| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਚੂਲ਼ਨਿਦ੍ਦੇਸਪਾਲ਼ਿ • Cūḷaniddesapāḷi |
੯. ਤੋਦੇਯ੍ਯਮਾਣવਪੁਚ੍ਛਾਨਿਦ੍ਦੇਸੋ
9. Todeyyamāṇavapucchāniddeso
੫੭.
57.
ਯਸ੍ਮਿਂ ਕਾਮਾ ਨ વਸਨ੍ਤਿ, [ਇਚ੍ਚਾਯਸ੍ਮਾ ਤੋਦੇਯ੍ਯੋ]
Yasmiṃkāmā na vasanti, [iccāyasmā todeyyo]
ਤਣ੍ਹਾ ਯਸ੍ਸ ਨ વਿਜ੍ਜਤਿ।
Taṇhā yassa na vijjati;
ਕਥਂਕਥਾ ਚ ਯੋ ਤਿਣ੍ਣੋ, વਿਮੋਕ੍ਖੋ ਤਸ੍ਸ ਕੀਦਿਸੋ॥
Kathaṃkathā ca yo tiṇṇo, vimokkho tassa kīdiso.
ਯਸ੍ਮਿਂ ਕਾਮਾ ਨ વਸਨ੍ਤੀਤਿ ਯਸ੍ਮਿਂ ਕਾਮਾ ਨ વਸਨ੍ਤਿ ਨ ਸਂવਸਨ੍ਤਿ ਨ ਆવਸਨ੍ਤਿ ਨ ਪਰਿવਸਨ੍ਤੀਤਿ – ਯਸ੍ਮਿਂ ਕਾਮਾ ਨ વਸਨ੍ਤਿ। ਇਚ੍ਚਾਯਸ੍ਮਾ ਤੋਦੇਯ੍ਯੋਤਿ। ਇਚ੍ਚਾਤਿ ਪਦਸਨ੍ਧਿ…ਪੇ॰… ਪਦਾਨੁਪੁਬ੍ਬਤਾਪੇਤਂ – ਇਚ੍ਚਾਤਿ। ਆਯਸ੍ਮਾਤਿ ਪਿਯવਚਨਂ…ਪੇ॰…। ਤੋਦੇਯ੍ਯੋਤਿ ਤਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਨਾਮਂ…ਪੇ॰… ਅਭਿਲਾਪੋਤਿ – ਇਚ੍ਚਾਯਸ੍ਮਾ ਤੋਦੇਯ੍ਯੋ।
Yasmiṃ kāmā na vasantīti yasmiṃ kāmā na vasanti na saṃvasanti na āvasanti na parivasantīti – yasmiṃ kāmā na vasanti. Iccāyasmā todeyyoti. Iccāti padasandhi…pe… padānupubbatāpetaṃ – iccāti. Āyasmāti piyavacanaṃ…pe…. Todeyyoti tassa brāhmaṇassa nāmaṃ…pe… abhilāpoti – iccāyasmā todeyyo.
ਤਣ੍ਹਾ ਯਸ੍ਸ ਨ વਿਜ੍ਜਤੀਤਿ ਤਣ੍ਹਾ ਯਸ੍ਸ ਨਤ੍ਥਿ ਨ ਸਤਿ ਨ ਸਂવਿਜ੍ਜਤਿ ਨੁਪਲਬ੍ਭਤਿ ਞਾਣਗ੍ਗਿਨਾ ਦਡ੍ਢਾਤਿ – ਤਣ੍ਹਾ ਯਸ੍ਸ ਨ વਿਜ੍ਜਤਿ।
Taṇhā yassa na vijjatīti taṇhā yassa natthi na sati na saṃvijjati nupalabbhati ñāṇagginā daḍḍhāti – taṇhā yassa na vijjati.
ਕਥਂਕਥਾ ਚ ਯੋ ਤਿਣ੍ਣੋਤਿ ਕਥਂਕਥਾ ਚ ਯੋ ਤਿਣ੍ਣੋ ਉਤ੍ਤਿਣ੍ਣੋ ਨਿਤ੍ਥਿਣ੍ਣੋ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ ਸਮਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ વੀਤਿવਤ੍ਤੋਤਿ – ਕਥਂਕਥਾ ਚ ਯੋ ਤਿਣ੍ਣੋ।
Kathaṃkathā ca yo tiṇṇoti kathaṃkathā ca yo tiṇṇo uttiṇṇo nitthiṇṇo atikkanto samatikkanto vītivattoti – kathaṃkathā ca yo tiṇṇo.
