikā viya na icchāsabhāvā diṭṭhiādirahitehi vimuccamānaudumbarapupphādilokavohāravatthūni viya ca vācāvatthumattā, atha kho saccaparamatthabhūtāti āha ‘‘sabhāvā’’ti, saccasabhāvāti attho. Attano sabhāvaṃ dhārentīti hi dhātuyo. Nijjīvanissattabhāvappakāsakoti bāhiraparikappitajīvābhāvappakāsako lokiyamahājanasaṃkappitasattābhāvappakāsako ca. Ākaraṭṭhenāti uppajjanaṭṭhānabhāvena. Uppattiṭṭhānampi hi ākaro āyatananti vuccati yathā ‘‘kambojo assānaṃ āyatana’’nti. Manopavicārāti taṃ taṃ ārammaṇaṃ upecca manaso vividhacaraṇākāro. Kehi katthāti āha ‘‘vitakkavicārapādehī’’tiādi. Aṭṭhārasasu ṭhānesūti cha somanassaṭṭhāniyāni , cha domanassaṭṭhāniyāni, cha upekkhāṭṭhāniyānīti evaṃ aṭṭhārasasu ṭhānesu.
ಪತಿಟ್ಠಾಧಾತೂತಿ ಸೇಸಭೂತತ್ತಯಸ್ಸ ಚೇವ ಸಬ್ಬೂಪಾದಾರೂಪಾನಞ್ಚ ಪತಿಟ್ಠಾಸಭಾವಾ ಧಾತು। ಇಮಿನಾ ನಯೇನ ಆಬನ್ಧನಧಾತೂತಿಆದೀಸುಪಿ ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಅಪಿಚ ಕಕ್ಖಳಭಾವಸಿದ್ಧೋ ಸಹಜಾತಧಮ್ಮಾನಂ ಆಧಾರಭಾವೋ ಪತಿಟ್ಠಾಭಾವೋ। ದ್ರವಭಾವಸಿದ್ಧಂ ಸಮ್ಪಿಣ್ಡನಂ ಆಬನ್ಧನಂ। ಉಣ್ಹಭಾವಸಿದ್ಧಂ ಮುದುತಾಪಕ್ಕತಾವಹಂ ಪರಿಪಾಚನಂ। ಥದ್ಧಭಾವಾವಹಂ ಉದ್ಧುಮಾತನಂ ವಿತ್ಥಮ್ಭನಂ। ರೂಪವಿವಿತ್ತೋ ರೂಪಪರಿಯನ್ತೋ ಆಕಾಸೋತಿ ಯೇಸಂ ಸೋ ಪರಿಚ್ಛೇದೋ, ತೇಹಿ ಸೋ ಅಸಮ್ಫುಟ್ಠೋವಾತಿ ವುತ್ತಂ ‘‘ಆಕಾಸಧಾತೂತಿ ಅಸಮ್ಫುಟ್ಠಧಾತೂ’’ತಿ। ಸಞ್ಜಾನನವಿಧುರಾ ಆರಮ್ಮಣೂಪಲದ್ಧಿ ವಿಜಾನನಧಾತು। ವಿತ್ಥಾರತೋಪಿ ಕಥೇತುಂ ವಟ್ಟತಿ ಸಙ್ಖೇಪನ್ತೋಗಧತ್ತಾ ವಿತ್ಥಾರಸ್ಸ। ಸಙ್ಖೇಪತೋ ಕಥೇತುಂ ನ ವಟ್ಟತಿ ಕಥೇತಬ್ಬಸ್ಸ ಅತ್ಥಸ್ಸ ಅನವಸೇಸಪರಿಯಾದಾನಾಭಾವತೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ವಿತ್ಥಾರತೋವ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ। ಉಭಯಥಾತಿ ಸಙ್ಖೇಪತೋ ವಿತ್ಥಾರತೋ ಚ।
Patiṭṭhādhātūti sesabhūtattayassa ceva sabbūpādārūpānañca patiṭṭhāsabhāvā dhātu. Iminā nayena ābandhanadhātūtiādīsupi attho veditabbo. Apica kakkhaḷabhāvasiddho sahajātadhammānaṃ ādhārabhāvo patiṭṭhābhāvo. Dravabhāvasiddhaṃ sampiṇḍanaṃ ābandhanaṃ. Uṇhabhāvasiddhaṃ mudutāpakkatāvahaṃ paripācanaṃ. Thaddhabhāvāvahaṃ uddhumātanaṃ vitthambhanaṃ. Rūpavivitto rūpapariyanto ākāsoti yesaṃ so paricchedo, tehi so asamphuṭṭhovāti vuttaṃ ‘‘ākāsadhātūti asamphuṭṭhadhātū’’ti. Sañjānanavidhurā ārammaṇūpaladdhi vijānanadhātu. Vitthāratopi kathetuṃ vaṭṭati saṅkhepantogadhattā vitthārassa. Saṅkhepato kathetuṃ na vaṭṭati kathetabbassa atthassa anavasesapariyādānābhāvato. Tenāha ‘‘vitthāratova vaṭṭatī’’ti. Ubhayathāti saṅkhepato vitthārato ca.
