| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ជាតក-អដ្ឋកថា • Jātaka-aṭṭhakathā |
[១១៧] ៧. តិត្តិរជាតកវណ្ណនា
[117] 7. Tittirajātakavaṇṇanā
អច្ចុគ្គតាតិពលតាតិ ឥទំ សត្ថា ជេតវនេ វិហរន្តោ កោកាលិកំ អារព្ភ កថេសិ។ តស្ស វត្ថុ តេរសកនិបាតេ តក្ការិយជាតកេ (ជា. ១.១៣.១០៤ អាទយោ) អាវិ ភវិស្សតិ។ សត្ថា បន ‘‘ន, ភិក្ខវេ, កោកាលិកោ ឥទានេវ អត្តនោ វាចំ និស្សាយ នដ្ឋោ, បុព្ពេបិ នដ្ឋោយេវា’’តិ វត្វា អតីតំ អាហរិ។
Accuggatātibalatāti idaṃ satthā jetavane viharanto kokālikaṃ ārabbha kathesi. Tassa vatthu terasakanipāte takkāriyajātake (jā. 1.13.104 ādayo) āvi bhavissati. Satthā pana ‘‘na, bhikkhave, kokāliko idāneva attano vācaṃ nissāya naṭṭho, pubbepi naṭṭhoyevā’’ti vatvā atītaṃ āhari.
អតីតេ ពារាណសិយំ ព្រហ្មទត្តេ រជ្ជំ ការេន្តេ ពោធិសត្តោ ឧទិច្ចព្រាហ្មណកុលេ និព្ពត្តិត្វា វយប្បត្តោ តក្កសិលាយំ សព្ពសិប្បានិ ឧគ្គណ្ហិត្វា កាមេ បហាយ ឥសិបព្ពជ្ជំ បព្ពជិត្វា បញ្ចាភិញ្ញា អដ្ឋ សមាបត្តិយោ និព្ពត្តេសិ។ ហិមវន្តប្បទេសេ សព្ពោ ឥសិគណោ សន្និបតិត្វា តំ ឱវាទាចរិយំ កត្វា បរិវារេសិ។ សោ បញ្ចន្នំ ឥសិសតានំ ឱវាទាចរិយោ ហុត្វា ឈានកីឡំ កីឡន្តោ ហិមវន្តេ វសតិ។ តទា ឯកោ ចេត្ថ បណ្ឌុរោគី តាបសោ កុឋារិំ គហេត្វា កដ្ឋំ ផាលេតិ។ អថេកោ មុខរតាបសោ តស្ស សន្តិកេ និសីទិត្វា ‘‘ឥធ បហារំ ទេហិ, ឥធ បហារំ ទេហី’’តិ តំ តាបសំ រោសេសិ។ សោ កុជ្ឈិត្វា ‘‘ន ទានិ មេ ត្វំ ទារុផាលនសិប្បំ សិក្ខាបនកាចរិយោ’’តិ តិណ្ហំ កុឋារិំ ឧក្ខិបិត្វា នំ ឯកប្បហារេនេវ ជីវិតក្ខយំ បាបេសិ។ ពោធិសត្តោ តស្ស សរីរកិច្ចំ ការេសិ។ តទា អស្សមតោ អវិទូរេ ឯកស្មិំ វម្មិកបាទេ ឯកោ តិត្តិរោ វសតិ។ សោ សាយំ បាតំ តស្មិំ វម្មិកមត្ថកេ ឋត្វា មហាវស្សិតំ វស្សតិ។ តំ សុត្វា ឯកោ លុទ្ទកោ ‘‘តិត្តិរេន ភវិតព្ព’’ន្តិ ចិន្តេត្វា សទ្ទសញ្ញាយ តត្ថ គន្ត្វា តំ វធិត្វា អាទាយ គតោ។
Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto udiccabrāhmaṇakule nibbattitvā vayappatto takkasilāyaṃ sabbasippāni uggaṇhitvā kāme pahāya isipabbajjaṃ pabbajitvā pañcābhiññā aṭṭha samāpattiyo nibbattesi. Himavantappadese sabbo isigaṇo sannipatitvā taṃ ovādācariyaṃ katvā parivāresi. So pañcannaṃ isisatānaṃ ovādācariyo hutvā jhānakīḷaṃ kīḷanto himavante vasati. Tadā eko cettha paṇḍurogī tāpaso kuṭhāriṃ gahetvā kaṭṭhaṃ phāleti. Atheko mukharatāpaso tassa santike nisīditvā ‘‘idha pahāraṃ dehi, idha pahāraṃ dehī’’ti taṃ tāpasaṃ rosesi. So kujjhitvā ‘‘na dāni me tvaṃ dāruphālanasippaṃ sikkhāpanakācariyo’’ti tiṇhaṃ kuṭhāriṃ ukkhipitvā naṃ ekappahāreneva jīvitakkhayaṃ pāpesi. Bodhisatto tassa sarīrakiccaṃ kāresi. Tadā assamato avidūre ekasmiṃ vammikapāde eko tittiro vasati. So sāyaṃ pātaṃ tasmiṃ vammikamatthake ṭhatvā mahāvassitaṃ vassati. Taṃ sutvā eko luddako ‘‘tittirena bhavitabba’’nti cintetvā saddasaññāya tattha gantvā taṃ vadhitvā ādāya gato.