વਿਮੋਕ੍ਖੋ ਤਸ੍ਸ ਕੀਦਿਸੋਤਿ વਿਮੋਕ੍ਖੋ ਤਸ੍ਸ ਕੀਦਿਸੋ ਕਿਂਸਣ੍ਠਿਤੋ ਕਿਂਪਕਾਰੋ ਕਿਂਪਟਿਭਾਗੋ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋਤਿ વਿਮੋਕ੍ਖਂ ਪੁਚ੍ਛਤੀਤਿ – વਿਮੋਕ੍ਖੋ ਤਸ੍ਸ ਕੀਦਿਸੋ। ਤੇਨਾਹ ਸੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ –
Vimokkho tassa kīdisoti vimokkho tassa kīdiso kiṃsaṇṭhito kiṃpakāro kiṃpaṭibhāgo icchitabboti vimokkhaṃ pucchatīti – vimokkho tassa kīdiso. Tenāha so brāhmaṇo –
‘‘ਯਸ੍ਮਿਂ ਕਾਮਾ ਨ વਸਨ੍ਤਿ, [ਇਚ੍ਚਾਯਸ੍ਮਾ ਤੋਦੇਯ੍ਯੋ]
‘‘Yasmiṃ kāmā na vasanti, [iccāyasmā todeyyo]
ਤਣ੍ਹਾ ਯਸ੍ਸ ਨ વਿਜ੍ਜਤਿ।
Taṇhā yassa na vijjati;
ਕਥਂਕਥਾ ਚ ਯੋ ਤਿਣ੍ਣੋ, વਿਮੋਕ੍ਖੋ ਤਸ੍ਸ ਕੀਦਿਸੋ’’ਤਿ॥
Kathaṃkathā ca yo tiṇṇo, vimokkho tassa kīdiso’’ti.
੫੮.
58.
ਯਸ੍ਮਿਂ ਕਾਮਾ ਨ વਸਨ੍ਤਿ, [ਤੋਦੇਯ੍ਯਾਤਿ ਭਗવਾ]
Yasmiṃkāmā na vasanti, [todeyyāti bhagavā]
ਤਣ੍ਹਾ ਯਸ੍ਸ ਨ વਿਜ੍ਜਤਿ।
Taṇhā yassa na vijjati;
ਕਥਂਕਥਾ ਚ ਯੋ ਤਿਣ੍ਣੋ, વਿਮੋਕ੍ਖੋ ਤਸ੍ਸ ਨਾਪਰੋ॥
Kathaṃkathā ca yo tiṇṇo, vimokkho tassa nāparo.
ਯਸ੍ਮਿਂ ਕਾਮਾ ਨ વਸਨ੍ਤੀਤਿ। ਯਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਯਸ੍ਮਿਂ ਪੁਗ੍ਗਲੇ ਅਰਹਨ੍ਤੇ ਖੀਣਾਸવੇ। ਕਾਮਾਤਿ ਉਦ੍ਦਾਨਤੋ ਦ੍વੇ ਕਾਮਾ – વਤ੍ਥੁਕਾਮਾ ਚ ਕਿਲੇਸਕਾਮਾ ਚ…ਪੇ॰… ਇਮੇ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ વਤ੍ਥੁਕਾਮਾ…ਪੇ॰… ਇਮੇ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਕਿਲੇਸਕਾਮਾ। ਯਸ੍ਮਿਂ ਕਾਮਾ ਨ વਸਨ੍ਤੀਤਿ ਯਸ੍ਮਿਂ ਕਾਮਾ ਨ વਸਨ੍ਤਿ ਨ ਸਂવਸਨ੍ਤਿ ਨ ਆવਸਨ੍ਤਿ ਨ ਪਰਿવਸਨ੍ਤੀਤਿ – ਯਸ੍ਮਿਂ ਕਾਮਾ ਨ વਸਨ੍ਤਿ।
Yasmiṃ kāmā na vasantīti. Yasminti yasmiṃ puggale arahante khīṇāsave. Kāmāti uddānato dve kāmā – vatthukāmā ca kilesakāmā ca…pe… ime vuccanti vatthukāmā…pe… ime vuccanti kilesakāmā. Yasmiṃ kāmā na vasantīti yasmiṃ kāmā na vasanti na saṃvasanti na āvasanti na parivasantīti – yasmiṃ kāmā na vasanti.
ਤੋਦੇਯ੍ਯਾਤਿ ਭਗવਾਤਿ। ਤੋਦੇਯ੍ਯਾਤਿ ਭਗવਾ ਤਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਨਾਮੇਨ ਆਲਪਤਿ। ਭਗવਾਤਿ ਗਾਰવਾਧਿવਚਨਮੇਤਂ…ਪੇ॰… ਸਚ੍ਛਿਕਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ਯਦਿਦਂ ਭਗવਾਤਿ – ਤੋਦੇਯ੍ਯਾਤਿ ਭਗવਾ।
Todeyyāti bhagavāti. Todeyyāti bhagavā taṃ brāhmaṇaṃ nāmena ālapati. Bhagavāti gāravādhivacanametaṃ…pe… sacchikā paññatti, yadidaṃ bhagavāti – todeyyāti bhagavā.