ಅನಿಪ್ಫನ್ನಾಪಿ ಆಕಾಸಧಾತು ಭೂತಾನಿ ಉಪಾದಾಯ ಗಹೇತಬ್ಬತಾಮತ್ತೇನ ‘‘ಉಪಾದಾರೂಪ’’ನ್ತೇವ ವುಚ್ಚತಿ। ದಿಟ್ಠಾನೇವಾತಿ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇತಬ್ಬಾನಿ ಉಪಾದಾರೂಪಭಾವಸಾಮಞ್ಞತೋ। ತೇನ ಸಹಜಾತಾ ವೇದನಾ ವೇದನಾಕ್ಖನ್ಧೋ ಸಮುದಾಯೇ ಪವತ್ತವೋಹಾರಸ್ಸ ಅವಯವೇಪಿ ದಿಸ್ಸನತೋ ಯಥಾ ‘‘ವತ್ಥೇಕದೇಸೇ ದಡ್ಢೇ ವತ್ಥಂ ದಡ್ಢ’’ನ್ತಿ। ‘‘ಫಸ್ಸೋ ಚ ಚೇತನಾ ಚ ಸಙ್ಖಾರಕ್ಖನ್ಧೋ’’ತಿ ವುತ್ತಂ ಮಹಾಭೂಮಕತ್ತಾ ತೇಸಂ ತಪ್ಪಧಾನತ್ತಾ ಚ ಸಙ್ಖಾರಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ। ಅರೂಪಕ್ಖನ್ಧಾ ನಾಮಂ ಆರಮ್ಮಣಾಭಿಮುಖಂ ನಮನತೋ ನಾಮಾಧೀನಗ್ಗಹಣತೋ ಚ। ರೂಪಕ್ಖನ್ಧೋ ರೂಪಂ ಪರಿಬ್ಯತ್ತಂ ರುಪ್ಪನಟ್ಠೇನ। ಪಚ್ಚಯನ್ತಿ ನಿಸ್ಸಯಭೂತಂ ಪಚ್ಚಯಂ। ವಿಭಾಗೇನ ದ್ವಾಚತ್ತಾಲೀಸ। ಏಕಾಸೀತಿ ಚಿತ್ತಾನಿ ‘‘ಸಮ್ಮಸನಚಾರೋಯ’’ನ್ತಿ ಕತ್ವಾ। ಅನುಕ್ಕಮೇನ ಪಟಿಪಜ್ಜಮಾನೋತಿ ಏವಂ ಕಙ್ಖಾವಿತರಣವಿಸುದ್ಧಿಯಂ ಠಿತೋ ಉಪರಿಮೇನ ತಿಸ್ಸನ್ನಂ ವಿಸುದ್ಧೀನಂ ಸಮ್ಪಾದನವಸೇನ ವಿಸುದ್ಧಿಭಾವನಂ ಉಸ್ಸುಕ್ಕಾಪೇನ್ತೋ।
Anipphannāpi ākāsadhātu bhūtāni upādāya gahetabbatāmattena ‘‘upādārūpa’’nteva vuccati. Diṭṭhānevāti sallakkhetabbāni upādārūpabhāvasāmaññato. Tena sahajātā vedanā vedanākkhandho samudāye pavattavohārassa avayavepi dissanato yathā ‘‘vatthekadese daḍḍhe vatthaṃ daḍḍha’’nti. ‘‘Phasso ca cetanā ca saṅkhārakkhandho’’ti vuttaṃ mahābhūmakattā tesaṃ tappadhānattā ca saṅkhārakkhandhassa. Arūpakkhandhā nāmaṃ ārammaṇābhimukhaṃ namanato nāmādhīnaggahaṇato ca. Rūpakkhandho rūpaṃ paribyattaṃ ruppanaṭṭhena. Paccayanti nissayabhūtaṃ paccayaṃ. Vibhāgena dvācattālīsa. Ekāsīticittāni ‘‘sammasanacāroya’’nti katvā. Anukkamena paṭipajjamānoti evaṃ kaṅkhāvitaraṇavisuddhiyaṃ ṭhito uparimena tissannaṃ visuddhīnaṃ sampādanavasena visuddhibhāvanaṃ ussukkāpento.
ಫಸ್ಸಾಯತನನ್ತಿ ಫಸ್ಸಸ್ಸ ಉಪ್ಪತ್ತಿಟ್ಠಾನಂ। ಸುವಣ್ಣಾದೀನನ್ತಿ ಸುವಣ್ಣಮಣಿವಜಿರಾದೀನಂ। ಆಕಿಣ್ಣಂ ವಿಯ ಹುತ್ವಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ ಏತ್ಥಾತಿ ಆಕರೋ। ಯಥಾ ಚಕ್ಖು ವಿಪಾಕಫಸ್ಸಸ್ಸ ವಿಸೇಸಪಚ್ಚಯೋ, ನ ತಥಾ ಇತರೇಸನ್ತಿ ಕತ್ವಾ ವುತ್ತಂ ‘‘ದ್ವೇ ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣಾನೀ’’ತಿಆದಿ। ಏಸ ನಯೋ ಸೇಸವಾರೇಸುಪಿ। ದ್ವತ್ತಿಂಸಾಯ ವಿಪಾಕಫಸ್ಸೇಸು ದ್ವಿಪಞ್ಚವಿಞ್ಞಾಣಸಹಗತಫಸ್ಸೇ ಠಪೇತ್ವಾ ಸೇಸಾ ದ್ವಾವೀಸತಿ ವಿಪಾಕಫಸ್ಸಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ದಿಟ್ಠಮೇವ ಹೋತಿ ತೇನ ಸಮಾನಯೋಗಕ್ಖಮತ್ತಾ। ‘‘ಸಙ್ಖೇಪತೋ ತಾವಾ’’ತಿ ಸಙ್ಖೇಪಕಥಂ ಆರಭಿತ್ವಾಪಿ ವಿತ್ಥಾರಕಥಾಪೇತ್ಥ ವುತ್ತನಯತ್ತಾ ಸುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾವಾತಿ ವುತ್ತಂ ‘‘ಹೇಟ್ಠಾ…ಪೇ॰… ವೇದಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ।
Phassāyatananti phassassa uppattiṭṭhānaṃ. Suvaṇṇādīnanti suvaṇṇamaṇivajirādīnaṃ. Ākiṇṇaṃ viya hutvā uppajjanti etthāti ākaro. Yathā cakkhu vipākaphassassa visesapaccayo, na tathā itaresanti katvā vuttaṃ ‘‘dve cakkhuviññāṇānī’’tiādi. Esa nayo sesavāresupi. Dvattiṃsāya vipākaphassesu dvipañcaviññāṇasahagataphasse ṭhapetvā sesā dvāvīsati vipākaphassā veditabbā. Diṭṭhameva hoti tena samānayogakkhamattā. ‘‘Saṅkhepato tāvā’’ti saṅkhepakathaṃ ārabhitvāpi vitthārakathāpettha vuttanayattā suviññeyyāvāti vuttaṃ ‘‘heṭṭhā…pe… veditabba’’nti.
