| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ធម្មសង្គណី-អនុដីកា • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā |
តិវិធរូបសង្គហវណ្ណនា
Tividharūpasaṅgahavaṇṇanā
៥៨៥. វិញ្ញត្តិទុកោ ចាតិ ច-សទ្ទេន ចិត្តសហភុចិត្តានុបរិវត្តិទុកាបិ សង្គហិតាតិ វេទិតព្ពា។ សក្កា ហិ ឯតេន នយេន…បេ.… វិញ្ញាតុន្តិ ឯត្ថ បញ្ចវីសាយ តាវ វត្ថុទុកេសុ បឋមទុកបញ្ចកាទយោ ចុទ្ទសហិបិ បកិណ្ណកទុកេហិ អវសិដ្ឋេហិ វត្ថុទុកេហិ បញ្ចវីសាយ អារម្មណទុកេហិ បញ្ចហិ ពាហិរាយតនទុកេហិ រូបធាតុទុកាទីហិ បញ្ចហិ ធាតុទុកេហិ បច្ឆិមកេហិ តីហិ ឥន្ទ្រិយទុកេហិ ទ្វាទសហិបិ សុខុមរូបទុកេហិ បឋមាទិវជ្ជេហិ អវសិដ្ឋេហិ អាយតនធាតុឥន្ទ្រិយទុកេហិ ច យោជនំ គច្ឆន្តិ។ បញ្ចវីសាយ បន អារម្មណទុកេសុ បុរិមកោ ទុកបញ្ចកោ ឧបាទិន្នឧបាទិន្នុបាទានិយសនិទស្សនចិត្តសមុដ្ឋានចិត្តសហភុចិត្តានុបរិវត្តិទុកវជ្ជេហិ បកិណ្ណកទុកេហិ សព្ពេហិបិ វត្ថុទុកេហិ រូបាយតនរូបធាតុទុកវជ្ជេហិ អាយតនធាតុទុកេហិ សព្ពេហិបិ ឥន្ទ្រិយទុកសុខុមរូបទុកេហិ យោជនំ គច្ឆតិ។ ទុតិយទុកបញ្ចកាទីសុ យថាក្កមំ សទ្ទាយតនសទ្ទធាតុទុកាទយោ យោជនំ ន គច្ឆន្តិ, រូបាយតនរូបធាតុទុកាទយោ គច្ឆន្តិ។ បកិណ្ណកទុកេសុ សនិទស្សនទុកញ្ចាតិ អយមេវ វិសេសោ។ យថា ច វត្ថុទុកេសុ, ឯវំ ចក្ខាយតនចក្ខុធាតុចក្ខុន្ទ្រិយាទិទុកបញ្ចកេសុ។ យថា ច អារម្មណទុកេសុ, ឯវំ រូបាយតនរូបធាតុអាទិទុកបញ្ចកេសុ តិកយោជនា។ ឥត្ថិន្ទ្រិយបុរិសិន្ទ្រិយជីវិតិន្ទ្រិយទុកា សុខុមរូបទុកា ច សព្ពេហិបិ ទុកេហិ យោជនំ គច្ឆន្តីតិ ឯវំ តាវ តិកយោជនា វេទិតព្ពា។ ននុ ចាយម្បិ យោជនា ភគវតា ន ទេសិតាតិ ន កាតព្ពាតិ? នយិទំ ឯកន្តិកំ។ កស្មា? ភគវតា ទិន្ននយេន យោជនាបិ ភគវតោយេវ ទេសនា។ តថា ហិ វុត្តំ មាតិកាវណ្ណនាយំ (ធ. ស. អដ្ឋ. ១-៦) ‘‘ហេតូ ចេវ ធម្មា អហេតុកា ចាតិ ឥទម្បិ សម្ភវតី’’តិអាទិ។ សម្ភវោ ហិ គហណស្ស ការណន្តិ ច។
585. Viññattidukocāti ca-saddena cittasahabhucittānuparivattidukāpi saṅgahitāti veditabbā. Sakkā hi etena nayena…pe… viññātunti ettha pañcavīsāya tāva vatthudukesu paṭhamadukapañcakādayo cuddasahipi pakiṇṇakadukehi avasiṭṭhehi vatthudukehi pañcavīsāya ārammaṇadukehi pañcahi bāhirāyatanadukehi rūpadhātudukādīhi pañcahi dhātudukehi pacchimakehi tīhi indriyadukehi dvādasahipi sukhumarūpadukehi paṭhamādivajjehi avasiṭṭhehi āyatanadhātuindriyadukehi ca yojanaṃ gacchanti. Pañcavīsāya pana ārammaṇadukesu purimako dukapañcako upādinnaupādinnupādāniyasanidassanacittasamuṭṭhānacittasahabhucittānuparivattidukavajjehi pakiṇṇakadukehi sabbehipi vatthudukehi rūpāyatanarūpadhātudukavajjehi āyatanadhātudukehi sabbehipi indriyadukasukhumarūpadukehi yojanaṃ gacchati. Dutiyadukapañcakādīsu yathākkamaṃ saddāyatanasaddadhātudukādayo yojanaṃ na gacchanti, rūpāyatanarūpadhātudukādayo gacchanti. Pakiṇṇakadukesu sanidassanadukañcāti ayameva viseso. Yathā ca vatthudukesu, evaṃ cakkhāyatanacakkhudhātucakkhundriyādidukapañcakesu. Yathā ca ārammaṇadukesu, evaṃ rūpāyatanarūpadhātuādidukapañcakesu tikayojanā. Itthindriyapurisindriyajīvitindriyadukā sukhumarūpadukā ca sabbehipi dukehi yojanaṃ gacchantīti evaṃ tāva tikayojanā veditabbā. Nanu cāyampi yojanā bhagavatā na desitāti na kātabbāti? Nayidaṃ ekantikaṃ. Kasmā? Bhagavatā dinnanayena yojanāpi bhagavatoyeva desanā. Tathā hi vuttaṃ mātikāvaṇṇanāyaṃ (dha. sa. aṭṭha. 1-6) ‘‘hetū ceva dhammā ahetukā cāti idampi sambhavatī’’tiādi. Sambhavo hi gahaṇassa kāraṇanti ca.
តិវិធរូបសង្គហវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Tividharūpasaṅgahavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / អភិធម្មបិដក • Abhidhammapiṭaka / ធម្មសង្គណីបាឡិ • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / មាតិកា • Mātikā
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / អភិធម្មបិដក (អដ្ឋកថា) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / ធម្មសង្គណិ-អដ្ឋកថា • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā / តិវិធរូបសង្គហោ • Tividharūpasaṅgaho
ដីកា • Tīkā / អភិធម្មបិដក (ដីកា) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ធម្មសង្គណី-មូលដីកា • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā / តិវិធរូបសង្គហវណ្ណនា • Tividharūpasaṅgahavaṇṇanā