ਤਣ੍ਹਾ ਯਸ੍ਸ ਨ વਿਜ੍ਜਤੀਤਿ। ਤਣ੍ਹਾਤਿ ਰੂਪਤਣ੍ਹਾ ਸਦ੍ਦਤਣ੍ਹਾ ਗਨ੍ਧਤਣ੍ਹਾ ਰਸਤਣ੍ਹਾ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਤਣ੍ਹਾ ਧਮ੍ਮਤਣ੍ਹਾ। ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਅਰਹਤੋ ਖੀਣਾਸવਸ੍ਸ। ਤਣ੍ਹਾ ਯਸ੍ਸ ਨ વਿਜ੍ਜਤੀਤਿ ਤਣ੍ਹਾ ਯਸ੍ਸ ਨਤ੍ਥਿ ਨ ਸਤਿ ਨ ਸਂવਿਜ੍ਜਤਿ ਨੁਪਲਬ੍ਭਤਿ, ਪਹੀਨਾ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾ વੂਪਸਨ੍ਤਾ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਾ ਅਭਬ੍ਬੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਾ ਞਾਣਗ੍ਗਿਨਾ ਦਡ੍ਢਾਤਿ – ਤਣ੍ਹਾ ਯਸ੍ਸ ਨ વਿਜ੍ਜਤਿ।
Taṇhā yassa na vijjatīti. Taṇhāti rūpataṇhā saddataṇhā gandhataṇhā rasataṇhā phoṭṭhabbataṇhā dhammataṇhā. Yassāti arahato khīṇāsavassa. Taṇhā yassa na vijjatīti taṇhā yassa natthi na sati na saṃvijjati nupalabbhati, pahīnā samucchinnā vūpasantā paṭippassaddhā abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhāti – taṇhā yassa na vijjati.
ਕਥਂਕਥਾ ਚ ਯੋ ਤਿਣ੍ਣੋਤਿ ਕਥਂਕਥਾ વੁਚ੍ਚਤਿ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ। ਦੁਕ੍ਖੇ ਕਙ੍ਖਾ…ਪੇ॰… ਛਮ੍ਭਿਤਤ੍ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਮਨੋવਿਲੇਖੋ। ਯੋਤਿ ਯੋ ਸੋ ਅਰਹਂ ਖੀਣਾਸવੋ। ਕਥਂਕਥਾ ਚ ਯੋ ਤਿਣ੍ਣੋਤਿ ਕਥਂਕਥਾ ਚ ਯੋ ਤਿਣ੍ਣੋ ਉਤ੍ਤਿਣ੍ਣੋ ਨਿਤ੍ਥਿਣ੍ਣੋ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ ਸਮਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ વੀਤਿવਤ੍ਤੋਤਿ – ਕਥਂਕਥਾ ਚ ਯੋ ਤਿਣ੍ਣੋ।
Kathaṃkathā ca yo tiṇṇoti kathaṃkathā vuccati vicikicchā. Dukkhe kaṅkhā…pe… chambhitattaṃ cittassa manovilekho. Yoti yo so arahaṃ khīṇāsavo. Kathaṃkathā ca yo tiṇṇoti kathaṃkathā ca yo tiṇṇo uttiṇṇo nitthiṇṇo atikkanto samatikkanto vītivattoti – kathaṃkathā ca yo tiṇṇo.
વਿਮੋਕ੍ਖੋ ਤਸ੍ਸ ਨਾਪਰੋਤਿ ਨਤ੍ਥਿ ਤਸ੍ਸ ਅਪਰੋ વਿਮੋਕ੍ਖੋ। ਯੇਨ વਿਮੋਕ੍ਖੇਨ વਿਮੁਚ੍ਚੇਯ੍ਯ વਿਮੁਤ੍ਤੋ ਸੋ। ਕਤਂ ਤਸ੍ਸ વਿਮੋਕ੍ਖੇਨ ਕਰਣੀਯਨ੍ਤਿ – વਿਮੋਕ੍ਖੋ ਤਸ੍ਸ ਨਾਪਰੋ। ਤੇਨਾਹ ਭਗવਾ –
Vimokkho tassa nāparoti natthi tassa aparo vimokkho. Yena vimokkhena vimucceyya vimutto so. Kataṃ tassa vimokkhena karaṇīyanti – vimokkho tassa nāparo. Tenāha bhagavā –
‘‘ਯਸ੍ਮਿਂ ਕਾਮਾ ਨ વਸਨ੍ਤਿ, [ਤੋਦੇਯ੍ਯਾਤਿ ਭਗવਾ]
‘‘Yasmiṃ kāmā na vasanti, [todeyyāti bhagavā]
ਤਣ੍ਹਾ ਯਸ੍ਸ ਨ વਿਜ੍ਜਤਿ।
Taṇhā yassa na vijjati;
ਕਥਂਕਥਾ ਚ ਯੋ ਤਿਣ੍ਣੋ, વਿਮੋਕ੍ਖੋ ਤਸ੍ਸ ਨਾਪਰੋ’’ਤਿ॥
Kathaṃkathā ca yo tiṇṇo, vimokkho tassa nāparo’’ti.
