| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā |
तित्थियपक्कन्तककथावण्णना
Titthiyapakkantakakathāvaṇṇanā
तित्थियपक्कन्तको, भिक्खवेतिआदि अत्तनो निदानभूते पसूरवत्थुस्मिं एव वत्तब्बं समानम्पि तत्थ वारितअधिकाराभावा अभब्बा। इधेव थेय्यसंवासकेन विना सम्भवतो वुत्तो। तत्थ ‘‘अथ खो न पब्बाजेतब्बोपी’’ति इधेव वचनं पसूरस्स उपसम्पदाय एव याचनिच्छाय दस्सनेन, ‘‘सो आगतो न उपसम्पादेतब्बो’’ति भगवतो उपसम्पदामत्तपटिसेधनेन च पब्बज्जानुमतिदोसप्पसङ्गभयाति वेदितब्बं। तेसं लिङ्गे आदिन्नमत्ते लद्धिया गहितायपि अग्गहितायपि तित्थियपक्कन्तको होति, अवन्दनीयस्सेव नग्गलिङ्गस्स सेट्ठभावं वा उपगच्छति, न मुच्चति, एत्थ ‘‘पदवारे दुक्कटं, आजीवको भविस्सन्ति विसमचित्तवसेन गतत्ता नग्गो हुत्वा न गमनेना’’ति वदन्ति। उभिन्नम्पि वसेन युत्तन्ति मम तक्को। ताव नं लद्धि रक्खति असम्पटिच्छितत्ता। उपसम्पन्नभिक्खुना कथितोति कथं पञ्ञायति? अट्ठकथावचनप्पमाणतोवाति एके। निदानवसेनाति एके। पसूरस्स उपसम्पन्नत्ता उपसम्पन्नानं एव तित्थियपक्कन्ततावचनतोति एके। यथाह ‘‘उपज्झायो पक्कन्तोवा होति, विब्भन्तो वा, कालंकतो वा, पक्खसङ्कन्तो वा’’ति आचरियो। पक्खसङ्कन्तो वाति सामणेरनासनावत्थूसु अभावतोति एके। अञ्ञतित्थियपुब्बस्स उपसम्पन्नस्स सतो पक्खसङ्कन्तभया अनुपसम्पन्नकाले उपसम्पदत्थं परिवासपञ्ञापनेनाति एके । पब्बज्जत्थम्पीति चे? न, पुब्बे विचारितत्ता, अपब्बजितस्स अधिसीलाभावतो च। पातिमोक्खसीलञ्हि अधिसीलं नाम, तञ्च अपब्बजितस्स नत्थि। इमस्स च परिवासवत्ते अधिसीलं वुत्तं। यथाह ‘‘पुन चपरं, भिक्खवे, अञ्ञतित्थियपुब्बो तिब्बच्छन्दो होति उद्देसे परिपुच्छाय अधिसीले’’ति (महाव॰ ८७)। अपिच ‘‘सचे, भिक्खवे, जातिया साकियो अञ्ञतित्थियपुब्बो आगच्छति, सो आगतो उपसम्पादेतब्बो’’ति (महाव॰ ८७) एत्थ उपसम्पदामत्तपरिदीपनतो। उपसम्पदामत्तपरिदीपनञ्हेत्थ तस्सेव परिवासदानसिद्धितो। परिवासदानत्तनिदस्सनत्थे हेसा पाळि।
Titthiyapakkantako, bhikkhavetiādi attano nidānabhūte pasūravatthusmiṃ eva vattabbaṃ samānampi tattha vāritaadhikārābhāvā abhabbā. Idheva theyyasaṃvāsakena vinā sambhavato vutto. Tattha ‘‘atha kho na pabbājetabbopī’’ti idheva vacanaṃ pasūrassa upasampadāya eva yācanicchāya dassanena, ‘‘so āgato na upasampādetabbo’’ti bhagavato upasampadāmattapaṭisedhanena ca pabbajjānumatidosappasaṅgabhayāti veditabbaṃ. Tesaṃ liṅge ādinnamatte laddhiyā gahitāyapi aggahitāyapi titthiyapakkantako hoti, avandanīyasseva naggaliṅgassa seṭṭhabhāvaṃ vā upagacchati, na muccati, ettha ‘‘padavāre dukkaṭaṃ, ājīvako bhavissanti visamacittavasena gatattā naggo hutvā na gamanenā’’ti vadanti. Ubhinnampi vasena yuttanti mama takko. Tāva naṃ laddhi rakkhati asampaṭicchitattā. Upasampannabhikkhunā kathitoti kathaṃ paññāyati? Aṭṭhakathāvacanappamāṇatovāti eke. Nidānavasenāti eke. Pasūrassa upasampannattā upasampannānaṃ eva titthiyapakkantatāvacanatoti eke. Yathāha ‘‘upajjhāyo pakkantovā hoti, vibbhanto vā, kālaṃkato vā, pakkhasaṅkanto vā’’ti ācariyo. Pakkhasaṅkanto vāti sāmaṇeranāsanāvatthūsu abhāvatoti eke. Aññatitthiyapubbassa upasampannassa sato pakkhasaṅkantabhayā anupasampannakāle upasampadatthaṃ parivāsapaññāpanenāti eke . Pabbajjatthampīti ce? Na, pubbe vicāritattā, apabbajitassa adhisīlābhāvato ca. Pātimokkhasīlañhi adhisīlaṃ nāma, tañca apabbajitassa natthi. Imassa ca parivāsavatte adhisīlaṃ vuttaṃ. Yathāha ‘‘puna caparaṃ, bhikkhave, aññatitthiyapubbo tibbacchando hoti uddese paripucchāya adhisīle’’ti (mahāva. 87). Apica ‘‘sace, bhikkhave, jātiyā sākiyo aññatitthiyapubbo āgacchati, so āgato upasampādetabbo’’ti (mahāva. 87) ettha upasampadāmattaparidīpanato. Upasampadāmattaparidīpanañhettha tasseva parivāsadānasiddhito. Parivāsadānattanidassanatthe hesā pāḷi.
तित्थियपक्कन्तककथावण्णना निट्ठिता।
Titthiyapakkantakakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