ಸೋಮನಸ್ಸಸ್ಸ ಉಪ್ಪತ್ತಿಟ್ಠಾನಭೂತಂ ಸೋಮನಸ್ಸಟ್ಠಾನಿಯಂ। ತೇನಾಹ ‘‘ಸೋಮನಸ್ಸಸ್ಸ ಕಾರಣಭೂತ’’ನ್ತಿ। ಉಪವಿಚರತೀತಿ ಉಪೇಚ್ಚ ಪವತ್ತತಿ। ಸಭಾವತೋ ಸಙ್ಕಪ್ಪತೋ ಚ ಸೋಮನಸ್ಸಾದಿಉಪ್ಪತ್ತಿಹೇತುಕಾ ಸೋಮನಸ್ಸಟ್ಠಾನಿಯಾದಿತಾತಿ ಆಹ ‘‘ಇಟ್ಠಂ ವಾ ಹೋತೂ’’ತಿಆದಿ। ಚತುತ್ಥಂ ದಿಟ್ಠಮೇವ ಹೋತಿ ತದವಿನಾಭಾವತೋ।
Somanassassa uppattiṭṭhānabhūtaṃ somanassaṭṭhāniyaṃ. Tenāha ‘‘somanassassa kāraṇabhūta’’nti. Upavicaratīti upecca pavattati. Sabhāvato saṅkappato ca somanassādiuppattihetukā somanassaṭṭhāniyāditāti āha ‘‘iṭṭhaṃ vā hotū’’tiādi. Catutthaṃ diṭṭhameva hoti tadavinābhāvato.
ಅರಿಯಸಚ್ಚಾನೀತಿ ಪುರಿಮಪದೇ ಉತ್ತರಪದಲೋಪೇನಾಯಂ ನಿದ್ದೇಸೋತಿ ಆಹ ‘‘ಅರಿಯಭಾವಕರಾನೀ’’ತಿಆದಿ। ವಿಸುದ್ಧಿಮಗ್ಗೇ (ವಿಸುದ್ಧಿ॰ ೨.೫೩೧) ಪಕಾಸಿತಂ, ತಸ್ಮಾ ನ ಇಧ ಪಕಾಸೇತಬ್ಬನ್ತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಸುಖಾವಬೋಧನತ್ಥನ್ತಿ ದೇಸಿಯಮಾನಾಯ ವಟ್ಟಕಥಾಯ ಸುಖೇನ ಅವಬೋಧನತ್ಥಂ। ತೇನಾಹ ‘‘ಯಸ್ಸ ಹೀ’’ತಿಆದಿ। ದ್ವಾದಸಪದನ್ತಿ ಅವಿಜ್ಜಾದೀಹಿ ಪದೇಹಿ ದ್ವಾದಸಪದಂ। ಪಚ್ಚಯವಟ್ಟನ್ತಿ ಪಚ್ಚಯಪ್ಪಬನ್ಧಂ। ಕಥೇತುಕಾಮೋ ಹೋತಿ ಪಚ್ಚಯಾಕಾರಮುಖೇನ ಸಚ್ಚಾನಿ ದಸ್ಸೇತುಕಾಮತಾಯ। ಗಬ್ಭಾವಕ್ಕನ್ತಿವಟ್ಟನ್ತಿ ಗಬ್ಭೋಕ್ಕನ್ತಿಮುಖೇನ ವಿಪಾಕವಟ್ಟಂ ದಸ್ಸೇತಿ ‘‘ಗಬ್ಭಸ್ಸಾವಕ್ಕನ್ತಿ ಹೋತೀ’’ತಿಆದಿನಾ। ತಸ್ಮಾ ಪನೇತ್ಥ ಗಬ್ಭಾವಕ್ಕನ್ತಿವಸೇನೇವ ವಟ್ಟಂ ದಸ್ಸಿತನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಗಬ್ಭಾವಕ್ಕನ್ತಿವಟ್ಟಸ್ಮಿಂ ಹೀ’’ತಿಆದಿ। ಗಬ್ಭಾವಕ್ಕನ್ತಿವಟ್ಟಸ್ಮಿನ್ತಿ ಮಾತುಕುಚ್ಛಿಮ್ಹಿ ನಿಬ್ಬತ್ತನವಸೇನ ಪವತ್ತಧಮ್ಮಪ್ಪಬನ್ಧೇ। ದಸ್ಸಿತೇತಿ ದೇಸನಾವಸೇನ ದಸ್ಸಿತೇ। ಪುರಿಮಾ ದ್ವೇ ಯೋನಿಯೋ ಇತರಾಹಿ ಓಳಾರಿಕತಾಯ ಪರಿಬ್ಯತ್ತತರಾತಿ ವುತ್ತಂ ‘‘ಗಬ್ಭಾವಕ್ಕನ್ತಿ…ಪೇ॰… ಅವಬೋಧೇತುಮ್ಪೀ’’ತಿ।
Ariyasaccānīti purimapade uttarapadalopenāyaṃ niddesoti āha ‘‘ariyabhāvakarānī’’tiādi. Visuddhimagge (visuddhi. 2.531) pakāsitaṃ, tasmā na idha pakāsetabbanti adhippāyo. Sukhāvabodhanatthanti desiyamānāya vaṭṭakathāya sukhena avabodhanatthaṃ. Tenāha ‘‘yassa hī’’tiādi. Dvādasapadanti avijjādīhi padehi dvādasapadaṃ. Paccayavaṭṭanti paccayappabandhaṃ. Kathetukāmo hoti paccayākāramukhena saccāni dassetukāmatāya. Gabbhāvakkantivaṭṭanti gabbhokkantimukhena vipākavaṭṭaṃ dasseti ‘‘gabbhassāvakkanti hotī’’tiādinā. Tasmā panettha gabbhāvakkantivaseneva vaṭṭaṃ dassitanti āha ‘‘gabbhāvakkantivaṭṭasmiṃ hī’’tiādi. Gabbhāvakkantivaṭṭasminti mātukucchimhi nibbattanavasena pavattadhammappabandhe. Dassiteti desanāvasena dassite. Purimā dve yoniyo itarāhi oḷārikatāya paribyattatarāti vuttaṃ ‘‘gabbhāvakkanti…pe… avabodhetumpī’’ti.