੫੯.
59.
ਨਿਰਾਸਸੋ ਸੋ ਉਦ ਆਸਸਾਨੋ, ਪਞ੍ਞਾਣવਾ ਸੋ ਉਦ ਪਞ੍ਞਕਪ੍ਪੀ।
Nirāsasoso uda āsasāno, paññāṇavā so uda paññakappī;
ਮੁਨਿਂ ਅਹਂ ਸਕ੍ਕ ਯਥਾ વਿਜਞ੍ਞਂ, ਤਂ ਮੇ વਿਯਾਚਿਕ੍ਖ ਸਮਨ੍ਤਚਕ੍ਖੁ॥
Muniṃ ahaṃ sakka yathā vijaññaṃ, taṃ me viyācikkha samantacakkhu.
ਨਿਰਾਸਸੋ ਸੋ ਉਦ ਆਸਸਾਨੋਤਿ ਨਿਤ੍ਤਣ੍ਹੋ ਸੋ, ਉਦਾਹੁ ਸਤਣ੍ਹੋ ਰੂਪੇ ਆਸੀਸਤਿ 1, ਸਦ੍ਦੇ…ਪੇ॰… ਗਨ੍ਧੇ… ਰਸੇ… ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬੇ… ਕੁਲਂ… ਗਣਂ… ਆવਾਸਂ… ਲਾਭਂ… ਯਸਂ… ਪਸਂਸਂ… ਸੁਖਂ… ਚੀવਰਂ… ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਂ… ਸੇਨਾਸਨਂ… ਗਿਲਾਨਪਚ੍ਚਯਭੇਸਜ੍ਜਪਰਿਕ੍ਖਾਰਂ… ਕਾਮਧਾਤੁਂ … ਰੂਪਧਾਤੁਂ… ਅਰੂਪਧਾਤੁਂ… ਕਾਮਭવਂ… ਰੂਪਭવਂ… ਅਰੂਪਭવਂ… ਸਞ੍ਞਾਭવਂ… ਅਸਞ੍ਞਾਭવਂ… ਨੇવਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਭવਂ… ਏਕવੋਕਾਰਭવਂ… ਚਤੁવੋਕਾਰਭવਂ… ਪਞ੍ਚવੋਕਾਰਭવਂ… ਅਤੀਤਂ… ਅਨਾਗਤਂ… ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ… ਦਿਟ੍ਠਸੁਤਮੁਤવਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮੇ ਆਸੀਸਤਿ ਸਾਦਿਯਤਿ ਪਤ੍ਥੇਤਿ ਪਿਹੇਤਿ ਅਭਿਜਪ੍ਪਤੀਤਿ – ਨਿਰਾਸਸੋ ਸੋ ਉਦ ਆਸਸਾਨੋ।
Nirāsaso so uda āsasānoti nittaṇho so, udāhu sataṇho rūpe āsīsati 2, sadde…pe… gandhe… rase… phoṭṭhabbe… kulaṃ… gaṇaṃ… āvāsaṃ… lābhaṃ… yasaṃ… pasaṃsaṃ… sukhaṃ… cīvaraṃ… piṇḍapātaṃ… senāsanaṃ… gilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ… kāmadhātuṃ … rūpadhātuṃ… arūpadhātuṃ… kāmabhavaṃ… rūpabhavaṃ… arūpabhavaṃ… saññābhavaṃ… asaññābhavaṃ… nevasaññānāsaññābhavaṃ… ekavokārabhavaṃ… catuvokārabhavaṃ… pañcavokārabhavaṃ… atītaṃ… anāgataṃ… paccuppannaṃ… diṭṭhasutamutaviññātabbe dhamme āsīsati sādiyati pattheti piheti abhijappatīti – nirāsaso so uda āsasāno.