ពោធិសត្តោ តស្ស សទ្ទំ អសុណន្តោ ‘‘អសុកដ្ឋានេ តិត្តិរោ វសតិ, កិំ នុ ខោ តស្ស សទ្ទោ ន សូយតី’’តិ តាបសេ បុច្ឆិ។ តេ តស្ស តមត្ថំ អារោចេសុំ។ សោ ឧភោបិ តានិ ការណានិ សំសន្ទេត្វា ឥសិគណមជ្ឈេ ឥមំ គាថមាហ –
Bodhisatto tassa saddaṃ asuṇanto ‘‘asukaṭṭhāne tittiro vasati, kiṃ nu kho tassa saddo na sūyatī’’ti tāpase pucchi. Te tassa tamatthaṃ ārocesuṃ. So ubhopi tāni kāraṇāni saṃsandetvā isigaṇamajjhe imaṃ gāthamāha –
១១៧.
117.
‘‘អច្ចុគ្គតាតិពលតា, អតិវេលំ បភាសិតា;
‘‘Accuggatātibalatā, ativelaṃ pabhāsitā;
វាចា ហនតិ ទុម្មេធំ, តិត្តិរំ វាតិវស្សិត’’ន្តិ។
Vācā hanati dummedhaṃ, tittiraṃ vātivassita’’nti.
តត្ថ អច្ចុគ្គតាតិ អតិឧគ្គតា។ អតិពលតាតិ បុនប្បុនំ ភាសនេន អតិពលសភាវា។ អតិវេលំ បភាសិតាតិ អតិក្កន្តវេលា បមាណាតិក្កមេន ភាសិតា។ តិត្តិរំ វាតិវស្សិតន្តិ យថា តិត្តិរំ អតិវស្សិតំ ហនតិ, តថា ឯវរូបា វាចា ទុម្មេធំ ពាលបុគ្គលំ ហនតីតិ។
Tattha accuggatāti atiuggatā. Atibalatāti punappunaṃ bhāsanena atibalasabhāvā. Ativelaṃ pabhāsitāti atikkantavelā pamāṇātikkamena bhāsitā. Tittiraṃ vātivassitanti yathā tittiraṃ ativassitaṃ hanati, tathā evarūpā vācā dummedhaṃ bālapuggalaṃ hanatīti.
ឯវំ ពោធិសត្តោ ឥសិគណស្ស ឱវាទំ ទត្វា ចត្តារោ ព្រហ្មវិហារេ ភាវេត្វា ព្រហ្មលោកបរាយណោ អហោសិ។
Evaṃ bodhisatto isigaṇassa ovādaṃ datvā cattāro brahmavihāre bhāvetvā brahmalokaparāyaṇo ahosi.
សត្ថា ‘‘ន, ភិក្ខវេ, កោកាលិកោ ឥទានេវ អត្តនោ វចនំ និស្សាយ នដ្ឋោ, បុព្ពេបិ នដ្ឋោយេវា’’តិ វត្វា ឥមំ ធម្មទេសនំ អាហរិត្វា ជាតកំ សមោធានេសិ – ‘‘តទា មុខរតាបសោ កោកាលិកោ អហោសិ, ឥសិគណោ ពុទ្ធបរិសា, គណសត្ថា បន អហមេវ អហោសិ’’ន្តិ។
Satthā ‘‘na, bhikkhave, kokāliko idāneva attano vacanaṃ nissāya naṭṭho, pubbepi naṭṭhoyevā’’ti vatvā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā mukharatāpaso kokāliko ahosi, isigaṇo buddhaparisā, gaṇasatthā pana ahameva ahosi’’nti.
តិត្តិរជាតកវណ្ណនា សត្តមា។
Tittirajātakavaṇṇanā sattamā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / ខុទ្ទកនិកាយ • Khuddakanikāya / ជាតកបាឡិ • Jātakapāḷi / ១១៧. តិត្តិរជាតកំ • 117. Tittirajātakaṃ