ಪಚ್ಚಯಮತ್ತನ್ತಿ ಛನ್ನಂ ಧಾತೂನಂ ಸಾಧಾರಣಂ ಪಚ್ಚಯಭಾವಮತ್ತಂ, ನ ತೇಹಿ ಭಾಗಸೋ ನಿಪ್ಫಾದಿಯಮಾನಂ ಪಚ್ಚಯವಿಸೇಸಂ ‘‘ಕುತೋ ಪನೇತಂ ಛನ್ನಂ ಧಾತೂನ’’ನ್ತಿ ಅವಿಭಾಗೇನ ವುತ್ತತ್ತಾ। ತೇನಾಹ ‘‘ಇದಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತೀ’’ತಿಆದಿ। ನ ಮಾತು ನ ಪಿತು ತಾಸಂ ಧಾತೂನಂ ಇಮಸ್ಸ ಸತ್ತಸ್ಸ ಬಾಹಿರಭಾವತೋ। ಗಬ್ಭಸ್ಸಾತಿ ಏತ್ಥ ಗಬ್ಭತಿ ಅತ್ತಭಾವಭಾವೇನ ವತ್ತತೀತಿ ಗಬ್ಭೋ, ಕಲಲಾದಿಅವತ್ಥೋ ಧಮ್ಮಪ್ಪಬನ್ಧೋ। ತನ್ನಿಸ್ಸಿತತ್ತಾ ಪನ ಸತ್ತಸನ್ತಾನೋ ಗಬ್ಭೋತಿ ವುತ್ತೋ ಯಥಾ ಮಞ್ಚನಿಸ್ಸಿತಾ ‘‘ಮಞ್ಚಾ ಉಕ್ಕುಟ್ಠಿಂ ಕರೋನ್ತೀ’’ತಿ। ತನ್ನಿಸ್ಸಯಭಾವತೋ ಮಾತುಕುಚ್ಛಿ ಗಬ್ಭೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಗಬ್ಭೇ ವಸತಿ ಮಾಣವೋ’’ತಿಆದೀಸು (ಜಾ॰ ೧.೧೫.೩೬೩)। ಗಬ್ಭೋ ವಿಯಾತಿ ವಾ ಗಬ್ಭೋ। ಯಥಾ ಹಿ ನಿವಾಸಟ್ಠಾನತಾಯ ಸತ್ತಾನಂ ಓವರಕೋ ‘‘ಗಬ್ಭೋ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ, ಏವಂ ಗಬ್ಭಸೇಯ್ಯಕಾನಂ ಸತ್ತಾನಂ ಯಾವ ಅಭಿಜಾತಿ ನಿವಾಸಟ್ಠಾನತಾಯ ಮಾತುಕುಚ್ಛಿ ‘‘ಗಬ್ಭೋ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಇಧ ಪನ ಪಠಮಂ ವುತ್ತಅತ್ಥೇನೇವ ಗಬ್ಭೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಗಬ್ಭೋ ಚ ನಾಮಾ’’ತಿಆದಿ।
Paccayamattanti channaṃ dhātūnaṃ sādhāraṇaṃ paccayabhāvamattaṃ, na tehi bhāgaso nipphādiyamānaṃ paccayavisesaṃ ‘‘kuto panetaṃ channaṃ dhātūna’’nti avibhāgena vuttattā. Tenāha ‘‘idaṃ vuttaṃ hotī’’tiādi. Na mātu na pitu tāsaṃ dhātūnaṃ imassa sattassa bāhirabhāvato. Gabbhassāti ettha gabbhati attabhāvabhāvena vattatīti gabbho, kalalādiavattho dhammappabandho. Tannissitattā pana sattasantāno gabbhoti vutto yathā mañcanissitā ‘‘mañcā ukkuṭṭhiṃ karontī’’ti. Tannissayabhāvato mātukucchi gabbhoti vuccati ‘‘gabbhe vasati māṇavo’’tiādīsu (jā. 1.15.363). Gabbho viyāti vā gabbho. Yathā hi nivāsaṭṭhānatāya sattānaṃ ovarako ‘‘gabbho’’ti vuccati, evaṃ gabbhaseyyakānaṃ sattānaṃ yāva abhijāti nivāsaṭṭhānatāya mātukucchi ‘‘gabbho’’ti vuccati. Idha pana paṭhamaṃ vuttaattheneva gabbhoti veditabbo. Tenāha ‘‘gabbho ca nāmā’’tiādi.