ਪਞ੍ਞਾਣવਾ ਸੋ ਉਦ ਪਞ੍ਞਕਪ੍ਪੀਤਿ। ਪਞ੍ਞਾਣવਾ ਸੋਤਿ ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਪਞ੍ਞવਾ ਬੁਦ੍ਧਿਮਾ ਞਾਣੀ વਿਭਾવੀ ਮੇਧਾવੀ। ਉਦ ਪਞ੍ਞਕਪ੍ਪੀਤਿ ਉਦਾਹੁ ਅਟ੍ਠਸਮਾਪਤ੍ਤਿਞਾਣੇਨ વਾ ਪਞ੍ਚਾਭਿਞ੍ਞਾਞਾਣੇਨ વਾ ਮਿਚ੍ਛਾਞਾਣੇਨ વਾ ਤਣ੍ਹਾਕਪ੍ਪਂ વਾ ਦਿਟ੍ਠਿਕਪ੍ਪਂ વਾ ਕਪ੍ਪੇਤਿ ਜਨੇਤਿ ਸਞ੍ਜਨੇਤਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤਿ ਅਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤੀਤਿ – ਪਞ੍ਞਾਣવਾ ਸੋ ਉਦ ਪਞ੍ਞਕਪ੍ਪੀ।
Paññāṇavā so uda paññakappīti. Paññāṇavā soti paṇḍito paññavā buddhimā ñāṇī vibhāvī medhāvī. Uda paññakappīti udāhu aṭṭhasamāpattiñāṇena vā pañcābhiññāñāṇena vā micchāñāṇena vā taṇhākappaṃ vā diṭṭhikappaṃ vā kappeti janeti sañjaneti nibbatteti abhinibbattetīti – paññāṇavā so uda paññakappī.
ਮੁਨਿਂ ਅਹਂ ਸਕ੍ਕ ਯਥਾ વਿਜਞ੍ਞਨ੍ਤਿ। ਸਕ੍ਕਾਤਿ ਸਕ੍ਕੋ ਭਗવਾ। ਸਕ੍ਯਕੁਲਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋਤਿਪਿ ਸਕ੍ਕੋ। ਅਥ વਾ, ਅਡ੍ਢੋ ਮਹਦ੍ਧਨੋ ਧਨવਾਤਿਪਿ ਸਕ੍ਕੋ। ਤਸ੍ਸਿਮਾਨਿ ਧਨਾਨਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਸਦ੍ਧਾਧਨਂ ਸੀਲਧਨਂ ਹਿਰਿਧਨਂ ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਧਨਂ ਸੁਤਧਨਂ ਚਾਗਧਨਂ ਪਞ੍ਞਾਧਨਂ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਧਨਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਧਨਂ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਧਨਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਧਨਂ ਬਲਧਨਂ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਧਨਂ ਮਗ੍ਗਧਨਂ ਫਲਧਨਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਧਨਨ੍ਤਿ। ਤੇਹਿ ਅਨੇਕવਿਧੇਹਿ ਧਨਰਤਨੇਹਿ ਅਡ੍ਢੋ ਮਹਦ੍ਧਨੋ ਧਨવਾਤਿਪਿ ਸਕ੍ਕੋ। ਅਥ વਾ, ਪਹੁ વਿਸવੀ ਅਲਮਤ੍ਤੋ ਸੂਰੋ વੀਰੋ વਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ ਅਭੀਰੂ ਅਚ੍ਛਮ੍ਭੀ ਅਨੁਤ੍ਰਾਸੀ ਅਪਲਾਯੀ ਪਹੀਨਭਯਭੇਰવੋ વਿਗਤਲੋਮਹਂਸੋਤਿਪਿ ਸਕ੍ਕੋ। ਮੁਨਿਂ ਅਹਂ ਸਕ੍ਕ ਯਥਾ વਿਜਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਸਕ੍ਕ ਯਥਾਹਂ ਮੁਨਿਂ ਜਾਨੇਯ੍ਯਂ ਆਜਾਨੇਯ੍ਯਂ વਿਜਾਨੇਯ੍ਯਂ ਪਟਿવਿਜਾਨੇਯ੍ਯਂ ਪਟਿવਿਜ੍ਝੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ – ਮੁਨਿਂ ਅਹਂ ਸਕ੍ਕ ਯਥਾ વਿਜਞ੍ਞਂ।
Muniṃ ahaṃ sakka yathā vijaññanti. Sakkāti sakko bhagavā. Sakyakulā pabbajitotipi sakko. Atha vā, aḍḍho mahaddhano dhanavātipi sakko. Tassimāni dhanāni, seyyathidaṃ – saddhādhanaṃ sīladhanaṃ hiridhanaṃ ottappadhanaṃ sutadhanaṃ cāgadhanaṃ paññādhanaṃ satipaṭṭhānadhanaṃ sammappadhānadhanaṃ iddhipādadhanaṃ indriyadhanaṃ baladhanaṃ bojjhaṅgadhanaṃ maggadhanaṃ phaladhanaṃ nibbānadhananti. Tehi anekavidhehi dhanaratanehi aḍḍho mahaddhano dhanavātipi sakko. Atha vā, pahu visavī alamatto sūro vīro vikkanto abhīrū acchambhī anutrāsī apalāyī pahīnabhayabheravo vigatalomahaṃsotipi sakko. Muniṃ ahaṃ sakka yathā vijaññanti sakka yathāhaṃ muniṃ jāneyyaṃ ājāneyyaṃ vijāneyyaṃ paṭivijāneyyaṃ paṭivijjheyyanti – muniṃ ahaṃ sakka yathā vijaññaṃ.
