| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਣੀ-ਅਨੁਟੀਕਾ • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā |
ਤਿવਿਧਰੂਪਸਙ੍ਗਹવਣ੍ਣਨਾ
Tividharūpasaṅgahavaṇṇanā
੫੮੫. વਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਦੁਕੋ ਚਾਤਿ ਚ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਚਿਤ੍ਤਸਹਭੁਚਿਤ੍ਤਾਨੁਪਰਿવਤ੍ਤਿਦੁਕਾਪਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਸਕ੍ਕਾ ਹਿ ਏਤੇਨ ਨਯੇਨ…ਪੇ॰… વਿਞ੍ਞਾਤੁਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਞ੍ਚવੀਸਾਯ ਤਾવ વਤ੍ਥੁਦੁਕੇਸੁ ਪਠਮਦੁਕਪਞ੍ਚਕਾਦਯੋ ਚੁਦ੍ਦਸਹਿਪਿ ਪਕਿਣ੍ਣਕਦੁਕੇਹਿ ਅવਸਿਟ੍ਠੇਹਿ વਤ੍ਥੁਦੁਕੇਹਿ ਪਞ੍ਚવੀਸਾਯ ਆਰਮ੍ਮਣਦੁਕੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ ਬਾਹਿਰਾਯਤਨਦੁਕੇਹਿ ਰੂਪਧਾਤੁਦੁਕਾਦੀਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ ਧਾਤੁਦੁਕੇਹਿ ਪਚ੍ਛਿਮਕੇਹਿ ਤੀਹਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਦੁਕੇਹਿ ਦ੍વਾਦਸਹਿਪਿ ਸੁਖੁਮਰੂਪਦੁਕੇਹਿ ਪਠਮਾਦਿવਜ੍ਜੇਹਿ ਅવਸਿਟ੍ਠੇਹਿ ਆਯਤਨਧਾਤੁਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਦੁਕੇਹਿ ਚ ਯੋਜਨਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਪਞ੍ਚવੀਸਾਯ ਪਨ ਆਰਮ੍ਮਣਦੁਕੇਸੁ ਪੁਰਿਮਕੋ ਦੁਕਪਞ੍ਚਕੋ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਉਪਾਦਿਨ੍ਨੁਪਾਦਾਨਿਯਸਨਿਦਸ੍ਸਨਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਚਿਤ੍ਤਸਹਭੁਚਿਤ੍ਤਾਨੁਪਰਿવਤ੍ਤਿਦੁਕવਜ੍ਜੇਹਿ ਪਕਿਣ੍ਣਕਦੁਕੇਹਿ ਸਬ੍ਬੇਹਿਪਿ વਤ੍ਥੁਦੁਕੇਹਿ ਰੂਪਾਯਤਨਰੂਪਧਾਤੁਦੁਕવਜ੍ਜੇਹਿ ਆਯਤਨਧਾਤੁਦੁਕੇਹਿ ਸਬ੍ਬੇਹਿਪਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਦੁਕਸੁਖੁਮਰੂਪਦੁਕੇਹਿ ਯੋਜਨਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਦੁਤਿਯਦੁਕਪਞ੍ਚਕਾਦੀਸੁ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਸਦ੍ਦਾਯਤਨਸਦ੍ਦਧਾਤੁਦੁਕਾਦਯੋ ਯੋਜਨਂ ਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਰੂਪਾਯਤਨਰੂਪਧਾਤੁਦੁਕਾਦਯੋ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਪਕਿਣ੍ਣਕਦੁਕੇਸੁ ਸਨਿਦਸ੍ਸਨਦੁਕਞ੍ਚਾਤਿ ਅਯਮੇવ વਿਸੇਸੋ। ਯਥਾ ਚ વਤ੍ਥੁਦੁਕੇਸੁ, ਏવਂ ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਚਕ੍ਖੁਧਾਤੁਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਦਿਦੁਕਪਞ੍ਚਕੇਸੁ। ਯਥਾ ਚ ਆਰਮ੍ਮਣਦੁਕੇਸੁ, ਏવਂ ਰੂਪਾਯਤਨਰੂਪਧਾਤੁਆਦਿਦੁਕਪਞ੍ਚਕੇਸੁ ਤਿਕਯੋਜਨਾ। ਇਤ੍ਥਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪੁਰਿਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਜੀવਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਦੁਕਾ ਸੁਖੁਮਰੂਪਦੁਕਾ ਚ ਸਬ੍ਬੇਹਿਪਿ ਦੁਕੇਹਿ ਯੋਜਨਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਏવਂ ਤਾવ ਤਿਕਯੋਜਨਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਨਨੁ ਚਾਯਮ੍ਪਿ ਯੋਜਨਾ ਭਗવਤਾ ਨ ਦੇਸਿਤਾਤਿ ਨ ਕਾਤਬ੍ਬਾਤਿ? ਨਯਿਦਂ ਏਕਨ੍ਤਿਕਂ। ਕਸ੍ਮਾ? ਭਗવਤਾ ਦਿਨ੍ਨਨਯੇਨ ਯੋਜਨਾਪਿ ਭਗવਤੋਯੇવ ਦੇਸਨਾ। ਤਥਾ ਹਿ વੁਤ੍ਤਂ ਮਾਤਿਕਾવਣ੍ਣਨਾਯਂ (ਧ॰ ਸ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧-੬) ‘‘ਹੇਤੂ ਚੇવ ਧਮ੍ਮਾ ਅਹੇਤੁਕਾ ਚਾਤਿ ਇਦਮ੍ਪਿ ਸਮ੍ਭવਤੀ’’ਤਿਆਦਿ। ਸਮ੍ਭવੋ ਹਿ ਗਹਣਸ੍ਸ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਚ।