ನಿರತಿಅತ್ಥೇನ ನಿರಯೋ ಚ ಸೋ ಯಥಾವುತ್ತೇನ ಅತ್ಥೇನ ಗಬ್ಭೋ ಚಾತಿ ನಿರಯಗಬ್ಭೋ। ಏಸ ನಯೋ ಸೇಸಪದೇಸುಪಿ। ಅಯಂ ಪನ ವಿಸೇಸೋ – ದೇವಮನುಜಾದಯೋ ವಿಯ ಉದ್ಧಂ ದೀಘಾ ಅಹುತ್ವಾ ತಿರಿಯಂ ಅಞ್ಚಿತಾ ದೀಘಾತಿ ತಿರಚ್ಛಾನಾ। ತೇ ಏವ ಖನ್ಧಕೋಟ್ಠಾಸಭಾವೇನ ಯೋನಿ ಚ ಸೋ ವುತ್ತನಯೇನ ಗಬ್ಭೋ ಚಾತಿ ತಿರಚ್ಛಾನಯೋನಿಗಬ್ಭೋ। ಪಕಟ್ಠತೋ ಸುಖತೋ ಅಪೇತಂ ಅಪಗಮೋ ಪೇತಭಾವೋ, ತಂ ಪತ್ತಾನಂ ವಿಸಯೋತಿ ಪೇತ್ತಿವಿಸಯೋ, ಪೇತಯೋನಿ। ಮನಸ್ಸ ಉಸ್ಸನ್ನತಾಯ ಸೂರಭಾವಾದಿಗುಣೇಹಿ ಉಪಚಿತಮಾನಸತಾಯ ಉಕ್ಕಟ್ಠಗುಣಚಿತ್ತತಾಯ ಮನುಸ್ಸಾ। ದಿಬ್ಬನ್ತಿ ಕಾಮಗುಣಾದೀಹಿ ಕೀಳನ್ತಿ ಲಳನ್ತಿ ಜೋತನ್ತೀತಿ ದೇವಾ। ಗಬ್ಭಸದ್ದೋ ವುತ್ತನಯೋ ಏವ। ನಾನಪ್ಪಕಾರೋತಿ ಯಥಾವುತ್ತೇನ ತದನನ್ತರಭೇದೇನ ಚ ನಾನಪ್ಪಕಾರಕೋ। ಮನುಸ್ಸಗಬ್ಭೋ ಅಧಿಪ್ಪೇತೋ ಸುಪಾಕಟತಾಯ ಪಚ್ಚಕ್ಖಭಾವತೋ। ಓಕ್ಕನ್ತಿ ಮಾತುಕುಚ್ಛಿಂ ಓಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ವಿಯ ಉಪ್ಪತಿತ್ವಾತಿ ಕತ್ವಾ। ನಿಬ್ಬತ್ತನಂ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ। ಪಾತುಭಾವೋ ಉಪ್ಪತ್ತಿಪ್ಪಕಾಸಕೋ ಚ।
Niratiatthena nirayo ca so yathāvuttena atthena gabbho cāti nirayagabbho. Esa nayo sesapadesupi. Ayaṃ pana viseso – devamanujādayo viya uddhaṃ dīghā ahutvā tiriyaṃ añcitā dīghāti tiracchānā. Te eva khandhakoṭṭhāsabhāvena yoni ca so vuttanayena gabbho cāti tiracchānayonigabbho. Pakaṭṭhato sukhato apetaṃ apagamo petabhāvo, taṃ pattānaṃ visayoti pettivisayo, petayoni. Manassa ussannatāya sūrabhāvādiguṇehi upacitamānasatāya ukkaṭṭhaguṇacittatāya manussā. Dibbanti kāmaguṇādīhi kīḷanti laḷanti jotantīti devā. Gabbhasaddo vuttanayo eva. Nānappakāroti yathāvuttena tadanantarabhedena ca nānappakārako. Manussagabbho adhippeto supākaṭatāya paccakkhabhāvato. Okkanti mātukucchiṃ okkamitvā viya uppatitvāti katvā. Nibbattanaṃ nibbatti. Pātubhāvo uppattippakāsako ca.