ਤਂ ਮੇ વਿਯਾਚਿਕ੍ਖ ਸਮਨ੍ਤਚਕ੍ਖੂਤਿ। ਤਨ੍ਤਿ ਯਂ ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ ਯਂ ਯਾਚਾਮਿ ਯਂ ਅਜ੍ਝੇਸਾਮਿ ਯਂ ਪਸਾਦੇਮਿ। વਿਯਾਚਿਕ੍ਖਾਤਿ ਆਚਿਕ੍ਖਾਹਿ ਦੇਸੇਹਿ ਪਞ੍ਞਪੇਹਿ ਪਟ੍ਠਪੇਹਿ વਿવਰਾਹਿ વਿਭਜਾਹਿ ਉਤ੍ਤਾਨੀਕਰੋਹਿ ਪਕਾਸੇਹਿ। ਸਮਨ੍ਤਚਕ੍ਖੂਤਿ ਸਮਨ੍ਤਚਕ੍ਖੁ વੁਚ੍ਚਤਿ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞਾਣਂ…ਪੇ॰… ਤਥਾਗਤੋ ਤੇਨ ਸਮਨ੍ਤਚਕ੍ਖੂਤਿ – ਤਂ ਮੇ વਿਯਾਚਿਕ੍ਖ ਸਮਨ੍ਤਚਕ੍ਖੁ। ਤੇਨਾਹ ਸੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ –
Taṃme viyācikkha samantacakkhūti. Tanti yaṃ pucchāmi yaṃ yācāmi yaṃ ajjhesāmi yaṃ pasādemi. Viyācikkhāti ācikkhāhi desehi paññapehi paṭṭhapehi vivarāhi vibhajāhi uttānīkarohi pakāsehi. Samantacakkhūti samantacakkhu vuccati sabbaññutañāṇaṃ…pe… tathāgato tena samantacakkhūti – taṃ me viyācikkha samantacakkhu. Tenāha so brāhmaṇo –
‘‘ਨਿਰਾਸਸੋ ਸੋ ਉਦ ਆਸਸਾਨੋ, ਪਞ੍ਞਾਣવਾ ਸੋ ਉਦ ਪਞ੍ਞਕਪ੍ਪੀ।
‘‘Nirāsaso so uda āsasāno, paññāṇavā so uda paññakappī;
ਮੁਨਿਂ ਅਹਂ ਸਕ੍ਕ ਯਥਾ વਿਜਞ੍ਞਂ, ਤਂ ਮੇ વਿਯਾਚਿਕ੍ਖ ਸਮਨ੍ਤਚਕ੍ਖੂ’’ਤਿ॥
Muniṃ ahaṃ sakka yathā vijaññaṃ, taṃ me viyācikkha samantacakkhū’’ti.
੬੦.
60.
ਨਿਰਾਸਸੋ ਸੋ ਨ ਚ ਆਸਸਾਨੋ, ਪਞ੍ਞਾਣવਾ ਸੋ ਨ ਚ ਪਞ੍ਞਕਪ੍ਪੀ।
Nirāsaso so na ca āsasāno, paññāṇavā so na ca paññakappī;
ਏવਮ੍ਪਿ ਤੋਦੇਯ੍ਯ ਮੁਨਿਂ વਿਜਾਨ, ਅਕਿਞ੍ਚਨਂ ਕਾਮਭવੇ ਅਸਤ੍ਤਂ॥
Evampi todeyya muniṃ vijāna, akiñcanaṃ kāmabhave asattaṃ.
ਨਿਰਾਸਸੋ ਸੋ ਨ ਚ ਆਸਸਾਨੋਤਿ ਨਿਤ੍ਤਣ੍ਹੋ ਸੋ। ਨ ਸੋ ਸਤਣ੍ਹੋ ਰੂਪੇ ਨਾਸੀਸਤਿ। ਸਦ੍ਦੇ…ਪੇ॰… ਗਨ੍ਧੇ… ਦਿਟ੍ਠਸੁਤਮੁਤવਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮੇ ਨਾਸੀਸਤਿ ਨ ਇਚ੍ਛਤਿ ਨ ਸਾਦਿਯਤਿ ਨ ਪਤ੍ਥੇਤਿ ਨ ਪਿਹੇਤਿ ਨਾਭਿਜਪ੍ਪਤੀਤਿ – ਨਿਰਾਸਸੋ ਸੋ ਨ ਚ ਆਸਸਾਨੋ।
Nirāsasoso na ca āsasānoti nittaṇho so. Na so sataṇho rūpe nāsīsati. Sadde…pe… gandhe… diṭṭhasutamutaviññātabbe dhamme nāsīsati na icchati na sādiyati na pattheti na piheti nābhijappatīti – nirāsaso so na ca āsasāno.