585. Viññattidukocāti ca-saddena cittasahabhucittānuparivattidukāpi saṅgahitāti veditabbā. Sakkā hi etena nayena…pe… viññātunti ettha pañcavīsāya tāva vatthudukesu paṭhamadukapañcakādayo cuddasahipi pakiṇṇakadukehi avasiṭṭhehi vatthudukehi pañcavīsāya ārammaṇadukehi pañcahi bāhirāyatanadukehi rūpadhātudukādīhi pañcahi dhātudukehi pacchimakehi tīhi indriyadukehi dvādasahipi sukhumarūpadukehi paṭhamādivajjehi avasiṭṭhehi āyatanadhātuindriyadukehi ca yojanaṃ gacchanti. Pañcavīsāya pana ārammaṇadukesu purimako dukapañcako upādinnaupādinnupādāniyasanidassanacittasamuṭṭhānacittasahabhucittānuparivattidukavajjehi pakiṇṇakadukehi sabbehipi vatthudukehi rūpāyatanarūpadhātudukavajjehi āyatanadhātudukehi sabbehipi indriyadukasukhumarūpadukehi yojanaṃ gacchati. Dutiyadukapañcakādīsu yathākkamaṃ saddāyatanasaddadhātudukādayo yojanaṃ na gacchanti, rūpāyatanarūpadhātudukādayo gacchanti. Pakiṇṇakadukesu sanidassanadukañcāti ayameva viseso. Yathā ca vatthudukesu, evaṃ cakkhāyatanacakkhudhātucakkhundriyādidukapañcakesu. Yathā ca ārammaṇadukesu, evaṃ rūpāyatanarūpadhātuādidukapañcakesu tikayojanā. Itthindriyapurisindriyajīvitindriyadukā sukhumarūpadukā ca sabbehipi dukehi yojanaṃ gacchantīti evaṃ tāva tikayojanā veditabbā. Nanu cāyampi yojanā bhagavatā na desitāti na kātabbāti? Nayidaṃ ekantikaṃ. Kasmā? Bhagavatā dinnanayena yojanāpi bhagavatoyeva desanā. Tathā hi vuttaṃ mātikāvaṇṇanāyaṃ (dha. sa. aṭṭha. 1-6) ‘‘hetū ceva dhammā ahetukā cāti idampi sambhavatī’’tiādi. Sambhavo hi gahaṇassa kāraṇanti ca.
ਤਿવਿਧਰੂਪਸਙ੍ਗਹવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Tividharūpasaṅgahavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ • Abhidhammapiṭaka / ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਣੀਪਾਲ਼ਿ • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / ਮਾਤਿਕਾ • Mātikā
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਣਿ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā / ਤਿવਿਧਰੂਪਸਙ੍ਗਹੋ • Tividharūpasaṅgaho
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਣੀ-ਮੂਲਟੀਕਾ • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā / ਤਿવਿਧਰੂਪਸਙ੍ਗਹવਣ੍ਣਨਾ • Tividharūpasaṅgahavaṇṇanā