ಸನ್ನಿಪಾತೋ ನಾಮ ಅವೇಕಲ್ಲಜಾತಿಹೀನವೇಕಲ್ಲೇತಿ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಇಧ ಮಾತಾಪಿತರೋ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಇಧಾತಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸತ್ತಲೋಕೇ। ಸನ್ನಿಪತಿತಾತಿ ಸಮೋಧಾನಭಾವತೋ ಸನ್ನಿಪತಿತಾ ಸಮಾಗತಾ ಸಂಸಿಲಿಟ್ಠಾ। ಉತುನೀತಿ ಉತುಮತೀ ಸಞ್ಜಾತಪುಪ್ಫಾ। ಇದಞ್ಚ ಉತುಸಮಯಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ, ನ ಲೋಕಸಮಞ್ಞಾಕರಜಸ್ಸ ಲಗ್ಗನದಿವಸಮತ್ತಂ। ಮಾತುಗಾಮಸ್ಸ ಹಿ ಯಸ್ಮಿಂ ಗಬ್ಭಾಸಹಸಞ್ಞಿತೇ ಓಕಾಸೇ ದಾರಕೋ ನಿಬ್ಬತ್ತತಿ, ತತ್ಥ ಮಹತೀ ಲೋಹಿತಪೀಳಕಾ ಸಣ್ಠಹಿತ್ವಾ ಅಗ್ಗಹಿತಪುಬ್ಬಾ ಏವ ಭಿಜ್ಜಿತ್ವಾ ಪಗ್ಘರತಿ, ವತ್ಥು ಸುದ್ಧಂ ಹೋತಿ ಪಗ್ಘರಿತಲೋಹಿತತ್ತಾ ಅನಾಮಯತ್ತಾ ಚ। ವಿಸುದ್ಧೇ ವತ್ಥುಮ್ಹಿ ಮಾತಾಪಿತೂಸು ಏಕವಾರಂ ಸನ್ನಿಪತಿತೇಸು ಯಾವ ಸತ್ತ ದಿವಸಾನಿ ಖೇತ್ತಮೇವ ಹೋತಿ। ಸುದ್ಧಂ ವತ್ಥು ನಹಾನತೋ ಪರಮ್ಪಿ ಕತಿಪಯಾನಿ ದಿವಸಾನಿ ಗಬ್ಭಸಣ್ಠಹನತಾಯ ಖೇತ್ತಮೇವ ಹೋತಿ ಪರಿತ್ತಸ್ಸ ಲೋಹಿತಲೇಸಸ್ಸ ವಿಜ್ಜಮಾನತ್ತಾ। ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಹತ್ಥಗ್ಗಾಹವೇಣಿಗ್ಗಾಹಾದಿನಾ ಅಙ್ಗಪರಾಮಸನೇನಪಿ ದಾರಕೋ ನಿಬ್ಬತ್ತತಿಯೇವ। ಇತ್ಥಿಸನ್ತಾನೇಪಿ ಹಿ ಸತ್ತಪಿ ಧಾತೂ ಲಬ್ಭನ್ತೇವ। ತಥಾ ಹಿ ಪಾರಿಕಾಯ ನಾಭಿಪರಾಮಸನೇನ ಸಾಮಸ್ಸ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ, ದಿಟ್ಠಮಙ್ಗಲಿಕಾಯ ನಾಭಿಪರಾಮಸನೇನ (ಜಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೪.೧೫.ಮಾತಙ್ಗಜಾತಕವಣ್ಣನಾ; ಮ॰ ನಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೨.೬೫) ಮಣ್ಡಬ್ಯಸ್ಸ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ ಅಹೋಸಿ। ಗನ್ಧನತೋ ಉಪ್ಪನ್ನಗತಿಯಾ ನಿಮಿತ್ತೂಪಟ್ಠಾನೇನ ಸೂಚನತೋ ದೀಪನತೋ ಗನ್ಧೋತಿ ಲದ್ಧನಾಮೇನ ಭವಗಾಮಿಕಮ್ಮುನಾ ಅಬ್ಬತಿ ಪವತ್ತತೀತಿ ಗನ್ಧಬ್ಬೋ, ತತ್ಥ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಕಸತ್ತೋ। ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಿತೋ ಹೋತೀತಿ ನ ಮಾತಾಪಿತೂನಂ ಸನ್ನಿಪಾತಂ ಓಲೋಕಯಮಾನೋ ಸಮೀಪೇ ಠಿತೋ ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಿತೋ ನಾಮ ಹೋತಿ, ಕಮ್ಮಯನ್ತಯನ್ತಿತೋ ಪನ ಏಕೋ ಸತ್ತೋ ತಸ್ಮಿಂ ಓಕಾಸೇ ನಿಬ್ಬತ್ತನಕೋ ಹೋತೀತಿ ಅಯಮೇತ್ಥ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ತದಾ ಹಿ ತತ್ರೂಪಗಸತ್ತೋ ತತ್ರೂಪಪತ್ತಿಆವಹನ್ತಕಮ್ಮಸಙ್ಖಾತೇನ ಪೇಲ್ಲಕಯನ್ತೇನ ತಥತ್ಥಾಯ ಪೇಲ್ಲಿತೋ ಉಪನೀತೋ ವಿಯ ಹೋತಿ।
Sannipāto nāma avekallajātihīnavekalleti dassetuṃ ‘‘idha mātāpitaro’’tiādi vuttaṃ. Idhāti imasmiṃ sattaloke. Sannipatitāti samodhānabhāvato sannipatitā samāgatā saṃsiliṭṭhā. Utunīti utumatī sañjātapupphā. Idañca utusamayaṃ sandhāya vuttaṃ, na lokasamaññākarajassa lagganadivasamattaṃ. Mātugāmassa hi yasmiṃ gabbhāsahasaññite okāse dārako nibbattati, tattha mahatī lohitapīḷakā saṇṭhahitvā aggahitapubbā eva bhijjitvā paggharati, vatthu suddhaṃ hoti paggharitalohitattā anāmayattā ca. Visuddhe vatthumhi mātāpitūsu ekavāraṃ sannipatitesu yāva satta divasāni khettameva hoti. Suddhaṃ vatthu nahānato parampi katipayāni divasāni gabbhasaṇṭhahanatāya khettameva hoti parittassa lohitalesassa vijjamānattā. Tasmiṃ samaye hatthaggāhaveṇiggāhādinā aṅgaparāmasanenapi dārako nibbattatiyeva. Itthisantānepi hi sattapi dhātū labbhanteva. Tathā hi pārikāya nābhiparāmasanena sāmassa bodhisattassa, diṭṭhamaṅgalikāya nābhiparāmasanena (jā. aṭṭha. 4.15.mātaṅgajātakavaṇṇanā; ma. ni. aṭṭha. 2.65) maṇḍabyassa nibbatti ahosi. Gandhanato uppannagatiyā nimittūpaṭṭhānena sūcanato dīpanato gandhoti laddhanāmena bhavagāmikammunā abbati pavattatīti gandhabbo, tattha uppajjamānakasatto. Paccupaṭṭhito hotīti na mātāpitūnaṃ sannipātaṃ olokayamāno samīpe ṭhito paccupaṭṭhito nāma hoti, kammayantayantito pana eko satto tasmiṃ okāse nibbattanako hotīti ayamettha adhippāyo. Tadā hi tatrūpagasatto tatrūpapattiāvahantakammasaṅkhātena pellakayantena tathatthāya pellito upanīto viya hoti.