ਪਞ੍ਞਾਣવਾ ਸੋ ਨ ਚ ਪਞ੍ਞਕਪ੍ਪੀਤਿ। ਪਞ੍ਞਾਣવਾਤਿ ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਪਞ੍ਞવਾ ਬੁਦ੍ਧਿਮਾ ਞਾਣੀ વਿਭਾવੀ ਮੇਧਾવੀ। ਨ ਚ ਪਞ੍ਞਕਪ੍ਪੀਤਿ ਅਟ੍ਠਸਮਾਪਤ੍ਤਿਞਾਣੇਨ વਾ ਪਞ੍ਚਾਭਿਞ੍ਞਾਞਾਣੇਨ વਾ ਮਿਚ੍ਛਾਞਾਣੇਨ વਾ ਤਣ੍ਹਾਕਪ੍ਪਂ વਾ ਨ ਕਪ੍ਪੇਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਕਪ੍ਪਂ વਾ ਨ ਕਪ੍ਪੇਤਿ ਨ ਜਨੇਤਿ ਨ ਸਞ੍ਜਨੇਤਿ ਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤਿ ਨਾਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤੀਤਿ – ਪਞ੍ਞਾਣવਾ ਸੋ ਨ ਚ ਪਞ੍ਞਕਪ੍ਪੀ।
Paññāṇavā so na ca paññakappīti. Paññāṇavāti paṇḍito paññavā buddhimā ñāṇī vibhāvī medhāvī. Na ca paññakappīti aṭṭhasamāpattiñāṇena vā pañcābhiññāñāṇena vā micchāñāṇena vā taṇhākappaṃ vā na kappeti diṭṭhikappaṃ vā na kappeti na janeti na sañjaneti na nibbatteti nābhinibbattetīti – paññāṇavā so na ca paññakappī.
ਏવਮ੍ਪਿ ਤੋਦੇਯ੍ਯ ਮੁਨਿਂ વਿਜਾਨਾਤਿ। ਮੁਨੀਤਿ ਮੋਨਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਞਾਣਂ…ਪੇ॰… ਸਙ੍ਗਜਾਲਮਤਿਚ੍ਚ ਸੋ ਮੁਨਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਤੋਦੇਯ੍ਯ ਮੁਨਿਂ વਿਜਾਨਾਤਿ ਤੋਦੇਯ੍ਯ, ਏવਂ ਮੁਨਿਂ ਜਾਨ ਪਟਿਜਾਨ ਪਟਿવਿਜਾਨ ਪਟਿવਿਜ੍ਝਾਤਿ – ਏવਮ੍ਪਿ ਤੋਦੇਯ੍ਯ ਮੁਨਿਂ વਿਜਾਨ।
Evampi todeyya muniṃ vijānāti. Munīti monaṃ vuccati ñāṇaṃ…pe… saṅgajālamaticca so muni. Evampi todeyya muniṃ vijānāti todeyya, evaṃ muniṃ jāna paṭijāna paṭivijāna paṭivijjhāti – evampi todeyya muniṃ vijāna.
ਅਕਿਞ੍ਚਨਂ ਕਾਮਭવੇ ਅਸਤ੍ਤਨ੍ਤਿ। ਅਕਿਞ੍ਚਨਨ੍ਤਿ ਰਾਗਕਿਞ੍ਚਨਂ ਦੋਸਕਿਞ੍ਚਨਂ ਮੋਹਕਿਞ੍ਚਨਂ ਮਾਨਕਿਞ੍ਚਨਂ ਦਿਟ੍ਠਿਕਿਞ੍ਚਨਂ ਕਿਲੇਸਕਿਞ੍ਚਨਂ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਕਿਞ੍ਚਨਂ। ਯਸ੍ਸੇਤਾਨਿ 3 ਕਿਞ੍ਚਨਾਨਿ 4 ਪਹੀਨਾਨਿ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾਨਿ વੂਪਸਨ੍ਤਾਨਿ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਾਨਿ ਅਭਬ੍ਬੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਾਨਿ ਞਾਣਗ੍ਗਿਨਾ ਦਡ੍ਢਾਨਿ, ਸੋ વੁਚ੍ਚਤਿ ਅਕਿਞ੍ਚਨੋ। ਕਾਮਾਤਿ ਉਦ੍ਦਾਨਤੋ ਦ੍વੇ ਕਾਮਾ – વਤ੍ਥੁਕਾਮਾ ਚ ਕਿਲੇਸਕਾਮਾ ਚ…ਪੇ॰… ਇਮੇ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ વਤ੍ਥੁਕਾਮਾ…ਪੇ॰… ਇਮੇ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਕਿਲੇਸਕਾਮਾ। ਭવਾਤਿ ਦ੍વੇ ਭવਾ – ਕਮ੍ਮਭવੋ ਚ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕੋ ਚ ਪੁਨਬ੍ਭવੋ…ਪੇ॰… ਅਯਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕੋ ਪੁਨਬ੍ਭવੋ।
Akiñcanaṃ kāmabhave asattanti. Akiñcananti rāgakiñcanaṃ dosakiñcanaṃ mohakiñcanaṃ mānakiñcanaṃ diṭṭhikiñcanaṃ kilesakiñcanaṃ duccaritakiñcanaṃ. Yassetāni 5 kiñcanāni 6 pahīnāni samucchinnāni vūpasantāni paṭippassaddhāni abhabbuppattikāni ñāṇagginā daḍḍhāni, so vuccati akiñcano. Kāmāti uddānato dve kāmā – vatthukāmā ca kilesakāmā ca…pe… ime vuccanti vatthukāmā…pe… ime vuccanti kilesakāmā. Bhavāti dve bhavā – kammabhavo ca paṭisandhiko ca punabbhavo…pe… ayaṃ paṭisandhiko punabbhavo.
ਅਕਿਞ੍ਚਨਂ ਕਾਮਭવੇ ਅਸਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਕਿਞ੍ਚਨਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਕਾਮੇ ਚ ਭવੇ ਚ ਅਸਤ੍ਤਂ ਅਲਗ੍ਗਂ ਅਲਗ੍ਗਿਤਂ ਅਪਲਿਬੁਦ੍ਧਂ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਂ ਨਿਸ੍ਸਟਂ વਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤਂ વਿਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤਂ વਿਮਰਿਯਾਦਿਕਤੇਨ ਚੇਤਸਾ વਿਹਰਨ੍ਤਨ੍ਤਿ – ਅਕਿਞ੍ਚਨਂ ਕਾਮਭવੇ ਅਸਤ੍ਤਂ। ਤੇਨਾਹ ਭਗવਾ –
Akiñcanaṃ kāmabhave asattanti akiñcanaṃ puggalaṃ kāme ca bhave ca asattaṃ alaggaṃ alaggitaṃ apalibuddhaṃ nikkhantaṃ nissaṭaṃ vippamuttaṃ visaññuttaṃ vimariyādikatena cetasā viharantanti – akiñcanaṃ kāmabhave asattaṃ. Tenāha bhagavā –
‘‘ਨਿਰਾਸਸੋ ਸੋ ਨ ਚ ਆਸਸਾਨੋ, ਪਞ੍ਞਾਣવਾ ਸੋ ਨ ਚ ਪਞ੍ਞਕਪ੍ਪੀ।
‘‘Nirāsaso so na ca āsasāno, paññāṇavā so na ca paññakappī;
ਏવਮ੍ਪਿ ਤੋਦੇਯ੍ਯ ਮੁਨਿਂ વਿਜਾਨ, ਅਕਿਞ੍ਚਨਂ ਕਾਮਭવੇ ਅਸਤ੍ਤਨ੍ਤਿ॥
Evampi todeyya muniṃ vijāna, akiñcanaṃ kāmabhave asattanti.
ਸਹ ਗਾਥਾਪਰਿਯੋਸਾਨਾ…ਪੇ॰… ਸਤ੍ਥਾ ਮੇ ਭਨ੍ਤੇ ਭਗવਾ, ਸਾવਕੋਹਮਸ੍ਮੀਤਿ।
Saha gāthāpariyosānā…pe… satthā me bhante bhagavā, sāvakohamasmīti.
ਤੋਦੇਯ੍ਯਮਾਣવਪੁਚ੍ਛਾਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਨવਮੋ।
Todeyyamāṇavapucchāniddeso navamo.
Footnotes:
Related texts:
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ਚੂਲ਼ਨਿਦ੍ਦੇਸ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Cūḷaniddesa-aṭṭhakathā / ੯. ਤੋਦੇਯ੍ਯਮਾਣવਸੁਤ੍ਤਨਿਦ੍ਦੇਸવਣ੍ਣਨਾ • 9. Todeyyamāṇavasuttaniddesavaṇṇanā