ವಿಞ್ಞಾಣಪಚ್ಚಯಾ ನಾಮರೂಪನ್ತಿ ಏತ್ಥ ವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ಪಚ್ಚಯಭಾವೇನ ಗಹಿತತ್ತಾ ‘‘ತಯೋ ಅರೂಪಿನೋ ಖನ್ಧಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಇಧ ಪನ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಪಚ್ಚಯಭಾವೇನ ಅಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಗಬ್ಭೋಕ್ಕನ್ತಿಯಾ ಏವ ಪಚ್ಚಯಭಾವೇನ ಗಹಿತತ್ತಾ ‘‘ವಿಞ್ಞಾಣಕ್ಖನ್ಧಮ್ಪಿ ಪಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಇಧ ಪನ ಮನುಸ್ಸಗಬ್ಭಸ್ಸ ಓಕ್ಕನ್ತಿಯಾ ಅಧಿಪ್ಪೇತತ್ತಾ ‘‘ಗಬ್ಭಸೇಯ್ಯಕಾನಂ ಪಟಿಸನ್ಧಿಕ್ಖಣೇ’’ತಿ ವುತ್ತಂ।
Viññāṇapaccayā nāmarūpanti ettha viññāṇassa paccayabhāvena gahitattā ‘‘tayo arūpino khandhā’’ti vuttaṃ. Idha pana viññāṇaṃ paccayabhāvena aggahetvā gabbhokkantiyā eva paccayabhāvena gahitattā ‘‘viññāṇakkhandhampi pakkhipitvā’’ti vuttaṃ. Idha pana manussagabbhassa okkantiyā adhippetattā ‘‘gabbhaseyyakānaṃ paṭisandhikkhaṇe’’ti vuttaṃ.
ತಣ್ಹಾಯ ಸಮುದಯಸಚ್ಚಭಾವೇನ ಗಹಿತತ್ತಾ ‘‘ಠಪೇತ್ವಾ ತಣ್ಹ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ತಸ್ಸೇವ ಪಭಾವಿಕಾತಿ ತಸ್ಸೇವ ಯಥಾವುತ್ತಸ್ಸ ದುಕ್ಖಸಚ್ಚಸ್ಸ ಉಪ್ಪಾದಿಕಾ। ದುಕ್ಖನಿರೋಧೋತಿ ಏತ್ಥ ದುಕ್ಖಗ್ಗಹಣೇನ ತಣ್ಹಾಪಿ ಗಹಿತಾತಿ ಆಹ ‘‘ತೇಸಂ ದ್ವಿನ್ನಮ್ಪಿ…ಪೇ॰… ದುಕ್ಖನಿರೋಧೋ’’ತಿ। ಅವಿಸೇಸೇನ ಹಿ ತೇಭೂಮಕವಟ್ಟಂ ಇಧ ದುಕ್ಖನ್ತಿ ಅಧಿಪ್ಪೇತಂ। ಅಥ ವಾ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಅನುಪ್ಪತ್ತಿನಿರೋಧೋ ತಬ್ಭಾವಿಕಾಯ ತಣ್ಹಾಯ ಅನುಪ್ಪತ್ತಿನಿರೋಧೇನ ವಿನಾ ನ ಹೋತೀತಿ ವುತ್ತಂ ‘‘ತೇಸಂ ದ್ವಿನ್ನಮ್ಪಿ…ಪೇ॰… ದುಕ್ಖನಿರೋಧೋ’’ತಿ। ಅನುಪ್ಪತ್ತಿನಿರೋಧೋತಿ ಚ ಅನುಪ್ಪತ್ತಿನಿರೋಧನಿಮಿತ್ತಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ ದಸ್ಸೇತಿ।
Taṇhāya samudayasaccabhāvena gahitattā ‘‘ṭhapetvā taṇha’’nti vuttaṃ. Tasseva pabhāvikāti tasseva yathāvuttassa dukkhasaccassa uppādikā. Dukkhanirodhoti ettha dukkhaggahaṇena taṇhāpi gahitāti āha ‘‘tesaṃ dvinnampi…pe… dukkhanirodho’’ti. Avisesena hi tebhūmakavaṭṭaṃ idha dukkhanti adhippetaṃ. Atha vā dukkhassa anuppattinirodho tabbhāvikāya taṇhāya anuppattinirodhena vinā na hotīti vuttaṃ ‘‘tesaṃ dvinnampi…pe… dukkhanirodho’’ti. Anuppattinirodhoti ca anuppattinirodhanimittaṃ nibbānaṃ dasseti.
‘‘ತತ್ಥ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ವತ್ವಾ ಉಭಯತ್ಥ ಪಾಳಿಯಾ ಪವತ್ತಿಆಕಾರಭೇದಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಅಯಂ ಪನ ವಿಸೇಸೋ’’ತಿ ಆಹ। ತತ್ಥಾತಿ ವಿಸದ್ಧಿಮಗ್ಗೇ। ಇಧಾತಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸುತ್ತೇ। ಅವಿಜ್ಜಾಯ ತ್ವೇವಾತಿ ಅವಿಜ್ಜಾಯ ತು ಏವ। ಅಸೇಸವಿರಾಗನಿರೋಧಾತಿ ಏತ್ಥ ಅಚ್ಚನ್ತಮೇವ ಸಙ್ಖಾರೇ ವಿರಜ್ಜತಿ ಏತೇನಾತಿ ವಿರಾಗೋ, ಮಗ್ಗೋ, ತಸ್ಮಾ ವಿರಾಗಸಙ್ಖಾತೇನ ಮಗ್ಗೇನ ಅಸೇಸನಿರೋಧಾ ಅಸೇಸೇತ್ವಾ ನಿರೋಧಾ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ದನಾತಿ ಏವಮೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ।
‘‘Tattha vuttanayeneva veditabba’’nti vatvā ubhayattha pāḷiyā pavattiākārabhedaṃ dassetuṃ ‘‘ayaṃ pana viseso’’ti āha. Tatthāti visaddhimagge. Idhāti imasmiṃ sutte. Avijjāya tvevāti avijjāya tu eva. Asesavirāganirodhāti ettha accantameva saṅkhāre virajjati etenāti virāgo, maggo, tasmā virāgasaṅkhātena maggena asesanirodhā asesetvā nirodhā samucchindanāti evamettha attho daṭṭhabbo.
ಸಕಲಸ್ಸಾತಿ ಅನವಸೇಸಸ್ಸ। ಕೇವಲಸ್ಸಾತಿ ವಾ ಸುದ್ಧಸ್ಸ, ಪರಪರಿಕಪ್ಪಿತಸತ್ತಜೀವಾದಿವಿರಹಿತಸ್ಸಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಖೀಣಾಕಾರೋಪಿ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ನಿರುಜ್ಝನಂ ನಿರೋಧೋ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಅತ್ಥೇನ। ಅರಹತ್ತಮ್ಪಿ ನಿರೋಧೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ ನಿರೋಧನ್ತೇ ಉಪ್ಪನ್ನತ್ತಾ। ನಿಬ್ಬಾನಮ್ಪಿ ನಿರೋಧೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ ಅವಿಜ್ಜಾದೀನಂ ನಿರೋಧಸ್ಸ ನಿಮಿತ್ತಭಾವತೋ ಅವಿಜ್ಜಾದಯೋ ನಿರುಜ್ಝನ್ತಿ ಏತ್ಥಾತಿ ನಿರೋಧೋತಿ ಕತ್ವಾ। ಖೀಣಾಕಾರದಸ್ಸನವಸೇನಾತಿ ಅವಿಜ್ಜಾದೀನಂ ಅನುಪ್ಪತ್ತಿನಿರೋಧೇನ ನಿರುಜ್ಝನಾಕಾರದಸ್ಸನವಸೇನ। ನಿಬ್ಬಾನಮೇವ ಸನ್ಧಾಯ, ನ ಪನ ಅರಹತ್ತನ್ತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಸಭಾವಧಮ್ಮಾನಂ ನಿಗ್ಗಹೋ ನಾಮ ಯಥಾವುತ್ತಧಮ್ಮಪರಿಚ್ಛೇದತೋ ಊನಾಧಿಕಭಾವಪ್ಪಕಾಸನೇನ ಅತ್ತಸಭಾವವಿಭಾವನೇನೇವ ಹೋತೀತಿ ಆಹ ‘‘ನಿಗ್ಗಣ್ಹನ್ತೋ ಹೀ’’ತಿಆದಿ।
Sakalassāti anavasesassa. Kevalassāti vā suddhassa, paraparikappitasattajīvādivirahitassāti attho. Khīṇākāropi vuccati ‘‘nirujjhanaṃ nirodho’’ti iminā atthena. Arahattampi nirodhoti vuccati nirodhante uppannattā. Nibbānampi nirodhoti vuccati avijjādīnaṃ nirodhassa nimittabhāvato avijjādayo nirujjhanti etthāti nirodhoti katvā. Khīṇākāradassanavasenāti avijjādīnaṃ anuppattinirodhena nirujjhanākāradassanavasena. Nibbānameva sandhāya, na pana arahattanti adhippāyo. Sabhāvadhammānaṃ niggaho nāma yathāvuttadhammaparicchedato ūnādhikabhāvappakāsanena attasabhāvavibhāvaneneva hotīti āha ‘‘niggaṇhanto hī’’tiādi.
ತಿತ್ಥಾಯತನಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Titthāyatanasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ • Aṅguttaranikāya / ೧. ತಿತ್ಥಾಯತನಾದಿಸುತ್ತಂ • 1. Titthāyatanādisuttaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ೧. ತಿತ್ಥಾಯತನಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 1. Titthāyatanasuttavaṇṇanā
